Nguyên tác đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non

ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ MẦM NON

-------------------------------

A. MỤC TIÊU

• 
  Học viên hiểu được những vấn đề cơ bản về đánh giá sự phát triển trẻ trong chương trình giáo dục mầm non;
  
• 
  Có kỹ năng vận dụng các phương pháp, hình thức trong đánh giá sự phát triển trẻ mầm non;
  
• 
  Biết cách lập hồ sơ theo dõi đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non.
  

B. TÀI LIỆU VÀ ĐIỀU KIỆN HỖ TRỢ

• 
  Chương trình Giáo dục mầm non;
  
• 
  Hướng dẫn thực hiện chương trình GDMN theo các độ tuổi;
  
• 
  Thông tư số 23/2010-BGD-ĐT về việc Banh hành Bộ chuẩn phát triển trẻ em năm tuổi.
  
• 
  Tài liệu tham khảo: Kế hoạch giáo dục năm; Kế hoạch chủ đề: Kế hoạch tuần, ngày;
  
• 
  Máy chiếu, máy tính
  
• 
  Giấy A0, bút dạ
  

C. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG

I. Giới thiệu phần Đánh giá sự phát triển của trẻ trong chương trình GDMN

- Chương trình Giáo dục mầm non ban hành kèm theo Thông tư số 17 /2009/TT-BGDĐT ngày 25 tháng 7 năm 2009 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo

- Mục tiêu của giáo dục mầm non là giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em vào lớp một; hình thành và phát triển ở trẻ em những chức năng tâm sinh lí, năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng, những kĩ năng sống cần thiết phù hợp với lứa tuổi, khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn, đặt nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp theo và cho việc học tập suốt đời

- Ðánh giá sự phát triển của trẻ trong Chương trình GDMN

- Vị trí

- Cấu trúc

- Mục tiêu

- Nội dung

- Phương pháp

- Các hình thức đánh giá

II. Mục đích, ý nghĩa, nội dung đánh giá trẻ

Câu hỏi thảo luận:

- Trao đổi, thảo luận đánh giá sự phát triển của trẻ là gì?

- Mục đích, ý nghĩa, nội dung của việc đánh giá sự phát triển của trẻ?

- Ai sẽ là người đánh giá sự phát triển của trẻ?

1. Ðánh giá sự PT của trẻ là gì?

Đánh giá sự phát triển của trẻ là quá trình thu thập thông tin về trẻ một cách có hệ thống và phân tích, đối chiếu với mục tiêu của Chương trình giáo dục mầm non nhằm theo dõi sự phát triển của trẻ và điều chỉnh kế hoạch chăm sóc, giáo dục trẻ.

2. Mục đích đánh giá

Đánh giá là một phần không thể thiếu trong quá trình giáo dục. Đánh giá sự phát triển của trẻ trong giáo dục mầm non nhằm xác định mức độ phát triển của trẻ so với mục tiêu của từng độ tuổi để có biện pháp thích hợp giúp trẻ tiến bộ.

3. Ý nghĩa của việc đánh giá sự PT của trẻ

Ðánh giá sự phát triển của trẻ qua các HÐ, qua các giai đoạn cho ta biết được những biểu hiện về tâm sinh lý của trẻ hàng ngày, sự phát triển toàn diện của trẻ qua từng giai đoạn, khả nãng sẵn sàng, chiều hướng PT của trẻ ở những giai đoạn tiếp theo từ đó có thể phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau:

• 
  Ðánh giá trẻ thường xuyên giúp giáo viên có được các thông tin về sự tiến bộ của trẻ trong một thời gian dài;
  
• 
  Xác định được những khó khăn, những nguyên nhân cụ thể trong sự PT của trẻ làm cơ sở để giáo viên đưa ra các quyết định giáo dục tác động phù hợp đối với trẻ;
  
