Phần 1: Dàn ý so sánh lời nói, cử chỉ, hành động của hai nhân vật Đam Săn và Mtao Mxây
Phần 2: Bài văn mẫuSo sánh lời nói, cử chỉ, hành động của hai nhân vật Đam Săn và Mtao Mxây
Bài làm:
Văn học dân gian Việt Nam như một vườn hồng mang đầy đủ hương sắc, có vị trí quan trọng trong nền văn học Việt Nam. Nếu truyện cổ tích mang đến cho chúng ta những bài học giàu giá trị nhân văn về cuộc sống, về cách làm người qua những nhân vật dịu hiền, dù bất hạnh nhưng đầy bản lĩnh, tài năng như cô Tấm, Thạch Sanh, Nàng lọ lem; truyền thuyết giúp ta hiểu thêm về lịch sử dân tộc, về khát vọng ước mà nhân vật gửi gắm qua những vị anh hùng như Thánh Gióng, Sơn Tinh; ca dao, dân ca là những tiếng thơ ngọt ngào mang dư vị nghĩa tình yêu thương,... Thì đến với văn học sử thi, ta lại càng hiểu hơn về những vị anh hùng sử thi bản lĩnh, mang cốt cách và sức mạnh của cả cộng đồng.
Sử thi Đăm Săn là một trong những sáng tạo vô cùng tuyệt diệu và hào hùng của những người con dân tộc Ê-đê yêu dấu. Tác phẩm không chỉ giàu giá trị nội dung mà còn khắc hoạ được hình ảnh những nhân vật sử thi đầy ấn tượng. Mtao mxây và Đăm Săn tiêu biểu cho những nhân vật đó, bằng nhiều biện pháp nghệ thuật đặc sắc, bức chân dung của vị tù trưởng được dựng lên rõ nét, đặc biệt là trong lời nói, hành động của nhân vật.
Về ngôn ngữ, cả Mtao Mxây và Đăm Săn đều là những người tù trưởng của cộng đồng. Nhưng trong lời nói của họ lại thể hiện rõ sự trái ngược nhau, ngôn ngữ của Đăm Săn đầy hào sảng uy nghi, đại diện cho cuộc chiến chính nghĩa thì Mtao mxây trong lời nói có sự run sợ, hèn nhát của một kẻ xấu xa, tiêu biểu cho cho cuộc chiến phi nghĩa. Khi biết Mtao Mxây đến cướp vợ mình, Đăm Săn phải bảo vệ danh dự cho chính mình và hơn hết là cả cộng đồng, là người vợ mà chàng thương yêu. Đăm Săn đã tiến thẳng tới nhà của Mtao Mxây để giành lại vợ - nàng Hơ Nhị, Hơ Bhị yêu quý. Đăm Săn khiêu chiến với Mtao Mxây bằng một thái độ đàng hoàng, trong lời nói bộc lộ cốt cách của một người hùng. Khi thách đấu, Đăm Săn rất rõ ràng và chính trực: "Ơ diêng! ơ diêng! Xuống đây ta thách ngươi đấu sức với ta đấy". Trong lời nói của chàng có sự tự tin, quyết chiến của một vị tù trưởng uy hùng. Trong khi đó, Mtao Mxây lại buông lời ngạo nghễ, trêu tức Đăm Săn: "Ta không xuống đâu, diêng ơi! Ta còn bận ôm vợ của hai chúng ta trên này cơ mà". Một kẻ đã làm việc xấu, lại còn tỏ rõ sự ngang ngược, có phần giễu cợt trêu tức người khiêu chiến, trái ngược hoàn toàn với một Đăm Săn anh hùng. Trong lời nói phần nào đã thể hiện rõ phẩm chất và tính cách nhân vật. Khi Mtao Mxây xuống, hắn nghi ngờ tỏ ra lo lắng sợ Đăm Săn đâm lén mình, bèn nói: "Người không được đâm ta khi ta đang đi xuống đó nghe". Đăm Săn Săn tỏ rõ sự coi thường, khinh bỉ cho một kẻ xấu xa, hèn nhát: "Sao ta lại đâm ngươi khi ngươi đang đi nhỉ? Ngươi xem đến con trâu của nhà ngươi trong chuồng, ta cũng không thèm đâm nữa là".
Hai đối thủ trong chiến trận, mỗi người một tính cách, hai cá tính đại diện cho hai phe chính nghĩa và gian tà đang sắp sửa bước vào cuộc đấu. Trong trận đấu, Mtao Mxây lại càng huênh hoang, thể hiện mình là người có học, tài giỏi chẳng kém ai bằng đường múa của mình: "Có cậu ta học cậu, có bác ta học bác, có thần Rồng ta học thần Rồng", dù trong lòng rất run sợ trước Đăm Săn. Rồi biết mình sắp không trụ được nữa, bèn kêu xin Hơ-nhị quăng cho miếng trầu. Khi sắp thua cuộc, hắn bèn buông lời cầu xin thảm thiết, kẻ hèn nhát cuối cùng cũng bộc lộ rõ bản chất: "Ơ diêng, ơ diêng đê để ta làm lễ cầu phúc cho diêng một trâu. Ta cho thêm diêng một voi nữa". Cuối cùng, Mtao Mxây là kẻ bại trận, Đăm Săn chiến thắng trong tiếng hò reo, lời kêu gọi của Đăm Săn "Ơ ngàn chim sẻ, ơ vạn chim ngói! Ơ tất cả tôi tớ bằng này! Các ngươi có đi với ta không?."
Trong cử chỉ, hành động, sự đối lập giữa Mtao Mxây và Đăm Săn càng rõ rệt hơn. Một cuộc chiến diễn ra vô cùng căng thẳng, quyết liệt. Trong hiệp đấu đầu tiên, hai bên đấu khiên, Mtao Mxây múa khiên trước, tỏ ra kém cỏi, thiếu tài năng "khiên hắn kêu lạch xạch như quả mướp khô". Đăm Săn lúc này tỏ ra rất bình tĩnh, thản nhiên không hề run sợ. Đến lượt Đăm Săn: "Đăm Săn rung khiên múa. Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô. Chàng chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía Tây". Mtao Mxây thì bước thấp bước cao khốn khổ chạy hết bãi này sang bài khác từ Tây sang Đông.
Qua trận đấu hiệp hai, lần này, Đăm Săn nhanh tay cướp lấy miếng trầu của Hơ Nhị, tiếp tục múa khiên "Chàng múa trên cao, gió như bão... Khi chàng múa nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, bật đồi tranh bật rễ bay tung". Được sự giúp sức của ông trời, lại càng bừng tỉnh, sức mạnh càng lớn, vung cái chày trúng ngay tai Mtao Mxây, hắn lúc này buộc phải tháo chạy trong hoảng hốt, sợ hãi, lo lắng cho tính mạng của mình: "Mtao Mxây tháo chạy. Hắn tránh quanh chuồng lớn... hắn tránh quanh chuồng trâu". Cuối cùng, đầu hắn bị cắt, đem bêu khắp ngoài đường.
Cả lời nói, cử chỉ và hành động của nhân vật được tác giả miêu tả rất chi tiết, tỉ mỉ, ngôn ngữ linh hoạt và giàu sức gợi. Qua đó, tác giả muốn làm nổi bật hình ảnh người hùng sử thi Đăm Săn hội tụ đầy đủ những nét đẹp của một vị tù trưởng buôn làng: dũng cảm, tự tin, tài năng, tốt bụng. Là đại diện cho vẻ đẹp cộng đồng, chiến đấu vì hạnh phúc, hoà bình, ấm no, thịnh vượng cho buôn làng Tây Nguyên. Bằng nghệ thuật đối lập, văn phong miêu tả tinh tế, sử dụng bút pháp phóng đại, tác giả dân gian xây dựng nên hai hình tượng nhân vật tiêu biểu, để lại ấn tượng trong lòng người đọc.
- Dàn ý so sánh lời nói, cử chỉ, hành động của hai nhân vật Đam Săn và Mtao Mxây
- Hãy nêu tóm tắt diễn biến trận đánh để so sánh tài năng, phẩm chất của hai tù trưởng Đăm Săn và Mtao Mxây