Chủ đề thảo luận: Vận dụng hai phương pháp sản xuất giá trịthặng dư để nâng cao hiệu quả sản xuất của doanh nghiệp ViệtNam hiện nay.Mục đích của sản xuất kinh doanh của các nhà đầu tư, tư bản là gì, là đểsinh ra lợi nhuận theo hình thức T-H-T. Đầu tư tiền hay tư bản vào mộthay nhiều loại hàng hóa nào đó để sau khi họ áp dụng các phương thứckinh doanh, họ sẽ lấy lại được cho mình lợi nhuận cao hơn là tiền hay tưbản dôi ra sau chi phí. Đích cuối cùng vẫn là có lợi nhuận. Ta có cách gọikhác là giá trị thặng dư cho lợi nhuận. Sản xuất ra giá trị thặng dư là quyluật kinh tế tuyệt đối của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa. Bởi giátrị thặng dư chính là phần giá trị mới dôi ra ngoài giá trị sức lao động, làmục đích động cơ thúc đẩy mọi hoạt động của các nhà tư bản, và là phươngtiện thủ đoạn để nhà tư bản bóc lội sức lao động thuê, nhưng hơn hết, giátrị thặng dư chính là cái mà nhà tư bản có được để cho thấy hiệu quả sxkdcủa họ. Để làm rõ những điều trên, chúng ta sẽ đi sâu vào một ngành quenthuộc và rất phát triển ở Việt Nam, dệt may.I] Giới thiệu khái quát về các doanh nghiệp dệt may Việt NamDệt may đã trở thành một trong những ngành kinh tế lớn nhất về quy mô và tầm vócvới 4.000 doanh nghiệp, doanh thu đạt 20 tỷ USD, chiếm 15% GDP và trở thànhngành dẫn đầu về kim ngạch xuất khẩu: có sản phẩm xuất khẩu thu về nguồn ngoại tệlớn, đóng góp phần không nhỏ vào ngân sách của nhà nước. Thành công lớn nhất củaDệt may đó là duy trì được việc làm cho 2,2 triệu lao động trong cả , đưa Việt Namvào top 5 nước xuất khẩu dệt may lớn nhất thế giới.Trên thị trường quốc tế, tính đến nay hàng dệt may xuất khẩu của Việt Nam đã có mặttại 180 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, chinh phục được những thị trường khótính như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc.Dệt may là ngành đứng đầu về xuất khẩu của cả nước, nhưng đấy chỉ là chiếc vươngmiện ảo, bởi lợi nhuận thực sự thu về rất thấp so với kim ngạch xuất khẩu.[/h]Năm2012, Hiệp hội Dệt may Việt Nam [Vitas] ước tính ngành dệt may xuất khẩu đạt 17,1tỉ USD, tăng gần 8% so với năm 2011. Đây là năm thứ 4 liên tiếp ngành dệt may dẫnđầu về xuất khẩu của cả nước. Thế nhưng, các doanh nghiệp [DN] dệt may vẫn khôngvui bởi lợi nhuận của họ đang teo tóp đi. Theo Vitas, giá trị thặng dư của toàn ngànhthu về năm 2012 ước đạt 8,4 tỉ USD [lấy tổng kim ngạch xuất khẩu trừ đi kim ngạchnhập khẩu nguyên phụ liệu phục vụ cho xuất khẩu], tăng so với năm 2011 dù chưanhiều. Nhưng theo số liệu của Tổng cục Hải quan thì thặng dư chỉ bằng một nửa. Cụthể, tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành dệt may đạt 15,09 tỉ USD, kim ngạch nhậpkhẩu gần 11 tỉ USD, giá trị thặng dư chỉ còn 4,09 tỉ USD.*Đặc điểm của ngành:-Là ngành may mặc, đặc thù của người lao động có xuất phát điểm thường rất thấp:Văn hóa đầu vào thấp.Họ không được học cao, thích làm theo thói quen, không muốnvận hành loại máy móc hiện đại,và đặc biệt là ngại học hỏi cái mới.- Tuy nhiên không thể không thấy rõ những mặt hạn chế khi công nghệ của Việt Namdù đã được cải tiến rất nhiều nhưng vẫn còn thua kém rất nhiều so với các nước pháttriển, do phần lớn các công nghệ này vẫn còn là công nghệ đã không còn được sửdụng ở nước ngoài mà được bán lại với giá thành rẻ. Và với những doanh nghiệp cónguồn lực hạn hẹp, thì sau khi đổi mới công nghệ một lần thì họ phải chờ một quãngthời gian khá dài mới có thể huy động tiền để tiếp tục đổi mới công nghệ trong khikhoa học kĩ thuật đang biến đổi từng ngày.-Các dây chuyền sản xuất liên quan đến nhau chặt chẽ, các khâu quản lý phải đảm bảoyêu cầu kỹ thuật và phát hiện kịp thời các sai lỗi. Nhưng thực tế tại các doanh nghiệpdệt may vẫn thiếu đồng bộ trong sản xuất- Sau khi gia nhập WTO, các doanh nghiệp Việt Nam phải đối mặt với các đối thủmới [các công ty xuyên quốc gia, đa quốc gia có tiềm lực tài chính, công nghệ, kinhnghiệm và năng lực cạnh tranh cao], phải cạnh tranh quyết liệt trong điều kiện mới[thị trường toàn cầu với những nguyên tắc nghiêm ngặt của định chế thương mại vàluật pháp quốc tế]. Tiếp đến, sự tràn vào của hàng hóa các nước khác, đặc biệt là hàngTrung Quốc giá rẻ đã tạo nên một áp lực lớn đối với các doanh nghiệp trong nước. Áplực này buộc họ phải đổi mới công nghệ nhằm tăng sức cạnh tranh để có thể tồn tại vàđứng vững trong nền kinh tế thị trường.- Ông Phạm Xuân Hồng - Phó chủ tịch Vitas - khẳng định các loại vải chính để sảnxuất hàng xuất khẩu đa số vẫn phải nhập khẩu. Nguyên phụ liệu trong nước mới chỉđáp ứng được khoảng 30% nhu cầu sản xuất của ngành dệt may nên giá trị thặng dưcủa ngành khó được cải thiện. Việt Nam hiện giữ vị trí thứ 5 trên thế giới về xuất khẩuhàng dệt may, nhưng thực tế là ngành dệt may Việt Nam hiện đang phải nhập khẩukhá nhiều nguồn nguyên liệu do đó giá trị thặng dư không xứng với tiềm năng củangành.Một số DN cho biết giá trị xuất khẩu của Việt Nam chưa sát thực tế vì nhiều đơn hànggia công nhưng khi xuất khẩu vẫn được ghi thành giá FOB [chủ động mua nguyênliệu để sản xuất rồi bán thành phẩm] theo yêu cầu của phía nhập khẩu. Điều này làmtăng giá trị xuất khẩu nhưng giá trị thu về thật sự vẫn ở mức thấp. Ví dụ: đơn giá giacông tại Việt Nam cho áo sơ mi từ 1,5 - 2 USD/áo, nếu kê khai thành FOB thì giá lênkhoảng 5 - 6 USD/áo nhưng trong đó, có tới 4 - 5 USD chỉ là “số ảo”. Thực tế, số DNsản xuất theo mô hình FOB chỉ chiếm dưới 30% trong tổng số hơn 4.000 DN dệt maycả nước. Đó là chưa kể, trong tổng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Namthì các DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài chiếm đến 55%. Như vậy các DN trongnước chỉ còn thu về số tiền nhỏ.- năng suất lao động thấp. Mặc dù công tác quản lý năng suất chất lượng tại cácdoanh nghiệp dệt may đã được đầu tư quan tâm và cũng đã mang lại hiệu quả hơn sovới phương pháp quản lý trước đây, tuy nhiên năng suất lao động đạt được vẫn thấp sovới một số quốc gia, vùng lãnh thổ trong khu vực và chỉ bằng 1/3 so với Hồng Kông,bằng 1/4 so với Trung Quốc và bằng 1/8 so với Hàn Quốc. Điều này ảnh hưởng rấtnhiều đến giá thành, làm giảm tính cạnh tranh của sản phẩm. Nếu năng suất lao độngđược cải thiện 20% thì không cần đầu tư thêm về chiều rộng nhưng vẫn khai thác hiệuquả năng suất lao động trên nguồn vốn đã đầu tư.=> Với tình hình, đặc điểm ngành dệt may hiện nay, việc nâng cao giá trị thặng dưcủa ngành hay nói cách khác là nâng cao hiệu quả sản xuất của các doanh nghiệp dệtmay là rất quan trọng. Để đạt được kết quả đó theo quan điểm chủ nghĩa Mac có haiphương pháp sản xuất giá trị thặng dư là sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối và sản xuấtgiá trị thặng dư tương đối.II]Khái niệm và cách áp dụng 2 phương pháp sản xuất thặng dư vào sản xuấtcủa các doanh nghiệp dệt may1]K/n:giá trị thặng dư là một bộ phận của giá trị mới dôi ra ngoài giá trị sức laođộng do công nhân làm thuê tạo ra và bị nhà tư bản chiếm không.2] Hai