• 
  Giúp giáo viên biết được hiệu quả của các hoạt động, mức độ kết quả đạt được theo dự kiến, làm sáng tỏ những vấn đề nhất định đòi hỏi phải có kế hoạch bổ sung;
  
• 
  Ðánh giá là cơ sở để xác định những nhu cầu giáo dục cá nhân đứa trẻ, căn cứ cho việc xây dựng kế hoạch tiếp theo;
  
• 
  Làm cơ sở để trao đổi, đưa ra những quyết định phối hợp trong giáo dục trẻ với cha mẹ trẻ, với giáo viên nhóm/lớp hoặc cơ sở giáo dục khác nơi sẽ tiếp nhận trẻ tiếp theo;
  
• 
  Làm cơ sở đề xuất đối với các cấp quản lý giáo dục trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ của nhóm/ lớp/ trường/ địa phương.
  

4. Nội dung đánh giá

Đánh giá sự phát triển của trẻ gồm các nội dung :

- Đánh giá sự phát triển thể chất

- Đánh giá sự phát triển nhận thức

- Đánh giá sự phát triển ngôn ngữ

- Đánh giá sự phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội

- Đánh giá sự phát triển thẩm mĩ

III. Phương pháp đánh giá

Các phương pháp sau đây thường được sử dụng để theo dõi và đánh giá sự phát triển của trẻ trong trường mầm non: quan sát tự nhiên; trò chuyện với trẻ; phân tích sản phẩm hoạt động của trẻ; sử dụng tình huống; trao đổi với phụ huynh; kiểm tra trực tiếp. Tuy nhiên, quan sát tự nhiên là phương pháp được sử dụng chủ yếu nhất trong trường mầm non.

1. Quan sát tự nhiên

Là sự tri giác trực tiếp, không tác động hay can thiệp vào các hoạt động tự nhiên của trẻ. Các thông tin quan sát về biểu hiện tâm lí, các hành vi của trẻ được ghi lại một cách có hệ thống, có kế hoạch. Cụ thể:

- Quan sát và lắng nghe cá nhân trẻ nói và làm [quá trình hoạt động]: ý tưởng và cách diễn đạt ý tưởng, cách trẻ khám phá, cách trẻ làm và sử dụng những gì trẻ đã biết.

- Quan sát và lắng nghe cách giao tiếp, cách ứng xử, thái độ, tình cảm của trẻ với các bạn trong nhóm bạn, nhóm chơi, trong hoạt động sinh hoạt hằng ngày: có hợp tác và làm việc theo nhóm không, có lắng nghe người khác không, tham gia hay thụ động trong hoạt động nhóm, khi chơi trong nhóm bạn thường đặt mình ở vị trí nào: là trưởng nhóm, thành viên tích cực hay phục tùng, phụ thuộc; trẻ biểu đạt sự thỉnh cầu hay nguyện vọng của mình như thế nào; trẻ có biết chia sẻ cùng bạn trong khi chơi không, có thường gây ra hay biết cách giải quyết những xung đột không; trẻ có biết giải quyết các những tình huống khác xảy ra trong quá trình chơi hay không....].

2. Trò chuyện với trẻ

- Trò chuyện là cách tiếp cận trực tiếp với trẻ thông qua sự giao tiếp bằng lời nói. Trong trò chuyện, giáo viên có thể đưa ra câu hỏi, gợi mở kéo dài cuộc trò chuyện để có thể thu thập các thông tin theo mục đích đã định.

- Khi trò chuyện với trẻ giáo viên cần xác định mục đích, nội dung phù hợp;

- Chuẩn bị phương tiện đồ dùng, đồ chơi... cần thiết để tạo ra sự gần gũi, quen thuộc;

- Gợi ý để trẻ dùng động tác, cử chỉ biểu đạt, nếu trẻ chưa nói được bằng lời ;

- Dùng lời nói ngắn ngọn, đơn giản; ân cần khi trò chuyện với trẻ;động viên, khuyến khích hướng trẻ vào cuộc trò chuyện.

