[Bqp.vn] - Ngay sau khi cách mạng tháng Tám [1945] thắng lợi, thấy trÆ°á»›c ý đồ của kẻ thù và nguy cÆ¡ chiến tranh nhất định sẽ xảy ra, ta đã đánh giá đúng cục diện chiến lược, tranh thủ thá»i gian để chuẩn bị đất nÆ°á»›c, chuẩn bị háºu phÆ°Æ¡ng và lá»±c lượng tiến hà nh chiến tranh, tránh được tình huống phải kháng chiến sá»›m khi còn kẹp giữa nhiá»u kẻ thù và chÆ°a được chuẩn bị.
Chiến lược quân sá»± đã giải quyết thà nh công việc triển khai thế tráºn cả nÆ°á»›c đánh giặc trong những năm đầu kháng chiến toà n quốc. Quyết định chiến lược chủ Ä‘á»™ng mở đầu cuá»™c chiến tranh khi khả năng hòa hoãn không còn nữa là sáng suốt, kịp thá»i. Cuá»™c công kÃch đồng loạt các vị trà quân địch trong tháng 12/1946 đánh dấu tiến bá»™ má»›i vá» công tác tổ chức hiệp đồng và nghi binh giữ bà máºt già nh bất ngá» của ta. Chủ trÆ°Æ¡ng bất ngá» tiên công, nhanh chóng chuyển sang bao vây, tiêu hao ngăn chặn, kìm giữ quân địch ở các đô thị lá»›n nhằm mục Ä‘Ãch chuyển toà n quốc sang thá»i chiến là má»™t thà nh công vá» váºn dụng phÆ°Æ¡ng thức tác chiến ở thá»i kỳ đầu.
CÅ©ng từ đầu kháng chiến nghệ thuáºt quân sá»± đã xác định con Ä‘Æ°á»ng phát triển của cuá»™c kháng chiến phải từ chiến tranh du kÃch lên chiến tranh chÃnh quy và xem sá»± kết hợp giữa chiến tranh du kÃch vá»›i chiến tranh chÃnh quy là má»™t quy luáºt già nh thắng lợi của chiến tranh nhân dân. Bên cạnh cách đánh du kÃch, hình thà nh phÆ°Æ¡ng thức tác chiến bằng các tiểu Ä‘oà n, trung Ä‘oà n, mở các tráºn tiến công, các đợt tác chiến, các chiến dịch nhá» trên hÆ°á»›ng lá»±a chá»n. Quá trình xây dá»±ng bá»™ Ä‘á»™i chủ lá»±c là quá trình nghiên cứu cải tiến không ngừng vá» tổ chức biên chế, vá» trang bị vÅ© khÃ, vá» huấn luyện cách đánh và các chế Ä‘á»™ chÃnh quy.
Trong việc kết hợp chặt chẽ ba thứ quân, chiến lược đã kịp thá»i giải quyết việc lãnh đạo chỉ huy thống nhất, phối hợp các chiến trÆ°á»ng trong cả nÆ°á»›c và giữa ba nÆ°á»›c Äông DÆ°Æ¡ng.
Giữa lúc lá»±c lượng địch được tăng thêm, phạm vi chiếm đóng của chúng má» rá»™ng nhất, chiến lược đã đánh giá đúng so sánh thế và lá»±c giữa ta và địch, hạ quyết tâm mở chiến dịch đúng thá»i cÆ¡, Ä‘Æ°a cuá»™c kháng chiến chuyển sang giai Ä‘oạn má»›i.
Từ ngà y 7/10 đến 22/12/1947, quân và dân ta mở cuá»™c phản công đánh bại cuá»™c tiến công của quân Pháp lên căn cứ địa Việt Bắc. Äây là chiến dịch đầu tiên của cuá»™c kháng chiến chống Pháp và của cả cuá»™c kháng chiến 30 năm đã được hình thà nh và là má»™t chiến dịch phản công có ý nghÄ©a chiến lược, được cÆ¡ quan chiến lược trá»±c tiếp Ä‘iá»u hà nh phù hợp vá»›i tình hình, Ä‘iá»u kiện của ta lúc đó. Ngay trong chiến dịch đầu tiên, má»™t số ná»™i dung cÆ¡ bản của nghệ thuáºt chiến dịch phản công đã bÆ°á»›c đầu hình thà nh.
