Thực trạng an toàn vốn của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam CAR

Skip to content

Trang chủ / Tài chính - Kinh doanh

Ảnh minh họa. Nguồn : internet .

Hệ số an toàn vốn theo Basel

Ủy ban Basel về giám sát ngân hàng là một trong 5 ủy ban quan trọng của Ngân hàng thanh toán quốc tế được thành lập như một Ủy ban về thông lệ và thực hiện giám sát an toàn hoạt động ngân hàng bởi ngân hàng trung ương thuộc Chính phủ của 10 nước thuộc nhóm G-10 vào cuối năm 1974.

Những năm 80 của thế kỷ trước, trước sự sụt giảm về tỷ suất vốn của những ngân hàng nhà nước quốc tế và sự ngày càng tăng rủi ro đáng tiếc quốc tế tương quan đến những nước có tỷ suất nợ lớn, được sự ủng hộ của những nhà chỉ huy 10 nước thành viên, Ủy ban đã đưa ra một mạng lưới hệ thống thống kê giám sát vốn được gọi là : Hiệp ước Basel .
Hiệp ước này được bổ trợ, hoàn thành xong cho tương thích với trong thực tiễn. Đến nay, Ủy ban đã phát hành hiệp ước Basel III .

Hệ số CAR tính theo Basel II so với Basel I vẫn giữ nguyên tử số, thay đổi mẫu số. Trong Basel I, tài sản có điều chỉnh rủi ro mới đề cập đến rủi ro hoạt tín dụng, còn trong Basel II đã tính thêm rủi ro hoạt động và rủi ro thị trường.

Hệ số CAR tính theo Basel III so với Basel II mặc dầu vẫn nhu yếu ở mức độ 8 %, tuy nhiên tỷ suất của loại vốn có chất lượng cao được tăng lên : Tỷ lệ vốn cấp 1 tăng từ 4 % trong Basel II lên 6 % trong Basel III, đồng thời tỷ suất vốn của cổ đông thường được tăng từ 2 % lên 4 %. Những gia tài “ Có ” vốn có yếu tố được loại trừ khỏi Vốn tự có như khoản góp vốn đầu tư vượt quá số lượng giới hạn 15 % vào những tổ chức triển khai kinh tế tài chính .
Ngoài ra, Basel III còn đưa ra tiêu chuẩn thanh khoản so với những ngân hàng nhà nước. Quy định này nhu yếu ngân hàng nhà nước nắm giữ những gia tài có tính thanh toán cao và có chất lượng cao để cung ứng nhu yếu chi trả trong những trường hợp khó khăn vất vả .

Quy định pháp lý về hệ số CAR ở Việt Nam

Những chuẩn mực quốc tế về bảo vệ bảo đảm an toàn hoạt động giải trí lần tiên phong được điều tra và nghiên cứu và vận dụng tại Nước Ta sau 11 năm kể từ khi Basel I được phát hành .
Năm 1999, thông số CAR tiên phong được lao lý tại Nước Ta theo Quyết định số 297 / 1999 / QĐ – NHNN ngày 25/8/1999 phát hành lao lý về những tỷ suất bảo vệ bảo đảm an toàn trong hoạt động giải trí của tổ chức triển khai tín dụng thanh toán chính thức. Theo đó, Quyết định nêu rõ tỷ suất bảo đảm an toàn vốn tối thiểu là 8 % nhưng giải pháp tính đơn thuần và chưa phản ánh vừa đủ nội dung Basel I .

Quyết định số 457/2005/QĐ – NHNN ngày 19/4/2005 của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ban hành quy định về các tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của tổ chức tín dụng.

Tại Quyết định này, những thông số bảo đảm an toàn hoạt động giải trí được lao lý đơn cử, cụ thể : Tỷ lệ bảo đảm an toàn vốn tối thiểu, số lượng giới hạn tín dụng thanh toán so với người mua, tỷ suất về năng lực chi trả, tỷ suất tối đa của nguồn vốn thời gian ngắn được sử dụng cho vay trung và dài hạn, số lượng giới hạn góp vốn, mua CP . Trong đó, tỷ suất bảo đảm an toàn vốn tối thiểu là 8 %, thời hạn triển khai được lê dài trong 3 năm, trong đó mỗi năm những ngân hàng nhà nước phải tăng tối thiểu 1/3 số tỷ suất còn thiếu, chiêu thức tính đã tiếp cận tương đối tổng lực Basel I. Trước tình hình quốc tế trải qua cuộc khủng hoảng cục bộ và suy thoái và khủng hoảng lê dài cùng với sự sụp đổ của một loạt những ngân hàng nhà nước lớn như : Northern Rock, Lehman Brothes, Fiannie Mae, Freddie Mac, Washington Mutual, Bear Stearns ; cũng như tình hình thực tiễn những ngân hàng nhà nước Nước Ta cấp tín dụng thanh toán quá lớn vào bất động sản và sàn chứng khoán, NHNN đã nâng tỷ suất bảo đảm an toàn vốn lên 9 % qua Thông tư số 13/2010 / TT-NHNN ngày 20/5/2010 ( có hiệu lực thực thi hiện hành từ ngày 01/10/2010 ), nâng cao hơn so với lao lý tại Quyết định 457 / 2005 / QĐ – NHNN là 1 % và nâng trọng số rủi ro đáng tiếc so với những khoản cấp tín dụng thanh toán kinh doanh thương mại bất động sản và tương quan đến sàn chứng khoán .