- Khi đưa ra câu hỏi, cần cho trẻ thời gian suy nghĩ để trả lời, có thể gợi ý;

- Trò chuyện khi trẻ thoải mái, vui vẻ, tự nguyện....

3. Phân tích sản phẩm hoạt động của trẻ

- Dựa trên các sản phẩm hoạt động của trẻ [các sản phẩm vẽ, nặn, cắt, dán, xếp hình], để xem xét, phân tích, đánh giá ý tưởng, mức độ khéo léo, sự sáng tạo, khả năng thẩm mỹ của trẻ; sự tiến bộ của trẻ. Thông qua sản phẩm của trẻ có thể đánh giá được mức độ kiến thức, kĩ năng, trạng thái xúc cảm, thái độ của trẻ.

- Việc đánh giá sự phát triển của trẻ thông qua sản phẩm mà trẻ tạo ra cần lưu ý: không chỉ căn cứ vào kết quả của sản phẩm đó mà còn căn cứ vào quá trình trẻ thực hiện để tạo ra sản phẩm [sự tập trung chú ý, ý thức thực hiện sản phẩm đến cùng, thời gian thực hiện, cách thức sử dụng dụng cụ, vật liệu để tạo nên sản phẩm, mức độ thể hiện sự khéo léo].

- Giáo viên cần ghi lại những nhận xét của mình vào từng sản phẩm của trẻ và lưu lại thành hồ sơ riêng của từng trẻ. Do các sản phẩm của trẻ được thu thập theo thời gian nên giáo viên có thể dựa vào các sản phẩm đó để đánh giá sự tiến bộ của trẻ.

4. Sử dụng tình huống

- Là cách thức thông qua các tình huống thực tế hoặc tình huống giả định để đánh giá kiến thức, thái độ, hành vi xã hội, kĩ năng giải quyết vấn đề ... của trẻ [Ví dụ: thái độ đồng tình/không đồng tình của trẻ đối với những hành vi tốt/ không tốt: đỡ bạn khi thấy bạn bị ngã; xả rác bừa bãi. Kĩ năng giải quyết vần đề: có gọi người lớn khi gặp bất trắc không? biết chạy ra khỏi đám cháy? biết nối gậy để khều quả bóng dưới gầm giường? có biết từ chối khi người lạ rủ đi không?...].

- Khi sử dụng các tình huống giả định để thu thập thông tin cần thiết về trẻ, giáo viên cần chú ý:

+ Tình huống phải phù hợp với mục đích đánh giá.

+ Tổ chức tình huống khéo léo để trẻ tích cực tham gia và bộc lộ một cách tự nhiên.

+ Những kết quả theo dõi được về trẻ trong quá trình chơi cần được ghi chép lại.

5. Trao đổi với phụ huynh

- Nhằm mục đích khẳng định thêm những nhận định, đánh giá của giáo viên về trẻ, đồng thời có biện pháp tăng cường sự phối hợp với gia đình trong chăm sóc, giáo dục trẻ.

- Giáo viên có thể trao đổi với phụ huynh hằng ngày, trao đổi trong các cuộc họp phụ huynh, qua những buổi thăm gia đình trẻ để thu thập thêm thông tin về trẻ [Ví dụ: Trẻ ít nói, thiếu hoà đồng có phải do chậm phát triển ngôn ngữ hay chưa thích ứng với môi trường lớp học, do mắc bệnh tự kỉ hoặc do sự bất hòa trầm trọng trong gia đình...].

Giáo viên sẽ phân tích thông tin, xác định nguyên nhân để phối hợp với gia đình tìm biện pháp tác động giúp trẻ tiến bộ.

6. Sử dụng bài tập [Kiểm tra trực tiếp]

- Là cách sử dụng bài tập, giao nhiệm vụ cho trẻ tự giải quyết, thực hiện để xác định xem trẻ đã biết những gì, làm được những việc gì.