Má»™t là , Ä‘á» ra mục Ä‘Ãch chiến dịch đúng đắn, kiên quyết và toà n diện. Hai là , chá»n loại hình chiến dịch đúng. Ba là , xác định đúng hÆ°á»›ng [khu vá»±c] phản công, tổ chức thế tráºn chiến dịch phù hợp [ba mặt tráºn], bẻ gãy từng gá»ng kìm của địch, phá thế hợp vây chiến dịch của chúng. Bốn là , tổ chức binh lá»±c thÃch hợp, chỉ đạo váºn dụng chiến thuáºt sáng tạo, hạn chế chá»— mạnh của địch, khoét sâu mặt yếu của chúng. Từ tháng 3/1948 đến giữa năm 1950, bá»™ Ä‘á»™i ta ở khắp Bắc, Trung, Nam đã mở khoảng 20 chiến dịch nhá», chủ yếu là chiến dịch tiến công. Nghệ thuáºt chiến dịch tiến công đã có bÆ°á»›c tiến bá»™ rõ rệt.
Chiến dịch Biên Giá»›i [Thu Äông - 1950] đánh dấu bÆ°á»›c phát triển nhảy vá»t của nghệ thuáºt chiến dịch tiến công trong kháng chiến chống Pháp. BÆ°á»›c phát triển đó là sá»± kế thừa, kết quả tÃch lÅ©y những kinh nghiệm của hÆ¡n 20 chiến dịch nhá» trong suốt hÆ¡n hai năm trÆ°á»›c đó. Äó là nghệ thuáºt chá»n đúng cách đánh chiến dịch, xác định chÃnh xác hÆ°á»›ng tiên công và mục tiêu tiên công, bảo đảm chắc thắng tráºn mở mà n chiến dịch, nổi báºt nhất là nghệ thuáºt triển khai thế tráºn và bố trà lá»±c lượng đánh địch tăng viện để tiêu diệt .
Chiến lược, chiến dịch thá»±c hiện thắng lợi qua những tráºn chiến đấu cụ thể trên chiến trÆ°á»ng. Chiến thuáºt du kÃch [du kÃch chiến] được lá»±c lượng vÅ© trang ba thứ quân và nhân dân các địa phÆ°Æ¡ng váºn dụng vá»›i nhiá»u cách đánh cụ thể khác nhau. Chiến thuáºt du kÃch của ta vừa kết hợp cÆ¡ Ä‘á»™ng đánh địch vá»›i bám trụ đánh địch ngay tại địa phÆ°Æ¡ng. Xây dá»±ng là ng chiến đấu dá»±a và o dân để đánh địch, bảo vệ dân, đã xuất hiện nhiá»u là ng đánh giặc nổi tiếng. Chiến thuáºt du kÃch đánh địch má»i lúc má»i nÆ¡i, đánh bằng má»i thứ vÅ© khÃ: giáo mác, gáºy tầm vông, đòn gánh, dao kiếm, chông, mìn, cạm bẫy... đã tá» rõ hiệu lá»±c chiến lược.
Cùng vá»›i phát triển cách đánh du kÃch, bá»™ Ä‘á»™i chủ lá»±c đã váºn dụng nhiá»u hình thức chiến thuáºt thÃch hợp: phục kÃch, kỳ táºp, táºp kÃch... tiêu diệt tiêu hao sinh lá»±c địch.
Trong chiến đấu tiến công, chiến thuáºt phục kÃch được váºn dụng tÆ°Æ¡ng đối phổ biến theo nguyên tắc: nắm chắc địch và thá»i cÆ¡, bà máºt triển khai thế tráºn hiểm, bất ngá», tiến công nhanh, mạnh, lui quân mau lẹ, bảo toà n lá»±c lượng. Trong các tráºn đánh đồn, bá»™ Ä‘á»™i ta đã từng bÆ°á»›c là m quen vá»›i tác chiến hiệp đồng giữa bá»™ binh vá»›i pháo binh, giữa bá»™ pháºn phá váºt cản, mở cá»a vá»›i xung kÃch và giữa các hÆ°á»›ng vá»›i nhau.