phương pháp tạo ra giá trị thặng dư: sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối vàsản xuất giá trị thặng dư tương đối. Giá trị thặng dư tuyệt đối: tạo ra do kéo dài thời gian lao động vượt quá thờigian lao động tất yếu trong khi năng suất lao động xã hội, giá trị sức lao độngvà thời gian lao động tất yếu không thay đổi.Ví dụ: Giả sử thời gian lao động một ngày là 8h, thời gian lao động tất yếu là 4h,thời gian lao động thặng dư là 4h.Ta có công thức tính tỉ suất giá trị thặng dư:m=Thoigianlaodongthangdux100%thoigianlaodongtatyeuKhi đó tỉ suất giá trị thặng dư có kết quả là 4/4*100%=100%. Tuy nhiên, ngườilao động tăng thời gian lao động thặng dư thêm 2h, thì khi đó tỉ suất thặng dư làm'=150%, vẫn theo công thức trên.Vậy các nhà tư bản làm gì để tạo ra giá trị tuyệt đối này? Có hai biện pháp cănbản là: Kéo dài ngày lao động và Tăng cường độ lao động.Tuy vậy, hạn chế của các biện pháp này là chúng sẽ khiến sự đấu tranh trongviệc đòi tăng lương, giảm giờ làm của những người công nhân gia tăng. Bởi kéodài thời gian lao động trong một ngày và tăng cường độ lao động sẽ ảnh hưởngtới sức khỏe và tinh thần người lao động, trong khi cái mà họ làm dôi ra nhiềuhơn lại thuộc về tay nhà tư bản. Rõ ràng các biện pháp này rất lộ liễu trong cácthực hiện và sẽ gây ra hậu quả khôn lường. Cụ thể, khi công nhân bị những nhàtư bản bóc lột sức lao động, khi vượt quá giới hạn có lợi cho họ, họ sẽ đứng lênđấu tranh. Ví dụ như sự kiện giới công nhân viên chức Anh di cư sang Mĩ, phongtrào đòi làm việc 8h phát triển mạnh ở nước Mĩ từ năm 1827, đi đôi với nó là sựnảy nở và phát triển của phong trào công đoàn. Cho dù năm 1868 giới cầmquyền Mĩ đã buộc phải thong qua đạo luật ấn định ngày làm 8h nhưng các xínghiệp tư nhân vẫn giữ nguyên ngày làm việc 11-12h. Đó là sự kiện nổi bật lịchsự phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân. Với ngành may mặc, chúng takhông thể không nhắc đên sự kiện "cừu ăn thịt người" ở Anh thế kỉ 15-16. Cụthể là cuối thế kỉ 15, đầu thế kỉ 16, do buôn bán với người nước ngoài tăngtrưởng khiến ngành len dạ phát triển, nhu cầu về lông cừu tăng mạnh và đẩy giátăng cao. Đất đai đều nằm trong tay quý tộc nên họ đã đuổi người nông dân đểlấy đất nuôi cừu. Những người này bị đuổi đi, lang thang phiêu bạt cuộc sống trởnên khổ sở. Họ sẵn sàng làm không công trên mảnh đất của mình. Nói chung tôinhắc đến sự kiện này để thấy rằng, tính chất bóc lột của tư sản rất ác liệt. Vànhững biện pháp trên có thể đem lại giá trị thặng dư cho nhà tư bản, nhưng chỉlà trong ngắn hạn, không phải là dài hạn. Giá trị thặng dư tương đối: tạo ra do rút ngắn thời gian lao động tất yếubằng cách nâng cao năng suất lao động xã hội, nhờ đó tăng thời gian lao độngthặng dư lên ngay trong điều kiện độ dài ngày lao động vẫn như cũ.Ví dụ: Giả sử độ dài lao động là 8h, trong đó thời gian lao động tất yếu là 4h, thờigian lao động thặng dư là 4h, ta có m'=100%. Nếu độ dài lao động vẫn là 8h,trong khi thời gian lao động tất yêu rút ngắn lại ví dụ lfa 3h, thời gian lao độngthặng dư sẽ tăng lên tương ứng, khi đó: m'=5/3.100%=166%. Ta so sánh sảnxuất ra giá trị thặng dư tương đối với việc sẩn xuất ra giá trị thặng dư tuyệt đối,ta nhận thấy rằng việc sản xuất giá trị thặng dư tương đối cho lợi ích cao hơn.Vậy để sản xuất ra GTTD tương đối, ta phải làm sao? Muốn rút ngắn thời gian lao động tất yếu, phải hạ thấp giá trị sức lao độngcủa công nhân làm thuê bằng cách giảm giá trị các tư liệu sinh hoạt cần thiếttrong phạm vi tiêu dùng của người công nhân và vợ con anh ta. Muốn vậy, cần phải tăng năng suất lao động xã hội; trước tiên là tăng năngsuất lao động trong các ngành sản xuất tư liệu sinh hoạt, rồi đến các ngànhsản xuất tư liệu sản xuất cung cấp cho các ngành sản xuất tư liệu sinh hoạt...Rõ ràng lợi ích nó đem lại lớn hơn giá trị thặng dư tuyệt đối, vậy hạn chế của nóthì sao? Sản xuất ra giá trị thặng dư tương đối sẽ khiến tình trạng thất nghiệpgia tăng, bởi việc tăng năng suất lao động bằng cách cải tiến kĩ thuật, máy mócvào sản xuất. Chính bởi có sự hỗ trợ của máy móc, vai trò của con người tronglao động, đặc biệt là lao động chân tay giảm.Đó là hai cách thức phương pháp cơ bản để tạo ra giá trị thặng dư cho việc sảnxuất kinh doanh với các nhà kinh tế, nhà kinh doanh. Vậy với ngành mà chúngta đang xét cụ thể-may mặc việc áp dụng thực tiễn sẽ như thế nào để gia tănghiệu quả kinh doanh cho doanh nghiệp dệt may Việt Nam hiện nay?3]Cách áp dụng:Tuy nhiên, Việt Nam đi theo con đường xã hội chủ nghĩa, nên phương thức tạo ra giátrị thặng dư tuyệt đối không được sử dụng, thời gian lao động không bị kéo quá 8tiếng một ngày hay 48 tiếng một tuần theo điều 68 của bộ luật Lao Động. Gạt bỏ đimục đích và tính chất của tư bản thì có thể áp dụng phương pháp sản xuất giá trị thặngdư tương đối và biến tấu của nó – giá trị thặng dư siêu ngạch [phần giá trị thặng dưthu được do tăng năng suất lao động cá biệt, làm cho giá trị cá biệt của hàng hóa thấphơn giá trị thị trường của nó] vào sản xuất của các doanh nghiệp. Cụ thể:- Cải tiến kĩ thuật:Để tạo ra được nhiều giá trị thặng dư, các doanh nghiệp bắt đầu chuyên môn hóa trongviệc sản xuất sản phẩm, phân chia công đoạn chi tiết, đầu tư vào việc mua lại côngnghệ và máy móc, áp dụng các phương thức quản lí mới. Ban đầu, với lượng kinh phícòn hạn hẹp, họ mua lại những công nghệ và máy móc cũ đã lỗi thời ở các nước pháttriển với giá thành rẻ, rồi dần dần chuyển đổi sang những công nghệ mới hiện đại hơn.Đồng thời, khi Việt Nam còn chưa có nguồn nhân lực tri thức cao, các chuyên gianước ngoài cũng được mời về để chuyển giao công nghệ.->việc đổi mới công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực trở thành nhu cầu cấp bách khicạnh tranh để tạo ra nhiều giá trị thặng dư hơn.Không thể hiện rõ như chạy đua về công nghệ, việc đào tạo và tìm kiếm những nhàquản lí, những nhà chiến lược tài ba cũng là mối quan tâm lớn của các doanh nghiệp.Không ít những doanh nghiệp Việt Nam hiện nay sẵn sàng trả cho nhân viên của mìnhhàng chục ngàn Euro mỗi năm để có được những chiến lược mới giúp doanh nghiệptạo ra được nhiều lợi nhuận hơn bởi ngày nay lao động trí tuệ, lao động quản lý đã trởthành những hình thức lao động có vai trò lớn. Khu vực dịch vụ, các hàng hóa phi vậtthể, vô hình chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế.Các doanh nghiệp trong nước cần cố gắng hơn nữa trong việc thay đổi công nghệ.Hiện nay có nhiều doanh nghiệp trong nước đã tiến hành hợp tác với các doanhnghiệp nước ngoài trên cơ sở hai bên cùng có lợi, vừa giúp doanh nghiệp nước ngoàilàm quen nhanh chóng hơn với nền kinh tế trong nước, vừa tạo điều kiện giúp doanhnghiệp trong nước có được những công nghệ tiên tiến để phát triển sản xuất. Vấn đềnguồn lực vẫn là vấn đề cần được trọng tâm trong thời gian tới. Việc nâng cao chấtlượng dạy và học, giảm dần khoảng cách giữa lý thuyết và thực tế là vô cùng cần thiếtđể tránh hiện trạng có cầu