- Bài tập có thể thực hiện với một nhóm trẻ, hoặc với từng trẻ.

- Cho trẻ thực hiện bài tập khi trẻ vui vẻ, sảng khoái.

- Tránh các can thiệp hoặc gây ảnh hưởng khi trẻ thực hiện bài tập

- Một bài tập có thể kết hợp đo một số chỉ số/lĩnh vực.

- Kết quả thực hiện của trẻ được ghi vào phiếu đánh giá của từng trẻ.

Lưu ý: Khi thực hiện theo dõi, đánh giá trẻ, giáo viên cần thực hiện phối hợp các phương pháp khác nhau một cách linh hoạt để có kết quả đáng tin cậy.

Việc lựa chọn các phương pháp đánh giá là tùy thuộc vào sự quyết định của giáo viên sao cho thích hợp nhất với hoàn cảnh, điều kiện thực tiễn.

IV. CÁC HÌNH THỨC ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ

Hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ trong nhà trường:

- Chủ yếu do giáo viên tiến hành trong quá trình chăm sóc, giáo dục trẻ,

- Do các cán bộ quản lí giáo dục [Bộ, Sở, Phòng Giáo dục và Ðào tạo và Ban giám hiệu nhà trường] tiến hành với các mục đích khác nhau nhưng cùng hướng đến mục đích chung là làm thế nào để nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ.

* Đối với trẻ nhà trẻ:

1. Đánh giá trẻ hàng ngày

1. 1. Mục đích đánh giá

Đánh giá những diễn biến tâm - sinh lí của trẻ hằng ngày trong các hoạt động, nhằm phát hiện những biểu hiện tích cực hoặc tiêu cực để kịp thời điều chỉnh kế hoạch hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ.

1. 2. Nội dung đánh giá

• 
  Tình trạng sức khoẻ của trẻ.
  
• 
  Thái độ, trạng thái cảm xúc và hành vi của trẻ.
  
• 
  Kiến thức và kỹ năng của trẻ.
  

1. 3. Phương pháp đánh giá

Sử dụng một hay kết hợp nhiều phương pháp sau đây để đánh giá trẻ:

• 
  Quan sát.
  
• 
  Trò chuyện, giao tiếp với trẻ.
  
• 
  Phân tích sản phẩm hoạt động của trẻ.
  
• 
  Trao đổi với phụ huynh.
  

Hằng ngày, giáo viên theo dõi trẻ trong các hoạt động, ghi lại những tiến bộ rõ rệt và những điều cần lưu ý vào sổ kế hoạch giáo dục hoặc nhật ký của lớp để điều chỉnh kế hoạch và biện pháp giáo dục.

2. Đánh giá trẻ theo giai đoạn

2. 1. Mục đích đánh giá

Xác định mức độ đạt được của trẻ ở các lĩnh vực phát triển theo từng giai đoạn, trên cơ sở đó điều chỉnh kế hoạch chăm sóc, giáo dục cho giai đoạn tiếp theo.

2. 2. Nội dung đánh giá

Đánh giá mức độ phát triển của trẻ theo giai đoạn về thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm, kỹ năng xã hội và thẩm mĩ.

2. 3. Phương pháp đánh giá

Sử dụng một hay kết hợp nhiều phương pháp sau đây để đánh giá trẻ:

• 
  Quan sát.
  
• 
  Trò chuyện, giao tiếp với trẻ.
  
• 
  Đánh giá qua bài tập.
  
• 
  Phân tích sản phẩm hoạt động của trẻ.
  
• 
  Trao đổi với phụ huynh.
  

Đánh giá trẻ nhà trẻ vào cuối độ tuổi [6, 12, 18, 24 và 36 tháng tuổi] dựa vào các chỉ số phát triển của trẻ.