Theo Thông tư 13/2010 / TT-NHNN, tỷ suất bảo đảm an toàn vốn chi tiết cụ thể theo 2 nhóm :

Trong đó:

Vốn tự có gồm có vốn cấp 1 và vốn cấp 2 .
Tài sản “ Có ” rủi ro đáng tiếc là tổng giá trị gia tài “ Có ” xác lập theo mức độ rủi ro đáng tiếc và giá trị gia tài “ Có ” tương ứng của cam kết ngoài bảng theo thông số quy đổi .

Quy định về tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu

Thông tư 13/2010 / TT-NHNN mới chỉ đề cập đến gia tài có kiểm soát và điều chỉnh theo rủi ro đáng tiếc tín dụng thanh toán. So với lao lý Basel II, pháp luật về vốn tối thiểu trong hoạt động giải trí ngân hàng nhà nước của NHNN Nước Ta chưa đề cập đến rủi ro đáng tiếc thị trường và rủi ro đáng tiếc tác nghiệp . Ngày 20/11/2014, NHNN đã phát hành Thông tư 36/2014 / TT-NHNN lao lý những số lượng giới hạn, tỷ suất bảo vệ bảo đảm an toàn trong hoạt động giải trí của tổ chức triển khai tín dụng thanh toán, Trụ sở ngân hàng nhà nước hàng quốc tế . Về thông số CAR, Thông tư 36/2014 / TT-NHNN bổ trợ lao lý xác lập giá trị thực của vốn điều lệ, vốn được cấp ; Các cấu phần vốn, giải pháp tính và cách tính, duy trì tỷ suất này được lao lý đơn cử, chi tiết cụ thể thành phục lục để dễ triển khai, giám sát, kiểm tra . Tiếp đó, tháng 12/2016, NHNN đã phát hành Thông tư 41/2016 / TT-NHNN lao lý tỷ suất bảo đảm an toàn vốn so với ngân hàng nhà nước, Trụ sở ngân hàng nhà nước quốc tế .

Thông tư này có nội dung hướng theo chuẩn Basel II với nhiều điểm đổi khác so với những thông tư trước, như : Điều chỉnh thông số CAR từ 9 % xuống 8 % nhưng bổ trợ nhu yếu vốn cho rủi ro đáng tiếc thị trường và rủi ro đáng tiếc hoạt động giải trí bên cạnh nhu yếu vốn so với rủi ro đáng tiếc tín dụng thanh toán. Thông tư này có hiệu lực thực thi hiện hành thi hành từ ngày 01/01/2020 .

Thực trạng hệ số CAR của các ngân hàng thương mại Việt Nam

Trong hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam, các NHTM cổ phần (CP) niêm yết là các NHTM có vị thế, có quy trình quản lý rủi ro và tuân thủ quy định của NHNN tốt nhất. Tác giả chọn các NHTMCP niêm yết để đánh giá thực trạng hệ số CAR của các NHTM Việt Nam, phân tích định lượng các nhân tố ảnh hưởng.

Số liệu ở Bảng 2 cho thấy, quá trình 2012 – năm nay, thông số CAR trung bình của mạng lưới hệ thống NHTM Nước Ta và những NHTMCP niêm yết đều bảo vệ pháp luật, lớn hơn 9 %. Đồng thời, thông số CAR của những NHTM có khuynh hướng tăng lên. Hệ số CAR tại của những NHTM Nước Ta có sự phân hóa rõ nét tại những NHTM lớn và những NHTM nhỏ .
Các NHTM lớn có thông số CAR thấp hơn, những NHTM nhỏ có thông số CAR cao hơn, có 1 số ít trường hợp riêng biệt có giá trị CAR quá cao như : Ngân Hàng NCB và EIB có thông số CAR gần 20 % ; Dong A Bank, Oceanbank và Saigonbank … có thông số CAR trên 20 %. Trong khi đó, những NHTM lớn như Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam BIDV, CTG có thông số CAR chỉ quanh mức nhu yếu 9 % .

Các nhân tố ảnh hưởng đến hệ số CAR của ngân hàng thương mại

Tác giả sử dụng giải pháp bình phương nhỏ nhất OLS để hồi quy biến phụ thuộc vào thông số CAR theo những biến độc lập ( Bảng 3 ), với mẫu điều tra và nghiên cứu là những NHTMCP niêm yết quá trình 2010 – năm trước, bằng ứng dụng Eview . Phương trình hồi quy : CAR ^ = 0,163 – 0,031 DEP + 0,6109 LEV – 0,1863 LIQ + 1,1349 LLR – 0,0458 LOA – 0,6655 ROA – 0,0083 SIZE

Với mức ý nghĩa 5 % thì 2 biến số : Hệ số dự trữ ( LLR ) và thông số thanh khoản ( LIQ ) không tác động ảnh hưởng đến thông số CAR ; còn lại, biến số “ đòn kích bẩy kinh tế tài chính ” ( LEV ) ảnh hưởng tác động cùng chiều đến thông số CAR, những biến “ quy mô ngân hàng nhà nước ” ( SIZE ), “ hệ số tiền gửi ” ( DEP ), “ thông số cho vay ” ( LOA ) và “ năng lực sinh lời của gia tài ” ( ROA ) tác động ảnh hưởng ngược chiều đến thông số CAR. Ngoài thông số đòn kích bẩy kinh tế tài chính, thì tác động ảnh hưởng của những biến còn lại độc lạ so với tác dụng hồi quy so với những NHTM ở những nước trên quốc tế .

Tác động lớn nhất lên hệ số CAR là ROA. Với mức ý nghĩa 5%, khi ROA tăng lên 1% thì làm hệ số hệ số CAR giảm 0,6655%. Kết quả này trái ngược với kết quả nghiên cứu của Büyüksalvarcı and Abdioğlu (2011) ở các ngân hàng Thổ Nhĩ Kỳ hay nghiên cứu của Gropp và Heider (2007) khi nghiên cứu các ngân hàng ở châu Âu. Trong khi nghiên cứu ở châu Âu cho thấy, lợi nhuận ngân hàng có xu hướng giữ lại để tăng vốn và đầu tư vào tài sản, vì vậy, khi ROA tăng sẽ làm tăng hệ số CAR.

