Chiều hướng tiến hóa qua hình thức sinh sản năm 2024
|
26 tháng 4 2019 lúc 21:37 Nêu chiều hướng tiến hóa các hình thức sinh sản hữu tính ở động vật? Giải thích về hình thức sinh sản hữu tính và tập tính chăm sóc con ở động vật ? Xem chi tiết giải thích sự tiến hóa hình thức sinh sản hữu tính, cho ví dụ Xem chi tiết Câu 1 a, Phân biệt sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính ở động vật. Hình thức sinh sản nào tiến bộ hơn. b, Phân tích sự tiến hóa về cấu tạo cơ sở ở động vật thể hiện ở hệ tuần hoàn. Xem chi tiết tiến hóa về tổ chức cơ thể của động vật theo chiều hướng nào? tiến hóa về sinh sản của động vật theo chiều hướng nào?cho ví dụ? tiến hóa về hệ thần kinh của động vật theo chiều hướng nào?cho ví dụ? Xem chi tiết Cho một số động vật sau: cá voi, ếch đồng, châu chấu, giun đất, cá chép, thủy tức, gà, thằn lằn. Hãy sắp xếp các động vật trên theo chiều hướng tiến hoá về sinh sản . Nêu chiều hướng tiến hoá của các động vật về tập tính nuôi con - CLTN đã phân hóa khả năng sống sót của các cá thể mang biến dị, đào thải những cá thể kém thích nghi, bảo tồn và phát triển những cá thể thích nghi với điều kiện sống - Qua nhiều thế hệ dần dần hình thành nên các đặc điểm thích nghi. Sự hình thành loài mới - Loài mới được hình thành từ từ qua nhiều dạng trung gian, dưới tác dụng của CLTN, theo con đường phân ly tính trạng. Nguồn gốc các loài - Các loài sinh vật hiện nay trên trái đất đều được bắt nguồn từ tổ tiên chung. Chiều hướng tiến hóa - Sinh giới tiến hóa theo 3 chiều hướng cơ bản là: + Ngày càng đa dạng và phong phú + Tổ chức ngày càng cao + Thích nghi ngày càng hợp lý Đóng góp và tồn tại - Đóng góp: + Phát hiện được vai trò sáng tạo của CLTN + Là người đưa ra thuyết CLTN để lý giải các vấn đề thích nghi, hình thành loài mới và nguồn gốc các loài. + Phân biệt được 2 hình thức biến dị: BD cá thể phát sinh trong quá trình sinh sản (di truyền), biến dị đồng loạt phát sinh do tác động của ngoại cảnh (không DT ít có ý nghĩa đối với tiến hóa). - Tồn tại: + Do trình độ đương thời nên ông chưa hiểu biết đầy đủ về các nhân tố tiến hóa. + Chưa làm rõ được cơ chế phát sinh các biến dị và cơ chế di truyền các biến dị. 2. So sánh CLNT và CLTN: Nội dung CLNT CLTN Khái niệm Là sự chọn lọc do con người tiến hành, tích lũy những biến dị (ở sinh vật) có lợi đối với con người, đào thải những biến dị không có lợi đối với con người Là quá trình tích lũy những BD có lợi, đào thải những BD có hại cho bản thân sinh vật Tính chất Do con người tiến hành, vì mục đích của con người Diễn ra trong tự nhiên Nội dung Tích lũy những biến dị có lợi, đào thải những biến dị không có lợi đối với con người Tích lũy những BD có lợi, đào thải những BD có hại cho bản thân sinh vật Động lực Nhu cầu, thị hiếu khác nhau của con người Đấu tranh sinh tồn của sinh vật Dựa trên cơ sở Tính biến dị và di truyền của sinh vật Tính biến dị và di truyền của sinh vật Kết quả Vật nuôi và cây trồng phát triển theo hướng có lợi đối với con người, mỗi loài thích nghi với một nhu cầu nhất định Sinh vật thích nghi với điều kiện sống Vai trò - Quy định chiều hướng biến đổi các giống vật nuôi, cây trồng. - Giải thích vì sao vật nuôi, cây trồng thích nghi cao độ với nhu cầu của con người. Nhân tố chính quy định hướng, tốc độ biến đổi của sinh vật trên quy mô rộng lớn và lịch sử lâu dài, quá trình phân ly tính trạng đã dẫn tới hình thành nhiều loài mới từ một loài ban đầu. II. Học thuyết tiến hóa tổng hợp hiện đại. 1. Quan niệm tiến hóa và nguồn nguyên liệu tiến hóa.
Tiến hóa nhỏ Tiến hóa lớn Là quá trình làm biến đổi tần số alen và thành phần KG của QT, hình thành loài mới. Quần thể là đơn vị tiến hóa cơ sở. Là quá trình hình thành các nhóm phân loại trên loài (chi, họ, bộ, lớp, ngành) Thời gian ngắn, quy mô nhỏ (QT) Thời gian dài (hàng triệu năm), quy mô lớn Có thể nghiên cứu bằng thực nghiệm Không thể nghiên cứu bằng thực nghiệm mà bằng các tài liệu cổ sinh vật học, giải phẫu so sánh, địa lí sinh vật học...
- Nguồn biến dị sơ cấp: ĐBG, ĐB NST. Trong đó ĐBG là nguồn nguyên liệu chủ yếu của tiến hóa. - Nguồn biến dị thứ cấp: Biến dị tổ hợp. 2. Các nhân tố tiến hóa. - Các nhân tố tiến hóa làm biến đổi tần số alen và thành phần KG của QT. - Đột biến: + ĐB làm biến đổi tần số alen và thành phần KG của QT. + Tần số ĐBG ở từng gen thường rất nhỏ (khoảng 10-6 đến 10-4), vì vậy ĐBG làm thay đổi tần số alen và thành phần KG của QT rất chậm, không đáng kể. + ĐBG có vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguyên liệu cho tiến hóa vì nó là nguồn phát sinh các BDDT của QT, ĐB cung cấp nguồn BD sơ cấp qua giao phối tạo nên nguồn BD thứ cấp vô cùng phong phú cho tiến hóa. - Di – nhập gen: + Sự trao đổi cá thể hoặc giao tử giữa các quần thể gọi là di-nhập gen (dòng gen). + Di-nhập gen làm biến đổi tần số alen và thành phần KG của QT. + Di gen làm nghèo vốn gen của QT, nhập gen làm phong phú vốn gen của QT. - CLTN: + CLTN là nhân tố tiến hóa có hướng: CLTN tác động trực tiếp lên KH, thông qua đó tác động đến KG làm biến đổi tần số alen và thành phần KG của QT. Khi môi trường thay đổi theo một hướng xác định thì CLTN làm biến đổi tần số alen theo hướng xác định. + Thực chất CLTN là quá trình phân hóa khả năng sống sót và sinh sản của các cá thể với những KG khác nhau trong QT. + CLTN đóng vai trò sàng lọc làm tăng số lượng cá thể có KH thích nghi tồn tại sẵn trong QT cũng như làm tăng cường độ thích nghi bằng cách tích lũy các alen quy định các đặc điểm thích nghi dẫn đến hình thành các QT có nhiều cá thể mang các KG quy định các đặc điểm thích nghi với MT. + CLTN quy định nhịp điệu tiến hóa làm thay đổi tần số alen nhanh hay chậm tùy thuộc vào chọn lọc chống lại alen trội (nhanh) hay chọn lọc chống lại alen lặn (chậm). - Các yếu tố ngẫu nhiên: + Sự biến đổi tần số alen và thành phần KG của QT bới các yếu tố ngẫu nhiên gọi là biến động di truyền hay phiêu bạt di truyền. + Thường xảy ra với QT có kích thước nhỏ. + Có đặc điểm: +) Tần số alen thay đổi theo hướng không xác định. +) Một alen nào đó dù có lợi cũng có thể bị loại bỏ hoàn toàn và một alen có hại cũng có thể trở nên phổ biến trong QT. +) Một QT có KT lớn do các yếu tố ngẫu nhiên làm giảm kích thước QT một cách đáng kể thì các cá thể sống sót có thể có vốn gen khác biệt hẳn với QT ban đầu. + Làm nghèo vốn gen của QT, giảm sự đa dạng DT. - Giao phối không ngẫu nhiên (tự thụ phấn, giao phối gần, giao phối có chọn lọc): + Không làm thay đổi tần số alen, làm thay đổi tần số KG của QT theo hướng tăng dần số KG đồng hợp tử, giảm dần số KG DHT. + Làm nghèo vốn gen của QT, giảm sự đa dạng DT. 3. Loài:
- Loài giao phối là một hoặc một nhóm QT: + Có những tính trạng chung về hình thái, sinh lý. + Có khu phân bố xác định. + Có khả năng giao phối, sinh ra đời con có sức sống, có khả năng sinh sản. + Cách ly sinh sản với các nhóm quần thể khác loài. - Ở các loài SV vô tính, đơn tính sinh, tự phối thì loài chỉ mang 2 đặc điểm đầu. - Các tiêu chuẩn để phân biệt loài thân thuộc: + Tiêu chuẩn hình thái. + Tiêu chuẩn địa lý – sinh thái + Tiêu chuẩn sinh lý – hóa sinh + Tiêu chuẩn cách ly sinh sản (tiêu chuẩn chính xác nhất)
- Cách ly trước hợp tử: cách ly nơi ở, cách ly tập tính, cách ly thời gian, cách ly cơ học. - Cách ly sau hợp tử: Ngăn cản tạo ra con lai, ngăn cản tạo ra con lai hữu thụ. 4. Quá trình hình thành loài
- Khái niệm: Cách li địa lí là những trở ngại về mặt địa lí như núi, sông, biển, … ngăn cản các cá thể cùng loài gặp gỡ và giao phối với nhau. - Vai trò: Cách li địa lí góp phần duy trì sự khác biệt về tần số alen và thành phần kiểu gen giữa các quần thể được tạo ra bởi các nhân tố tiến hóa. – Đặc điểm: + Hình thành loài mới bằng con đường cách li địa lí thường xảy ra với các loài động vật có khả năng phát tán mạnh. + Hình thành loài mới bằng con đường cách li địa lí thường xảy ra một cách chậm chạp qua nhiều giai đoạn trung gian chuyển tiếp. + Quần đảo có các điều kiện lí tưởng để một loài phát sinh thành nhiều loài khác nhau. + Quá trình hình thành loài thường gắn liền với quá trình hình thành quần thể thích nghi, nhưng quá trình hình thành quần thể thích nghi không nhất thiết dẫn đến quá trình hình thành loài mới.
- Hình thành loài bằng cách li tập tính: + VD (sgk) + Cơ chế: Các cá thể của 1 quần thể do đột biến có được kiểu gen nhất định làm thay đổi một số đặc điểm liên quan tới tập tính giao phối thì các cá thể đó có xu hướng giao phối với nhau tạo nên quần thể cách li với quần thể gốc ->cách li sinh sản -> loài mới. - Hình thành loài bằng cách li sinh thái: + VD (sgk) + Cơ chế: Hai quần thể của cùng một loài sống trong 1 khu vực địa lí nhưng ở 2 ổ sinh thái khác nhau ít gặp gỡ và giao phối với nhau-> cách li sinh sản -> hình thành loài mới + Lưu ý: thường gặp ở những loài động vật và thực vật ít di chuyển - Hình thành loài nhờ cơ chế lai xa kèm đa bội hóa: + Cơ chế: lai xa kèm đa bội hóa -> loài mới. + VD: Thí nghiệm của kapetrenco (sgk) Phần II: Luyện tập (1 tiết)
1. Vì sao ĐBG được xem là nguồn nguyên liệu chủ yếu của quá trình tiến hóa? 2. Tại sao quần thể được coi là đơn vị tiến hóa cơ sở? 3. Vì sao ĐBG là nguyên liệu sơ cấp còn BDTH là nguyên liệu thứ cấp? 4. So sánh quan niệm của Đacuyn và quan niệm hiện đại về CLTN. II. Đáp án 1. ĐBG được xem là nguồn nguyên liệu chủ yếu của quá trình tiến hóa vì: - Giá trị thích nghi của một ĐBG có thể thay đổi tủy sự tương tác trong từng loại tổ hợp gen, tùy sự thay đổi của môi trường. - Phần lớn ĐBG là lặn, khi mới phát sinh chúng tồn tại trong KG dị hợp tử không biểu hiện ngay ra KH. - Tần số ĐBG ở từng gen thường rất nhỏ nhưng trong cá thể có rất nhiều gen nên tần số ĐBG lớn hơn ĐB NST. - ĐBG là những biến đổi nhỏ nên ít gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức sống và sinh sản của SV so với ĐB NST. 2. Quần thể được coi là đơn vị tiến hóa cơ sở vì: - QT là đơn vị sinh sản, đơn vị tồn tại của loài trong tự nhiên. - Các cá thể trong QT tuy khác nhau về KH và KG nhưng QT vẫn có tính toàn vẹn về mặt di truyền, phân biệt với QT khác trong loài bởi những dấu hiệu đặc trưng, chủ yếu về tần số tương đối của các alen về một hoặc một số gen. - Giữa các QT trong loài vẫn trao đổi vốn gen với nhau được dẫn đến cấu trúc di truyền có thể biến đổi qua các thế hệ. 3. ĐBG là nguyên liệu sơ cấp còn BDTH là nguyên liệu thứ cấp vì: - ĐBG làm xuất hiện các alen mới (thường ở trạng thái lặn) tồn tại