* Đối với trẻ mẫu giáo:

1. Đánh giá trẻ hằng ngày

1.1. Mục đích đánh giá

Đánh giá những trạng thái tâm sinh lí của trẻ hằng ngày trong các hoạt động ăn, ngủ, vui chơi, học tập của trẻ nhằm phát hiện những biểu hiện tích cực hoặc tiêu cực để kịp thời điều chỉnh việc tổ chức hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ, lựa chọn các điều kiện, biện pháp chăm sóc, giáo dục phù hợp.

1.2. Nội dung đánh giá

- Tình trạng sức khoẻ của trẻ;

- Trạng thái cảm xúc, thái độ, hành vi của trẻ;

- Kiến thức và kĩ năng của trẻ.

1.3. Phương pháp đánh giá

Sử dụng một hay kết hợp nhiều phương pháp sau đây để đánh giá trẻ:

• 
  Quan sát.
  
• 
  Trò chuyện với trẻ.
  
• 
  Phân tích sản phẩm hoạt động của trẻ.
  
• 
  Trao đổi với phụ huynh.
  
• 
  Sử dụng tình huống.
  
• 
  Đánh giá qua bài tập.
  

- Phương pháp sử dụng có hiệu quả, dễ thực hiện là phương pháp quan sát và trao đổi với phụ huynh.

Ví dụ: trẻ ăn có ngon không, ngủ có yên giấc không; trẻ thoải mái, hứng thú, tích cực trong các hoạt động vui chơi, học tập không; những sự kiện đặc biệt nào xảy ra trong ngày đối với trẻ [trẻ bị ngã, trẻ đánh nhau; trẻ không nhìn thấy rõ vật nào đó khi ngồi xa; trẻ nói thêm được những câu, từ ngữ mới; trẻ không phát âm được những từ nào đó; trẻ vẽ được bức tranh khá đặc biệt; trẻ biểu hiện những cảm xúc thái quá...].

2. Đánh giá sự phát triển của trẻ sau chủ đề giáo dục/giai đoạn

2.1. Mục đích

- Xác định [nắm được] mức độ đạt được của trẻ ở các lĩnh vực phát triển cuối chủ đề và theo giai đoạn;

- Làm căn cứ xây dựng hoặc điều chỉnh kế hoạch hoạt động giáo dục của chủ đề/giai đoạn tiếp theo.

2.2. Nội dung đánh giá

- Đánh giá kết quả đạt được của trẻ so với mục tiêu của chủ đề theo các lĩnh vực phát triển thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm kĩ năng xã hội và thẩm mĩ, hoặc theo mục tiêu yêu cầu cần đạt về kiến thức, kĩ năng, thái độ được xác định của chủ đề giáo dục.

- Đánh giá sự phù hợp của những nội dung, các hoạt động giáo dục của chủ đề với năng lực của trẻ, xác định nguyên nhân để bổ sung, điều chỉnh kế hoạch hoạt động giáo dục của chủ đề tiếp theo.

2.3. Phương pháp đánh giá

Sử dụng một hay kết hợp nhiều phương pháp sau đây để đánh giá trẻ:

• 
  Quan sát.
  
• 
  Trò chuyện với trẻ.
  
• 
  Phân tích sản phẩm hoạt động của trẻ.
  
• 
  Trao đổi với phụ huynh.
  
• 
  Sử dụng tình huống.
  
• 
  Đánh giá qua bài tập.
  

- Đối với hình thức đánh giá sự phát triển của trẻ sau khi thực hiện một chủ đề giáo dục có thể sử dụng phương pháp phù hợp với thông tin cần thu thập để phân tích đánh giá.

Ví dụ : Đánh giá sự phát triển về vận động thô của trẻ như leo, trèo, chạy, nhảy, bắt bóng... có thể đưa ra các bài tập để trẻ thực hiện.

- Đánh giá khả năng phối hợp nhóm, thái độ ứng xử với bạn bè, tính tự tin, tự lực có thể sử dụng phương pháp quan sát trẻ thông qua các hoạt động chơi, học tập... hoặc sử dụng các tình huống giả định.