Kết quả nghiên cứu và điều tra đã phản ánh đúng tình hình hoạt động giải trí của NHTMCP niêm yết ở Nước Ta : Tốc độ tăng trưởng kinh tế tài chính cao đã làm cho ROA của những NHTMCP niêm yết đều tăng cao, ngân sách dự trữ rủi ro đáng tiếc thấp trong khi hoạt động giải trí tín dụng thanh toán ngân hàng nhà nước lại tiềm ẩn nhiều rủi ro tiềm ẩn rủi ro đáng tiếc. Tăng trưởng tín dụng thanh toán nóng, chất lượng tín dụng thanh toán giảm là nguyên do khiến tỷ suất nợ xấu của những ngân hàng nhà nước tăng lên chất lượng gia tài Có giảm . Đòn bẩy kinh tế tài chính – thông số vốn chủ sở hữu trên gia tài ( LEV ) có ảnh hưởng tác động lớn thứ hai đến thông số CAR. Với mức ý nghĩa 1 % ( độ đáng tin cậy 99 % ) thì khi LEV tăng 1 % làm cho thông số CAR tăng 0,6109 %. LEV có mối đối sánh tương quan cùng chiều đến thông số CAR của ngân hàng nhà nước. LEV tăng tức là mức độ sử dụng vốn chủ sở hữu của ngân hàng nhà nước tăng, điều này làm cho VTC tăng, qua đó tăng thông số CAR. Để bảo vệ bảo đảm an toàn vốn trong hoạt động giải trí cũng như tăng cường sức mạnh cạnh tranh đối đầu cho những NHTM trong nước, NHNN phát hành những lao lý về bảo đảm an toàn vốn, dưới áp lực đè nén tăng vốn điều lệ, những ngân hàng nhà nước hàng loạt tăng vốn chủ sở hữu với nhiều giải pháp khác nhau . Nhân tố thứ 3 tác động ảnh hưởng đến thông số CAR tỷ suất tiền cho vay so với tổng tài sản ( LOA ). Trái ngược với kỳ vọng khởi đầu LOA tác động ảnh hưởng dương đến thông số CAR. Với mức ý nghĩa 5 %, khi LOA tăng 1 % lại làm thông số CAR giảm 0,0458 % . Ở Nước Ta, sự trái ngược này do NHNN đã sử dụng chủ trương thắt chặt tiền tệ, làm cho những ngân hàng nhà nước thiếu vắng nguồn vốn nhưng nhu yếu cho vay vẫn không ngừng tăng cao, những ngân hàng nhà nước vì muốn chạy theo doanh thu nên đã duy trì và tăng nhanh hoạt động giải trí cho vay, từ đó làm thiếu vắng nguồn vốn dự trữ dẫn đến thông số CAR giảm . Nhân tố tiếp theo ảnh hưởng tác động đến thông số CAR là tỷ suất tiền gửi người mua so với tổng tài sản ( DEP ). Với mức ý nghĩa 5 %, khi DEP tăng 1 % làm cho CAR giảm 0,0779 %. Điều này hàm ý rằng, những NHTMCP niêm yết lôi cuốn được lượng tiền gửi nhiều hơn sẽ có thông số CAR thấp hơn. Kết quả này trái ngược với hiệu quả nghiên cứu và điều tra ở Thổ Nhĩ Kỳ ( 2011 ) . Nguyên nhân là do trong thời hạn qua, những ngân hàng nhà nước nhỏ gặp khó khăn vất vả trong việc kêu gọi vốn, nguồn vốn kêu gọi được lại đa phần từ dân cư là những người mua nhỏ lẻ. Để kêu gọi được vốn, những ngân hàng nhà nước nhỏ đã buộc phải tham gia những cuộc chạy đua lãi suất vay, ngân hàng nhà nước càng nhỏ lãi suất vay càng cao . Nhân tố ở đầu cuối tác động ảnh hưởng đến thông số CAR là quy mô ngân hàng nhà nước – logarit tự nhiên của tổng tài sản ( SIZE ). Với mức ý nghĩa 5 %, khi SIZE tăng 1 % làm cho CAR giảm 0,0083. Mối tương quan âm chỉ ra rằng những NHTMCP niêm yết ở Nước Ta có quy mô càng lớn thì CAR càng nhỏ . Kết quả này tương thích với tác dụng điều tra và nghiên cứu tại những ngân hàng nhà nước ở Hồng Kông hay châu Âu. Ngân hàng càng lớn càng nắm giữ nhiều gia tài rủi ro đáng tiếc hơn so với ngân hàng nhà nước nhỏ . Theo hiệu quả điều tra và nghiên cứu, sự dịch chuyển của thông số CAR của những NHTMCP niêm yết đã được lý giải trên 60 % bởi những yếu tố cơ bản của ngân hàng nhà nước . Quy mô ngân hàng nhà nước được đại điện bằng biến tổng tài sản có đối sánh tương quan ngược chiều với CAR, những NHTMCP niêm yết càng lan rộng ra quy mô thì thông số CAR càng giảm. Các ngân hàng nhà nước lớn nắm giữ nhiều gia tài rủi ro đáng tiếc hơn những ngân hàng nhà nước nhỏ. Số tiền cho vay của ngân hàng nhà nước đối sánh tương quan ngược chiều với thông số CAR nên cần xem lại chất lượng tín dụng thanh toán và lãi suất vay cho vay . Số tiền gửi của người mua và hiệu suất cao hoạt động giải trí của ngân hàng nhà nước có đối sánh tương quan ngược chiều với thông số CAR nên những NHTMCP niêm yết cần xem xét yếu tố tăng trưởng vững chắc. Trong khi đó, thông số đòn kích bẩy kinh tế tài chính có ảnh hưởng tác động dương lên thông số CAR. Tóm lại, pháp luật cách tính thông số CAR của những NHTM ở Nước Ta đang dần tiếp cận với chuẩn mực quốc tế nhưng vẫn còn khoảng cách. Vì vậy, giá trị của thông số CAR chưa phản ánh đúng thực tiễn về mức độ rủi ro đáng tiếc của những ngân hàng nhà nước .

Trong thời hạn tới, NHNN cần liên tục sửa đổi, bổ trợ những pháp luật, chuẩn hóa tiêu chuẩn bảo đảm an toàn theo chuẩn mực quốc tế làm cơ sở cho những NHTM phấn đấu, giúp tăng năng lực cạnh tranh đối đầu cho toàn mạng lưới hệ thống .

Tài liệu tham khảo:

1. Hiệp ước Basel I, II, III ; 2. Quyết định 457 / 2005 / QĐ – NHNN ngày 19/4/2005 ; Thông tư 13/2010 / TT-NHNN ngày 20/5/2010 ; Thông tư 36 / năm trước / TT – NHNN ngày 20/11/2014 ; Thông tư 41/2016 / TT-NHNN ngày 30/12/2016 ;

3. Báo cáo thường niên của những NHTMCP niêm yết và NHNN .