trong KG dị hợp tử -> không biểu hiện thành KH, qua giao phối tạo nên các BDTH (biểu hiện thành KH) -> CLTN mới tác động được. 4. So sánh quan niệm của Đacuyn và quan niệm hiện đại về CLTN Nội dung Quan niệm của Đacuyn Quan niệm hiện đại Nguyên liệu của CLTN Biến dị cá thể xuất hiện trong quá trình sinh sản - ĐB, BDTH Đơn vị tác động của CLTN Cá thể Chủ yếu là cá thể, quần thể Thực chất của CLTN phân hóa khả năng sống sót của các cá thể trong quần thể phân hóa khả năng sống sót và sinh sản của các cá thể với những KG khác nhau trong QT. Kết quả Sự sống sót của các cá thể thích nghi nhất Sự tồn tại của các quần thể thích nghi Vai trò CLTN là nhân tố tiến hóa cơ bản nhất, xác định chiều hướng và nhịp điệu tích lũy các biến dị. Phần III: Câu hỏi trắc nghiệm theo chuyên đề (2 tiết) Câu 1(NB): Nhân tố chính quy định chiều hướng biến đổi các giống vật nuôi và cây trồng là
Câu 2(NB): Theo Đacuyn thực chất của chọn lọc tự nhiên là sự phân hóa khả năng
Câu 3(NB): Theo quan niệm của Đacuyn, nhân tố chính quy định chiều hướng và tốc độ biến đổi các loài trong tự nhiên là
Câu 4 (NB): Theo quan niệm của Đacuyn, đơn vị tác động của chọn lọc tự nhiên là
Câu 5 (NB): Giải thích mối quan hệ giữa các loài, Đacuyn cho rằng các loài
Câu 6 (NB): Theo quan niệm hiện đại, nhân tố cung cấp nguồn biến dị sơ cấp cho quá trình tiến hóa là
Câu 7(NB): Theo quan niệm hiện đại, nhân tố cung cấp nguồn biến dị thứ cấp cho quá trình tiến hóa là
Câu 8 (NB): Kết quả của quá trình tiến hóa nhỏ là hình thành
Câu 9 (NB): Hai quần thể được phân hóa từ quần thể ban đầu sẽ chắc chắn trở thành 2 loài khác nhau khi giữa chúng xuất hiện dạng cách ly
Câu 10 (NB): Theo quan niệm hiện đại, quá trình hình thành loài mới
Câu 11 (NB): Nếu hai quần thể của cùng một loài sống trong cùng một khu vực địa lý nhưng ở hai ổ sinh thái khác nhau thì sau một thời gian cũng có thể dẫn đến cách ly sinh sản và hình thành loài mới. Đây là con đường hình thành loài
Câu 12 (NB): Các cá thể thuộc các loài khác nhau có thể có cấu tạo cơ quan sinh sản khác nhau nên chúng không thể giao phối với nhau. Đây là dạng cách ly
Câu 13 (TH): Theo Đacuyn, chọn lọc dựa trên cơ sở: 1 : di truyền 2 : biến dị 3 : đột biến 4 : phân li tính trạng Phát biểu đúng là:
Câu 14 (TH): Một alen mới có thể xuất hiện trong một quần thể nhờ các quá trình nào sau đây?
Câu 15(TH): Theo quan niệm hiện đại, có bao nhiêu phát biểu sau đây đúng khi nói về chọn lọc tự nhiên? (1) Chọn lọc tự nhiên tác động trực tiếp lên kiểu gen, qua đó làm thay đổi tần số alen của quần thể. (2) Chọn lọc tự nhiên thực chất là quá trình phân hóa khả năng sống sót và sinh sản của các cá thể với những kiểu gen khác nhau trong quần thể. (3) Chọn lọc tự nhiên chống lại alen lặn làm thay đổi tần số alen chậm hơn so với chọn lọc tự nhiên chống lại alen trội. (4) Chọn lọc tự nhiên không bao giờ đào thải hết alen trội ra khỏi quần thể. (5) Chọn lọc tự nhiên làm thay đổi tần số alen của vi khuẩn nhanh hơn so với quần thể sinh vật lưỡng bội.
Câu 16 (TH): Cho các phát biểu sau về quá trình hình thành loài, có bao nhiêu phát biểu đúng? (1) Hình thành loài mới có thể xảy ra cùng khu vực địa lý hoặc khác khu vực địa lí. (2) Theo lí thuyết, bằng phương pháp gây đột biến nhân tạo có thể tạo được loài mới. (3) Lai xa và đa bội hóa có thể tạo được loài mới có bộ NST song nhị bội. (4) Qúa trình hình thành loài có thể có sự tham gia của các yếu tố ngẫu nhiên.
