Gieo vần chân và vần lưng là gì

I - Chuẩn bị ở nhà

Trước khi làm bài tập, chú ý xem kĩ phần Đọc thêm về thơ bốn chữ, sau bài Lượm [Bài 24, tr.77].

1.Ngoài bài thơ Lượm, em còn biết thêm bài thơ, đoạn thơ bốn chữ nào khác ? Hãy nêu lên và chỉ ra những chữ cùng vần với nhau trong bài thơ đó.

Các bài thơ, đoạn thơ bốn chữ là: Hạt gạo làng ta [Trần Đăng Khoa], Buổi trưa hè [Huy Cận], Hạ giới [Tú Mỡ]

2.Vần chân là vần được gieo vào cuối dòng thơ, vần lưng là vần được gieo ở giữa dòng thơ. Hãy chỉ ra đâu là vần chân và đâu là vần lưng trong đoạn thơ sau :

Mây lưng chừng hàng

Về ngang lưng núi

Ngàn cây nghiêm trang

Mơ màng theo bụi.

[Xuân Diệu]

Vần chân và vần lưng trong đoạn thơ trên là :

- Vần chân: hàng trang, núi bụi.

-Vần lưng: chừng lưng, ngang màng.

3.Vần liền là vần được gieo liên tiếp ở các dòng thơ ; vần cách là vần không gieo liên tiếp mà thường cách ra một dòng thơ. Trong hai đoạn thơ sau, đoạn nào gieo vần liền và đoạn nào gieo vần cách :

Cháu đi đường cháu

Chú lên đường ra

Đến ngày tháng sáu

Chợt nghe tin nhà.

[Tố Hữu]

Nghé hành nghé hẹ

Nghé chẳng theo mẹ

Thì nghé theo đàn

Nghé chớ đi càn

Kẻ gian nó bắt.

[Đồng dao]

-Đoạn thơ của Tố Hữu gieo vần cách: cháu sáu; ra nhà.

-Đoạn Đồng dao gieo vần liền: hẹ - mẹ; đàn càn.

4.Đoạn thơ sau đây trích trong bài Chị em của Lưu Trọng Lư, một bạn chép sai hai chữ có vần, em hãy chỉ ra hai chữ đó và thay vào bằng hai chữ sông, cạnh sao cho phù hợp.

Em bước vào đây

Gió hôm nay lạnh

Chị đốt than lên

Để em ngồi sưởi

Nay chị lấy chồng

Ở mãi Giang Đông

Dưới làn mây trắng

Cách mấy con đò.

Ta có thể thay như sau :

Để em ngồi cạnh

...

Cách mấy con sông.

5.Tập làm một bài thơ [hoặc đoạn thơ] bốn chữ có nội dung kể chuyện hoặc miêu tả về một sự việc hay một con người theo vần tự chọn.

Học sinh tự thực hiện

II - Tập làm thơ bốn chữ trên lớp

1.Trình bày bài [đoạn] thơ bốn chữ đã chuẩn bị ở nhà ; chỉ ra nội dung, đặc điểm [vần, nhịp] của bài [đoạn] thơ ấy.

2.Cả lớp nhận xét những điểm được và chưa được của bài làm.

3.Cả lớp góp ý, từng học sinh tự sửa chữa bài làm của mình.

4.Cả lớp cùng thầy, cô giáo đánh giá và xếp loại.