Amip ăn não người đã xuất hiện từ lâu, nhưng chỉ khi những ca tử vong vì nó liên tiếp xảy ra, người dân mới giật mình lo sợ vì mức độ nguy hiểm của loại ký sinh trùng này. Hãy cùng Kangaroo Việt Nam giải đáp những ẩn số về amip ăn não người nhé!
Amip ăn não người là gì?
Amip ăn não người là một loại ký sinh trùng có thể sống trong tất cả các môi trường nước: ao hồ, đầm lầy, sông suối, vũng nước lớn…, lý tưởng ở nhiệt độ khoảng 35 độ C.
Loại ký sinh trùng này sinh sôi nhiều vào mùa hè nắng nóng khi nhiệt độ nước ấm dần lên. Ở Việt Nam, những suối nước nóng được nghĩ rằng tốt cho sức khỏe cũng là môi trường thích hợp cho amip "ăn não người" sinh sống vì ở hạ lưu nước thường ấm.
Amip ăn não người nguy hiểm như thế nào?
Amip ăn não người từ môi trường nước xâm nhập vào cơ thể con người qua niêm mạc mũi khi bị sặc hay ngộp nước. Khi vào não, vi trùng bắt đầu phá hủy và ăn tế bào não từng phần một bằng cách dùng một dụng cụ hút kéo dài từ bề mặt tế bào rồi gây bệnh lý viêm não màng não. Amip ăn não người có thể xâm nhập và tấn công hệ thống thần kinh của con người gây viêm màng não. Tỷ lệ tử vong ở những trường hợp nhiễm bệnh là rất cao, lên tới 98%.
Làm thế nào để biết mình có bị nhiễm amip ăn não người hay không?
Nếu bạn bị nhiễm amip ăn não người, trong vòng 1-14 ngày sau, các triệu chứng như: nhức đầu, buồn nôn, sốt, cứng cổ, xuất hiện ảo giác, thậm chí mất khả năng kiểm soát hành vi sẽ bắt đầu xuất hiện. Tiếp theo đó là các triệu chứng thứ phát có thể đi kèm như: lú lẫn, u ám, thiếu tập trung, cơn co giật.
Từ 7-14 ngày sau khi mắc bệnh, tình trạng bệnh trở nên nguy hiểm hơn, trong khi các triệu chứng ban đầu của tình trạng nhiễm amip ăn não người rất dễ nhầm với viêm não nên việc chẩn đoán rất khó khăn.
Dưới đây là một số biểu hiện giúp bạn nhận biết tình trạng bệnh dễ hơn:
- Sốt: Là dấu hiệu đầu tiên hay gặp nhất, có thể sốt cao hoặc nhẹ. Sốt cao 39 - 40 độ C hoặc sốt nhẹ 37 độ 5 - 38 độ C, sốt khoảng 5 - 7 ngày, có khi lại kéo dài hàng tháng.
- Đau hạ sườn phải: Xuất hiện sau khi sốt được vài ngày, nhưng cũng có khi xuất hiện cùng với sốt. Người bệnh thấy tưng tức bên mạng sườn phải, đau ngày càng tăng lên, đau khi thay đổi tư thế, đau xuyên lên vai.
- Ăn kém do mệt mỏi, chán ăn, ăn không ngon, sụt cân, khó thở, nhưng nhẹ do đau ở hạ sườn phải hoặc có tràn dịch màng phổi phải.
- Rối loạn tiêu hóa: phân lỏng hoặc đi ngoài nhày máu mũi.
- Thần kinh: lú lẫn, u ám, thiếu tập trung, lên cơn co giật…
Ngoài ra, còn có những dấu hiệu hiếm gặp như phù chân và bụng có dịch do nhiễm khuẩn lâu ngày gây suy dinh dưỡng.
Cách phòng tránh amip ăn não người
- Hạn chế hoặc không có các hoạt động liên quan đến nước ấm/nóng trong tự nhiên như lặn trong nước hay hít nước không được tiệt trùng đúng cách vào mũi.
- Bịt mũi hay dùng kẹp mũi khi bơi lội hay lặn xuống nước.
- Sau khi tắm, bơi nên vệ sinh mũi sạch sẽ, sử dụng dung dịch sát khuẩn đường mũi, họng để xịt, rửa mũi.
- Hạn chế đào bới hay khuấy cặn lắng ở các khu vực có nước nóng.
- Vệ sinh cá nhân sạch sẽ.
