Bạn đang xem tài liệu "Bài giảng Ngữ văn lớp 11 - Tuần 2: Đọc văn: Tự tình 2 [Hồ Xuân Hương] - Nguyễn Thị Lan Phương", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn lớp 11 - Tuần 2: Đọc văn: Tự tình 2 [Hồ Xuân Hương] - Nguyễn Thị Lan Phương
- Giáo viên thực hiện: Nguyễn Thị Lan Phương Trường THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm
- Tự tình II [ Hồ Xuân Hương ] Đọc hiểu Tiểu dẫn Đọc hiểu Văn bản
- I Đọc hiểu tiểu dẫn 1 tác giả HXH [? - ?] là con gái của ông đồ Nghệ Hồ Phi Diễn, người hương Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, trấn Nghệ An. Nhưng chủ yếu sống ở kinh thành thăng long. Là người đi nhiều nơi -> có mqh xã hội rộng. Là 1 nữ sĩ đa tài -> có cuộc đời éo le. Tình duyên trắc trở -> 2 lần lấy chồng đều làm lẽ. 2 sự nghiệp - khoảng 40 bài thơ nôm - Tập thơ Lưu Hương Kí: + 24 bài chữ hán - + 26 bài chữ nôm
- 3 tác phẩm Tự tình 2 - Nằm trg chùm thơ 3 bài tự tình - Thể hiện tâm trạng của HXH II Đọc hiểu văn bản 1 đọc chú thích 2 phân tích
- a] Hai câu thơ đầu [ câu đề ] Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn Trơ cái hồng nhan với nước non Thời gian: đêm khuya Không gian : rộng lớn Âm thanh: văng vẳng, trống canh dồn -> trống liên tục -> điểm hết canh này sang canh khác Tâm trạng : buồn tủi, xót xa Trơ: trơ trọi hoặc thách thức Cái hồng nhan : rẻ rúng hồng nhan Cái hồng nhan > 2 câu thơ đầu nói lên sự rẻ rúng bạc bẽo bẽ bàng đầy cay đắng xót xa của kẻ hồng nhan đồng thời là 1 sự thách thức đầy bản lĩnh của HXH
- b] Hai câu thực Chén rượu hương đưa say lại tỉnh Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn. Say lại tỉnh : càng say, càng tỉnh càng cảm nhận đc nỗi bẽ bàng sự xót xa cho duyên phận. bóng xế khuyết chưa tròn: tả ánh trăng nhg là để mt tâm trạng nói về tình cảnh của chính bản thân. Trăng sắp tàn mà vẫn chưa tròn như tuổi thanh xuân đã sắp qua nhg hp vẫn chưa tìm thấy. => phận ẩm duyên ôi
- c] Hai câu luận Xiên ngang mặt đất rêu từng đám Đâm toạc chân mây đá mấy hòn - Xiên ngang đâm toạc : là những hành động mạnh thể hiện sự dứt khoát mạnh mẽ - Rêu: mềm, yếu đuối - Đá : cứng, mạnh mẽ => Hai câu thơ thể hiện sự phẩn uất phản kháng cuẩ thiên nhiên cũng như tâm trạng con người đồng thời qua đó thể hiện sức sống mãnh liệt ngay cả trong tình cảnh bi thương nhất của bà chúa thơ nôm.
- d] Hai câu kết Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại Mảnh tình san sẻ tí con con - Ngán : chán ngán, ngán ngẩm cái tình duyên, số phận éo le - Xuân đi, xuân lại: mùa xuân đi rồi quay lại nhưng tình duyên tuổi xuân con người ko bao giờ quay lại - Mảnh tình: nhỏ bé của tình duyên phải san sẻ còn tí con con càng xót xa, đau khổ - => hai câu thơ cuối thể hiện tâm trạng của người phụ nữ mang thân đi làm lẽ, bạc bẽo, trớ trêu đó cũng là nỗi lòng của người phụ nữ trg xh xưa với họ hp chỉ là cái chăn quá hẹp
- III kết luận - nghệ thuật : bài thơ có từ ngữ giản dị nhg đặc sắc, hình ảnh giàu sức gợi cảm - ND : bài thơ nói lên bi kịch cũng như khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc của HXH
- Hồ xuân hương làm vợ lẽ cho 2 ông: + Tổng Cóc vốn là biệt hiệu mà người quen biết đặt cho Chánh tổng, nguyên quán của ông ở làng Gáp, xã Tứ [nay thuộc huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ] + ông phủ Vĩnh Tường tức là Tú tài Phạm Viết Ngạn Nguyên quán của ông ở hương Trà Lũ, xã Xuân Trung, phủ Xuân Trường, trấn Sơn Nam Hạ.
