1. Dân số, nguồn lao động
– Điều tra dân số cho biết tình hình dân số, nguồn lao động của một địa phương, một nước.
– Dân số được biểu hiện cụ thể bằng một tháp tuổi.
– Tháp tuổi cho biết: độ tuổi, giới tính, số dân, nguồn lao động.
Hinh 1.1. Tháp tuổi
2. Dân số thế giới tăng nhanh trong thế kỉ XIX và thế kỉ XX
– Trong nhiều thế kỉ, dân số thế giới tăng hết sức chậm chạp. Nguyên nhân do bệnh dịch, đói kém, chiến tranh.
– Từ đầu thế kỉ XIX đến nay, dân số thế giới tăng nhanh. Nguyên nhân: do có những tiến bộ về kinh tế – xã hội và y tế.
– Từ những năm 50 của thế kỉ XX, bùng nổ dân số đã diễn ra ở các nước đang phát triển châu Á, châu Phi
và Mĩ Latinh do các nước này giành được độc lập, đời sống được cải thiện và những tiến bộ về y tế làm giảm nhanh tỉ lệ tử, trong khi tỉ lệ sinh vẫn cao.
Hinh 1.2. Biểu đồ dân số thế giới từ đầu Công nguyên và dự báo đến năm 2050
3. Sự bùng nổ dân số
– Sự bùng nổ dân số ở các nước đang phát triển đã tạo sức ép đối với việc làm, phúc lợi xã hội,
môi trường, kìm hãm sự phát triển kinh tế – xã hội,…
TRẢ LỜI CÂU HỎI LIÊN QUAN
? [trang 3 SGK Địa lý 7] Quan sát hai tháp tuổi ở hình 1.1 [trang 4 SGK Địa lý 7], cho biết:
+ Trong tổng số trẻ em từ khi mới sinh ra cho đến 4 tuổi ở mỗi tháp, ước tính có bao nhiêu bé trai và bao nhiêu bé gái ?
+ Hình dạng của hai
tháp tuổi khác nhau như thế nào? Tháp tuổi có hình dạng như thế nào thì tỉ lệ người trong độ tuổi lao động cao ?
– Tháp tuổi thứ nhất có khoảng 5,5 triệu bé trai và 5,5 triệu bé gái.
– Tháp tuổi thứ hai có khoảng 4,5 triệu bé trai và 5,5 triệu bé gái.
– Tháp tuổi thứ nhất có đáy tháp rộng, thân tháp thu hẹp dần.
– Tháp tuổi thứ hai có đáy tháp hẹp, thân tháp mở rộng.
– Tháp tuổi có thân tháp mở
rộng thể hiện số người trong độ tuổi lao động cao, nhưng đáy tháp hẹp thể hiện tỉ lệ sinh đã giảm, tương lai nguồn lao động cũng bị giảm.
? [trang 6 SGK Địa lý 7] Tháp tuổi cho ta biết những đặc điểm gì của dân số?
Tháp tuổi cho ta biết :
-Tổng số dân,
-Số người theo giới tính nam/nữ ,
-Số người theo từng lứa tuổi [0 tuổi – 14 tuổi dưới lao động] , [15 – 59 tuổi
trong lao động] , [trên 60 tuổi trên lao động]…
? [trang 6 SGK Địa lý 7] Dựa vào bảng tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên và phân bố dân cư thế giới theo các châu lục, hãy cho biết châu lục nào có tỉ lệ gia tăng dân số cao nhất và châu lục nào có tỉ lệ giă tăng dân số thấp nhất. Tại sao tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên của châu Á giảm, nhưng tỉ trọng dân số so với thế giới vẫn tăng ?
-Châu lục có tỉ lệ gia
tăng dân số cao nhất: châu Phi [2,23% và 2,68%]
-Châu lục có tỉ lệ gia tăng dân số thấp nhất: châu Âu [1,00% và 0,16%].
– Giải thích: châu Á:
Vì châu Á có số dân đông [chiếm tới 55,6 % dân số thế giới], tỉ lệ gia tăng dân số tuy có giảm nhưng vẫn còn cao, nên hằng năm số dân tăng thêm vẫn nhiều, đã làm cho tốc độ tăng dân số của châu Á nhanh hơn các châu lục khác.
? [trang 6 SGK Địa lý 7] Bùng nổ
dân số thế giới xảy ra khi nào ? Nêu nguyên nhân, hậu quả và phương hướng giải quyết.
– Bùng nổ dân số xảy ra khi tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên hàng năm là 2,1%.
– Nguyên nhân: do các nước thuộc địa giành được độc lập, đời sống được cải thiện và những tiến bộ về y tế làm giảm nhanh tỉ lệ tử, trong khi tỉ lệ sinh vẫn còn cao.
– Hậu quả: tạo sức ép đối với việc làm, phúc lợi xã hội, môi trường, kìm hãm sự phát triển kinh tế – xã
hội…
– Biện pháp: thực hiện chính sách dân số và phát triển kinh tế xã hội để hạ thấp tỉ lệ gia tăng dân số…