Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và thiên nhiên.” [Theo Điều 1, Luật Bảo vệ Môi trường của Việt Nam].
2. Các nhân tố của môi trường tự nhiên
Môi trường tự nhiênBao gồm các nhân tố thiên nhiên như vật lý, hoá học, sinh học, tồn tại ngoài ý muốn của con người, nhưng cũng ít nhiều chịu tác động của con người. Đó là ánh sáng mặt trời, núi sông, biển cả, không khí, động, thực vật, đất, nước… Môi trường tự nhiên cho ta không khí để thở, đất để xây dựng nhà cửa, chăn nuôi, cung cấp cho con người các loại tài nguyên khoáng sản cần cho sản xuất, tiêu thụ và là nơi chứa đựng, đồng hoá các chất thải, cung cấp cho ta cảnh đẹp để giải trí, làm cho cuộc sống con người thêm phong phú.
Môi trường xã hộiBao gồm tổng thể các quan hệ giữa người với người. Đó là những luật lệ, thể chế, cam kết, quy định, ước định… ở các cấp khác nhau như: Liên Hợp Quốc, Hiệp hội các nước, quốc gia, tỉnh, huyện, cơ quan, làng xã, họ tộc, gia đình, tổ nhóm, các tổ chức tôn giáo, tổ chức đoàn thể… Môi trường xã hội định hướng hoạt động của con người theo một khuôn khổ nhất định, tạo nên sức mạnh tập thể thuận lợi cho sự phát triển, làm cho cuộc sống của con người khác với các sinh vật khác.
Môi trường nhân tạoBao gồm tất cả các nhân tố do con người tạo nên, làm thành những tiện nghi trong cuộc sống, như ôtô, máy bay, nhà ở, công sở, các khu vực đô thị, công viên nhân tạo…
Môi trường theo nghĩa rộng là tất cả các nhân tố tự nhiên và xã hội cần thiết cho sự sinh sống, sản xuất của con người, như tài nguyên thiên nhiên, không khí, đất, nước, ánh sáng, cảnh quan, quan hệ xã hội…
Môi trường theo nghĩa hẹp không xét tới tài nguyên thiên nhiên, mà chỉ bao gồm các nhân tố tự nhiên và xã hội trực tiếp liên quan tới chất lượng cuộc sống con người. Ví dụ: môi trường của học sinh gồm nhà trường với thầy giáo, bạn bè, nội quy của trường, lớp học, sân chơi, phòng thí nghiệm, vườn trường, tổ chức xã hội như Đoàn, Đội với các điều lệ hay gia đình, họ tộc, làng xóm với những quy định không thành văn, chỉ truyền miệng nhưng vẫn được công nhận, thi hành và các cơ quan hành chính các cấp với luật pháp, nghị định, thông tư, quy định.
3. Các chức năng cơ bản của môi trường tự nhiên
Là không gian sống của con người và các loài sinh vật.
Là nơi cung cấp tài nguyên cần thiết cho cuộc sống và hoạt động sản xuất của con người.
Là nơi chứa đựng các chất phế thải do con người tạo ra trong cuộc sống và hoạt động sản xuất của mình.
Là nơi giảm nhẹ các tác động có hại của thiên nhiên tới con người và sinh vật trên trái đất.
Môi trường là nơi lưu trữ và cung cấp thông tin cho con người.
Con người luôn cần một khoảng không gian dành cho nhà ở, sản xuất lương thực và tái tạo môi trường, gia tăng không gian sống cần thiết cho mình bằng việc khai thác và chuyển đổi chức năng sử dụng của các loại không gian khác như khai hoang, phá rừng, cải tạo các vùng đất và nước mới. Việc khai thác quá mức không gian và các dạng tài nguyên thiên nhiên có thể làm cho chất lượng không gian sống mất đi khả năng tự phục hồi.
4. Làm thế nào để bảo vệ môi trường tự nhiên?
Để bảo vệ môi trường, Luật Bảo vệ Môi trường của Việt Nam nghiêm cấm các hành vi sau đây:
- Đốt phá rừng, khai thác khoáng sản một cách bừa bãi, gây huỷ hoại môi trường, làm mất cân bằng sinh thái.
- Thải khói, bụi, khí độc, mùi hôi thối gây hại vào không khí; phát phóng xạ, bức xạ quá giới hạn cho phép vào môi trường xung quanh.
- Nhập khẩu công nghệ, thiết bị không đáp ứng tiêu chuẩn môi trường, nhập khẩu, xuất khẩu chất thải.
- Sử dụng các phương pháp, phương tiện, công cụ huỷ diệt hàng loạt trong khai thác, đánh bắt các nguồn động vật, thực vật.
- Thải dầu, mỡ, hoá chất độc hại, chất phóng xạ quá giới hạn cho phép, các chất thải, xác động vật, thực vật, vi khuẩn, siêu vi khuẩn độc hại và gây dịch bệnh vào nguồn nước.
- Chôn vùi, thải vào đất các chất độc hại quá giới hạn cho phép.
- Khai thác, kinh doanh các loại thực vật, động vật quý hiếm trong danh mục quy định của Chính phủ.
>>Phân tích nước thải
>> Phân tích chỉ tiêu nước sạch
Câu 1 trang 115 SGK Sinh học 10 Nâng cao: Bài 33: Dinh dưỡng chuyển hóa vật chất và năng lượng ở vi sinh vật.
Phân biệt sự khác nhau giữa 3 loại môi trường nuôi cấy.
– Môi trường tự nhiên : chứa các chất tự nhiên không xác định được số lượng, thành phần như cao thịt bò, pepton, cao nấm men…
– Môi trường tổng hợp : môi trường trong đó các chất đều đã biết thành phần hoá học và số lượng. Nhiều vi khuẩn hoá dưỡng hữu cơ có thể sinh trưởng trong môi trường chứa glucôzơ là nguồn cacbon và muối amôn là nguồn nitơ.
– Môi trường bán tổng hợp : môi trường trong đó có một số chất tự nhiên không xác định được thành phần và số lượng như pepton, cao thịt, cao nấm men và các chất hoá học đã biến thành phần và số lượng…
Môi trường tự nhiên là gì? Bạn đã biết môi trường tự nhiên xung quanh chúng ta bao gồm những gì chưa? Chúng có vai trò gì và chúng ta cần phải làm gì để bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khoẻ của chính chúng ta? Cùng Vimi tìm hiểu qua bài viết ngay sau đây nhé.
1. Môi trường là gì?
Môi trường là khái niệm bao hàm toàn bộ vật chất và hệ sinh thái đang tồn tại xung quanh chúng ta. Chúng bao gồm những vật thể sống và những vật thể không sống, bao gồm cả những vật thể nhân tạo, bao gồm cả các hiện tượng trong tự nhiên, hiện tượng vật lý, hoá học,..
Môi trường được sử dụng với nhiều lĩnh vực và ngành nghề khác nhau và cũng mang những ý nghĩa không giống nhau. Môi trường bao hàm lớn nhất là môi trường sống của con người và tất cả sinh vật trên Trái Đất.
2. Môi trường tự nhiên là gì?
Môi trường tự nhiên bao gồm toàn bộ các sinh vật sống & không sống tồn tại ngoài tự nhiên, không bao gồm các yếu tố nhân tạo. Tạo ra một môi trường sống giữa các loài, tạo sự phong phú và đa dạng trong tự nhiên.
3. Môi trường tự nhiên bao gồm các yếu tố nào?
Môi trường tự nhiên bao gồm rất nhiều yếu tố khác nhau xung quanh chúng ta và vô cùng thân thuộc hàng ngày:
Môi trường đất
Môi trường đất thuộc phần rắn bên ngoài lớp vỏ và lớp phủ của Trái Đất hay còn gọi là thạch quyển.
Môi trường nước
Môi trường nước là toàn bộ lượng nước có trên Trái Đất, bao gồm cả dạng băng, hơi, chất lỏng ở mọi vị trí.
Môi trường không khí
Môi trường không khí là toàn bộ nguồn không khí có trong Trái Đất, bao gồm cả ở dưới mặt đất hay trong tầng khí quyển, ở bề mặt Trái Đất.
Môi trường biển
Môi trường biển là toàn bộ môi trường đại dương rộng lớn ở trên Trái Đất.
Môi trường sinh vật
Môi trường sinh vật bao gồm toàn bộ sinh vật đang sinh sống chung trên Trái Đất.
Môi trường chân không
Môi trường chân không là một loại môi trường không chứa bất cứ áp suất hay không khí nào ở trong.
Môi trường vi mô
Môi trường vi mô là các điều kiện trong môi trường sống của chúng ta như nhiệt độ, độ ẩm tự nhiên cần có.
Môi trường vĩ mô
Môi trường vĩ mô bao gồm tất cả các điều kiện về sinh học và vật lý, chứa đựng cả các yếu tố xã hội.
4. Vai trò của môi trường tự nhiên
Môi trường tự nhiên có những vai trò cực kỳ quan trọng đối với cuộc sống của chúng ta, bảo vệ môi trường tự nhiên cũng chính là đang bảo vệ môi trường sống của chính con người.
4.1. Cung cấp thông tin cho con người
Môi trường tự nhiên ẩn chứa rất nhiều các dấu tích từ xa xưa và đi cùng với đó là nguồn gốc hình thành của Trái Đất, sự tiến hoá của loài người.
Trong tự nhiên, các nhà khảo cổ tìm được rất nhiều dấu vết và cổ vật minh chứng lịch sử và sự phát triển của con người, Trái Đất, tạo nên những bước tiến mới trong nghiên cứu các nhà khoa học.
4.2. Bảo vệ con người trước các tác nhân bên ngoài
Môi trường tự nhiên có vai trò cực lớn trong bảo vệ con người khỏi các tác nhân có hại bên ngoài Trái Đất như lực hút và các tia UV có hại cho con người. Tuy nhiên nếu con người để tình trạng ô nhiễm kéo dài thì việc thủng tầng ozon và mất đi lớp bảo vệ là rất cao.
4.3. Cung cấp nguồn tài nguyên dồi dào
Môi trường tự nhiên cung cấp những nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào, phục vụ cho các mục đích khác nhau trong cuộc sống, tạo ra vật chất, lợi ích cho con người. Tuy nhiên, nếu khai thác quá mức hoặc không đúng cách nguồn tài nguyên này sẽ kiệt quệ và gây các ảnh hưởng tới môi trường và con người.
5. Thực trạng ô nhiễm môi trường tự nhiên hiện nay
Môi trường tự nhiên đang bị khai thác quá mức làm tuyệt chủng nhiều loại động thực vật cũng như phá huỷ nơi cư trú và nguồn thức ăn của chúng.
Nguồn tài nguyên thiên nhiên đang bị cạn kiệt bởi các hành động khai thác ồ ạt và không đúng cách, con người chỉ biết lấy đi chứ không biết bù đắp và bảo vệ môi trường.
Môi trường tự nhiên càng ngày càng bị ô nhiễm một cách trầm trọng bởi khí thải, hoá chất từ các nhà máy, các hoạt động sản xuất và trong đời sống hàng ngày của con người gây ô nhiễm đất, nước, không khí nặng nề bởi các hoá chất độc hại bay vào không khí, nhiễm vào đất, nước,..
Càng ở các thành phố lớn, tình trạng ô nhiễm càng trở nên nguy hiểm đến mức báo động, đe doạ chất lượng sống của rất nhiều người dân, gây suy giảm tuổi thọ, gây biến đổi khí hậu và các thiên tai diễn ra khó kiểm soát: động đất, lũ lụt, mưa bão,..
Việc khai thác và ô nhiễm môi trường khiến môi trường sinh thái bị tác động quá nhiều dẫn đến mất đi sự cân bằng trong tự nhiên, gây đột biến gen, tuyệt chủng loài.
6. Giải pháp khắc phục ô nhiễm môi trường tự nhiên
Bảo vệ môi trường tự nhiên chính là bảo vệ cuộc sống và sức khoẻ của chúng ta. Vì vậy tất cả chúng ta cần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường ngay hôm nay để giảm sự suy thoái và ô nhiễm của môi trường tự nhiên.
6.1. Tuyên truyền nâng cao ý thức bảo vệ môi trường tự nhiên
Bảo vệ môi trường tự nhiên là một điều cần thiết, tuy nhiên chưa phải ai cũng hiểu được tầm quan trọng của việc làm này. Cần tuyên truyền và nâng cao ý thức của tất cả người dân.
Người dân cần ý thức được tầm quan trọng và vai trò của môi trường tự nhiên để có ý thức bảo vệ, gìn giữ môi trường, vứt và xử lý rác đúng quy định, chấp hành nghiêm các luật về bảo vệ môi trường. Hạn chế xả các chất độc hại, hoá chất ra môi trường, nguồn nước gây ô nhiễm,..
6.2. Đề ra các biện pháp bảo vệ môi trường nghiêm ngặt
Hệ thống chính quyền và pháp luật cần có các biện pháp xử lý mạnh tay và nghiêm ngặt hơn đối với những trường hợp phá hoại môi trường tuỳ theo mức độ vi phạm để răn đe các cá nhân khác.
Các nhà máy, hoạt động sản xuất công/nông nghiệp cần phải bảo đảm yêu cầu xử lý chất thải theo tiêu chuẩn khi xả thải ra ngoài môi trường đất, nước, không khí,..
Đề ra các chính sách và đầu tư cho môi trường thiên nhiên, đưa vào hệ thống giáo dục các chương trình học và hoạt động bảo vệ môi trường.
Xử lý và phân loại rác, vứt rác đúng nơi quy định, thường xuyên dọn dẹp vệ sinh nơi mình sinh sống.
6.3. Trồng thêm nhiều cây xanh
Việc trồng thêm nhiều cây, phủ xanh đồi trọc, tăng sự trao đổi Oxi trong không khí là thực sự cần thiết trong bối cảnh ô nhiễm môi trường tự nhiên đặc biệt là ô nhiễm không khí nặng nề như hiện nay.
6.4. Giảm thiểu rác thải nhựa
Lượng rác thải nhựa quá lớn thải ra môi trường nhưng khó phân huỷ đã khiến môi trường bị tắc nghẽn, là tử thần đối với một số loài sinh vật dưới nước khi lỡ ăn hoặc mắc phải lượng rác thải này.
Mất hàng chục cho đến hàng trăm năm để rác thải nhựa có thể phân huỷ, nhưng việc sử dụng túi nilon lại quá tràn lan và gây ô nhiễm môi trường, việc đốt loại rác thải này cũng sinh ra một mùi độc hại vô cùng với sức khoẻ con người.
Tăng cường các sản phẩm dễ phân huỷ như túi giấy, cốc giấy, các sản phẩm làm từ thiên nhiên và thân thiện với môi trường.
Đọc thêm về tác hại của chất thải nhựa tại: Chất thải nhựa là gì? Thực trạng và các biện pháp hạn chế chất thải nhựa hiện nay
6.5. Tắt khi không sử dụng các tài nguyên điện, nước
Đây chính là việc chúng ta có thể làm ngay trong chính ngôi nhà của mình. Hãy tắt các thiết bị thừa thãi khi chúng ta không sử dụng đến để tránh gây lãng phí nguồn tài nguyên của quốc gia cũng như của môi trường thiên nhiên. Mỗi người chỉ cần một hành động nhỏ cũng có ảnh hưởng lớn đến cả môi trường.
Việc tiết kiệm nước cũng vậy, hãy dùng khi thật sự cần thiết, tránh xả ra quá nhiều và không sử dụng gây lãng phí, kiệt quệ nguồn nước. Vẫn còn nhiều nơi, nhiều địa phương không có nước sạch để dùng, thậm chí họ phải sử dụng các nguồn nước nhiễm các chất độc hại từ các nhà máy xả ra.
6.6. Tăng cường các phương tiện công cộng
Hiện nay, các phương tiện công cộng cũng đã được gia tăng và đưa vào hoạt động để giảm thiểu bớt các phương tiện cá nhân và giảm khói bụi thải ra môi trường.
Vậy nên việc hạn chế sử dụng phương tiện cá nhân và sử dụng phương tiện công cộng cũng là một cách để bạn có thể hạn chế tình trạng ô nhiễm không khí đang ngày một nghiêm trọng hơn.
7. Một số hành vi bị cấm đối với môi trường mà pháp luật quy định
Trong luật Bảo vệ Môi trường, đã đề ra các hành vi bị cấm làm đối với môi trường tự nhiên bao gồm cả những hành vi gây ảnh hưởng nghiêm trọng đối với môi trường:
❌ Xả các chất thải chưa xử lý theo quy định ra môi trường, các hoá chất độc hại, chất phóng xạ gây ô nhiễm nguồn đất, nước.
❌ Khai thác đánh bắt các nguồn sinh vật, thuỷ hải sản bằng các phương pháp, công cụ nặng, mang tính phá huỷ. Khai thác quá sản lượng, không đúng thời vụ.
❌ Phát tán vào không khí các hoá chất độc hại, các chất phóng xạ, bức xạ đe doạ sức khoẻ con người quá mức được cho phép.
❌ Sử dụng các nguồn nguyên liệu bẩn, độc hại, không phù hợp và an toàn trong sản xuất, kinh doanh.
❌ Khai thác trái phép các nguồn tài nguyên quốc gia như rừng, biển, đất, nước,..
❌ Chôn các hoá chất độc hại, chất thải, phóng xạ xuống đất, nước,.. trái với tiêu chuẩn và xử lý không theo quy trình, kỹ thuật.
❌ Che giấu các hành vi phá hoại môi trường, cản trở bảo vệ môi trường hoặc tuyên truyền thông tin sai sự thật gây hậu quả đến môi trường tự nhiên.
Hi vọng qua bài viết trên mà Blog Vimi chia sẻ, đã mang đến cho bạn cái nhìn tổng quát nhất về môi trường tự nhiên cũng như thực trạng và trách nhiệm của mỗi người chúng ta đối với môi trường. Không chỉ mang đến cho mọi người những kiến thức hữu ích, hiện Vimi đang là đơn vị chuyên cung cấp các sản phẩm van công nghiệp [van điện từ, van bi,..], các thiết bị đo chuyên dụng như đồng hồ đo nước, đồng hồ đo nhiệt độ và các sản phẩm phụ kiện inox với quy mô lớn, các sản phẩm chúng tôi cung cấp đều được nhập khẩu chính hãng và đảm bảo chất lượng.