Với tác giả, tác phẩm Tự tình [Bài 2] Ngữ văn lớp 11 hay nhất, chi tiết trình bày đầy đủ nội dung chính quan trọng nhất về bài thơ Tự tình [Bài 2] gồm bố cục, tóm tắt, nội dung chính, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật, dàn ý, phân tích, ....
- Soạn bài Tự tình [hay nhất]
- Soạn bài Tự tình [ngắn nhất]
- Soạn bài Tự tình [siêu ngắn]
Bài thơ: Tự tình [Bài 2 - Hồ Xuân Hương] - Ngữ văn lớp 11
Bài giảng: Tự tình - Cô Thúy Nhàn [Giáo viên VietJack]
Nội dung bài thơ Tự tình 2
Quảng cáo
I. Đôi nét về tác giả Hồ Xuân Hương
- Tên thật: Hồ Xuân Hương, sống và khoảng nửa cuối thế kỉ XVIII – nửa cuối thế kỉ XIX
Quảng cáo
- Là người cùng thời với Nguyễn Du, bà sống trong một thời đại biến động, đầy bão táp khiến thân phận con người nhất là người phụ nữ chìm nổi lênh đênh
- Cuộc đời Xuân Hương nhiều cay đắng bất hạnh:
+ bà là con vợ lẽ
+ tình duyên trắc trở, long đong: hai lần lấy chồng đều làm lẽ, chồng đều qua đời sớm
- Bà là người phụ nữ đặc biệt thời bấy giờ: từng đi nhiều nơi, giao du với nhiều văn nhân thời bấy giờ
⇒ Tất cả tạo nên một Hồ Xuân Hương sắc xảo, cá tính, bản lĩnh
- Các tác phẩm chính:
Quảng cáo
+ tập Lưu Hương kí gồm 24 bài chữ Hán và 28 bài chữ Nôm, là tiếng nói tình yêu đôi lứa với các cung bậc u buồn, thương nhớ, ước nguyện, gắn bó thủy chung
+ khoảng 40 bài thơ Nôm truyền tụng
- Phong cách sáng tác:
+ chủ đề lớn trong thơ Hồ Xuân Hương là chủ đề người phụ nữ
+ viết về người phụ nữ, thơ bà vừa là tiếng nói cảm thương vừa là tiếng nói khẳng định đề cao, tiếng nói tự ý thức đầy bản lĩnh
⇒ Hồ Xuân Hương được mệnh danh là Bà chúa thơ Nôm, nữ sĩ nổi loạn
II. Đôi nét về tác phẩm Tự tình 2 [Hồ Xuân Hương]
1. Hoàn cảnh sáng tác
Quảng cáo
- Tự tình [bài II] nằm trong chùm thơ Tự tình ba bài của Hồ Xuân Hương
- Chùm thơ Tự tình bộc lộ cảnh ngộ éo le ngang trái cùng những nỗi niềm buồn tủi cay đắng của thi sĩ
2. Bố cục
- Đề [hai câu đầu]: Nỗi niềm buồn tủi cô đơn của nữ sĩ trong đêm khuya thanh vắng
- Thực [hai câu tiếp]: Tình cảnh đầy chua xót, bẽ bàng
- Luận [ hai câu tiếp theo]: Thái độ phản kháng phẫn uất
- Kết [hai câu cuối]: Tâm trạng chán chường, buồn tủi
3. Giá trị nội dung
- Tự tình [bài II] thể hiện tân trạng, thái độ của Hồ Xuân Hương: vừa đau buồn, vừa phẫn uất trước duyên phận, gắng gượng vươn lên nhưng vẫn rơi vào bi kịch, đồng thời bài thơ cũng cho thấy khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc của nữ sĩ
4. Giá trị nghệ thuật
- Bài thơ khẳng định tài năng độc đáo của Bà chúa thơ Nôm trong nghệ thuật sử dụng từ ngữ và xây dựng hình tượng
III. Dàn ý phân tích Tự tình 2 [Hồ Xuân Hương]
1. Hai cầu đề:
♦ Câu 1
- Thời gian: đêm khuya ⇒ đối với những ai quá lứa lỡ thì hay thân phận lẽ mọn đó là thời khắc của những trăn trở thổn thức, là không gian ngập tràn nỗi cô đơn trống trải đến quặn lòng
- Âm thanh tiếng trống vọng về khiến tủi càng thêm tủi, cô đơn trống trải nhân lên trùng trùng
- Từ láy văng vẳng vừa tả âm thanh tiếng trống vừa gợi không gian mênh mông, vắng lặng đến rợn ngợp
- Tiếng trống canh dồn gợi lên bước đi dồn dập của thời gian và sự rối bời của tâm trạng
♦ Câu 2
- Trơ là lẻ loi trơ trọi, là tủi hổ, bẽ bàng, hồng nhan mà cứ phải trơ ra
⇒ Câu thơ là nỗi niềm tủi hổ, đắng cay, chua xót của kẻ hồng nhan bạc phận
- Từ trơ đắt giá được đảo lên đầu câu, lại được tách riêng ra đi nhịp lẻ 1/3/3 khiến nỗi bẽ bàng, chua xót hằn sâu nhức nhối
2. Hai câu thực:
♦ Câu 3
- Tác giả muốn mượn rượu giải sầu quên đi nỗi buồn, sự cô đơn nhưng nỗi sầu của Xuân Hương quá lớn không rượu nào có thể hóa giả được
- Chữ lại thể hiện sự luẩn quẩn giữa tỉnh và say trong tâm trạng buồn tủi, chua xót, bế tắc
♦ Câu 4
- Hình ảnh tả thực: vầng trăng đã đã xế mà vẫn khuyết chưa tròn
- Ẩn dụ : tuổi xuân sắp trôi qua, cuộc đời sắp sửa xế bóng mà tình yêu vẫn dang dở, hạnh phúc chưa một lần trọn vẹn viên mãn
- Nghệ thuật đối tài tình làm nổi rõ bi kịch về thân phận người phụ nữ khao khát tình yêu, hạnh phúc mà không đạt được
3. Hai câu luận:
- Nỗi niềm phẫn uất trào ra ùa vào cảnh vật, tiếp cho chúng sức mạnh công phá:
+ rêu vốn nhỏ bé mềm yếu nay trở nên gai cứng sắc nhọn, xiên ngang mặt đất để trồi lên
+ mấy hòn đá trở nên nhọn hoắt như chông như mác đâm toạc cả chân mây
⇒ Rêu và đá như muốn vạch trời vạch đất ra mà oán hờn, phản đối, đó khác nào cơn thịnh nộ của con người
- Nghệ thuật đảo ngữ, sử dụng động từ mạnh, tả cảnh ngụ tình ⇒ khẳng định sự nổi loạn trong tâm trạng: thái độ phản kháng dữ dội quyết liệt của nữ sĩ với cuộc đời, số phận, xã hội đồng thời khẳng định bản lĩnh tự tin của Hồ Xuân Hương
4. Hai câu kết
- Sử dụng tài tình từ đa nghĩa, đồng âm
+ từ xuân vừa có ngĩa là mùa xuân vừa là tuổi xuân của con người
+ từ lại thứ nhất mang nghĩa là thêm một lần nữa, từ lại thứ hai là sự trở lại tuần hoàn
⇒ Mùa xuân tuổi trẻ của con người trôi đi trong ngao ngán chán chường trước dòng chảy vô tình của thời gian
- Mỗi chữ trong câu cuối đều nói về sự sẻ chia không trọn vẹn, sự ít ỏi như chan chứa nước mắt của thân phận lẽ mọn
- Mức độ sẻ chia càng nhỏ thì sự cô đơn, nỗi buồn lại tăng lên gấp bội
⇒ Bài thơ kết lại trong âm hưởng chua chát của sự bế tắc tuyệt vọng
5. Nghệ thuật
- Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật với kết cấu niêm luật chặt chẽ, gieo vần đối ngẫu rất chỉnh
- Ngôn từ được dùng tinh tế, táo bạo mang đậm cá tính bản lĩnh người nghệ sĩ
- Các biện pháp tu từ: đảo ngữ, ẩn dụ, sử dụng từ đa nghĩa, đồng âm được sử dụng linh hoạt hiệu quả
Xem thêm các bài viết về Tác giả, tác phẩm Ngữ văn lớp 11 hay khác:
- Câu cá mùa thu [Nguyễn Khuyến]
- Thương vợ [Trần Tế Xương]
- Khóc Dương Khuê [Nguyễn Khuyến]
- Vịnh khoa thi Hương [Trần Tế Xương]
- Bài ca ngất ngưởng [Nguyễn Công Trứ]
Xem thêm bài soạn Tự tình ngắn gọn, hay khác:
- Soạn bài Tự tình [hay nhất]
- Gói luyện thi online hơn 1 triệu câu hỏi đầy đủ các lớp, các môn, có đáp án chi tiết. Chỉ từ 200k!
Săn SALE shopee Tết:
- Đồ dùng học tập giá rẻ
- Sữa dưỡng thể Vaseline chỉ hơn 40k/chai
- Tsubaki 199k/3 chai
- L'Oreal mua 1 tặng 3
ĐỀ THI, GIÁO ÁN, GÓI THI ONLINE DÀNH CHO GIÁO VIÊN VÀ PHỤ HUYNH LỚP 11
Bộ giáo án, bài giảng powerpoint, đề thi dành cho giáo viên và gia sư dành cho phụ huynh tại //tailieugiaovien.com.vn/ . Hỗ trợ zalo VietJack Official
Tổng đài hỗ trợ đăng ký : 084 283 45 85
Đã có app VietJack trên điện thoại, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi online, Bài giảng....miễn phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS.
Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:
Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn.