Đau tay đọc tiếng anh là gì
|
Một số bệnh lý cơ xương khớp ảnh hưởng chủ yếu đến khớp, gây viêm khớp. Các nguyên nhân khác gây tổn thương xương (ví dụ:, gãy xương Tổng quan về gãy xương Gãy xương là hiện tượng phá vỡ xương. Hầu hết các loại gãy xương cần một lực mạnh tác động lên xương bình thường. Ngoài gãy xương, còn có kèm theo các thương tổn phần mềm hệ cơ xương. Trật khớp... đọc thêm Lịch sửBác sĩ lâm sàng cần phải chú ý khai thác các triệu chứng toàn thân và ngoài khớp cũng như các triệu chứng về khớp. Nhiều triệu chứng, bao gồm sốt, ớn lạnh, khó chịu, sút cân, hiện tượng Raynaud Hội chứng Raynaud Hội chứng Raynaud là sự co thắt mạch của bàn tay khi gặp lạnh hoặc stress tâm lý, gây khó chịu và thay đổi màu sắc (nhợt, xanh, ban đỏ hoặc kết hợp) ở một hay nhiều ngón tay. Thỉnh thoảng, các... đọc thêm , các triệu chứng da, niêm mạc (ví dụ, phát ban, đỏ mắt hoặc đau, nhạy cảm với ánh sáng), và các triệu chứng của hệ tiêu hóa hoặc tim-phổi có thể liên quan đến các bệnh lý khớp khác nhau. Đau là triệu chứng hay gặp nhất của các bệnh lý khớp (xem phần Đau tại khớp và quanh khớp Đau tại và cạnh một khớp Bệnh nhân có thể bị đau "khớp" do các nguyên nhân tại khớp hoặc các cấu trúc xung quanh (cạnh khớp) như gân và bao thanh dịch; trong cả hai trường hợp, đau tại một khớp hoặc cạnh một khớp sẽ... đọc thêm ). Hỏi bệnh và thăm khám cần chú ý tính chất, vị trí, mức độ nặng, các yếu tố giảm nhẹ hoặc gây đau tăng lên, diễn biến của triệu chứng (mới xuất hiện hoặc tái phát). Bác sĩ lâm sàng phải xác định liệu triệu chứng đau có tăng lên hay không khi bắt đầu vận động khớp hoặc sau khi vận động kéo dài và xác định xem triệu chứng đau chỉ xuất hiện khi vận động hay xảy ra liên tục trong cả ngày. Thông thường, đau có nguồn gốc từ các cấu trúc ở nông trên bề mặt thì khu trú tốt hơn so với đau có nguồn gốc từ các cấu trúc ở trong sâu. Đau có nguồn gốc từ các khớp nhỏ ở ngọn chi khu trú tốt hơn so với đau có nguồn gốc từ các khớp lớn gốc chi. Đau khớp có thể có nguồn gốc từ các cấu trúc ở quanh khớp hoặc từ các khớp khác. Viêm khớp thường gây đau nhức, trong khi các bệnh lý thần kinh thường gây cảm giác đau, bứt rứt ở trong sâu hoặc đau bỏng rát dữ dội ở trên bề mặt. Triệu chứng cứng khớp biểu hiện bởi sự khó khăn khi vận động một khớp, nhưng ở nhiều bệnh nhân hạn chế vận động có thể do yếu, mệt mỏi, hoặc hạn chế cố định của vận động. Bác sĩ lâm sàng phải phân biệt rõ triệu chứng không có khả năng vận động một khớp với kháng cự vận động một khớp do đau. Triệu chứng cứng khớp có thể gợi ý nguyên nhân, như sau:
Mệt mỏi là mong muốn được nghỉ ngơi phản ánh sự kiệt sức. Khác với yếu là không có khả năng vận động, và kháng cự vận động do đau khi vận động Mệt mỏi có thể biểu hiện sự tiến triển của một bệnh lý viêm hệ thống. Các bác sĩ lâm sàng cần cố gắng phân biệt mệt mỏi với buồn ngủ. Hiện tượng mất vững gợi ý dấu hiệu yếu của dây chằng hoặc các cấu trúc khác có vai trò ổn định khớp, được phát hiện bằng nghiệm pháp căng giãn khớp khi khám lâm sàng Dấu hiệu mất vững thường xảy ra nhiều nhất ở khớp gối, sau chấn thương nội khớp. Thăm khám lâm sàngKhi thăm khám các khớp, cần thực hiện các bước quan sát, sờ và đánh giá tầm vận động của khớp. Với các bệnh có viêm nhiều khớp, một số dấu hiệu ngoài khớp (sốt, sút cân, phát ban) có thể phản ánh rối loạn toàn thân. Chú ý tư thế giảm đau của khớp, cùng với các dấu hiệu đỏ, sưng, biến dạng khớp, các vết xước và châm cứu trên da. Cần so sánh các khớp tổn thương với khớp đổi diện hoặc khớp bình thường của người khám. Thao tác khám phải nhẹ nhàng khi thực hiện bước sờ khớp, chú ý sự xuất hiện và vị trí của các triệu chứng đau, nóng và sưng. Việc khám để phát hiện dấu hiệu đau biểu hiện ở dọc theo trục khớp hoặc ở các điểm bám gân hoặc ở bao hoạt dịch là đặc biệt quan trong. Chú ý dấu hiệu lấp đầy các khoang hay hốc tự nhiên quanh khớp (thường là biểu hiện của tràn dịch khớp hay tăng sinh màng hoạt dịch khớp) Bước sờ các khớp bị sưng khi khám có thể giúp phân biệt tràn dịch khớp, dày màng hoạt dịch và phì đại bao khớp hay phì đại xương. Các khớp nhỏ (ví dụ như khớp cùng vai đòn, khớp chày mác, khớp quay trụ, khớp ức đòn) có thể là nguyên nhân của đau mà ban đầu được cho là khởi phát từ một khớp lớn gần đó. Chú ý dấu hiệu phì đại xương (thường do gai xương). Tầm vận động chủ động (phạm vi tối đa mà người bệnh có thể vận động khớp) được đánh giá đầu tiên; giảm tầm vận động có thể phản ánh tình trạng yếu, đau, hoặc cứng khớp cũng như các bất thường cơ học. Sau đó đánh giá tầm vận động thụ động (tầm vận động tối đa đo được khi bác sĩ khám vận động khớp của bệnh nhân); hạn chế vận động thụ động thường do các bất thường cơ học (sẹo, sưng, dị tật) chứ không phải do nguyên nhân yếu hoặc đau khớp. Vận động chủ động và thụ động của khớp đang viêm (ví dụ, do nhiễm trùng hoặc gút) có thể làm tăng triệu chứng đau khớp. Trong trường hợp bệnh nhân cảm giác đau tại khớp nhưng khi khám vận động và sờ tại khớp không gây đau thường là do lan từ vị trí khác tới khớp thăm khám. Cần lưu ý khám và ghi nhận đặc điểm của các khớp liên quan. Viêm đối xứng nhiều khớp thường là biểu hiện của các bệnh hệ thống (viêm khớp dạng thấp); viêm 1 khớp hoặc viêm vài khớp không đối xứng (viêm 4 khớp) hay gặp ở bệnh thoái hóa khớp hoặc viêm khớp vảy nến. Các khớp nhỏ ở ngoại vi thường bị ảnh hưởng trong bệnh viêm khớp dạng thấp, và các khớp lớn hơn và cột sống bị ảnh hưởng nhiều hơn trong nhóm bệnh lý khớp- cột sống do viêm. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu của bệnh có thể triệu chứng sẽ không đầy đủ và rõ ràng. Chú ý dấu hiệu lạo xạo khớp xuất hiện khi vận động do các cấu trúc của khớp bị tổn thương. Dấu hiệu này có thể là do bề mặt sụn khớp bị mất tính nhẵn bóng hoặc dây chằng bị tổn thương; tiếng lạo xạo khi vận động có thể gợi ý tổn thương ở những cấu trúc có liên quan. Khi khám chú ý các dấu hiệu đặc hiệu của từng khớp. Các triệu chứng phát hiện được khi khám khớp và hút dịch khớp sẽ được phân tích riêng cho từng khớp dưới đây:
Thăm dò cận lâm sàngCác xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh thường cho ít thông tin hơn so với việc khai thác bệnh sử và thăm khám lâm sàng. Mặc dù một số xét nghiệm bắt buộc phải làm ở một số bệnh nhân, tuy nhiên không phải tất cả trường hợp đều cần làm xét nghiệm. Các xét nghiệm bao gồm
Xét nghiệm máuChỉ định xét nghiệm máu dựa trên các thông tin thu được khi khai thác bệnh sử và thăm khám lâm sàng. Một số xét nghiệm, mặc dù không đặc hiệu nhưng có vai trò hỗ trợ chẩn đoán 1 số bệnh khớp mang tính chất hệ thống, ví dụ:
Các xét nghiệm như đếm số lượng bạch cầu trong máu, tốc độ máu lắng, Protein phản ứng C (CRP) có thể giúp phát hiện các nguyên nhân gây viêm khớp là do nhiễm khuẩn hoặc các do các bệnh hệ thống, tuy nhiên các xét nghiệm này có độ nhậy và độ đặc hiệu không cao. Ví dụ, chỉ số CRP hoặc máu lắng tăng cao có thể do bệnh lý khớp viêm hoặc do các tình trạng viêm không liên quan đến bệnh lý khớp gây nên (như nhiễm khuẩn, ung thư). Bên cạnh đó, không phải lúc nào các chỉ số này cũng tăng trong các bệnh lý viêm. Chẩn đoán hình ảnhChẩn đoán hình ảnh thường không cần thiết. Các phim X-quang trong một số trường hợp đặc biệt có thể cho thấy hình ảnh bất thường của xương, nhưng phần lớn các bệnh của khớp không ảnh hưởng tới xương. Tuy nhiên, chẩn đoán hình ảnh có thể giúp ích trong việc đánh giá ban đầu những tổn thương xương khớp khu trú ở 1 vị trí cố định, không rõ nguyên nhân, kéo dài hoặc ở mức độ nặng, và đặc biệt với các bất thường ở cột sống; đồng thời cũng có thể cho thấy hình ảnh u xương nguyên phát hoặc do di căn, cốt tủy viêm, hoại tử xương, canxi hóa ở phần mềm quanh khớp (như viêm gân canxi hóa), hoặc các thay đổi khác ở những cấu trúc trong sâu mà thăm khám lâm sàng không phát hiện được. Khi nghi ngờ các bệnh khớp mãn tính như viêm khớp dạng thấp Chẩn đoán Viêm khớp dạng thấp (RA) là một bệnh tự miễn hệ thống mạn tính, chủ yếu gây tổn thương các khớp. VKDT gây ra các tổn thương do các cytokine, chemokine, và các metalloprotease. Biểu hiện bệnh... đọc thêm Trong các phương pháp chẩn đoán hình ảnh xương khớp, chụp X-quang thường được chỉ định đầu tiên, tuy nhiên thường có độ đặc hiệu thấp hơn so với chụp MRI, CT hoặc siêu âm, đặc biệt trong giai đoạn sớm của bệnh. MRI là phương pháp chẩn đoán hình ảnh có độ chính xác cao nhất cho gãy xương mà không phát hiện được trên phim X-quang thường quy, đặc biệt ở khớp háng và khung chậu, và cho tổn thương phần mềm và tổn thương bên trong khớp gối. CT hữu ích khi MRI bị chống chỉ định hoặc không thể thực hiện được. Siêu âm, chụp khớp cản quang và xạ hình xương có thể có giá trị trong các điều kiện nhất định, như có thể sinh thiết xương, màng hoạt dịch hoặc các mô khác. Hút dịch khớpHút dịch khớp là thủ thuật đưa kim vào trong ổ khớp để hút dịch khớp. Nếu có tràn dịch khớp và thủ thuật được làm đúng kỹ thuật sẽ hút được ra dịch khớp. Làm xét nghiệm dịch khớp là phương pháp chính xác nhất để loại trừ nhiễm khuẩn, viêm khớp do vi tinh thể, và để chân đoán nguyên nhân gây tràn dịch khớp. Thủ thuật này được chỉ định cho tất cả những trường hợp tràn dịch 1 khớp cấp tính không rõ nguyên nhân và những trường hợp tràn dịch nhiều khớp chưa rõ nguyên nhân. Kỹ thuật chọc hút dịch khớp phải tuyệt đối vô trùng. Chống chỉ định chọc hút dịch khi có nhiễm trùng hoặc có các ban ngoài da ở vị trí khớp được chỉ định hút dịch. Cần chuẩn bị đầy đủ dụng cụ trước khi chọc hút dịch khớp. Thường gây tê tại chỗ bằng cách xịt lidocaine và/hoặc diflouroethane trước khi tiến hành chọc hút. Ở nhiều khớp, vị trí chọc hút thường ở mặt duỗi để tránh chạm vào thần kinh, động mạch, và tĩnh mạch vì các cấu trúc này thường ở mặt gấp của khớp. Ở các khớp lớn thường dùng kim 20-gauge để chọc hút dịch. Các khớp nhỏ hơn ở chi trên và chi dưới được thực hiện thủ thuật dễ dàng hơn khi dùng kim 22 hoặc 23 gauge. Phải hút tối đa dịch khớp có thể. Khi tiến hành, cần xác định các mốc giải phẫu đặc hiệu (ví dụ, xem Hình: Hút dịch khớp vai Hút dịch khớp vai (Xem thêm Đánh giá bệnh nhân với các triệu chứng khớp vai.) Khám thực thể khớp vai bao gồm Quan sát Sờ khớp đánh giá dấu hiệu đau và nhiệt độ của khớp. Khám tầm vận động và kiểm tra sức mạnh đọc thêm , xem Hình: Chọc hút dịch khớp khuỷu. Chọc hút dịch khớp khuỷu. (Xem thêm Đánh giá bệnh nhân có triệu chứng khớp.) Dấu hiệu viêm và dày màng hoạt dịch của khớp khuỷu do bệnh lý khớp thường biểu hiện ở mặt ngoài của khớp, vị trí giữa đầu xương quay và mỏm... đọc thêm , và xem Hình: Hút dịch khớp gối. Hút dịch khớp gối. (Xem thêm Đánh giá bệnh nhân với các triệu chứng khớp.) Ở khớp gối, các biến dạng nhiều như sưng khớp (ví dụ như: tràn dịch khớp, kén khoeo chân), teo cơ tứ đầu đùi, và mất vững khớp gối có... đọc thêm ). Hút dịch khớp dưới hướng dẫn siêu âm giúp thủ thuật được làm chính xác hớn và lấy được nhiều dịch khớp hơn. Quan sát dịch khớpNgay tại giường sau khi hút dịch, có thể đánh giá một số tính chất của dịch khớp bằng mắt như màu sắc và độ trong. Tổng hợp các tính chất của dịch khớp có thể giúp định hướng phân loại dịch thuộc nhóm: không viêm, viêm hoặc nhiễm khuẩn xem Bảng: Phân loại dịch khớp Phân loại dịch khớp Một số bệnh lý cơ xương khớp ảnh hưởng chủ yếu đến khớp, gây viêm khớp. Các nguyên nhân khác gây tổn thương xương (ví dụ:, gãy xương, Bệnh Paget xương, khối u), cơ và các mô mềm ngoài khớp khác... đọc thêm ). Dịch khớp có thể là dịch máu. Mỗi loại dịch khớp gợi ý một số bệnh khớp cụ thể (xem Bảng: Chẩn đoán phân biệt dựa trên phân loại dịch khớp *Unable to find ViewModel builder for System.Xml.XmlNode[]. Chẩn đoán phân biệt dựa trên phân loại dịch khớp *Unable to find ViewModel builder for System.Xml.XmlNode[]. Một số bệnh lý cơ xương khớp ảnh hưởng chủ yếu đến khớp, gây viêm khớp. Các nguyên nhân khác gây tổn thương xương (ví dụ:, gãy xương, Bệnh Paget xương, khối u), cơ và các mô mềm ngoài khớp khác... đọc thêm ). Dịch khớp được phân nhóm dịch không viêm thực tế về mặt xét nghiệm vẫn có biểu hiện viêm nhẹ và thường gợi ý bệnh thoái hóa khớp, trong đó tình trạng viêm thường là nhẹ. Các xét nghiệm dich khớp thường được chỉ định bao gồm: đếm số lượng tế bào bạch cầu, tỷ lệ các loại bạch cầu, Nhuộm Gram Nhuộm Gram Soi trực tiếp có thể được thực hiện nhanh chóng nhưng độ chính xác phụ thuộc vào kinh nghiệm của người soi và chất lượng của tiêu bản. Các quy định thường hạn chế việc sử dụng kính hiển vi của... đọc thêm và nuôi cấy Nuôi cấy Nuôi cấy là sự sinh trưởng của vi sinh vật trên hoặc trong môi trường dinh dưỡng hoặc chất lỏng; tăng số lượng các vi sinh vật để nhận dạng đơn giản hơn. Nuôi cấy cũng tạo điều kiện cho việc... đọc thêm (nếu nghi ngờ nhiễm trùng), và xét nghiệm soi tìm tinh thể, tế bào ở dịch. Tuy nhiên, kết quả chính xác của xét nghiệm thường phụ thuộc vào chẩn đoán sơ bộ ban đầu. Soi tươi dịch khớp dưới kính hiển vi phân cực ( chỉ cần nhỏ 1 giọt dịch khớp vào lam kính) để chẩn đoán xác định bệnh gút Chẩn đoán Bệnh gút là sự lắng đọng tinh thể monosodium urat vào mô, thường ở trong và xung quanh các khớp, gây viêm khớp cấp tính tái đi tái lại hoặc mãn tính. Cơn viêm khớp cấp tính thường xảy ra ở một... đọc thêm Tinh thể phổ biến nhất được nhìn thấy là tinh thể chẩn đoán bệnh gút (tinh thể monosodium urate hình kim nhọn 2 đầu, lưỡng chiết cực âm) và viêm khớp do tinh thể pyrophosphate calci (tinh thể pyrophosphate calci có hình thoi hoặc gậy, có tính lưỡng chiết dương hoặc không lưỡng chiết). Nếu tinh thể xuất hiện không điển hình trên tiêu bản soi tươi, cần xem liệu đó có phải là hình ảnh của một số tinh thể ít phổ biến hơn (cholesterol, tinh thể lipid lỏng, oxalat, cryoglobulin) hoặc các hình ảnh nhiễu (ví dụ, lắng đọng các tinh thể corticosteroid). Các kết quả khác của dịch khớp đôi khi có thể gợi ý một số chẩn đoán đặc hiệu, bao gồm:
|