Câu 17 (TH): Cho các thông tin sau: (1) Trong tế bào chất của một số tế bào vi khuẩn không có plasmit. (2) Vi khuẩn sinh sản nhanh, thời gian thế hệ ngắn. (3) Ribôxôm của vi khuẩn có kích thước nhỏ hơn ribôxôm của tế bào nhân thực. (4) Vi khuẩn có hệ gen đơn bội nên hầu hết các đột biến đều biểu hiện ngay ở kiểu hình. (5) Phần lớn các tế bào vi khuẩn đều có thành tế bào. Các thông tin được dùng làm căn cứ để giải thích sự thay đổi tần số alen trong quần thể vi khuẩn nhanh hơn sự thay đổi tần số alen trong quần thể sinh vật lưỡng bội là
Câu 18 (TH): Trong các phát biểu sau, có bao nhiêu phát biểu đúng về tiến hóa nhỏ? (1) Tiến hóa nhỏ diễn ra hoàn toàn độc lập với tiến hóa lớn. (2) Tiến hóa nhỏ là quá trình biến đổi tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể. (3) Tiến hóa nhỏ diễn ra trên quy mô của một quần thể và diễn biến không ngừng dưới tác động của các nhân tố tiến hóa. (4) Tiến hóa nhỏ kết thúc khi loài mới xuất hiện.
Câu 19 (TH): Cho các thông tin về vai trò của các nhân tố tiến hoá như sau: (1) Làm thay đổi tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể theo một hướng xác định. (2) Làm phát sinh các biến dị di truyền của quần thể, cung cấp nguồn biến dị sơ cấp cho quá trình tiến hoá. (3) Có thể loại bỏ hoàn toàn một alen nào đó khỏi quần thể cho dù alen đó là có lợi. (4) Không làm thay đổi tần số alen nhưng làm thay đổi thành phần kiểu gen của quần thể. (5) Làm thay đổi tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể rất chậm. Có bao nhiêu thông tin trong các thông tin trên đúng với vai trò của đột biến gen?
Câu 20 (TH): Có sự song song tồn tại nhóm sinh vật bậc thấp bên cạnh sinh vật bậc cao vì
Câu 21(VDT): Các loại sâu ăn lá thường có màu xanh lục lẫn với màu xanh của lá, nhờ đó mà khó bị chim ăn sâu phát hiện và tiêu diệt. Theo Đacuyn, đặc điểm thích nghi này được hình thành do
Câu 22(VDT): Ở một quần thể hươu, do tác động của một cơn lũ quét làm cho đa số cá thể khỏe mạnh bị chết. Số ít cá thể còn lại có sức khỏe kém hơn sống sót, tồn tại và phát triển thành một quần thể mới có tần số alen và thành phần kiểu gen khác hẳn so với quần thể gốc. Đây là một ví dụ về tác động của nhân tố tiến hóa
Câu 23 (VDT): Trong các ví dụ sau đây, có bao nhiêu ví dụ về cách ly sau hợp tử? (1) Ngựa cái lai với lừa đực sinh ra con la bất thụ. (2) Các cây khác loài có mùa ra hoa khác nhau nên không thụ phấn cho nhau. (3) Các phân tử protein bề mặt của trứng nhím biển tím và tinh trùng nhím biển đỏ không tương thích nên không thể kết hợp được với nhau. (4) Hai dòng lúa tích lũy các alen đột biến lặn ở một locut khác nhau, mỗi dòng vẫn phát triển bình thường, hữu thụ nhưng cây lai giữa hai dòng lại có kích thước rất nhỏ và cho hạt lép.
Câu 24 (VDC): Nghiên cứu một quần thể động vật cho thấy ở thời điểm ban đầu có 11000 cá thể. Quần thể này có tỉ lệ sinh là 12%/năm, tỉ lệ tử vong là 8%/năm và tỉ lệ xuất cư là 2%/năm. Sau một năm, số lượng cá thể trong quần thể đó được dự đoán là
Câu 25 (VDC): Một quần thể thực vật tự thụ phấn có thành phần kiểu gen ở thế hệ P là 0,45AA + 0,30Aa + 0,25aa. Cho biết kiểu gen aa không có khả năng sinh sản. Tính theo lý thuyết, tỷ lệ các loại kiểu gen thu được ở F1 là: |