- Đánh giá khả năng giao tiếp, sử dụng câu, vốn từ... của trẻ có thể sử dụng phương pháp trò chuyện trực tiếp với trẻ hoặc quan sát trẻ trong quá trình giao tiếp với bạn bè.

3. Đánh giá sự phát triển cuối độ tuổi của trẻ

3.1. Mục đích

- Nắm được sự phát triển của trẻ sau một quá trình giáo dục, làm căn cứ đề xuất xây dựng, điều chỉnh kế hoạch giáo dục năm, kế hoạch hoạt động chủ đề, các điều kiện chăm sóc giáo dục trẻ: về cơ sở vật chất, về thiết bị, đồ chơi, về nhân lực, thời gian, về chính sách nhằm tác động tích cực đến chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ.

3.2. Nội dung đánh giá

Đánh giá mức độ phát triển của trẻ ở các lĩnh vực: thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm kĩ năng xã hội, thẩm mĩ ở cuối mỗi độ tuổi dựa vào các mục tiêu giáo dục trẻ được lựa chọn phù hợp với yêu cầu thực tiễn của địa phương.

3.3. Phương pháp đánh giá

- Đánh giá sự phát triển của trẻ cuối độ tuổi được tiến hành vào tháng cuối cùng của năm học.

- Các phương pháp đánh giá sự phát triển của trẻ cuối năm tuỳ thuộc vào sự lựa chọn và sử dụng của giáo viên sao cho phù hợp nhất với điều kiện, hoàn cảnh hiện tại. Giáo viên có thể sử dụng kết quả đánh giá trẻ hằng ngày và đánh giá trẻ sau chủ đề để làm cơ sở đánh giá sự phát triển của trẻ cuối độ tuổi.

- Kết quả đánh giá được ghi vào phiếu đánh giá sự phát triển của trẻ, được lưu vào hồ sơ cá nhân và thông báo cho cha mẹ trẻ cũng như giáo viên phụ trách nơi trẻ sẽ nhập học tiếp theo để cùng phối hợp đề xuất các biện pháp giáo dục phù hợp. Kết quả này không dùng để xếp loại trẻ, không dùng để so sánh giữa các trẻ hoặc tuyển chọn trẻ vào lớp một.

V. Hồ sơ theo dõi đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non

1. Đánh giá trẻ hàng ngày

Kết quả đánh giá hằng ngày được ghi vào nhật kí lớp hoặc sổ kế hoạch giáo dục bằng những nhận định chung, những vấn đề nổi bật, đặc biệt thu thập được qua quan sát đối với cá nhân hoặc một nhóm trẻ [có thể là ưu điểm hoặc hạn chế]. Căn cứ vào những gì quan sát và ghi chép được, giáo viên có thể trao đổi với phụ huynh để cùng xem xét, xác định nguyên nhân để điều chỉnh kế hoạch và có những biện pháp giáo dục tác động kịp thời khắc phục những tồn tại, phát huy những biểu hiện tích cực của trẻ trong những ngày tiếp theo hoặc lưu ý để tiếp tục theo dõi.

2. Đánh giá sự phát triển của trẻ cuối chủ đề tổng hợp theo Phiếu đánh giá trẻ cuối chủ đề

*Phiếu đánh giá trẻ cuối chủ đề :

Các mục tiêu của năm học được đánh số thứ tự liên tiếp [MT1, MT2....MTn]

* Ví dụ Mẫu phiếu đánh giá sự phát triển của trẻ 4 5 tuổi [chủ đề sự kì diệu của nước]

TT	Họ và tên trẻ	MT 1	MT 2	MT	MT	MT	MT.. n	TỔNG
1	Nguyễn Thị Hoa	+					+
2	Bùi Văn An		+				+
35	Hồ Thị Lan	+	+				+
	Tổng đạt	20	30				35
	Tỉ lệ %	57,1	85,7				100%

Chia sẻ với bạn bè của bạn: