1. Tóm tắt lý thuyết
1.1. Biến là công cụ trong lập trình
Trong lập trình,biếnlà tên của vùng nhớ được dùng đểlưu trữ dữ liệuvà dữ liệu được biến lưu trữcó thể thay đổitrong khi thực hiện chương trình.
Dữ liệu do biến lưu trữ được gọi làgiá trị của biến
Ví dụ 1:
Giả sử cần in kết quả của phép cộng 15+5 ra màn hình. Ta sử dụng câu lệnh Pascal sau đây:Writeln [15+5];
Ta có thể sử dụng hai biến X và Y để lưu giữ giá trị của hai số 15 và 5. Khi đó chúng ta có thể viết lại câu lệnh trên như sau:Writeln [X+Y];
Chương trình thực hiện như sau:
1.2. Khai báo biến
Việc khai báo biến gồm:
Lưu ý 1:Tên biến do người sử dụng đặt theo quy tắc đặt tên của ngôn ngữ lập trình.
Cú pháp:Var : ;
Trong đó:
Varlà từ khóa dùng để khai báo biến
Tên biếndo người lập trình đặt [theo quy tắc đặt tên trong Pascal]
Kiểu dữ liệu: Là kiểu dữ liệu của biến sẽ nhận trong chương trình [string, integer, char, real, boolean,]
Lưu ý 2:Tuỳ theo ngôn ngữ lập trình, cú pháp khai báo biến có thể khác nhau.
Ví dụ 2:Khai báo biến trong Pascal:
1.3. Sử dụng biến trong chương trình
Các thao tác có thể thực hiện với các biến:
Tuỳ theo ngôn ngữ lập trình, cách viết lệnh gán cũng có thể khác nhau. Trong Pascal, người ta dùng phép gán làdấu kép[:=] để phân biệt với phép so sánh là dấu bằng [=].
a. Lệnh gán
Cú pháp: := ;
Ví dụ 3:Mô tả lệnh gán và tính toán với các biến trong Pascal:
Lưu ý 3:Sử dụng biến trong chương trình
Biến phải được khai báo
Kiểu dữ liệu của giá trị gán cho biến phải trùng kiểu dữ liệu của biến
Khi gán giá trị mới, giá trị cũ của biến bị xóa đi
1.4. Hằng
Tương tự như biến, hằng cũng là một công cụ lưu trữ dữ liệu. Khác với biến, hằng là một đại lượng có giá trị không đổi trong suốt chương trình.
Cú pháp:Const = ;
Trong đó:Constlà từ khóa để khai báo hằng
Ví dụ 4:Trong chương trình Pascal, để dùng hằng số Pi = 3.14. Ta khai báo như sau: Const Pi=3.14;
Lưu ý 4:Sau khi khai báo hằng, trong chương trình hằng được sử dụng là một đại lượng để tính toán.
Lưu ý 5:Sử dụng hằng trong chương trình:
Hằng phải được khai báo
Gán giá trị cho hằng ngay khi khai báo
Không thể dùng câu lệnh gán giá trị cho hằng trong chương trình
2. Bài tập minh họa
Câu 1: Khai báo biến trong Pascal
Khai báo hai biến A, B có kiểu số nguyên, biến C kiểu kí tự; biến R kiểu số thực.
Hướng dẫn giải:
Var A,B: Integer;
C: Char;
R: Real;
Câu 2: Đánh dấu X vào lựa chọnĐúnghoặcSai:
Khai báo | Đúng | Sai |
Var end: String; | ||
Var a,b: Integer; C: Real; | ||
Var 5ch: String; | ||
Var x: Char | ||
Var m,n: Integer; | ||
Var chieu dai: Real; | ||
Var bankinh, S: Real; P , S: Integer; |
Hướng dẫn giải:
Khai báo | Đúng | Sai |
Var end: String; | X | |
Var a,b: Integer; C: Real; | X | |
Var 5ch: String; | X | |
Var x: Char | X | |
Var m,n: Integer; | X | |
Var chieu dai: Real; | X | |
Var bankinh, S: Real; P , S: Integer; | X |
Câu3: Đánh dấu X vào lựa chọnĐúnghoặcSai:
Giả sử A được khai báo là biến với kiểu dữ liệu số thực, X là biến với kiểu dữ liệu xâu, R là hằng được khai báo R=3.