Trong khoảng thá»i gian gần hai năm kể từ trung tuần tháng 9/1950 đến tháng 6/1953 là thá»i kỳ ta nắm quyá»n chủ Ä‘á»™ng mở nhiá»u chiến dịch trên chiến trÆ°á»ng chÃnh Bắc Bá»™ và Thượng Là o. Từ chiến dịch Biên Giá»›i trở Ä‘i, phÆ°Æ¡ng thức tiến hà nh chiến tranh chÃnh quy xuất hiện và ngà y cà ng phát triển, cùng vá»›i sá»± phát triển của chiến tranh du kÃch. Äây là thá»i kỳ đấu tranh quyết liệt giữa ta và địch nhằm tranh già nh quyá»n chủ Ä‘á»™ng chiến lược.
Trong chỉ đạo chiến tranh, Äảng ta đã đánh giá đúng tình hình, nắm bắt thá»i cÆ¡, hạ quyết tâm mở chiến dịch - Chiến dịch Biên Giá»›i đúng lúc.
NhÆ°ng sau thắng lợi lá»›n ở biên giá»›i xuất hiện tÆ° tưởng chủ quan, nôn nóng. Qua chỉ đạo thá»±c tế ba chiến dịch trong năm 1951 và Chiến dịch Hòa Bình cho ta rút ra kết luáºn: trong tình hình so sánh lá»±c lượng lúc đó, chiến trÆ°á»ng rừng núi là hÆ°á»›ng chiến lược tốt nhất của ta.
Äể tiến tá»›i giải phóng đồng bằng Bắc Bá»™, ta không chủ trÆ°Æ¡ng trá»±c tiếp tiến công và o đó, mà phải đẩy mạnh chiến tranh du kÃch rá»™ng khắp và mạnh mẽ, có sá»± há»— trợ trá»±c tiếp hoặc gián tiếp của các binh Ä‘oà n chủ lá»±c, buá»™c địch phải phân tán đối phó, và má»—i khi khối chủ lá»±c mở chiến dịch tiến công trên hÆ°á»›ng rừng núi thì hÆ°á»›ng đồng bằng cÅ©ng được tăng cÆ°á»ng lá»±c lượng chủ lá»±c, đẩy mạnh tác chiến phối hợp.
Từ năm 1951 đến giữa 1953, [Chiến dịch Hòa Bình đến Chiến dịch Thượng Là o] là thá»i kỳ nghệ thuáºt chiến dịch của ta phát triển vá»›i những ná»™i dung ngà y thêm phong phú.
Mục Ä‘Ãch chiến dịch Ä‘á» ra cụ thể, kiên quyết, phù hợpvá»›i so sánh lá»±c lượng địch, ta nhất là phù hợp vá»›i trình Ä‘á»™ bá»™ Ä‘á»™i. Do đó, các chiến dịch trong thá»i kỳ nà y Ä‘á»u đáp ứng yêu cầu chiến lược cả vá» tiêu diệt sinh lá»±c địch và giải phóng đất Ä‘ai, giải phóng nhân dân.
Vá» cách đánh chiến dịch: cấp chiến dịch đã phân tÃch đánh giá đúng chá»— mạnh chá»— yếu trong thế tráºn chiến dịch chiến lược của địch để chá»n đúng hÆ°á»›ng tiên công chủ yếu.
Chỉ đạo kết hợp đánh địch vá»›i phá hoại giao thông địch, kết hợp tác chiến vá»›i địch váºn, vÅ© trang tuyên truyá»n xây dá»±ng cÆ¡ sở chÃnh trị... là những biểu hiện cụ thể vá» bÆ°á»›c tiến má»›i trong nghệ thuáºt chỉ đạo chỉ huy tác chiến chiến dịch.
Cùng vá»›i sá»± phát triển chiến dịch và nghệ thuáºt chiến dịch, chiến thuáºt đã có bÆ°á»›c phát triển khá cao.
Äể khắc phục “và nh Ä‘ai trắng†của địch ta dùng chiến thuáºt “bôn táºpâ€. Bá»™ Ä‘á»™i ta phải vừa cÆ¡ Ä‘á»™ng từ xa đến, vừa tiến công dứt Ä‘iểm, vừa cÆ¡ Ä‘á»™ng vá» vị trà an toà n trong đêm.
Chiến thuáºt phục kÃch là chiến thuáºt sở trÆ°á»ng của lá»±c lượng vÅ© trang ta được cả ba thứ quân váºn dụng thà nh thạo.
Chiến thuáºt táºp kÃch ở giai Ä‘oạn trÆ°á»›c Ãt được váºn dụng ở quy mô vừa, thì trong thá»i kỳ nà y được váºn dụng cả ở quy mô tiểu Ä‘oà n, trung Ä‘oà n tăng cÆ°á»ng đạt hiệu suất chiến đấu cao.
Chiến đấu chống cà n diá»…n ra phổ biến đối vá»›i bá»™ Ä‘á»™i địa phÆ°á»ng, dân quân du kÃch và các Ä‘Æ¡n vị chủ lá»±c tác chiến trong địch háºu.
Chiến thuáºt của du kÃch được phát triển hết sức sáng tạo và phong phú bằng vÅ© khà thô sÆ¡ tá»± tạo và vÅ© khà lấy được của địch ngà y má»™t nhiá»u. Phát huy Æ°u thế chÃnh trị tinh thần và quen thạo địa hình, cách đánh du kÃch ngà y cà ng phát huy hiệu quả cao và đã phối hợp đắc lá»±c vá»›i chiến tranh chÃnh quy.
Trong chiến cuá»™c Äông Xuân 1953 -1954, nghệ thuáºt quân sá»± Việt Nam có bÆ°á»›c phát triển vượt báºc. Mặc dù kẻ địch cố che giấu giữ kÃn ý đồ chiến lược, nhÆ°ng ta vẫn phát hiện ra bản chất của kế hoạch Nava là tăng quân, táºp trung quân cÆ¡ Ä‘á»™ng chiến lược để già nh lại chủ Ä‘á»™ng.
PhÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng chiến lược của ta là vững quyá»n chủ Ä‘á»™ng tiến công địch, trên những hÆ°á»›ng mà địch sÆ¡ hở nhÆ°ng hiểm yếu, buá»™c địch phải bị Ä‘á»™ng đối phó lại, phải “đoà i từng ngón tay†đến “xòe cả bà n tay†để không còn khả năng “đấm†và o vùng tá»± do của ta. Trong thá»i gian đầu của chiến cuá»™c chủ trÆ°Æ¡ng tác chiến của ta nhằm tiêu diệt sinh lá»±c địch, giải phóng đất Ä‘ai, buá»™c địch phân tán lá»±c lượng nhÆ°ng tránh đánh và o nÆ¡i địch phòng ngá»± mạnh nhÆ° táºp Ä‘oà n cứ Ä‘iểm. Khi lá»±c lượng cÆ¡ Ä‘á»™ng chiến lược của địch đã bị phân tán thì ta có Ä‘iá»u kiện táºp trung cao Ä‘á»™ chủ lá»±c [gần 5 đại Ä‘oà n trên 7 đại Ä‘oà n] để kiên quyết tiến công tiêu diệt táºp Ä‘oà n cứ Ä‘iểm mạnh nhất của quân Pháp trên chiến trÆ°á»ng Äông DÆ°Æ¡ng.
Kết hợp chặt chẽ chiến tranh du kÃch và chiến tranh chÃnh quy, phối hợp nhịp nhà ng giữa mặt tráºn chÃnh diện và mặt tráºn sau lÆ°ng địch, giữa các hÆ°á»›ng chiến lược trên toà n chiến trÆ°á»ng Äông DÆ°Æ¡ng là thà nh công nổi báºt trong chỉ đạo chiến lược và chỉ đạo tác chiến của ta trong chiến dịch Äông Xuân 1953 - 1954.
Sá»± chỉ đạo kết hợp hai phÆ°Æ¡ng thức chiến tranh của ta đã tạo nên thế tráºn chiến tranh nhân dân vừa có chiá»u rá»™ng, vừa có chiá»u sâu, vừa có khả năng táºp trung cao lại có thể nhanh chóng phân tán khi cần; theo đó mà hình thà nh mặt tráºn chÃnh diện, mặt tráºn sau lÆ°ng địch, chiến trÆ°á»ng chÃnh và chiến trÆ°á»ng phối hợp trên toà n lãnh thổ Việt Nam và toà n Äông DÆ°Æ¡ng.
Thắng lợi của chiến cuá»™c Äông Xuân 1953 - 1954 khẳng định tầm nhìn chiến lược và sá»± chỉ đạo đúng đắn của Äảng ta trong xây dá»±ng - phát huy sức mạnh to lá»›n của háºu phÆ°Æ¡ng chi viện đầy đủ và kịp thá»i cho tiá»n tuyến.
Chủ trÆ°Æ¡ng “vừa kháng chiến vừa xây dá»±ng†là tÆ° duy chiến lược, sá»± chỉ đạo sắc bén và khoa há»c của Äảng, là quy luáºt phát triển tất yếu của cuá»™c kháng chiến của má»™t dân tá»™c có ná»n kinh tế chÆ°a phát triển chống lại má»i kẻ thù mạnh. Thắng lợi to lá»›n trong Äông Xuân 1953 - 1954 của ta đã buá»™c thá»±c dân Pháp phải ký Hiệp định GiÆ¡nevÆ¡, chấm dứt chiến tranh xâm lược. Äiá»u đó thể hiện tÃnh nghệ thuáºt vì nó phản ánh đúng so sánh lá»±c lượng địch ta trên chiến trÆ°á»ng và hoà n cảnh quốc tế lúc đó, đồng thá»i thể hiện Ä‘Æ°á»ng lối Ä‘á»™c láºp tá»± chủ và đoà n kết quốc tế của Äảng ta, bảo đảm được thắng lợi của kháng chiến.
Trong thá»i kỳ nà y nghệ thuáºt chiến dịch có bÆ°á»›c phát triển nhảy vá»t chủ yếu là nghệ thuáºt chiến dịch tiến công.
Các chiến dịch tiến công ở thá»i kỳ đầu của chiến cuá»™c [từ tháng 10/1953 đến tháng 2/1954] có đặc Ä‘iểm chung là : quy mô sá» dụng lá»±c lượng không - đại Ä‘oà n hoặc tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng đại Ä‘oà n, chiến trÆ°á»ng xa căn cứ háºu phÆ°Æ¡ng, địa hình phức tạp, má»›i lạ, lá»±c lượng tại chá»— và cÆ¡ sở chÃnh trị yếu, bảo đảm váºn chuyển tiếp tế khó khăn. Ta đã ná»— lá»±c rất để tiến hà nh chiến dịch đúng thá»i gian, gây bất ngá» cho địch, duy trì được nhịp Ä‘á»™ tiến công [hoặc truy kÃch], đạt được hiệu suất chiến dịch- chiến đấu cao ở cả ba mục tiêu: tiêu diệt địch, giải phóng đất Ä‘ai, thu hút phân tán địch.
Vá» mặt nghệ thuáºt, ta đã giải quyết thà nh công việc tổ chức tiến hà nh chiến dịch trong trÆ°á»ng hợp hầu nhÆ° không có thá»i gian chuẩn bị. Việc giao nhiệm vụ, tổ chức hiệp đồng, tổ chức bảo đảm từ cấp trung Ä‘oà n trở xuống được triển khai ngay trong quá trình hà nh quân tiếp cáºn địch.
Trong các chiến dịch từ tiến công chuyển sang táºp kÃch, quân ta đã biết lợi dụng Ä‘Æ°á»ng tắt, vượt lên trÆ°á»›c địch, Ä‘uổi địch trên nhiá»u hÆ°á»›ng, chia cắt Ä‘á»™i hình rút chạy của chúng. Kết hợp truy kÃch vá»›i chốt chặn, đón lõng, kết hợp đánh địch vá»›i gá»i hà ng và truy quét tà n quân, kết hợp diệt địch rút chạy vá»›i chặn đánh quân tiếp viện nên đã tiêu diệt được hầu hết các lá»±c lượng địch rút chạy, rút ngắn được thá»i gian và đưá»ng truy kÃch.
Äỉnh cao phát triển nghệ thuáºt chiến dịch trong chiến cuá»™c Äông Xuân 1953 - 1954 và trong 9 năm kháng chiến chống Pháp thể hiện táºp trung trong chiến dịch Äiện Biên Phủ. Trong chiến dịch Äiện Biên Phủ bá»™ Ä‘á»™i ta đã tiến công và o táºp Ä‘oà n cứ Ä‘iểm mạnh nhất của Pháp ở Äông DÆ°Æ¡ng. Má»™t chiến dịch tiến công tráºn địa được tiến hà nh bằng má»™t loạt tráºn chiến đấu tiêu diệt địch phòng ngá»± trong công sá»± vững chắc.
Lúc đầu ta chủ trÆ°Æ¡ng “đánh nhanh thắng nhanh†nhÆ°ng sau đó, Bá»™ TÆ° lệnh chiến dịch đã chuyển sang phÆ°Æ¡ng châm “đánh chắc tiến chắcâ€.
Vá» mặt nghệ thuáºt chiến dịch, đánh chắc tiến chắc cho phép ta tạo ra Æ°u thế không chỉ vá» binh lá»±c mà cả vá» há»a lá»±c trong từng tráºn đánh. Äánh chắc tiến chắc, ta có Ä‘iá»u kiện để Ä‘iá»u tra, nghiên cứu nắm chắc địch ở mục tiêu định tiến công, có thá»i gian chuẩn bị chu đáo, bảo đảm chắc thắng má»›i đánh, rút kinh nghiệm của tráºn trÆ°á»›c bổ khuyết cho tráºn sau.
Cách đánh chung của chiến dịch Äiện Biên Phủ là : vây hãm kết hợp vá»›i Ä‘á»™t phá lần lượt có trá»ng Ä‘iểm từ ngoà i và o trong, tiêu diệt từng bá»™ pháºn, là m suy yếu địch, tiến tá»›i tổng công kÃch tiêu diệt toà n bá»™ địch.
Äể thá»±c hiện vây hãm, quân ta đã sá»›m hình thà nh thế bao vây. Xây dá»±ng tráºn địa tiến công và bao vây ngà y cà ng siết chặt từng cụm cứ Ä‘iểm và cả táºp Ä‘oà n cứ Ä‘iểm, chia cắt thế tráºn liên hoà n của chúng.
Hệ thống chiến hà o là tráºn địa xuất phát tiến công được bá»™ Ä‘á»™i ta Ä‘Ã o qua các hà ng rà o, sân bay, váºt cản của cứ Ä‘iểm địch, góp phần Ä‘á»™t phá để tiêu diệt địch nhanh. Nó còn là tráºn địa ngăn chặn tiếp viện, tiếp tế của địch, chia cắt địch, má»›i để ta triển khai bắn tỉa, quấy rối, táºp kÃch.
Äể Ä‘á»™t phá, ta táºp trung Æ°u thế binh há»a lá»±c, đánh chắc thắng, tiêu diệt từng bá»™ pháºn sinh lá»±c địch, tiến tá»›i tiêu diệt khu vá»±c trá»ng yếu của địch. Vây hãm, tạo Ä‘iá»u kiện cho Ä‘á»™t phá thắng lợi, tạo cho vây hãm chặt hÆ¡n, hiểm hÆ¡n. Quá trình chiến dịch Äiện Biên Phủ đã xuất hiện những chiến thuáºt má»›i nhÆ° vây lấn, tiêu diệt từng cứ Ä‘iểm, cắt đôi, vô hiệu hóa cả sân bay; phòng ngá»± tráºn địa để giữ vững tráºn địa bao vây tiến công của ta; đánh địch phản kÃch, bắn tỉa, Ä‘á»™t kÃch bất ngá» của từng tổ nhá» và o vị trà địch v.v...
Những chiến thuáºt Ä‘á»™c láºp và hiệp đồng của pháo binh, phòng không, công binh cÅ©ng có sá»± phát triển, được bá»™ Ä‘á»™i ta váºn dụng linh hoạt phong phú.
[Bách khoa Tri thức Quốc phòng toà n dân]