- Sử dụng máy lọc nước có uy tín để đảm bảo chất lượng nguồn nước
Hình ảnh Amip ăn não
Naegleria fowleri
Naegleria fowleri, còn được gọi là "amip ăn não" là một loại sinh vật đơn bào thuộc nhóm excavata sinh sống tự do, thường được tìm thấy trong các khu vực nước ngọt ấm, chẳng hạn như ao, hồ, sông, suối nước nóng. Nó cũng được tìm thấy trong đất, gần khu nước thải ấm áp của các nhà máy công nghiệp, và bể bơi không xử lý bằng clo trong một giai đoạn trùng roi amip hoặc tạm thời.
Triệu chứng của bệnh
Thường bắt đầu trong vòng 2-15 ngày sau khi phơi nhiễm amip, dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm trùng naegleria có thể bao gồm: Thay đổi cảm giác về mùi hoặc hương vị; Sốt;Chuẩn đoán
- Chẩn đoán hình ảnh: chụp cắt lớp vi tính [CT scan] hoặc chụp cộng hưởng từ [MRI] có thể cho thấy vùng não bị sưng và chảy máu;
- Chọc dò tủy sống: amip naegleria có thể được nhìn thấy dưới kính hiển vi trong dịch não tủy. Bác sĩ sẽ chọc một cây kim giữa hai đốt sống ở lưng đoạn dưới để láy dịch não tủy. Xét nghiệm này cũng có thể đo áp lực dịch não tủy và tìm tế bào viêm
Điều trị
dùng một loại thuốc kháng nấm, amphotericin B-thường được tiêm vào tĩnh mạch hoặc vào không gian xung quanh cột sống, để diệt các amip.
Amip ăn não là một loài thuộc chi naegleria, ngành percolozoa. Amip là sinh vật đơn bào, được phát hiện vào năm 1965. Mặc dù lần đầu tiên được phát hiện tại Úc, amip này được cho là có nguồn gốc tại Mỹ
Chỉ có một loài naegleria lây nhiễm cho người là naegleria fowleri.
Triệu chứng thường gặp
Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh Amip ăn não là gì?
Naegleria fowleri gây ra bệnh Viêm màng não do amip nguyên phát. Bệnh này gây ra tình trạng viêm não và phá hủy các mô não.
Thường bắt đầu trong vòng 2-15 ngày sau khi phơi nhiễm amip, dấu hiệu và triệu chứng của Nhiễm trùng Naegleria có thể bao gồm:
- Thay đổi cảm giác về mùi hoặc hương vị;
- Sốt;
- Nhức đầu đột ngột nghiêm trọng;
- Cứng cổ;
- Nhạy cảm với ánh sáng;
- Buồn nôn và nôn ói;
- Lú lẫn;
- Mất thăng bằng;
- Buồn ngủ;
- Động kinh;
- Ảo giác.
Những dấu hiệu và triệu chứng có thể diễn tiến nhanh chóng, thường dẫn đến tử vong trong vòng một tuần.
Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?
Bạn cần đến bác sĩ khám nếu đột ngột sốt, nhức đầu, cứng cổ và nôn ói đặc biệt nếu gần đây có tiếp xúc với nước ấm.
Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nêu trên hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, xin vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ. Cơ địa mỗi người là khác nhau. Vì vậy hãy hỏi ý kiến bác sĩ để lựa chọn được phương án thích hợp nhất.
Nhiễm trùng naegleria là do amip naegleria fowleri, thường được tìm thấy trong vùng nước ngọt và ấm, thường trong những tháng mùa hè. Amip đôi khi cũng được tìm thấy trong đất. Amip đi vào cơ thể thông qua mũi, nước bị ô nhiễm hoặc bụi và đi đến bộ não thông qua các dây thần kinh truyền khứu giác.
Chỉ có một tỷ lệ nhỏ trong hàng triệu người khi tiếp xúc với naegleria fowleri bị mắc bệnh.
Amip không lây từ người sang người hoặc do uống nước bị ô nhiễm. Bể bơi được làm sạch và khử khuẩn đúng cách sẽ không chứa amip naegleria.
Nguy cơ mắc phải
Những ai thường bị bệnh amip ăn não?
Mặc dù Naegleria fowleri tương đối phổ biến, nhưng chúng hiếm khi gây ra bệnh não. Bệnh viêm màng não do amip nguyên phát xảy ra từ 0-8 lần một năm, hầu như luôn từ tháng bảy đến tháng chín. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng nhiều người có kháng thể chống Naegleria fowleri, do đó khi đã nhiễm amip nhưng hệ thống miễn dịch đã tiêu diệt chúng.
Bạn có thể kiểm soát bệnh này bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Hãy tham khảo bác sĩ để biết thêm thông tin chi tiết.
Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc bệnh amip ăn não?
Hàng triệu người tiếp xúc với amip naegleria mỗi năm nhưng chỉ vài người bị nhiễm bệnh. Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ nhiễm naegleria bao gồm:
- Bơi ở hồ hay vùng nước ngọt: hầu hết những người bị bệnh từng bơi ở những khu vực nước ngọt trong vòng hai tuần trước đó;
- Nước ấm: amoeba lớn nhanh trong nước ấm hoặc nóng;
- Tuổi tác: trẻ em và thanh niên có nhiều khả năng bị mắc bệnh, có thể vì họ thích ở trong nước lâu hơn và hoạt động nhiều hơn trong nước.
Cách phòng bệnh Amip ăn não
Cách phòng bệnh chắc chắn nhất là hạn chế hoặc không có các hoạt động liên quan đến nước ấm/nóng trong tự nhiên như lặn trong nước hay hít nước không được tiệt trùng đúng cách vào mũi. Bịt mũi hay dùng kẹp mũi khi bơi lội hay lặn xuống nước. Sau khi tắm, bơi nên vệ sinh mũi sạch sẽ, sử dụng dung dịch sát khuẩn đường mũi, họng để xịt, rửa mũi. Tiệt trùng theo đúng phương pháp nước ở bể bơi là có khả năng tiêu diệt ký sinh trùng này. Hạn chế đào bới hay khuấy cặn lắng ở các khu vực có nước nóng.
Chế độ sinh hoạt phù hợp
Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh amip ăn não?
Duy trì lối sống khỏe mạnh đặc biệt quan trọng nếu bạn có nguy cơ cao bao gồm những điều sau:
- Không bơi ở hoặc nhảy vào các sông hồ nước ngọt, ấm áp;
- Bịt chặt mũi khi nhảy hoặc lặn vào vùng nước ngọt ấm áp;
- Tránh làm xáo trộn các cặn lắng trong khi bơi lội ở vùng nước ngọt cạn, ấm áp.
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán bệnh amip ăn não?
Chẩn đoán bệnh này có thể bao gồm những phương pháp sau đây:
- Chẩn đoán hình ảnh: chụp cắt lớp vi tính [CT scan] hoặc chụp cộng hưởng từ [MRI] có thể cho thấy vùng não bị sưng và chảy máu;
- Chọc dò tủy sống: amip naegleria có thể được nhìn thấy dưới kính hiển vi trong dịch não tủy. Bác sĩ sẽ chọc một cây kim giữa hai đốt sống ở lưng đoạn dưới để láy dịch não tủy. Xét nghiệm này cũng có thể đo áp lực dịch não tủy và tìm tế bào viêm.
Những phương pháp nào dùng để điều trị bệnh amip ăn não?
Có ít người sống sót sau nhiễm naegleria ngay cả với điều trị. Vì vậy, việc chẩn đoán và điều trị sớm là rất quan trọng cho sự sống còn. Việc điều trị chính là dùng một loại thuốc kháng nấm, amphotericin B-thường được tiêm vào tĩnh mạch hoặc vào không gian xung quanh cột sống, để diệt các amip.
Một loại thuốc nghiên cứu được gọi là miltefosine [Impavido®] để điều trị khẩn cấp nhiễm naegleria. Kết hợp thuốc và kiểm soát phù não sẽ có thể cải thiện khả năng sống còn.
Website này được sở hữu và quản lý bởi: Công Ty Cổ Phần Đầu Tư Bcare.
Người đại diện: Hán Văn Nam.
Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh số 0108731774 do Sở Kế hoạch và Đầu tư TP Hà Nội cấp ngày 09/05/2019. --> Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh số 0109564614 do Sở Kế hoạch và Đầu tư TP Hà Nội cấp ngày 23/03/2021.
Địa Chỉ: Số 6, ngách 3/149 phố Cự Lộc, Phường Thượng Đình, Quận Thanh Xuân, Thành phố Hà Nội, Việt Nam.
VP Công Ty: Tầng 5, số 146 Vũ Phạm Hàm, phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội.
Email: . Điện thoại: 086 555 4486
Liên kết : KQXS XSMB XSMT XSMN