Cách làm nào sau đây giảm được lực ma sát?
A. Tăng độ nhám của mặt tiếp xúc.
B. Tăng lực ép lên mặt tiếp xúc.
C. Tăng độ nhẵn giữa các mặt tiếp xúc.
D. Tăng diện tích bề mặt tiếp xúc.
Xem thêm các sách tham khảo liên quan:
Giải Vở Bài Tập Vật Lí 8 – Bài 6: Lực ma sát giúp HS giải bài tập, nâng cao khả năng tư duy trừu tượng, khái quát, cũng như định lượng trong việc hình thành các khái niệm và định luật vật lí:
1. Lực ma sát trượt
Lời giải:
* Lực ma sát trượt trong đời sống: Khi phanh xe đạp, lực ma sát giữa hai má phanh với vành xe là lực ma sát trượt.
* Lực ma sát trượt trong kĩ thuật: Lực ma sát giữa các chi tiết máy trượt trên nhau là lực ma sát trượt.
2. Lực ma sát lăn
Lời giải:
* Lực ma sát lăn trong đời sống: Khi lăn một thùng phuy trên mặt sàn, lực ma sát giữa vỏ thùng phuy với mặt sàn là lực ma sát lăn.
* Lực ma sát lăn trong kĩ thuật: Lực ma sát giữa các viên bi trong ổ bi với thành đỡ của ổ bi là lực ma sát lăn.
Lời giải:
Hình a] Ba người đẩy hòm trượt trên mặt sàn, khi đó giữa sàn và hòm có lực ma sát trượt.
Hình b] Một người đẩy hòm nhẹ nhàng do có bánh xe, khi đó giữa bánh xe và mặt sàn có lực ma sát lăn.
Dựa vào hình vẽ ta thấy cường độ lực ma sát trượt lớn hơn cường độ lực ma sát lăn.
3. Lực ma sát nghỉ
Lời giải:
* Mặc dù có lực kéo tác dụng lên vật nặng nhưng vật vẫn đứng yên, chứng tỏ giữa mặt bàn với vật có một lực cản. Lực này đặt lên vật cân bằng với lực kéo để giữ cho vật đứng yên. Lực này được gọi là lực ma sát nghỉ.
* Khi tăng lực kéo thì số chỉ lực kế tăng dần, vật vẫn đứng yên, chứng tỏ lực cản lên vật cũng có cường độ tăng dần. Điều này cho biết: lực ma sát nghỉ có cường độ thay đổi theo lực tác dụng lên vật.
Lời giải:
* Lực ma sát nghỉ trong đời sống:
+ Những chiếc xe đang đậu trong bến nhờ có lực ma sát nghỉ mà nó đứng yên.
+ Ma sát nghỉ giữa bàn chân và mặt đường giúp người đứng vững mà không bị ngã.
+ Người đứng trên thang máy cuốn lên dốc [xuống dốc] di chuyển cùng với thang cuốn nhờ lực ma sát nghỉ.
* Lực ma sát nghỉ trong kỹ thuật: Trong sản xuất, trên các băng chuyển trong nhà máy, các sản phẩm như xi măng, các bao đường… có thể chuyển động cùng với băng chuyền mà không bị trượt, đó là nhờ có lực ma sát nghỉ.
1. Lực ma sát có thể có hại
Lời giải:
a] Hình a: Lực ma sát làm mòn đĩa, líp và xích xe đạp. Khắc phục: thường xuyên tra dầu mỡ vào xích xe đạp.
b] Hình b: Lực ma sát làm mòn trục xe và cản trở chuyển động quay của bánh xe. Khắc phục: dùng ổ bi ở trục quay thay cho ổ trượt.
c] Hình c: Lực ma sát làm cho việc đấy hòm trượt trên sàn khó khăn. Khắc phục: dùng con lăn [chuyển từ ma sát trượt thành ma sát lăn].
