Tác phẩm ra đời sau chiến thắng Điện Biên Phủ, Hiệp định Giơnevơ được ký kết, hòa bình lập lại ở miền Bắc, mở ra trang sử mới cho dân tộc. Tháng 10 năm 1954, các cơ quan Đảng và Chính phủ ta từ chiến khu Việt Bắc trở về Thủ đô Hà Nội, tiếp tục gánh vác sứ mệnh lịch sử của đất nước. Nhân cuộc chia tay đặc biệt này, cuộc chia tay giữa Việt Bắc với người về, Tố Hữu đã viết bài thơ Việt Bắc.
Mở đầu bài thơ là lời hỏi thăm, nhắc nhở của đồng bào đối với những người đã ra đi: “Lần về nhớ người/…/Trông cây nhớ núi, nhìn sông nhớ sông”. , nhớ nguồn”. Từ nhớ được gắn trong cùng một cấu trúc câu hỏi “Bạn có nhớ tôi về bản thân không?/…/ Bạn có nhớ tôi về bản thân không?” khiến nỗi nhớ thêm da diết, khắc khoải. Kỷ niệm đầu tiên được nhắc đến là mười lăm năm Việt Bắc là căn cứ địa vững chắc của cách mạng. Với kỉ niệm thứ hai, tác giả đã tái hiện chân thực không gian của mình từ gắn bó với sông núi, cội nguồn. Tâm trạng của thiên nhiên cũng là nỗi nhớ của chính con người.
Những kỉ niệm tình cảm sâu nặng được Tố Hữu tái hiện không chỉ chân thực mà còn tràn đầy cảm xúc trong từng cặp lục bát. Có thể thấy cụm từ “nhớ” trở thành sợi chỉ đỏ xuyên suốt toàn bộ tác phẩm. Đó là nỗi nhớ về những ngày khốn khó “mưa suối, mây bay”; con người Việt Bắc tuy nghèo nhưng trung kiên, thủy chung, đồng cảm, đồng cam cộng khổ với kháng chiến “miếng cơm chấm muối, mối thù nặng trĩu”, “nhát gan, bạc tình, đầy lòng”. Đặc biệt, nỗi nhớ được gói gọn trong một câu văn đầy ý nghĩa và súc tích: Anh đi em có nhớ anh không? Ngôi thứ ba là cách nói gần gũi, trìu mến thể hiện tình cảm gắn bó sâu nặng.
Xem thêm bài viết hay: Tả vườn cây vào buổi sớm đẹp trời hay nhất [dàn ý - 7 mẫu]
Sau những lời nhắn nhủ, nhắc nhở tha thiết của người ở lại là lời khẳng định đanh thép của những người cán bộ kháng chiến:
– Tiếng ai tha thiết bên men rượu
Trong bụng bực bội bước đi không yên
Áo chàm chia ly
Chúng tôi nắm tay nhau, không biết nói gì…
Tố Hữu đã sử dụng vô cùng linh hoạt các từ “háo hức”, “bức xúc, bồn chồn” giàu giá trị gợi cảm, thể hiện trạng thái tâm lí hụt hẫng, lo âu, nhớ nhung, vương vấn. Trong bài thơ, hình ảnh đặc sắc nhất là chiếc áo chàm. Hình ảnh hoán dụ thể hiện sự chia tay không chỉ của một người mà của cả nhân dân Việt Bắc đối với người cán bộ khi họ trở về. Và sự gắn bó ấy sẽ là cơ sở để khẳng định tình yêu, lòng thủy chung của người ra đi với người ở lại: “Anh ở bên em, em ở bên anh/ Lòng anh luôn đinh ninh/ Ta đi ta có nhớ ta/ Nguồn bao nhiêu nước, bao nhiêu yêu thương…”. Câu thơ “ta với ta/ ta với ta” ngắt nhịp 3/3, ở đầu và cuối mỗi nhịp đều xuất hiện cặp đại từ ta – ta, thể hiện sự gắn bó, quyến luyến, không thể chia cắt.
Sáu câu thơ tiếp theo, một cách rất ngắn gọn, súc tích, Tố Hữu đã tái hiện lại cảnh Việt Bắc trong tâm trí mình: “Nhớ gì như nhớ người yêu/…/ Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê đầy”. .Hình ảnh so sánh “như nhớ người yêu” rất đặc sắc thể hiện tình cảm tha thiết, khắc khoải của chàng trai và cô gái, qua hình ảnh so sánh đó cho thấy sự gắn bó thiết tha trong tình yêu. ngọn núi, nắng chiều trên lưng núi, khói sương làng quê, bếp lửa, rừng trúc, bờ tre… gợi tả vẻ đẹp thơ mộng của núi rừng.Đặc biệt, ông còn linh hoạt đã sử dụng các địa danh sông Thia, sông Đáy, suối Lê để nhấn mạnh thêm nỗi nhớ của người ra đi với núi rừng, con người nơi họ nằm lại. Đi ta nhớ ngày tháng/…/Nửa cơm sẻ áo, chăn đùm chung”. cùng chung niềm đam mê và đau khổ, cùng chia sẻ cay đắng nd chia ngọt sẻ bùi. Và làm sao quên được người mẹ Việt Bắc nắng cháy lưng vẫn địu con đi làm đồng, cần mẫn bẻ từng bắp ngô… đã gợi lên sự cần cù, chịu khó của những người mẹ. Trong kháng chiến, ông đùm bọc, cưu mang các chiến sĩ cách mạng. Và khung cảnh sinh hoạt văn phòng với những âm thanh quen thuộc trong lớp học, tiếng hát lạc quan, vui tươi trong hoàn cảnh khó khăn. Đoạn thơ không đơn thuần là sự tái hiện sự việc, con người, cảnh vật mà còn chất chứa nỗi nhớ thương, lòng biết ơn sâu sắc của các chiến sĩ cách mạng và đồng bào Việt Bắc đã giúp đỡ. họ.
Xem thêm bài viết hay: Bài văn Tả Thầy Cô từng dạy em ở những năm học trước hay nhất - Văn mẫu lớp 6
Trong tác phẩm này, có lẽ đẹp và tài hoa nhất là khi ngòi bút Tố Hữu đã tạo nên một bức tranh tứ bình độc đáo: “Trở về ta có nhớ ta/…/ Nhớ ai khúc tình ca thủy chung?” . Mở đầu bức tranh là khung cảnh đặc trưng của mùa đông: Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi/ Đèo cao nắng thắt lưng con dao. Gam màu chủ đạo trong bức tranh này là màu xanh lam. Trên cái nền xanh ngút ngàn ấy nổi bật lên “những bông hoa chuối đỏ tươi” xua tan đi sự ảm đạm và thổi hơi ấm. Sức nặng của hai câu thơ tập trung ở hai chữ “đèo cao” gợi lên tư thế kiêu hãnh của người dân Việt Bắc trong lao động. Tiếp đến là cảnh xuân trong lành với rừng mai trắng: Ngày xuân mơ trắng nở/ Nhớ người đan nón đan từng sợi tơ. Núi rừng Việt Bắc tràn ngập một màu trắng tinh khôi của hoa mơ. Thấp thoáng trong rừng hoa mận ấy, ta thấy hình ảnh con người Việt Bắc trong lao động, với vẻ đẹp cần cù, tài hoa phù hợp với thiên nhiên thơ mộng, trong lành. Cảnh mùa hè đặc trưng bởi màu vàng ấm áp: Tiếng ve gọi rừng đổ vàng/ Nhớ cô em hái măng một mình. Đoạn thơ trên chỉ có sáu âm tiết nhưng lại gợi ra một chuỗi chuyển động liên hoàn: tiếng ve gọi hè về, hè về với ánh nắng chói chang nhuộm vàng cả một khu rừng hổ phách. Hình ảnh con người hiện lên qua cách gọi “chị em” làm cho người Việt Bắc hiện lên thật thân thương, gần gũi. Người hiện ra thật lặng lẽ: “chị” đang “một mình” giữa rừng trúc, lặng lẽ làm việc. Bức tranh cuối cùng là cảnh mùa thu: Rừng thu trăng soi thái bình/ Nhớ câu ca ân tình chung thủy. Bức tranh mùa thu thanh bình, tươi vui, là biểu tượng của hòa bình, cũng là mục tiêu mà cách mạng hướng tới.
Xem thêm bài viết hay: Cảm nghĩ về đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên hay nhất - Văn mẫu lớp 6
Trong dòng hồi tưởng, Tố Hữu cũng không quên nhung nhớ về cuộc đời chiến đấu đầy gian khổ. Đó là lúc cách mạng còn non trẻ, lực lượng còn yếu, địch thường xuyên ra tay truy quét, đây là một thử thách lớn đối với ý chí của con người. Nhưng dù trong gian khổ, gian khổ chúng ta vẫn không chịu khuất phục cả con người và núi rừng để cùng hợp sức đánh giặc: Rừng núi đá ta cùng đánh Tây. Cuộc kháng chiến ngày càng lớn mạnh, ta đánh thắng hết trận này đến trận khác. Thơ tràn đầy niềm tự hào và niềm vui. Khép lại bài thơ, tác giả còn phác họa một bản đồ hạnh phúc trải dài khắp đất nước báo tin chiến thắng. Nhịp thơ dồn dập, vui tươi, phấn khởi cùng với sự xuất hiện hàng loạt địa danh ở trăm miền gắn với tin vui chiến thắng đã cho thấy thần tốc chiến thắng. Thắng lợi ấy lan tỏa khắp mọi miền Tổ quốc, làm nên ngày hội chiến thắng của cả dân tộc ta.
Việt Bắc có thể coi là bản tổng kết lịch sử cách mạng cả nước. Đoạn thơ đã tái hiện một cách chân thực vẻ đẹp thiên nhiên và con người Việt Bắc cùng với cuộc kháng chiến hào hùng và vĩ đại của dân tộc ta. Bài thơ có sự kết hợp hài hoà giữa chất trữ tình và chất chính luận, thể thơ lục bát dân tộc, giọng điệu linh hoạt, hình ảnh giàu sức biểu cảm tạo nên một bài thơ xuất sắc.