Vì sao ăn muối nhiều dễ bị cao huyết áp

Ở nước ta, thói quen ăn mặn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tăng huyết áp. Điều đáng nói, căn bệnh này thường diễn biến âm thầm và không có dấu hiệu cảnh báo trước, nhưng nó có thể dẫn đến đột quỵ bất cứ lúc nào, rất nguy hiểm cho sức khỏe và tính mạng.

Ăn mặn tăng huyết áp, nguy cơ đột quỵ: Mối liên quan mật thiết gây nhiều tác hại nguy hiểm

“Ăn mặn” là thuật ngữ đề cập đến việc một người ăn quá nhiều muối trong một ngày. Theo kết quả Điều tra yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm toàn quốc ở đối tượng 16 – 69 tuổi công bố mới nhất cho biết, trung bình một người Việt Nam trưởng thành tiêu thụ 9,4 gam muối/ngày, cao gần gấp đôi so với ngưỡng khuyến nghị là dưới 5 gam muối/ngày. Và chế độ ăn “thừa” muối chính là nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp, đột quỵ và các bệnh tim mạch.

Vì sao ăn muối nhiều dễ bị cao huyết áp

Tuy muối có chứa khoáng chất thiết yếu cho cơ thể, nhưng nếu quá “lạm dụng” có thể gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm.

Theo đó, cơ chế chính của hiện tượng ăn mặn tăng huyết áp, đột quỵ có liên quan đến nồng độ ion natri (Na+) trong muối. Cụ thể:

Thứ nhất, việc dung nạp lượng lớn muối làm tăng áp lực thẩm thấu trong máu, cơ thể phải cần thêm nước để duy trì ổn định nồng độ dịch thể. Vì thế, cảm giác khát nước sẽ xuất hiện làm cho người ăn mặn phải uống nhiều nước, dẫn tới tăng thể tích máu và tăng áp lực lên thành mạch. Hiện tượng này kéo dài sẽ làm tăng huyết áp.

Trong khi đó, thể tích tuần hoàn tăng lên buộc tim phải hoạt động mạnh hơn nhằm bơm lượng lớn máu vào các mạch máu. Việc gây áp lực lên mạch máu diễn ra thường xuyên có thể dẫn đến phì đại tâm thất trái, hoặc mở rộng mô cơ. Từ đó nguy cơ bị đột quỵ, đau tim hay suy tim cũng tăng lên.

Thứ hai, tình trạng ăn mặn tăng huyết áp khởi phát do: quá nhiều muối trong cơ thể khiến các loại thuốc điều trị tăng huyết áp như thuốc lợi tiểu kém tác dụng. Hệ quả là huyết áp tăng lên, kéo theo cường độ làm việc của hệ tim mạch, thận và hệ tiết niệu cũng tăng, từ đó dẫn tới suy giảm chức năng hoạt động của các cơ quan này như suy tim, suy thận.

Thứ ba, việc ăn mặn cộng thêm các yếu tố stress trong cuộc sống sẽ làm tăng hoạt động của hệ thần kinh giao cảm, tăng khả năng tái hấp thu natri ở ống thận. Khi đó, lượng lớn ion Na+ đi vào nhiều trong tế bào của cơ trơn gây co mạch, tăng sức cản ngoại vi và tăng huyết áp. 

Ngoài ra, muối cũng là tác nhân làm tăng độ nhạy cảm của hệ thống tim mạch và thận đối với Adrenaline – một chất có khả năng làm huyết áp tăng cao.

Vì sao ăn muối nhiều dễ bị cao huyết áp

Những người thường xuyên ăn mặn, tăng huyết áp có nguy cơ mắc tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, suy tim, tử vong do đột quỵ cao hơn so với người ăn uống khoa học, huyết áp bình thường.

Có thể nói, thói quen ăn nhiều muối trong thời gian dài không chỉ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý kể trên, mà còn gây ra một số tác hại như rối loạn thính lực, giảm trí nhớ, rối loạn chức năng tình dục, sưng phù bàn tay, bàn chân, tích mỡ thừa… Chính vì vậy, việc giảm ăn mặn là giải pháp tốt nhất giúp phòng tránh tăng huyết áp và nhiều ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.

Bí quyết giảm ăn mặn để kiểm soát huyết áp hiệu quả

Dưới đây là một số mẹo hữu ích giúp ngăn chặn tình trạng ăn mặn tăng huyết áp diễn ra, đồng thời giảm lượng muối ăn vào cơ thể:

Tính toán lượng muối nạp vào cơ thể hàng ngày

Cách tính toán lượng muối tiêu thụ tùy thuộc vào từng độ tuổi. Cụ thể, ở người lớn và trẻ từ 3 tuổi trở lên nên tiêu thụ ít hơn 5g (chỉ dưới một thìa cà phê) muối mỗi ngày; với trẻ nhỏ dưới một tuổi, lượng muối được WHO khuyến cáo dưới 1,5g và trẻ sơ sinh ăn dưới 0,3g muối.