Phép gán | Đúng | Sai |
A:= 5; | ||
X:= 1212; | ||
X:= 383; | ||
R:=4; | ||
A:= Nguyen Du; |
Hướng dẫn giải:
Phép gán | Đúng | Sai |
A:= 5; | X | |
X:= 1212; | X | |
X:= 383; | X | |
R:=4; | X | |
A:= Nguyen Du; | X |
3. Luyện tập
3.1. Bài tập tự luận
Câu 1: Phân biết giữa biến và hằng.
Câu 2: Hãy cho biết kiểu dữ liệu của các biến cần khai báo dùng để viết phương trình để giải bài toán dưới đây:
a] Tìm diện tích S của tam giác đều cạnh a.
b] Tìm số dư r của phép chia hai số nguyên a chia cho b.
3.2. Bài tập trắc nghiệm
Câu 1:Trong pascal, khai báo nào sau đây đúng?
A.Var tb: Real;
B.Var 4hs: Integer;
C.Const x: Real;
D.Var R=30;
Câu 2:Đại lượng được đặt tên dùng để lưu trữ dữ liệu, có giá trị không đổi trong suốt quá trình thực hiện chương trình được gọi là:
A.Tên
B.Từ khóa
C.Biến
D.Hằng
Câu 3:Trong Pascal, từ khóa để khai báo biến là:
A.Const
B.Begin
C.Var
D.Uses
Câu 4:Trong Pascal, từ khóa để khai báo hằng là:
A.Const
B.Begin
C.Var
D.Uses
Câu 5:Để khai báo biến x thuộc kiểu xâu kí tự ta khai báo:
A.Var x: String;
B.Var x: Integer;
C.Var x: Char;
D.Var x: Real;
Câu 6:Giả sử A được khai báo là biến với kiểu dữ liệu xâu, X là biến với kiểu dữ liệu số thực. Phép gán sau đây là không hợp lệ không?
A.X:=4;
B.X:=3242;
C.A:= 3242;
D.A:=3242 ;
Câu 7:Khai báo sau có ý nghĩa gì?
Var a: integer; b: Char;
A.Biến a thuộc kiểu dữ liệu số thực và biến b thuộc kiểu dữ liệu kí tự
B.Biến a thuộc kiểu dữ liệu số nguyên và biến b thuộc kiểu dữ liệu xâu kí tự
C.Biến a thuộc kiểu dữ liệu số nguyên và biến b thuộc kiểu dữ liệu kí tự
D.Các câu trên đều sai
Câu 8:Biến là gì?
A.Là đại lượng có giá trị không thay đổi trong quá trình thực hiện chương trình
B.Là đại lượng có giá trị luôn thay đổi trong quá trình thực hiện chương trình
C.Là đại lượng dùng để tính toán
D.Là đại lượng dùng để khai báo tên chương trình
Câu 9:Tìm một điểm sai trong đoạn khai báo sau:
Const lythuongkiet :=2010;
A.Dư dấu bằng [=]
B.Tên hằng không được quá 8 kí tự
C.Từ khóa khai báo hằng sai
D.Dư dấu hai chấm [:]
Câu 10:Cách khai báo nào sau đây là đúng?
A.const k= pascal;
B.Var g:=15;
C.Const dien tich;
D.var 3x: byte;
4. Kết luận
Sau khi học xong bài này, các em cần ghi nhớnội dung trọng tâm:
Biến và hằng là các đại lượng được đặt tên dùng để lưu trữ dữ liệu. Giá trị của biến có thể thay đổi, còn giá trị của hằng được giữ nguyên trong suốt quá trình thực hiện chương trình
Biến và hằng phải được khai báo trước khi sử dụng