Ca sĩ thu hát là ai?

Đằng sau danh hiệu "Tiếng hát vàng mười"...

Danh ca Lệ Thu tên thật là Bùi Thị Oanh, sinh năm 1943 tại Hải Phòng. 10 tuổi, bà theo gia đình di cư vào Sài Gòn, theo học bậc trung học Pháp tại trường Les Lauriers. 

Kỳ thực, cô nữ sinh Bùi Thị Oanh khi ấy không hề có ý định theo nghiệp ca sĩ. Năm 1959, trong lần đi ăn sinh nhật ở nhà hàng Bồng Lai, được bạn bè vận động, Bùi Thị Oanh đánh liều lên sân khấu hát ca khúc Tà áo xanh [khi ấy có tên Dang dở] - một tình khúc nổi tiếng của Đoàn Chuẩn.

Tiếng hát của cô nữ sinh Oanh khiến vị giám đốc nhà hàng đắm đuối. Ông nhận ra đây là giọng trời phú nên hết lời thuyết phục theo nghề ca sĩ. Ban đầu, Bùi Thi Oanh từ chối vì biết gia đình chắc chắn phản đối; song vì ông chủ tuyên bố ký độc quyền với phòng trà của mình cùng mức lương hấp dẫn 1 triệu đồng/tháng nên đã nhận lời, lấy tên là Mộng Thu. Sau đó vì thấy chữ "Mộng" quê mùa quá mới đổi thành Lệ Thu. 

Như vậy, vốn dĩ, cái tên Lệ Thu không được bà đặt có chủ đích. Đơn giản là, để giấu bố mẹ đi hát, bà chọn bừa một cái tên. Giới văn nghệ Sài Gòn khi ấy chia làm hai cách hiểu: Thứ nhất, "lệ thu" có nghĩa là "nước mắt mùa thu".

Người tiêu biểu cho cách hiểu này là cố nhạc sĩ Phạm Duy. Ông viết ca khúc Nước mắt mùa thu tặng riêng Lệ Thu trong đó có ca từ: Nước mắt mùa thu khóc than một mình / Một đời ca sĩ hát trong buồn tênh / Giọng ca buồn bã vào trong đời úa. 

Bên cạnh đó, chính Lệ Thu lại thích cách giải nghĩa thứ hai, tức "lệ" có nghĩa là đẹp, "lệ thu" là mùa thu đẹp đẽ, mỹ lệ.

Song dù với nghĩa nào, trùng hợp một cách kỳ diệu, 60 năm sự nghiệp của Lệ Thu luôn gắn chặt hoặc với các tình khúc buồn, giai điệu đẹp [lệ]; hoặc với các ca khúc về mùa thu [thu]. Các nhạc phẩm bất hủ qua giọng hát Lệ Thu có: Xin còn gọi tên nhau; Thu sầu; Mùa thu chết; Thu, hát cho người; Hương xưa... Nhà văn Mai Thảo nhận định: "Lệ Thu bất tử với Hương xưa".

Nói thêm về Lệ Thu và nhạc Trịnh, khán giả chỉ công nhận 2 nàng thơ của cố nhạc sĩ là Khánh Ly và Hồng Nhung. Nhưng thực tế, giới chuyên môn nhận định, Lệ Thu xứng đáng là người hát nhạc Trịnh hay thứ nhì chỉ sau Khánh Ly và nhỉnh suýt soát hơn Ngọc Lan. Trịnh Công Sơn từng nói, Lệ Thu hát bài Hạ trắng của ông hay nhất.

Ngoài bài Nước mắt mùa thu của Phạm Duy kể trên, ít ai biết, bài Lệ đá trứ danh [thơ: Hà Huyền Chi; nhạc: Trần Trịnh] cũng được "biếu không" Lệ Thu. 

Nói để thấy, vốn dĩ, với giọng hát trời phú, Lệ Thu đã mang định mệnh của một ngôi sao. Từ khán giả bình dân đến giới chuyên môn, giới nhà văn, nhà báo Sài Gòn thập niên 60 - 70 đều mê đắm bà. Lệ Thu hát toàn phòng trà, vũ trường top đầu. 

Đời tư Lệ Thu có nhiều nốt trầm đẫm lệ

Sau này, khi định cư Mỹ, Lệ Thu từng bước tiến đến đỉnh cao trong sự nghiệp. Lệ Thu cùng Thái Thanh và Khánh Ly vượt lên trên cả hàng danh ca, là bộ ba huyền thoại của nền tân nhạc Việt Nam. 

Trái với sự nghiệp lẫy lừng, đời tư Lệ Thu có nhiều nốt trầm đẫm lệ. Ba cuộc hôn nhân của bà lần lượt tan vỡ vì lấy nhầm chồng trăng hoa, bạc bẽo. Khán giả đồn đoán những bài thu ca thê lương bà hát đã vận vào đời danh ca.

Sau 3 lần đò, Lệ Thu thôi tìm bạn đời. Các con gái trưởng thành, có gia đình riêng, bà lại sống một mình an nhiên, tĩnh tại. Bà cô đơn nhưng không cô độc, thi thoảng buồn nhưng không bi quan. Ca sĩ Quang Thành nói, trước mọi người, Lệ Thu luôn giữ nụ cười trên môi và trong ánh mắt. Song biết đâu, chỉ là bà giỏi giấu nỗi buồn sâu kín vào trong. 

Sự nghiệp Lệ Thu trải dài hơn 60 năm nhưng bà chưa từng chịu cảm giác hẩm hiu xuống dốc. Một số bầu show hải ngoại thông tin cho VietNamNet, Lệ Thu vẫn là ngôi sao đến cuối đời, giữ vị trí đặc biệt trong các chương trình lớn nhỏ.   

Lệ Thu vốn giọng nữ trung trầm [mezzo-alto], giọng bà thời trẻ ít khào nhưng vẫn đanh, sắc lạnh, có đủ vang - rền - nền - nẩy tuyệt vời. Về già, màu giọng bà tối dần, khào hơn, sâu và lạnh thêm, như tải cả một đời mình vào từng câu hát. 

Người chị cả của bộ ba nữ danh ca huyền thoại là Thái Thanh ra đi đầu tiên, giờ đến Lệ Thu giã từ cõi tạm. Khán giả lo lắng Khánh Ly sẽ buồn, sốc, nhất là ca sĩ Quang Thành kể, danh ca luôn miệng gọi "Thu ơi" khi hay tin dữ. Liệu sau thế hệ vàng ấy, âm nhạc Việt Nam còn có thể tìm lại một "Tiếng hát vàng mười" như Lệ Thu? 

Lê Thị Mỹ Niệm

Ca sĩ Quang Thành, Mỹ Hạnh và Phương Thanh chia sẻ với VietNamNet câu chuyện về danh ca Lệ Thu - người không chỉ có sự nghiệp lừng lẫy mà còn là một nhân cách đẹp.

Thu Hường được nhiều khán giả biết đến khi tham gia chương trình Ai sẽ thành sao nhí 2017, đội của ca sĩ Thủy Tiên và giành được giải Phong cách nhất. Bước ra từ cuộc thi, em cũng đạt được một số thành tích ấn tượng như Á quân cuộc thi Cất cao tiếng hát Voice up kid 2017, đoạt giải A trong Liên hoan nghệ thuật hát văn và chầu văn Hà Nội 2018...

Mẹ của Thu Hường chia sẻ ngay từ bé, giọng ca nhí đã thích véo von hát theo các bạn nhỏ trên tivi, nhưng phải đến năm 8 tuổi thì cả nhà mới phát hiện ra khả năng ca hát của em. Trong khi đó, Thu Hường cho biết em có niềm yêu thích đặc biệt với dòng nhạc trữ tình bolero. "Ban đầu em hát nhạc dân gian đương đại, sau đó thử sang dòng nhạc bolero rồi dần dần ngấm vào người lúc nào không biết. Từ đó em bắt đầu yêu thích với dòng nhạc này. Khi hát dòng nhạc này, em cũng tìm hiểu và xem các cô chú, anh chị đi trước để học hỏi cách hát, cách xử lý bài phù hợp nhất với mình. Trong các ca sĩ, em thích nhất là cô Như Quỳnh vì cô rất tài giỏi, hát nhạc trữ tình rất hay và mượt mà. Nhờ cô mà em lại càng thêm yêu thích dòng nhạc bolero", Thu Hường chia sẻ.

Hiện Thu Hường đang theo học tại Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, quãng đường hằng ngày hai mẹ con Thu Hường di chuyển cả đi và về là gần 100km. Mỗi ngày, giọng ca nhí đều được mẹ đưa đón đi học văn hóa buổi sáng, chiều lại học chuyên ngành nhạc. Hiện tại cô bé sinh năm 2006 đang là giọng hát chính của trung tâm Giọng ca để đời ở TP.HCM. Em cho biết mỗi tháng sẽ được bay vào TP.HCM 2, 3 lần để biểu diễn.

Giọng ca Tuổi nàng mười lăm cho hay khi những video trình diễn của mình được đăng tải trên mạng xã hội thường có những ý kiến trái chiều và em đều đọc để xem góp ý của khán giả. Trước những ý kiến cho rằng tuổi của Thu Hường còn quá nhỏ để hát những ca khúc trữ tình bolero, hát về tình yêu, giọng ca 15 tuổi phản hồi: "Em nghĩ rằng đã là một người nghệ sĩ đứng trên sân khấu thì phải hóa thân vào nhân vật để thể hiện trọn vẹn bài hát của mình. Lúc đó em chỉ đang thể hiện ca khúc của tác giả chứ không phải từ câu chuyện của mình. Hay với những khán giả nhận xét bài này em hát hay, bài kia hát không hay bằng ca sĩ khác, em đều lắng nghe và tự động viên mình. Em sẽ học hỏi thêm kinh nghiệm từ các cô chú, anh chị nghệ sĩ khác để hoàn thiện mình". 

Bên cạnh đó, Thu Hường rất hạnh phúc khi nhiều khán giả ví em là "bản sao" của ca sĩ Như Quỳnh. Nói về điều này, giọng ca 15 tuổi bày tỏ: "Được mọi người nhận xét là bản sao ca sĩ Như Quỳnh em thấy rất tự hào. Chắc vì mọi người thấy tóc em cũng dài giống như cô. Khi mình còn nhỏ tuổi mà được nhận xét giống với một ca sĩ gạo cội nổi tiếng như cô Như Quỳnh thì em vui lắm. Nhưng điều đó cũng khiến em cảm thấy áp lực, phải cố gắng nhiều hơn nữa. Tuy nhiên, em không cố gắng để làm "bản sao" của ai đó mà phải cố gắng để bản thân vươn lên, trở thành một ca sĩ chuyên nghiệp".

Ngoài ra, học trò Thủy Tiên cũng có những chia sẻ về việc bị so sánh với những người bạn đồng trang lứa, đặc biệt là ca sĩ Phương Mỹ Chi. Nói về điều này, giọng ca nhí khẳng định bản thân không áp lực khi bị người hâm mộ “đặt lên bàn cân". Em bày tỏ quan điểm: “Em cũng rất yêu thích giọng hát của chị Phương Mỹ Chi nên không sợ bị khán giả so sánh. Em nghĩ mỗi người đều có một nét riêng, cái hay riêng và có những khán giả yêu thích. Tuy nhiên, các khán giả sẽ có suy nghĩ và cảm nhận âm nhạc khác nhau nên việc so sánh khi tụi em hát là điều không thể tránh khỏi”.

Không chỉ đam mê ca hát, Thu Hường còn luôn đặt ra mục tiêu cho bản thân và cố gắng để đạt được. Trước mỗi cuộc thi, em thường xuyên thức tới khuya để tập nhạc cụ và luyện thanh. Thay vì dành thời gian cuối tuần để nghỉ ngơi, giọng ca nhí lại bận rộn cả ngày để luyện chơi đàn tranh, sáo trúc và tập hát. Thu Hường bày tỏ em muốn trở thành một ca sĩ chuyên nghiệp nên hiện tại phải tích cực học tập và rèn luyện để ước mơ thành hiện thực.

"Dĩ nhiên là em thích được nhiều khán giả biết đến nhưng hiện tại thì em tập trung nhiều hơn cho việc học. Em nghĩ mình còn trẻ thì phải chú tâm cho việc học trước, khi đã vững vàng thì em sẽ theo đuổi ca hát chuyên nghiệp sau. Hiện tại thỉnh thoảng cuối tuần hoặc tháng hè em mới đi diễn. Hát là niềm đam mê nên em không bị áp lực khi sắp xếp việc học và lịch đi hát. Trong tương lai, em sẽ cố gắng tham gia cuộc thi âm nhạc như Solo cùng bolero hay Thần tượng bolero... Em định hướng trở thành một ca sĩ chuyên hát dòng nhạc bolero chuyên nghiệp nên sẽ cố gắng và trau dồi nhiều hơn trong tương lai", Thu Hường nói thêm.

Tin liên quan