mà không có cung như hiện nay.Ta đã biết giá trị thặng dư đang được tạo ra như thế nào, vậy phần giá trị thặng dưấy được phân chia như thế nào ? Nếu coi ΔT = m thì ta có thể phân tách m thành m =m1 + m2 + m3 + m4 + m5 + m6 + m7 + …- Để gia tăng giá trị xuất khẩu, các DN chỉ có thể thay đổi phương thức sản xuất từ giacông sang FOB: các DN chỉ có thể thay đổi phương thức sản xuất từ gia công sangFOB, đồng bộ hóa các khâu sản xuất từ nguyên liệu, thiết kế, công đoan cắt, may, làhấp, đóng gói, nhập kho- Hợp lí hóa sản xuất:ngành dệt may thế giới hiện đã hình thành nên nhiều chuỗi cungứng dệt may và đã phát huy hiệu quả rõ rệt. Trung Quốc là một ví dụ điển hình, sựliên kết chặt chẽ của chuỗi cung ứng dệt may trong sản xuất đã góp phần quan trọngđưa Trung Quốc vươn lên chiếm vị trí hàng đầu thế giới về xuất khẩu hàng may mặc-> các doanh nghiệp dệt may Việt Nam nên tham gia vào SAFSA [Chuỗi cung ứngdệt may ASEAN [SAFSA] được hình thành trên cơ sở liên kết các doanh nghiệp dệtvà doanh nghiệp may của khu vực thành một nhóm để nâng cao chất lượng và uy tíncác sản phẩm của ngành dệt may toàn khu vực khi gia nhập vào thị trường dệt mayhiện đại của thế giới.]- Nâng cao năng suất:Năng suất được hiểu khái quát là quan hệ so sánh giữa đầu ra và đầu vào. Tùy theo cácđầu ra, đầu vào khác nhau sẽ có các chỉ số năng suất khác nhau. Để cải tiến năng suấtkhông nhất thiết phải tăng vốn hay tăng lao động mà kết quả đầu ra vẫn có thể khả quanhơn nếu khai thác, sử dụng tối ưu nguồn lao động và vốn đầu tư bằng việc tăng cườngphối hợp sử dụng hiệu quả các yếu tố đầu vào, kết hợp với cải tiến tổ chức sản xuất, đổimới nâng cao trình độ công nghệ, đẩy mạnh việc áp dụng công nghệ mới... sẽ tạo nênmột nhân tố mới đóng vai trò tích cực tạo ra giá trị gia tăng cao.nâng cao hiệu quả của sản xuất trong doanh nghiệp do nâng cao hiệu quả sử dụng vốnvà lao động [nhân tố hữu hình] bằng tác động của việc đổi mới công nghệ, hợp lý hóasản xuất, cải tiến quản lý, nâng cao trình độ lao động...Để có tăng trưởng sản xuất, tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng cao, doanh nghiệpcần khai thác triệt để sự tăng giá trị năng suất các yếu tố tổng hợp. Đây là yếu tố làmtăng trưởng bền vững cho các doanh nghiệp, Theo phân tích, đánh giá của nhiều chuyêngia kinh tế, nguồn lực hữu hình về cơ bản đã được khai thác triệt để, bao gồm vốn đãđược huy động sử dụng trong khi lãi suất ngân hàng cao nên lợi nhuận thấp, chi phí laođộng đã giảm tối đa với chi phí nhân công thấp.Khai thác hiệu quả hành lang pháp lýVề lý thuyết một số mô hình tính toán và phân tích thực hiện dựa trên hàm sản xuấtCobb - Douglas được tính như sau: Y = A x Kα x Lβ, trong đó A chính là năng suất cácyếu tố tổng hợp, nâng cao năng suất các yếu tố tổng hợp tức là nâng cao hơn kết quảsản xuất với cùng đầu vào. Đối với người lao động, nâng cao năng suất các yếu tố tổnghợp sẽ góp phần nâng lương, thưởng, điều kiện lao động được cải thiện. Còn đối vớidoanh nghiệp, khả năng mở rộng tái sản xuất, đối với nền kinh tế sẽ nâng cao sức cạnhtranh, nâng cao phúc lợi xã hội.c xây dựng mô hình phân tích năng suất phù hợp với thực tiễn; chú trọng nâng cao năngsuất yếu tố tổng hợp đối với việc tiết kiệm các chi phí sản xuất; sự biến động của cácyếu tố trong sự so sánh trong nước, khu vực và quốc tế."Quản trị tốt nhất, máy móc thiết bị tốt nhất, nhân lực tốt nhất để tạo ra những sảnphẩm tốt nhất. Trong đó, đầu tư về con người sẽ là hiệu quả nhất".