Không thể bỏ "Tiên học lễ, hậu học văn"!
Không gian cởi mở cho trẻ tư duy phản biện cần được khơi thông. Mảnh đất màu mỡ cho trẻ sáng tạo cần được vun xới nhiều hơn nhưng không nhất thiết phải gạt bỏ, phủ nhận câu khẩu hiệu "Tiên học lễ, hậu học văn"
-
Xây dựng quy tắc ứng xử văn hóa học đường
-
Giữ nếp nhà, rèn nhân cách: Nơi khởi đầu xây dựng nhân cách, đạo đức
-
Giáo viên phải quỳ gối xin lỗi phụ huynh: Đó là sự tha hóa đạo đức!
-
Báo động văn hóa học đường xuống cấp
Hội thảo giáo dục "Văn hóa học đường trong bối cảnh đổi mới giáo dục - đào tạo" do Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội tổ chức hôm 21-11 gây chú ý với đề xuất của Giáo sư [GS] Trần Ngọc Thêm: Cần chấm dứt câu khẩu hiệu "Tiên học lễ, hậu học văn" để khai mở tư duy phản biện, giải phóng sức sáng tạo.
Tôi rất trân trọng tấm lòng của một người thầy luôn đau đáu việc neo giữ các giá trị văn hóa và vun bồi những năng lực cần thiết để người trẻ có thể hội nhập một cách toàn diện vào nền kinh tế tri thức - công nghệ đang phát triển như vũ bão.
Nhưng tôi chưa đồng tình với quan niệm cho rằng "tiên học lễ" sẽ khiến người học mang tính phục tùng theo mệnh lệnh, đánh mất dần năng lực tư duy, sáng tạo.
"Lễ" nếu chỉ hiểu đơn thuần là phép tắc, lễ nghĩa thì tự thân chữ "lễ" đã là mối quan hệ hai chiều: người dưới kính trọng người trên, người trên đối xử phải phép với người có vị trí xã hội thấp hơn.
Hơn nữa, chữ "lễ" theo cách hiểu từ xưa đến nay chính là đạo đức, nhân cách, những nét đẹp ngời sáng đạo lý của dân tộc: hiếu học, thuận hòa, lễ phép, trung thực, nhân nghĩa…
Đạo đức là nền tảng của sự phát triển bền vững! Bất kỳ quốc gia, dân tộc nào dù phát triển vượt bậc về kinh tế thì cũng đều cố gắng neo giữ những giá trị tử tế làm nên văn hóa ứng xử.
Vậy nên, cách người Nhật cúi người cảm ơn, người Thái chắp tay chào khách bao giờ cũng để lại những ấn tượng tốt đẹp và đầy thiện cảm trong lòng du khách.
Việt Nam ta từ xưa đến nay luôn chú trọng trui rèn nhân cách cho con trẻ từ trong gia đình đến trường học. Nền giáo dục nước ta vẫn luôn kiên định mục tiêu giáo dục trẻ phát triển toàn diện đức - trí - thể - mỹ; dạy chữ song song với dạy người để thế hệ trẻ đủ đức, đủ tài gánh vác sứ mệnh phát triển đất nước.
Chính vì vậy, câu khẩu hiệu "Tiên học lễ, hậu học văn" vẫn mãi nguyên vẹn ý nghĩa, giá trị trong mọi hoàn cảnh.
Quay trở lại với khát vọng khai mở tư duy phản biện, giải phóng sức sáng tạo của GS Trần Ngọc Thêm, tôi hoàn toàn đồng tình với ước mơ về một thế hệ trẻ dám nghĩ dám làm, mạnh dạn cất lên tiếng nói cá nhân và mạnh mẽ theo đuổi sự sáng tạo trong học tập, làm việc.
Nhưng muốn hiện thực hóa giấc mơ về thế hệ trẻ giàu phản biện, dám sáng tạo, điều cốt yếu cần thay đổi chính là chương trình học tập còn nặng tính lý thuyết hàn lâm; một số giáo viên còn rập khuôn và giáo điều theo sách vở; cách thức thi cử vẫn đặt trọng tâm vào việc kiểm tra trí nhớ và chấm bài theo thang điểm có sẵn…
Không gian cởi mở cho trẻ tư duy phản biện cần được khơi thông. Mảnh đất màu mỡ cho trẻ sáng tạo cần được vun xới nhiều hơn nhưng không nhất thiết phải gạt bỏ, phủ nhận câu khẩu hiệu "Tiên học lễ, hậu học văn".
Tại hội thảo "Văn hóa học đường trong bối cảnh đổi mới giáo dục - đào tạo" do Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội tổ chức ngày 21-11, GS Trần Ngọc Thêm [Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH Quốc gia TP HCM] đã gây chú ý khi nêu quan điểm: "Xã hội muốn phát triển thì điều quan trọng là cần phải có con người sáng tạo, mà để có con người sáng tạo thì trước hết phải có con người chủ động".
GS Trần Ngọc Thêm đề xuất: "Cần bắt đầu từ việc thay đổi quan niệm, không sử dụng những cách biểu đạt mang tính thụ động như "con ngoan trò giỏi" [ngoan theo nghĩa ‘dễ bảo, vâng lời’, giỏi theo nghĩa ‘thuộc bài’]. Cần chấm dứt sử dụng khẩu hiệu "Tiên học lễ, hậu học văn" để khai mở tư duy phản biện, giải phóng sức sáng tạo".
GS Trần Ngọc Thêm cũng nhấn mạnh: "Chừng nào còn đề cao chữ "lễ" để ràng buộc người học, còn đề cao quá mức vai trò của người thầy, của đáp án thì tư duy phản biện sẽ không thể phát triển, không thể có xã hội phát triển".
Quan điểm trên của GS Trần Ngọc Thêm đã dẫn đến nhiều phản ứng trái chiều.
Không còn "Tiên học lễ, hậu học văn" thì sẽ là gì?
[NLĐO]- Nhiều bạn đọc cho rằng “Tiên học lễ, hậu học văn” không hề cũ, không gây cản trở đến sự phát triển của tư duy phản biện, khai mở sự sáng tạo mà ngược lại mà ngược lại vô cùng cần thiết trong xã hội hiện tại
-
Không thể bỏ "Tiên học lễ, hậu học văn"!
-
Xây dựng quy tắc ứng xử văn hóa học đường
-
Nhận diện và xử lý bạo lực học đường
-
Giáo viên phải quỳ gối xin lỗi phụ huynh: Đó là sự tha hóa đạo đức!
Tại hội thảo với chủ đề "Văn hóa học đường trong bối cảnh đổi mới giáo dục đào tạo" do Ủy ban Văn hóa, giáo dục của Quốc hội tổ chức, GS Trần Ngọc Thêm [ĐH Quốc gia TP HCM] cho rằng cần chấm dứt khẩu hiệu "Tiên học lễ, hậu học văn" vì nó mang nặng tính phục tùng và không còn phù hợp với giáo dục Việt Nam hiện nay.
Nhiều bạn đọc cho rằng quan điểm này là không hợp lý, thiếu thuyết phục.
Bạn đọc Phạm Tuệ Nhi: Đừng phủ nhận hoàn toàn những giá trị cốt lõi tốt đẹp!
“Tiên học lễ, hậu học văn”, theo cách hiểu của tôi, chính là quan điểm giáo dục truyền thống, xem trọng việc bồi dưỡng đạo đức, góp phần hình thành nhân cách tốt đẹp cho người học.
Dù chịu ảnh hưởng từ Nho giáo nhưng “Tiên học lễ, hậu học văn” không hề cũ mà ngược lại vô cùng cần thiết trong xã hội hiện tại.
Đặc biệt, ở nhịp sống hiện đại, khi thế hệ trẻ đang bị chi phối bởi rất nhiều làn sóng văn hóa trên toàn cầu, vấn đề về đạo đức, nhân cách và chỉ số cảm xúc của con người đang dần được đề cao hơn.
Mục tiêu trọng tâm của ngành giáo dục vẫn là đào tạo ra một thế hệ trẻ phát triển trọn vẹn cả tài năng lẫn đạo đức.
Đạo đức, phẩm chất của thế hệ trẻ chính là căn nguyên cội rễ quyết định sự thành công hay thất bại của một nền giáo dục nói riêng và cả cộng đồng xã hội nói chung.
Một xã hội chỉ thật sự phát triển khi có những cá nhân có nền tảng đạo đức tốt, thấu hiểu và lan tỏa những hành vi đẹp, nhân ái và giàu tình cảm.
Đặt trong bối cảnh toàn cầu, chúng ta vẫn nhận thấy được sự tương đồng trong việc chú trọng rèn luyện và bồi dưỡng nhân cách cho học sinh ngay trên ghế nhà trường.
Cái “lễ” tuỳ thuộc vào hoàn cảnh xã hội và đặc trưng văn hóa của từng quốc gia mà có những quy tắc riêng nhưng nhìn chung đều là gốc rễ và cội nguồn của giáo dục toàn cầu.
Khẩu hiệu “Tiên học lễ, hậu học văn” không hề gây cản trở đến sự phát triển của tư duy phản biện, khai mở sự sáng tạo mà ngược lại còn góp phần hỗ trợ và nâng đỡ về tinh thần, giúp học sinh vững vàng hơn trong quá trình tiếp thu tri thức.
Thay vì từ bỏ khẩu hiệu này, chúng ta hãy dành thời gian đầu tư cho nội dung chương trình, tinh gọn các kiến thức khô khan, mang tính “giáo điều”, mở rộng phạm vi từng bài học theo hướng gần gũi, thực tế hơn với cuộc sống.
Bên cạnh đó, việc đầu tư đúng mức các trang thiết bị hỗ trợ quá trình học tập, giúp giáo viên và học sinh có thêm nhiều cơ hội để thảo luận, góp phần khai mở kiến thức, hỗ trợ sự sáng tạo cho các em.
Muốn học sinh có tư duy phản biện, biết cách làm chủ tri thức, không chỉ đơn thuần là gỡ bỏ khẩu hiệu “Tiên học lễ, hậu học văn”. Không phải bất kỳ phương pháp giáo dục truyền thống nào cũng sai và lạc hậu nên đừng đánh đồng và phủ nhận hoàn toàn những giá trị cốt lõi tốt đẹp.
Bạn đọc Phạm Văn Chung: “Tiên học lễ, hậu học văn” vẫn còn nguyên giá trị
Khẩu hiệu "Tiên học lễ, hậu học văn" không chỉ là quan điểm lễ nghĩa Nho giáo mà đã được bổ sung các giá trị tiến bộ của thời đại, phù hợp với từng bậc học, cấp học... Lễ nghĩa ở đây cần phải hiểu đó chính là đạo đức. Đối với con người, đạo đức là gốc, là nền tảng.
Vì vậy, không nên bỏ sử dụng khẩu hiệu "Tiên học lễ, hậu học văn" mà nên phát triển, bổ sung, sáng tạo tùy thuộc vào ngành học, cấp học cho phù hợp.
Bởi câu “Tiên học lễ, hậu học văn” vẫn còn nguyên giá trị đến tận hôm nay, nhất là hiện nay đạo đức, văn hóa, lễ nghi, ứng xử trong trường học ở một số nơi đang bị xem nhẹ, buông lỏng. Không giữ gìn nền tảng đạo đức có trong khẩu hiệu, "triết lý giáo dục" này thì hậu quả tiêu cực đối với xã hội, nền giáo dục nước nhà sẽ rất lớn.
Bạn đọc Mai Nhung: Hãy nâng niu và lan tỏa câu khẩu hiệu “ Tiên học lễ, hậu học văn”!
Những năm gần đây ngành giáo dục có những thay đổi khi hướng việc dạy và học lấy học trò làm trung tâm.
Xã hội bắt đầu nhìn nhận việc học phải theo nhu cầu và sở thích của từng học sinh. Việc hướng nghiệp cũng bắt đầu mang lại hiệu quả, quan niệm học nghề để làm giàu thay cho học đại học mở rộng hơn.
Có rất nhiều học sinh, sinh viên có kết quả học tập đáng nể, tạo dựng được sự nghiệp ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường…Tất cả những điều đó là màu sắc tươi sáng mà chúng ta phải nhìn nhận.
Thế nhưng, ngành giáo dục vẫn còn đối mặt với nhiều vấn đề nan giải và tiêu cực.
Đó là căn bệnh thành tích làm cho cả thầy và trò chạy theo những giá trị ảo, tốn kém thời gian lẫn tiền bạc.
Đó là tình trạng bạo lực học đường diễn ra nhiều nơi, ở các cấp học và ở nhiều mô hình giáo dục khác nhau.
Đó là phổ biến hiện tượng trò coi thường thầy cô, cãi tay đôi với giáo viên để thể hiện cái tôi của mình. Đó là văn hóa xã hội xuống cấp...
Vậy nên, hãy giữ câu khẩu hiệu “Tiên học lễ, hậu học văn” ở trong môi trường giáo dục theo hướng nâng niu, lan tỏa nó.
Muốn trở mình thành con rồng châu Á thì đạo đức xã hội và lối sống phải có định hướng, kiểm soát để đi đến “chân- thiện- mỹ”.
Bạn đọc Lê Đức Đồng: Chữ “Lễ” có tầm rất quan trọng
Gần 40 năm dạy học, làm công tác quản lý, tôi vô cùng ngạc nhiên về quan điểm “Cần chấm dứt sử dụng khẩu hiệu “Tiên học lễ, hậu học văn” để khai mở tư duy phản biện, sáng tạo”.
Theo tôi, đừng đổ lỗi cho câu khẩu hiệu “Tiên học lễ, hậu học văn” tạo ra những con người thụ động, ít tư duy phản biện, bởi thực tế do nhiều nguyên nhân khác như chương trình học, phương pháp dạy học, bệnh thành tích...
Thực tế, biết bao câu chuyện về chữ “Lễ”, về tinh thần “tôn sư trọng đạo” gây cho người đọc nhiều cảm xúc, suy nghĩ…
Chuyện kể rằng ông Francois Sadi Carnot, nguyên Tổng thống nước Pháp, nhân một lần về thăm quê nhà, khi đi ngang qua trường làng, trông thấy người thầy dạy mình lúc bé vẫn còn đứng lớp, đã đến trước mặt thầy giáo cũ, lễ phép: "Chào thầy, con là Carnot, thầy còn nhớ con không?". Rồi ông nói với những học trò nhỏ: "Tôi trước là mang ơn cha mẹ, sau ơn thầy đây. Nhờ thầy chịu khó dạy bảo, tôi mới làm nên sự nghiệp ngày nay".
Chữ “lễ” có tầm rất quan trọng, tạo nên nhân cách con người. Xin đừng nhân danh phản biện, nhân danh này khác mà đòi bỏ câu khẩu hiệu “Tiên học lễ, hậu học văn”.