Để các chị em nội trợ dễ dàng hơn trong việc nêm nếm, Viện Dinh dưỡng quốc gia có hướng dẫn quy đổi: 5g muối ăn tương đương 35g xì dầu (7 thìa cà phê); 8g bột canh (hơn 1,5 thìa cà phê); 11g hạt nêm (hơn 2 thìa cà phê) và 26g nước mắm (hơn 5 thìa canh).

Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, chứa nhiều muối

Tiêu thụ mì ăn liền, giò chả, lạp xưởng, mắm tôm, dưa cà muối, thịt hun khói, cá mắm… hoặc các món cần nêm nhiều gia vị trong quá trình chế biến như món kho, rim, rang là những thói quen cần hạn chế. Thay vào đó, hãy tăng cường ăn các thực phẩm tươi tự nhiên và thường xuyên chế biến món luộc, hấp để giảm lượng muối ăn hàng ngày.

Vì sao ăn muối nhiều dễ bị cao huyết áp

Bằng cách đọc hàm lượng muối in trên nhãn, bạn cũng có thể kiểm soát muối nạp vào cơ thể khi mua thực phẩm chế biến sẵn.

Ưu tiên lựa chọn gia vị giảm mặn

Để gia giảm độ mặn của nước chấm, bột canh, mì chính… đa phần mọi người thường pha loãng hoặc phối hợp với các loại gia vị khác như chanh, tỏi, ớt nhằm tăng vị giác, bù cho vị mặn bị bớt đi. Song, hiện nay người dùng có thể lựa chọn sử dụng nước mắm giảm mặn để tránh việc dung nạp thừa muối, giảm nguy cơ tăng huyết áp. Đồng thời đây cũng là cách giúp các chị em nội trợ thoải mái hơn nêm nếm, nấu nướng mà không lo ảnh hưởng đến sức khỏe.

Ngoài ra, với những người có tiền sử cao huyết áp cần theo dõi huyết áp mỗi ngày tại nhà, nhằm phát hiện và điều trị kịp thời, kèm thay đổi chế độ ăn uống, vận động phù hợp giúp ngăn ngừa biến chứng xảy ra.

Bài viết trên đã giải đáp cho bạn thắc mắc tại sao ăn mặn tăng huyết áp, nguy cơ đột quỵ, cũng như chia sẻ những bí quyết giảm ăn mặn tại nhà. Hãy thực hiện theo thông điệp của Bộ Y tế “Cho bớt muối – Chấm nhẹ tay – Giảm đồ ăn mặn” để bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình nhé!

>>> Xem thêm:

Trình duyệt của bạn đã tắt chức năng hỗ trợ JavaScript.Website chỉ làm việc khi bạn bật nó trở lại.

Để tham khảo cách bật JavaScript, hãy click chuột vào đây!

Lời khuyên ăn ít muối hàng ngày để giảm nguy cơ tăng huyết áp hay duy trì huyết áp ổn định ở những người đã mắc bệnh chắc hẳn không còn xa lạ với mọi người. Vậy tại sao ăn mặn lại gây tăng huyết áp? Những tác hại của việc ăn mặn đến sức khỏe tim mạch là gì?

Sự phát triển của ngành công nghiệp thức ăn nhanh cùng tốc độ đô thị hóa nhanh chóng đã ảnh hưởng không nhỏ đến lối sống và làm thay đổi thói quen ăn uống của chúng ta. Giờ đây, thực phẩm chế biến sẵn tràn ngập mọi nơi với giá cả vô cùng phải chăng. Vì thế, vô hình chung, mọi người đã tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu năng lượng hơn với hàm lượng cao các chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa, đường và muối.

Đặc biệt, muối có trong rất nhiều thực phẩm chế biến sẵn như thịt xông khói, xúc xích, thịt nguội, thức ăn nhanh, mì ăn liền, bánh mì và ngũ cốc đã qua chế biến… Đó là những “nguồn cung cấp” một lượng muối không nhỏ mà bạn thường bỏ qua bên cạnh những gia vị có muối bạn thêm vào bữa ăn hàng ngày như muối i-ốt, nước mắm, nước tương. Kết quả là bạn đang ăn quá mặn và gây ra nhiều ảnh hưởng đến huyết áp, tim mạch.

Vì sao ăn muối nhiều dễ bị cao huyết áp

Tại sao ăn mặn lại tăng huyết áp?

“Ăn mặn” thường dùng để nói về việc một người ăn quá nhiều muối, mà cụ thể hơn là natri trong một ngày. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy việc tiêu thụ quá nhiều muối (hơn 5g hoặc 6g muối mỗi ngày) sẽ làm tăng huyết áp đáng kể và có liên quan đến khởi phát tăng huyết áp cũng như các biến cố tim mạch.

