Cùng Top Tài Liệu trả lời chi tiết, chính xác câu hỏi: “Sức nhanh là gì?” và đọc thêm phần kiến thức tham khảo giúp các bạn học sinh ôn tập và tích lũy kiến thức bộ môn Thể dục 8
Sức nhanh là một tổ hợp thuộc tính chức năng của con người, nó quy định chủ yếu và trực tiếp đặc tính tốc độ động tác cũng như thời gian phản ứng vận động.
Ví dụ: chạy nhanh tại chỗ hoặc chạy di chuyển trong 5s, 10s, 20s; chạy cự li ngắn hoặc đạp xe đạp lực kế nhanh trong 10s, 15s, 30s, 60s; nhảy dây nhanh trong 10s, 20s; chạy nhanh ở cự li 15m, 20m, 30m, vỗ tay nhanh… có rất nhiều ví dụ khác nữa.
– Có 3 loại sức nhanh cơ bản, đó là: Phản ứng nhanh, tần số động tác nhanh và thực hiện động tác đơn nhanh.
* Phản ứng nhanh
Ví dụ: Khi nghe thấy tín hiệu dừng thì dừng lại ngay hoặc đang chạy có tín hiệu thì chạy ngược lại ngay chiều vừa chạy.. Khi nghe thấy tiếng súng phát lệnh hoặc hiệu lệnh “Chạy” người chạy phản ứng nhanh bằng động tác xuất phát. Trong đời sống, khi chúng ta đi xe đạp, xe máy trên đường bất ngờ có một tình huống xảy ra như có người chạy qua đường, người đi xe đạp phản ứng nhanh bằng cách thắng gấp hoặc điều khiển tay lái để tránh…
* Tần số động tác
Ví dụ: Số lần bước chạy trong 1 giây, số lần bước đi bộ trong 1 phút, số lần tâng cầu hay nhảy dây trong 15s,20s,30s hoặc số lần quạt tay của VĐV bơi 50m,100m.
* Động tác đơn nhanh
Ví dụ: Trong đấu võ đấu kiếm…xuất đòn nhanh khi đối phương ra đòn tấn công nhanh hoặc trong thi đấu bóng chuyển, khi đối phương đập bóng, lập tức bên bị tấn công có động tác đỡ bóng.
– Tốc độ là năng lực của cơ thể hoạt động với tốc độ nhanh.Tốc độ của VĐV là năng lực dùng tần số động tác nhanh nhất để kết thúc một động tác nhất định.
– Tốc độ bao gồm: tốc độ phản ứng, tốc độ động tác và tốc độ di chuyển vị trí.
+ Tốc độ phản ứng:
Chỉ sự phản ứng nhanh chậm của cơ thể đối với một kích thích.
+ Tốc độ động tác:
Chi mức độ hoàn thành động tác nhanh, chậm trong một đơn vị thời gian của một bộ phận cơ thể.
+ Tốc độ di chuyển:
Là sự di chuyển của cơ thể trên một cự ly trong một đơn vị thời gian.
Sức nhanh là tố chất cụ thể của con người thể hiện khả năng thực hiện một hoạt động vận động nhất định nào đó trong thời gian ngắn nhất. Người ta phân biệt ba hình thức đơn giản biểu hiện sức nhanh như sau:
+ Thời gian tiềm tàng của phản ứng vận động.
+ Tốc độ động tác đơn [với lượng vận động đối kháng bên ngoài nhỏ]
+ Tần số động tác.
– Các hình thức đơn giản của sức nhanh tương đối độc lập với nhau. Đặc biệt, những chỉ số về thời gian phản ứng vận động hầu như không tương quan với tốc độ động tác.Những hình thức kể trên là thể hiện các năng lực tốc độ khác nhau.
– Huấn luyện sức nhanh luôn cần phải đặt người tập tập luyện trong điều kiện sử dụng tốc độ gần tối đa. Trước hết, việc nắm vững và củng cố kỹ thuật phải được sự chú ý bồi dưỡng rồi phải thực hiện kỹ thuật với các yêu cầu dùng sức lớn nhất đối với biên độ và tần số tối đa.
– Việc tập luyện tố chất sức nhanh đòi hỏi sự căng thẳng cao ở hệ thần kinh cơ. Vì vậy, trong quá trình huấn luyện phải sắp xếp thời gian và từng buổi tập cho hợp lý [thời gian dài lượng vận động nhỏ].
– Các bài tập: Huấn luyện sức nhanh cần áp dụng tất cả các loại bài tập thể chất với điều kiện chú ý tới giai đoạn đào tạo và trình độ đào tạo của vận động viên, sinh viên. Điều kiện quyết định trong huấn luyện sức nhanh là tốc độ động tác từ gần tối đa. Bằng sự dùng lực cao nhất, bằng biên độ và tần số động tác tối ưu phù hợp với cấu tạo cơ thể người tập, phải tìm được cách đạt được hoặc sự vượt tốc độ cao nhất hiện có của mình. Nhưng điều này phải thống nhất hoàn toàn với trình độ người tập.
VD: Trong kéo co thì sức nhanh của động tác là một trong những cơ sở quyết định. Và trong thi đấu đinh cao, sức nhanh của động tác được bộc lộ rõ nét nhất trong một trận đấu: có hoàn tất hiệp đấu đó một cách nhanh nhất.
Phương pháp rèn luyện sức nhanh phản ứng vận động đơn giản
– Phương pháp phổ biến nhất trong rèn luyện sức nhanh phản ứng vận động đơn giản là tập lặp lại phản ứng với các tín hiệu xuất hiện đột ngột.
Ví dụ, lặp lại nhiều lần với tiếng súng lệnh, chạy đổi hướng theo tín hiệu.
– Đối với người mới tập, phương pháp lặp lại nhanh chóng đem lại kết quả tốt, sau đó sức nhanh phản ứng ổn định và rất khó có thể phát triển thêm.
Phương pháp rèn luyện sức nhanh phản ứng vận động phức tạp
– Phản ứng vận động phức tạp thường gặp trong thể thao có hai loại: Phản ứng đối với vật thể di động và phản ứng lựa chọn.
– Trong phản ứng đối với vật thể di động thì kỹ năng quan sát giữ vai trò cơ bản. Để phát triển kỹ năng quan sát, người ta sử dụng các bài tập phản ứng đối với vật di động, yêu cầu tập luyện được gia tăng thông qua tốc độ vật thể, tăng tính bất ngờ và rút ngắn cự ly.
Ví dụ, Trò chơi vận động với bóng nhỏ.
– Phản ứng lựa chọn xảy ra khi cần chọn một trong số những động tác có thể để đáp lại sự thay đổi hành vi của đối phương hoặc sự biến đổi tình huống.
Ví dụ, VĐV đấu kiếm khi phòng thủ có thể lựa chọn một trong những động tác có thể sử dụng tuỳ theo động tác tấn công của đối phương.
Tính phức tạp của phản ứng lựa chọn phụ thuộc vào tình huống cụ thể.
Phương pháp rèn luyện tốc độ
– Tốc độ tối đa mà con người có thể phát huy trong động tác nào đó không chỉ phụ thuộc vào sức nhanh mà còn phụ thuộc vào nhiều nhân tố khác như sức mạnh động lực, độ linh hoạt khớp, mức hoàn thiện kỹ thuật.
– Vì vậy, rèn luyện sức nhanh động tác cần kết hợp chặt chẽ với rèn luyện các tố chất thể lực khác và hoàn thiện kỹ thuật. Từ đó có thể tách biệt hai xu hướng trong rèn luyện tốc độ.
+ Nâng cao tần số động tác.
+ Hoàn thiện các nhân tố ảnh hưởng tới tốc độ tối đa.
- KNiệm & các hình thức biểu hiện của SN là 1 tổ hợp thuộc tính c/năng của con người. Nó qđịnh chủ yếu & trực tiếp đặc tính tốc độ động tác cũng như tgian pứng vđộng.
Người ta fân biệt 3 hình thức cơ bản biểu hiện SN như sau:
Thời gian tiềm tàng của pứng vđộng.
Tốc độ đtác đơn [với lượng đối kháng bên ngoài nhỏ].
Tần số đtác.
Các hình thức đơn giản của Sn tương đói độc lập với nhau. Đặc biệt những chỉ số về tgian pứng vđộng hầu như không tương quan với tốc độ đtác. Các hthứs kể trên là thể hiện các năng lực tốc độ khác nhau.
Trong thực tiễn thường thấy SN được thể hiện tổng hợp. Vd, TTchạy ngắn fụ thuộc vào tgian pứng vđộng, tốc độ đtác đơn [đạp sau, chuyển đùi] & tần số bước. Trong đtác có phối hợp fức tạp thì tốc độn không chỉ fụ thuộc vào SN mà còn chịu sự chi phối của nhiều nhân tố khác. Vd, trong chạy thì tốc độ fụ thuộc vào độ dài bước chạy, còn dộ dài bước chạy thì fụ thuộc vào độ dài chi dưới & lực đạp sau. Vì vậy, tốc độ đtác hoàn chỉnh chỉ thể hiện gián tiếp SN của con người. Cho nên trong phân tích, đgiá SN fải căn cứ vào mức độ phát triển của từng hình thức đơn giản của nó.
Trong nhiều đtác t/hiện với tốc đô tối đa , người ta quan sát thấy 2 gđoạn:
*Gđoạn tăng tốc.
*Gđoạn ổn định tương đối.
Đặc điểm của gđoạn thứ nhất là chuyển động nhanh dần hay chuyển động có gia tốc. Khi tốc độ không tăng thêm được nữa thì chuyển sang gđoạn 2- gđoạn chuyển động đều.
Nhìn chung, năng lực tốc độ của con ngườimang tính chất đặc thù. Chuyển SN trực tiếp chỉ xảy ra đvới các đtác có cấu trúc giống nhau. Vd, nâng cao TTbật xa tại chổ lập tức ảnh hưởng tới TTchạy ngắn & những đtác khác mà trong đó tốc độ duỗi chân giữ vai trò qtrọng. Trong khi đó, kquả bật xa tại chỗ không hề ảnh hưởng tới tôc độ bơi, đấm bốc, đánh máy chữ.
Thời gian tiềm fục của pứng vđộng gồm 5 thành fần:
Xuất hiện hưng fấn trong cơ quan cảm thụ.
Dẫn truyền hưng fấn vào hệ TK TW.
Truyền hưng fấn trong tổ chức lưới & hình thành tín hiệu ly tâm.
Truyền tín hiệu từ hệ TK TW tới cơ
Hưng fấn cơ & cơ hđộng tích cực.
Trong đó gđoạn thứ 3 chiếm nhiều tgian nhất. Những đtác được t/hiện với tốc độ tối đa khác hẵn với đtác chậm về đặc điểm slí. Sự khác biệt cơ bản thể hiện ở chổ: khi thực hiện với tốc độ tối đa thì k/năng điều chỉnh bằng cảm giác trong tiến trình thực hiện đtác sẽ gặp khó khăn. Do đó với tốc độ cao khó có thể t/hiện đtác thật chính xác.
Trong các đtác rất nhanh & được thực hiện với tần số cao, vd, trong chạy cự ly ngắn, cơ chỉ hoạt động tích cực ở những điểm cuối cùng của biên độ đtác. Động năng được truyền cho 1 bộ phận nào đó của cơ thể, sau đó bị triệt tiêu khi các cơ quan đối kháng tgia hđộng & truyền cho bộ fận này 1 gia tốc theo hướng ngược lại. Trong đtác tốc độ lớn, hoạt tính của cơ diễn ra trong tgian ngắn đến mức cơ không kịp co lại nhiều & thực tế cơ hđộng theo chế độ đẳng trường.
Người ta thừa nhận rằng, tần số dộng tác fụ thuộc vào tính linh hoạt của qtrình thần kinh- tức là fụ thuộc vào tốc độ chuyển trạng thái hưng fấn- ức chế của trung khu vđộng.
Theo quan điểm shoá, SN fụ thuộc vào hàm lượng ATP trong cơ & tốc độ fân giải ATP dưới ảnh hưởng của xung động thần kinh cũng như vào tốc độ tái tổng hợp nó. Vì các bài tập tốc độ diễn ra trong tgian rất ngắn, nên qtrình tổng hợp ATP hầu như được thực hiện theo cơ chế yếm khí. Trong cá btập như chạy 100-200m, bơi 25-50m thì 90% năng lượng hđộng của cơ được tạo ra do các pứng yếm khí. Do vậy, cá btập tố độ tạo ra nợ dưỡng rất lớn & tgian trả nợ dưỡng coa thể kéo dài hàng chục phút.
Giữa đặc điểm thể hình & các chỉ số tốc độ tối đa của con người không fụ thuộc lẫn nhau
- Phương pháp rèn luyện SN phản ứng vđộng
[ TRình bầy phương pháp giáo dục sức nhanh phản ứng vận động đơn giản]
Phương pháp giáo dục sức nhanh của phản ứng vận động đơn giản:
Là sự đáp lại một tín hiệu đã biết trước nhưng xuất hiện đột ngột bằng một động tác được định trước. Ví dụ phản ứng với tiếng súng phát lệnh…
SN pứng vđộng có ý nghĩa thực dụng rất lớn. Trong cuộc sống, ta thường gặp những trường hợp đòi hỏi đáp lại tín hiệu nào đó trong khoảng thời gian ngắn nhất. SN p/ứng vđộng có k/năng “chuyển” rất cao:những người có khả năng chuyển p/ứng nhanh trong tình huống này thì cũng dễ có k/năng p/ứng nhanh trong tình huống khác. Tập luyện tốc độ có tác dụng nâng cao SN p/ứng đơn giản. Nhưng không có h/tượng “chuyển” theo chiều ngược lại. Các btập về p/ứng vđộng không có giá trị nâng cao tốc độ đtác.
Trong thực tế, không nhất thiết fải tđộng chuyên môn để phát triển SNPƯVĐ.
Phản ứng vận động đơn giản vì tín hiệu đã biết trước và động tác đáp lại khi có tín hiệu xảy ra cũng biết trước [đã được chuẩn bị ] thời gian của phản ứng thường 0,14 – 0,17 giây Cấu trúc của phản ứng vận động đơn giản :
Thời kỳ dự bị: 1/ Yếu tố cảm giác
Thời kỳ trung tâm :2/ Yếu tố liên kết
Thời kỳ hiệu ứng: 3/ Yếu tố vận động .
Phương pháp phổ biến nhất trong giáo dục sức nhanh của phản ứng vận động đơn giản là lặp lại phản ứng với các tín hiệu xuất hiện đột ngột. VD, lặp lại nhiều lần tiếng súng lệnh, chạy đổi hướng theo tín hiệu. Đối với những người mới tập, pp lặp lại nhanh chóng đem lại kquả tốt. Sau đó SNPƯ ổn định & rất khó có thể phát triển thêm.
Trong trường hợp SNPƯ giữ vai trò qtrọng, người ta sdụng tới các pp chuyên môn để phát triển nó. Một trong số pp chuyên môn rèn luyện SN PWVDD đơn giản thường áp dụng tronh thực tiễn là PP phân tích. Bản chất của phương pháp này là hoàn thiện từng phần của sức nhanh phản ứng trong điều kiện giảm nhẹ và hoàn thiện từng phần tốc độ của những động tác tiếp theo. Thí dụ thời gian phản ứng trong xuất phát thấp bị kéo dài là do động tác tay đẩy gặp khó khăn do vậy người HLV thường sử dụng những bài tập thuận lợi để hoàn thiện phản ứng trong tư thế xuất phát cao tỳ tay vào vật thể nào đó.
Trong thực tiễn huấn luyện, người ta còn sử dụng rộng rãi pp cảm giác vđộng. Bản chất của phương pháp này là hoàn thiện sức nhanh PƯVĐ đơn giản thông qua việc hoàn thiện cảm giác về thời gian. Bởi vì những người có khả năng phân biệt khoảng thời gian ngắn 1 cách chính xác thì khả năng phản ứng VĐ đơn giản cao, phương pháp này được tiến hành thông qua 3 giai đoạn
Giai đoạn 1: Người tập phản ứng lại tín hiệu và thực hiện động tác tiếp theo với tốc độ lớn nhất ví dụ : xuất phát thấp chạy với tốc độ tối đa 100m sau mỗi lần tập HLV thông báo thành tích cho người tập biết
Giai đoạn 2: cũng thực hiện các bài tập như giai đoạn 1 nhưng khi về đích HLV hỏi VĐV thời gian đạt được sau đó HLV thông báo cho VĐV thời gian mà VĐV đạt được qua nhiều lần như vậy cảm giác về thời gian sẽ chính xác hơn.
Giai đoạn 3: HLV yêu cầu VĐV thực hiện bài tập với tốc độ cho trước.
Trải qua 3 giai đoạn tập luyện như vậy sức nhanh phản ứng vận động đơn giản sẽ được nâng lên.
Lý luận TDTT