2. Lực ma sát có thể có ích
Lời giải:
a] Hình a: Nếu bảng trơn và nhẵn quá thì không thể dùng phấn viết bảng được. Khắc phục: tăng độ nhám của một bảng đến một mức độ cho phép.
b] Hình b:
– Khi vặn ốc, nếu không có ma sát thì khóa vặn ốc [cờ lê] và ốc sẽ trượt trên nhau và không thể mở ốc ra dược. Khắc phục: làm cho kích thước của hàm cờ lê phải khít với bề rộng của ốc.
– Khi quẹt diêm, nếu không có ma sát đầu que diêm sẽ trượt trên mặt sườn của bao diêm và không tạo ra lửa. Khắc phục: làm cho độ nhám của mặt sườn bao diêm tăng lên.
c] Hình c: Khi phanh gấp, nếu không có ma sát thì xe không thể dừng lại được. Khắc phục: chế tạo lốp xe có độ bám cao bằng cách tăng độ khía rãnh mặt lốp xe ô tô.
Lời giải:
a] Khi đi trên sàn gỗ, sàn đá hon mới lau dễ bị ngã vì lực ma sát với chân người rất nhỏ. Như vậy lực ma sát trong trường này là có ích.
b] Ô tô đi vào bùn dễ bị sa lầy vì lực ma sát tác dụng lên lốp ô tô quá nhò. Như vậy lực ma sát trong trường hợp này là có ích.
c] Giầy đi mãi đế bị mòn là do ma sát giữa mặt đường và đế giày. Như vậy lực ma sát trong trường hợp này là có hại.
d] Phải bôi nhựa thông vào dây cung ở cần kéo nhị làm tăng ma sát giữa dây cung và dây đàn nhị vậy khi kéo nhị sẽ kêu to. Như vậy lực ma sát trong trường hợp này là có lợi.
Lời giải:
Trong các chi tiết máy, ổ bi có tác dụng làm giảm ma sát giữa trục quay và ổ dỡ. Việc sử dụng ổ bi đã thay thế ma sát trượt bằng ma sát lăn của các viên bi làm cho các máy móc hoạt động dễ dàng hơn, góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành động lực học, cơ khí, chế tạo máy… Chính vì vậy phát minh ra ổ bi có ý nghĩa quan trọng đến sự phát triển của khoa học và công nghệ.
Ghi nhớ:
– Lực ma sát trượt sinh ra khi một vật trượt lên bề mặt của vật khác.
– Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt của vật khác.
– Lực ma sát nghỉ giữ cho vật không trượt khi vật bị tác dụng của lực khác.
– Lực ma sát có thể có hại hoặc có ích.
A. Lực xuất hiện khi lốp xe trượt trên mặt đường.
B. Lực xuất hiện làm mòn đế giày.
C. Lực xuất hiện khi lò xo bị nén hay bị dãn.
D. Lực xuất hiện giữa dây cuaroa với bánh xe truyền chuyển động.
Lời giải:
Chọn C.
Vì lực xuất hiện khi lò xo bị nén hay bị dãn là lực đàn hồi của lò xo chứ không phải lực ma sát.
A. Tăng độ nhám của mặt tiếp xúc.
B. Tăng lực ép lên mặt tiếp xúc.
C. Tăng độ nhẵn giữa các mặt tiếp xúc.
D. Tăng diện tích bề mặt tiếp xúc.
Lời giải:
Chọn C.
Cách làm giảm lực ma sát là tăng độ nhẵn giữa các mặt tiếp xúc.
A. Lực ma sát cùng hướng với hướng chuyển động của vật.
B. Khi vật chuyển động nhanh dần lên, lực ma sát lớn hơn lực đẩy.
C. Khi một vật chuyển động chậm dần, lực ma sát nhỏ hơn lực đẩy.
D. Lực ma sát trượt cản trở chuyển động trượt của vật này trên mặt vật kia.
Lời giải:
Chọn D.
Lực ma sát trượt cản trở chuyển động trượt của vật này trên mặt vật kia.
Lời giải:
a] Ô tô chuyển động thẳng đều khi lực kéo cân bằng với lực ma sát.
Vậy: Fms = Fkéo = 800N.
b] Lực kéo tăng [Fk > Fms], ô tô chuyển động nhanh dần.
c] Lực kéo giảm [Fk < Fms], ô tô chuyển động chậm dần.
Lời giải:
Ý nghĩa: nói lên sự chăm chỉ, kiên nhẫn trong công việc và cuộc sống sẽ dẫn đến một kết quả rõ rệt.
Góc nhìn Vật lí: Khi nước chảy thì lực tác dụng lên hòn đá là lực đẩy của nước và lực ma sát giữa đá và nước. Lực làm cho vật biến dạng hoặc biến đổi chuyển động, trong trường hợp dòng nước không đủ mạnh thì lực này không thể làm hòn đá dịch chuyển. Lực này tác dụng lâu ngày sẽ làm cho hòn đá bị mài mòn.
Lời giải:
a] Tính độ lớn của lực ma sát lăn lên bánh xe đang lăn đều trên đường.
Vì ôtô chuyển động thẳng đều trên đường chỉ cần lực kéo bằng 1000N nên lực kéo lúc này cân bằng với lực ma sát lăn.
Do đó: Fms lăn = 1000N.
b] Tính hợp lực làm ô tô chạy nhanh dần khi khởi hành.
Ôtô khi khởi hành cần lực kéo của động cơ là Fk = 2000N, đồng thời ôtô chịu tác của lực cản là lực ma sát lăn Fms lăn = 1000N nên hợp lực làm ôtô chạy nhanh dần khi khởi hành là: Fhl = Fk – Fms lăn = 2000 – 1000 = 1000N.
Câu hỏi trang 142 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Lực nào làm khối gỗ trên hình 28.1 dừng lại?
Trả lời:
Lực ma sát làm cho khối gỗ trên hình 28.1 dừng lại.
code mẫu -> overline text
Câu hỏi trang 142 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Hãy tìm thêm ví dụ về lực ma sát trượt trong khoa học và đời sống?
Trả lời:
– Một người đang trượt tuyết
– Em bé chơi cầu trượt
Câu hỏi trang 142 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Khi gặp trường hợp khẩn cấp, người đi xe đạp bóp mạnh phanh. Lúc này bánh xe ngừng quay và trượt trên mặt đường. Khi đó, giữa bánh xe và mặt đường có lực ma sát trượt không?
Trả lời:
Khi đó, giữa bánh xe và mặt đường có xuất hiện lực ma sát trượt. Khi ta bóp mạnh phanh trong trường hợp khẩn cấp, má phanh có thể giữ chặt vành bánh xe khiến bánh xe ngừng quay và trượt trên mặt đường, xuất hiện lực ma sát trượt giữa bánh xe với mặt đường. Lực ma sát trượt giúp xe nhanh chóng chuyển động chậm dần rồi dừng lại.
Câu hỏi trang 143 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Vì sao trong thí nghiệm này, dù có lực kéo nhưng khối gỗ vẫn đứng yên?
Trả lời:
Vì trong thí nghiệm đã xuất hiện lực ma sát nghỉ, lực kéo chưa thắng được lực ma sát nghỉ nên khối gỗ vẫn đứng yên.
Câu hỏi trang 143 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Hãy tưởng tượng em đẩy một hộp nặng trượt trên sàn nhà. Ban đầu, khi hộp đứng yên, em cần đẩy mạnh để hộp chuyển động. Khi hộp đã bắt đầu chuyển động, em có thể đẩy nhẹ hơn mà hộp vẫn chuyển động. Em hãy giải thích vì sao lại như vậy?
Trả lời:
– Ban đầu, khi hộp đứng yên, em cần đẩy mạnh để hộp chuyển động: vì trong trường hợp này xuất hiện lực ma sát nghỉ, ta cần tác dụng một lực lớn để thắng lực ma sát nghỉ cực đại.
– Khi hộp đã bắt đầu chuyển động, trong trường hợp này xuất hiện lực ma sát trượt, mà lực ma sát trượt nhỏ hơn lực ma sát nghỉ nên em có thể đẩy nhẹ hơn mà hộp vẫn chuyển động.
Câu hỏi trang 143 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Hãy tìm ví dụ về lực ma sát nghỉ trong cuộc sống xung quanh em?
Trả lời:
– Lực ma sát nghỉ giúp chúng ta có thể cầm nắm được các đồ vật.
– Lực ma sát nghỉ giúp các xe cộ có thể đứng yên ở những chỗ dốc.
Câu hỏi trang 143 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Nếu lực ma sát rất nhỏ thì có thể xảy ra hiện tượng gì đối với việc viết bảng.
Trả lời:
Nếu lực ma sát rất nhỏ thì khi ta ghi lên bảng sẽ bị trơn trượt và phấn không dính ở trên bảng. Như vậy lực ma sát trong trường hợp này là có ích.
Câu hỏi trang 144 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Hãy tìm thêm ví dụ về lực ma sát cản trở chuyển động?
Trả lời:
– Lực ma sát trượt cản trở chuyển động của thùng hàng khi ta muốn đẩy thùng, cách khắc phục là dùng xe lăn để giảm lực ma sát.
– Lực ma sát cản trở chuyển động của cần kéo nhị vào dây cung, cách khắc phục là phải bôi nhựa thông vào dây cung ở cần kéo nhị.
Câu hỏi trang 145 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Hãy vẽ phác thảo bàn chân đẩy vào mặt đất theo hình 28.5 Vẽ một mũi tên biểu diễn lực ma sát giúp bàn chân không bị trượt.
Trả lời:
– Vectơ lực Fms1→ do chân tác dụng lên mặt đất.
– Vectơ lực Fms2→ do đất tác dụng lên chân giúp bàn chân không bị trượt mà còn thúc đẩy chuyển động.
Câu hỏi trang 145 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Em hãy cho biết vì sao dầu ở ổ trục bánh xe đạp làm cho xe đạp di chuyển dễ dàng hơn?
Trả lời:
Dầu ở ổ trục bánh xe đạp làm cho xe đạp di chuyển dễ dàng hơn, vì:
Khi tra dầu vào ổ trục bánh xe đạp sẽ làm giảm lực ma sát giúp cho xe đạp di chuyển dễ dàng hơn.
Câu hỏi trang 145 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Hãy lấy ví dụ trong cuộc sống về:
– Làm giảm ma sát
– Làm tăng ma sát
Trả lời:
– Ví dụ trong cuộc sống về làm tăng lực ma sát: Ô tô đi vào bùn dễ bị sa lầy, có khi bánh quay tít mà xe không tiến lên được. Vì lực mà sát nhỏ nên bánh xe ô tô bị trượt trên bùn không chuyển động được. Như vậy lực ma sát trong trường hợp này là có ích và cần làm tăng lực ma sát.
– Ví dụ trong cuộc sống cần làm giảm lực ma sát: Giầy đi mãi đế bị mòn là do ma sát giữa mặt đường và đế giầy vì lực ma sát làm mòn đế giầy. Như vậy lực ma sát trong trường hợp này là có hại.
Câu hỏi trang 146 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Hãy lấy một ví dụ về việc ma sát giúp thúc đẩy chuyển động trong đời sống?
Trả lời:
– Lực ma sát giúp ta viết phấn lên bảng được dễ dàng hơn:
– Lực ma sát giúp các hành lí nằm yên trên băng chuyền, để vận chuyển được dễ dàng hơn:
Câu hỏi trang 146 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Giải thích vì sao khi đi chân trần trên đường đất trơn thì rất khó đi, thậm chí không thể đi nổi?
Trả lời:
Khi đi chân trần trên đường đất trơn thì rất khó đi, thậm chí không thể đi nổi, vì:
Tác dụng qua lại giữa bề mặt tiếp xúc của chân và đất trơn bị giảm nhiều dẫn tới lực ma sát giữa chân và đất trơn bị giảm nhiều.
code mẫu -> overline text
Câu hỏi trang 146 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Hãy lấy ví dụ về ảnh hưởng của lực ma sát [có lợi và có hại] trong giao thông với các trường hợp sau đây:
– Người đi bộ
– Xe đạp chuyển động trên đường
– Xe lửa [tàu hỏa] chạy trên đường ray
Trả lời:
– Ví dụ về ảnh hưởng của lực ma sát [có lợi và có hại] trong giao thông với người đi bộ:
+ Có lợi: Nhờ có lực ma sát mà người đi bộ có thể đi lại được trên đường không bị trơn trượt, ngã:
+ Có hại: Lực ma sát làm người đi bộ đi lại trên đường bị mòn đế giày dép.
– Ví dụ về ảnh hưởng của lực ma sát [có lợi và có hại] trong giao thông với xe đạp chuyển động trên đường:
+ Có lợi: Nhờ có lực ma sát mà người đi xe đạp có thể đi lại được trên đường không bị trượt, đổ.
+ Có hại: Lực ma sát làm người đi xe đạp đi lại trên đường bị mòn lốp xe.
– Ví dụ về ảnh hưởng của lực ma sát [có lợi và có hại] trong giao thông với xe lửa [tàu hỏa] chạy trên đường ray.
+ Có lợi: Nhờ có lực ma sát mà tàu hỏa có thể chạy và không bị trượt khỏi đường ray.
+ Có hại: Lực ma sát làm mòn bánh xe tàu hỏa
Câu hỏi trang 146 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Khi xe đang di chuyển, người lái xe thấy có nguy hiểm phía trước. Trước khi người lái xe kịp phản ứng và đạp phanh thì xe đã di chuyển được một quãng đường nhất định. Tiếp theo quãng đường này là quãng đường phanh. Đó là quãng đường xe đi được kể từ khi người lái xe đạp phanh cho đến khi xe dừng hẳn. Quãng đường xe đi được từ khi người lái xe phát hiện nguy hiểm đến khi xe dừng hẳn chỉ phụ thuộc vào phanh xe hay còn phụ thuộc vào phản ứng của người lái xe?
Trả lời:
Quãng đường xe đi được từ khi người lái xe phát hiện nguy hiểm đến khi xe dừng hẳn phụ thuộc vào:
– phanh xe,
– phản ứng của người lái xe
– ngoài ra còn phụ thuộc vào lực cản,khối lượng của xe [mức quán tính].
code mẫu -> overline text
Câu hỏi trang 146 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Hãy thảo luận với bạn để đề xuất cách làm giảm tác hại của lực ma sát trong các trường hợp sau:
a] Đẩy một thùng hàng trên mặt sàn
b] Xe đạp chuyển động trên đường
Trả lời:
– Cách làm giảm tác hại của lực ma sát trong trường hợp đẩy một thùng hàng trên mặt sàn là cho thùng hàng lên xe lăn để thay thế ma sát trượt bằng ma sát lăn.
– Cách làm giảm tác hại của lực ma sát trong trường hợp xe đạp chuyển động trên đường là
+ Lực ma sát giữa xích xe và đĩa xe đạp có tác hại làm mòn các răng của đĩa, đồng thời làm xích xe chuyển động khó.
Biện pháp khắc phục là tra dầu nhớt để bôi trơn.
+ Lực ma sát trượt giữa trục bánh xe với ổ đĩa bánh xe làm bánh xe quay chậm, trục bị bào mòn.
Biện pháp khắc phục là làm giảm ma sát bằng cách gắn ổ bi để thay ma sát trượt thành ma sát lăn.
Câu hỏi trang 147 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Em hãy tìm các ví dụ về vật hay con vật chuyển động nhanh trong nước nhờ có hình dạng giảm được lực cản.
Trả lời:
– Cá cờ
– Cá buồm
Câu hỏi trang 147 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Kết quả thu được cho thấy lực cản do nước tác động vào xe lớn hơn hay nhỏ hơn lực cản do không khí tác động vào xe?
Trả lời:
Kết quả thu được cho thấy lực cản do nước tác động vào xe lớn lực cản do không khí tác động vào xe.
Câu hỏi trang 147 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều:
Bước 1: Lắp các dụng cụ thành bộ như hình 28.6.
Bước 2: Kéo từ từ để xe chuyển động ổn định.
Bước 3: Ghi lại số chỉ của lực kế.
Bước 4: Cho nước vào hộp và lặp lại bước 2 và bước 3.
So sánh số chỉ của lực kế trong hai trường hợp và rút ra kết luận về lực cản do không khí và do nước tác dụng lên xe.
Trả lời:
– Các em tiến hành thí nghiệm và ghi lại kết quả:
+ Số chỉ của lực kế khi chưa cho nước vào hộp: 1,8 N.
+ Số chỉ của lực kế khi đã cho nước vào hộp: 2,0 N.
– Rút ra kết luận về lực cản do không khí và do nước tác dụng lên xe là: lực cản do nước tác dụng lên xe lớn lực cản do không khí tác dụng lên xe.
Câu hỏi trang 148 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Em hãy thả đồng thời từ cùng một độ cao, hai tờ giấy giống hệt nhau nhưng một tờ để phẳng, một tờ bị vo tròn. Quan sát và giải thích tại sao chúng chuyển động khác nhau?
Trả lời:
Từ cùng một độ cao, tờ giấy bị vo tròn sẽ rơi nhanh hơn tờ giấy để phẳng vì:
+ Tờ giấy để phẳng có diện tích tiếp xúc với không khí lớn chịu lực cản không khí lớn.
+ Tờ giấy vo tròn có diện tích tiếp xúc với không khí nhỏ chịu lực cản không khí nhỏ.
Câu hỏi trang 148 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Em hãy cho biết trong các hiện tượng sau đây, ma sát có lợi hay có hại:
a. Khi đi trên sàn nhẵn mới lau ướt dễ bị ngã.
b. Bảng trơn, viết phấn không rõ chữ
Trả lời:
a. Khi đi trên sàn nhẵn mới lau ướt dễ bị ngã vì lực ma sát nghỉ giữa sàn với chân người rất nhỏ, làm người dễ trượt ngã.
Ma sát trong hiện tượng này là có lợi vì lực ma sát lúc này có tác dụng giữ người không bị ngã.
b. Bảng trơn, viết phấn không rõ chữ vì bảng trơn thì phấn dễ trượt trên bảng, do đó lượng phấn bám vào bảng không nhiều, nên khi viết không rõ chữ.
Ma sát trong hiện tượng này là có lợi vì lực ma sát lúc này có tác dụng giữ phấn bám trên bảng.
Câu hỏi trang 148 Khoa học tự nhiên lớp 6 – Cánh diều: Phải làm thế nào để tăng ma sát có lợi hay giảm ma sát có hại trong các trường hợp trên? Vì sao?
Trả lời:
a. Phải đi dép có khía sâu và ấn mạnh chân xuống sàn khi đi trên sàn nhẵn mới lau ướt để tăng lực ma sát tại bề mặt tiếp xúc giữa chân với sàn nhà.
b. Cần tăng độ nhám của bảng để tăng ma sát giữa bề mặt tiếp xúc của bảng và phấn.