Cơ chế chính của ăn mặn gây tăng huyết áp là do nồng độ ion natri (Na+) tăng lên khiến cho cơ thể phải giữ nước để cố gắng làm loãng nồng độ các chất, duy trì ổn định nồng độ dịch thể. Điều đó cũng khiến cho bạn có cảm giác khát nước nhiều hơn khi ăn mặn, dẫn đến thể tích tuần hoàn tăng lên. Khi đó, tim phải hoạt động mạnh hơn vì cần bơm lượng máu lớn hơn vào các mạch máu và tạo ra nhiều áp lực lên mạch máu. Theo thời gian, áp lực này dẫn đến tình trạng bệnh lý tăng huyết áp và khiến mạch máu tổn thương, xơ cứng hơn. Từ đó, nguy cơ bị đột quỵ, đau tim hay suy tim cũng tăng lên.

Ăn nhiều muối kết hợp với những yếu tố sang chấn tâm lý sẽ làm tăng hoạt động hệ thần kinh giao cảm, tăng khả năng hấp thu natri ở ống thận. Lượng lớn ion Na+ đi vào trong tế bào cơ trơn gây co mạch, tăng sức cản ngoại vi và dẫn tới tăng huyết áp. Muối cũng làm tăng độ nhạy của tim mạch và thận với adrenalin – một chất có khả năng làm huyết áp tăng lên.

Tác hại của việc ăn mặn đến sức khỏe

Vì sao ăn muối nhiều dễ bị cao huyết áp

Muối là một chất cần thiết cho cơ thể nhưng nếu ăn quá nhiều có thể gây ra những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, cả ngắn hạn và dài hạn.

Tác động ngắn hạn

Ăn quá nhiều muối trong cùng một bữa hay trong một ngày có thể dẫn đến một số tác động ngắn hạn như:

- Giữ nước. Cơ thể cần đảm bảo nồng độ các chất luôn ổn định nên ăn nhiều muối sẽ khiến lượng natri tăng lên kéo theo nước cũng được giữ lại để tỷ lệ natri/ nước luôn ở mức bình thường. Tình trạng giữ nước nhiều có thể biểu hiện ra các dấu hiệu như sưng phù, thường thấy ở bàn tay, bàn chân và tăng trọng lượng cơ thể.

- Tăng huyết áp tạm thời. Như đã giải thích ở trên, ăn nhiều muối gây giữ nước và làm tăng thể tích máu trong các mạch máu sẽ làm huyết áp tăng lên tại thời điểm đó. Tuy nhiên, mức độ nhạy cảm với muối ở mỗi người không giống nhau nên không phải ai cũng bị tăng huyết áp khi ăn mặn. Trong đó, lão hóa và béo phì là hai yếu tố khiến bạn dễ tăng huyết áp hơn khi ăn nhiều muối.

- Cảm giác khát nhiều. Ăn mặn cũng khiến bạn cảm thấy khô miệng và có cảm giác khát nước. Điều này làm cho bạn phải uống nhiều nước để cơ thể duy trì được tỷ lệ giữa natri/ nước ổn định. Tuy nhiên, nếu tăng natri máu nhanh có thể gây ra một số triệu chứng như bồn chồn, khó thở, khó ngủ, giảm đi tiểu.

Tác động dài hạn

Thói quen ăn nhiều muối trong thời gian dài có thể gây ra một số vấn đề về sức khỏe.

Vì sao ăn muối nhiều dễ bị cao huyết áp

- Bệnh tăng huyết áp. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy tác hại của việc ăn mặn gây tăng huyết áp đáng kể. Ngược lại, khi cắt giảm lượng muối trong chế độ ăn, mức huyết áp có thể giảm xuống. Tác động này mạnh hơn ở những người nhạy cảm với muối như người cao tuổi.

- Làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày. Một số nghiên cứu cho rằng có sự liên hệ giữa chế độ ăn nhiều muối với nguy cơ ung thư dạ dày cao hơn. Cơ chế gây ung thư dạ dày của muối vẫn chưa được tìm hiểu đầy đủ. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu nghĩ rằng chế độ ăn mặn có thể gây loét hoặc viêm niêm mạc dạ dày, từ đó dẫn đến ung thư.

- Nguy cơ mắc bệnh tim và tử vong sớm. Mối liên hệ giữa chế độ ăn nhiều muối, bệnh tim và tử vong sớm vẫn còn có nhiều tranh cãi. Tuy nhiên, bạn vẫn nên chú ý đến lượng muối trong khẩu phần ăn để hạn chế ảnh hưởng đến tim mạch.

Đối với những đối tượng có tiền sử hoặc đang bị cao huyết áp thì chỉ nên nạp khoảng 3g muối mỗi ngày. Bạn cũng nên từ bỏ thói quen chấm nước mắm với các loại thực phẩm khác trong bữa ăn, nhất là những người bị suy thận hoặc suy tim ở giai đoạn nặng thì buộc phải ăn nhạt tuyệt đối.

Nếu bạn cảm thấy khó khăn khi thực hiện chế độ ăn ít muối, bạn có thể bắt đầu với việc giảm dần lượng muối và nêm nếm thêm các gia vị khác khi nấu ăn, chẳng hạn như cho thêm các loại rau thơm hoặc gia vị chua cay để làm tăng thêm vị ngon và giảm độ mặn cho món ăn.