Trong một thời gian khá dài, con người chỉ coi sứa như một thứ rác rưởi của biển cả, phải đến khi nền y học - công nghệ sinh học có những bước phát triển nhảy vọt thì một phần trong số 900 loài sứa hiện diện trên hành tinh này mới được đánh giá và khai thác đúng mức.
Nguồn protein đặc hiệu
Cơ thể sứa chứa nhiều protein đặc hiệu có thể cung cấp cho những yêu cầu hết sức khắt khe của khoa da liễu, dược phẩm và mỹ phẩm. Trong 900 loài sứa, sứa rhizostoma được coi như nữ hoàng do chứa rất nhiều collagel - một loại protein rất gần với collagel có trong mô phôi thai và da non của người. Đây là chất collagel từ biển có tính chất giống với người nhất - Michel Ranson - trưởng phòng thí nghiệm Javenech, Pháp nói. Ai cũng biết collagel có rất nhiều ứng dụng trong y học, nó kích thích da ở những chỗ bị bỏng mọc trở lại. Trong phẫu thuật thẩm mỹ, chuyên khoa da liễu, dược mỹ phẩm, nó đều có vai trò hết sức quan trọng.
| Các dạng protein. |
Ngoài ra, sứa còn mang một protein có hình dạng đặc biệt. Trong khi bóc tách, sàng lọc để tìm ra collagel trong sứa, các nhà khoa học đã tìm thấy một loại protein dạng sợi - loại protein cổ xưa nhất trên trái đất này, được phát hiện vào năm 1991. Vai trò của nó đặc biệt quan trọng: đảm bảo tính co giãn của các mô. Tuy các nhà khoa học vẫn đang miệt mài nghiên cứu để tìm ra các đặc tính và phương pháp điều chế loại protein này nhưng khả năng ứng dụng đã mở ra vô cùng rộng lớn. Giáo sư Robert Garone, Viện phó Viện nghiên cứu hóa học và sinh học protein Lyon, Pháp cho biết: chúng tôi đang nghiên cứu khả năng sử dụng protein sợi để điều trị bệnh lão hóa các dây chằng của thủy tinh thể, các dây chằng này chứa nhiều protein sợi và nó bị hư hỏng dần khi tuổi tác càng cao, thiếu nó thủy tinh thể của mắt người không hoạt động bình thường được và thị giác trở lên rối loạn.
Chưa hết, nguồn protein từ sứa còn mở ra những chân trời mới hết sức xán lạn cho y học hiện đại. Nó có thể giúp ngăn chặn được một số hội chứng margan, căn bệnh ảnh hưởng đến tim, mắt, phổi, xương và dây chằng. Phương pháp y học mới điều trị bệnh bằng gen cũng sẽ rất cần đến kho protein này. Đặc biệt protein sợi [còn gọi là cao su sinh học] cũng sẽ được dùng để sản xuất các mạch máu nhân tạo. Một trong những ưu điểm tuyệt vời của loại protein này là gần như loại trừ hoàn toàn nguy cơ truyền virut bằng con đường gián tiếp [tức các protein này có chất kháng virut rất mạnh]. Ưu điểm này trở nên vô giá khi thị trường thế giới những năm gần đây đang thiếu collagel trầm trọng do bệnh bò điên phát triển [trước đây người ta thường chiết suất collagel từ bò].
Chất gây tê và những tế bào kiểm tra siêu hạng
Trên trái đất có khoảng 900 loài sứa và hiện nay chúng ta mới chỉ tìm hiểu được 20% số đó - GS. Jacquenine Goy - chuyên gia sứa hàng đầu của Viện nghiên cứu Museum, Pháp nói: hiện giờ, những con sứa có nọc độc làm chúng tôi cực kỳ quan tâm. Chúng là những loài ăn thịt, dùng các xúc tu dài để bắt mồi và làm tê liệt con mồi bằng cách phóng ra nọc độc. Chỉ cần một lượng rất nhỏ nọc độc này, con mồi đã tê liệt hoàn toàn. Đây là loại nọc độc gây tê tự nhiên quý giá, có thể sử dụng để gây tê từng vùng trong phẫu thuật ngoại khoa.
Một trong những bí mật hết sức lý thú mới được khám phá là tất cả các loại sứa đều có khả năng tống ra khỏi cơ thể chúng bất kỳ loại vi khuẩn hay vật thể lạ nào nhờ vào những tế bào kiểm tra siêu đẳng. Những tế bào này loại trừ tất cả những gì mà nó cho là khác lạ, kể cả các tế bào bị phân chia sai của chính con sứa. Nghiên cứu các tế bào kiểm tra tuyệt vời này, các nhà khoa học thấy rằng chúng có thể tham gia tích cực vào cuộc chiến chống ung thư - một căn bệnh có liên quan đến những rối loạn trong quá trình phân bào. "Chúng tôi đang tìm hiểu đặc tính này bởi lẽ tế bào đó không phải chỉ có ở sứa mà còn có ở phôi người giai đoạn đầu" - Jacquenine Goy nói.
|
Sứa - kho dược chất vô tận và vô giá từ biển cả. |
Enzym phát quang và những loại da nhân tạo
Các nhà khoa học chiết suất ra được từ một loài sứa sống ở Australia một chất tên là aequoreine, một enzym phát ra ánh sáng. Aequoreine tỏ ra là chất dẫn đường tuyệt vời cho sự lưu thông của oxy trong cơ thể. "Đặc biệt các chất phát quang được rút ra từ động vật biển có thể sử dụng làm chất dẫn đường để "đọc" được gen và giúp "nhìn" được thấy những tế bào không bình thường, chẳng hạn tế bào ung thư" - Giáo sư Robert Garone giải thích.
Ngoài cua xanh và một số loại tôm, sứa cũng cung cấp cho chúng ta một loại vật liệu cực quý: chất kitin. Những đặc tính sinh học của các phân tử kitin có khả năng kìm hãm sự phát triển của nhiều loại vi sinh vật [nấm, vi khuẩn] mà không gây độc hại khiến cho nó trở thành "vàng ròng" trong y học. Người ta dùng kitin để sản xuất da nhân tạo tự tiêu, giúp cho các biểu bì mọc trở lại ở những vùng da bị bỏng, bị mất; sản xuất chất liền sẹo, sản xuất gạc phẫu thuật tự tiêu. Do khả năng chống vi khuẩn tốt, nên kitin và kitozan - một biến thể của kitin, còn được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực: sản xuất quần áo kháng khuẩn, kem dưỡng da, dầu gội đầu, thuốc sơn móng chân tay...
Lê Anh[Theo Le Point]
CHITIN VÀ NHỮNG ĐIỀU THÚ VỊ BẠN KHÔNG NÊN BỎ QUA
Giáp xác được xem là một nguồn nguyên liệu thủy sản lớn cung cấp rất nhiều cho ngành công nghiệp thực phẩm ở nước ta. Chúng được chế biến thành các loại thực phẩm tươi ngon và giàu giá trị dinh dưỡng cung cấp cho đời sống và xuất khẩu. Hằng năm, các nhà máy chế biến loại bỏ ra một lượng các phế thải giáp xác rất lớn. Nhưng có một điều không phải ai cũng biết rằng trong các phế thải giáp xác này cung cấp một lượng chitin khá lớn. Đó là một nguyên liệu được phát hiện có rất nhiều ứng dụng trong thực tiễn mà có thể thu được dễ dàng từ vỏ của các loài giáp xác này.
Vậy Chitin là gì? Hãy cùng đi tìm câu trả lời đó một cách chính xác qua bài viết dưới đây.
CHITIN LÀ GÌ?
Chitin một polymer chuỗi dài của một N-Acetylglucosamine, một dẫn xuất của glucose. Nó tồn tại ở dạng chất rắn, có màu trắng ngà hoặc vàng nhạt, dạng vẩy hoặc dạng bột, không có mùi và không vị.
Tên gọi khác: Kitin
Công thức phân tử: [C8H13O5N]n
Chitin không tan trong nước, kiềm, axit loãng hoặc các dung môi hữu cơ. Có thể tan được trong dung dịch axit đặc nóng như HCl, H2SO4, H3PO4 78 – 97%, axit formic khan và tan trong hexafluoro isopropanol..
CẤU TRÚC CỦA CHITIN
Chitin là một dạng polysaccharide mạch thằng gồm các tiểu phân N-acetyl-D– Glucosamine kết hợp lại với nhau theo liên kết β[1- 4]. Liên kết của chitin là poly[β-[1→ 4]- 2-acetamido-2- deoxy- D- glucopyranose].
Chitin có cấu trúc tinh thể và nó cấu tạo thành một mạng lưới sợi hữu cơ vì vậy chúng rất chặt chẽ và đều đặn.
Khả năng xảy ra phản ứng hóa học thấp.
Nó từng được xem như cellulose vì chỉ có duy nhất một sự khác biệt trong cấu trúc là: hydroxyl ở vị trí C-2 được thay thế bằng nhóm acetamido.
Đọc thêm bài viết khác: Diatomite là gì? Công dụng của diatomit trong ngành công nghiệp sản xuất
CHITIN ĐƯỢC TÌM THẤY Ở ĐÂU?
Chitin được tìm thấy ở nhiều nơi trên khắp giới tự nhiên.
Đây là một thành phần chính trong các thành tế bào của nấm. Nó còn là các khung xương của các loài động vật giáp xác như: cua, tôm,… và côn trùng.
Có thể tìm thấy nó ở các dải răng kitin của động vật thân mềm, vỏ bên trong của động vật thân mềm, kể cả mực và bạch tuộc.
Nó cũng cấu tạo trên vảy và các mô mềm khác của cá.
Trong vảy của cánh bướm, chitin tổ chức thành các ngăn xếp các lớp nano-lớp hoặc gậy nano bằng tinh thể nano chitin tạo ra màu sắc óng ánh khác nhau bởi sự giao thoa màng mỏng. Điều tương tự cũng được tìm thấy trong các bộ lông chim có màu sắc óng ánh.
CHỨC NĂNG CỦA CHITIN
Chitin và các dẫn xuất của nó có nhiều đặc tính nổi bật như: có hoạt tính kháng nấm, kháng khuẩn, có khả năng tự phân huỷ sinh học cao, không gây dị ứng, không gây độc hại cho người động vật. Do đó, nó được chứng minh là hữu ích cho nhiều mục đích y tế và công nghiệp.
– Chitin cấu tạo nên bộ xương ngoài của một số động vật như tôm, cua và nhiều loại côn trùng. Thành tế bào của nấm cũng được cấu tạo từ chất này. Nó còn giúp cho thành tế bào Protein cứng và không thấm nước.
– Một trong những ứng dụng điển hình của chitin chính laf làm nguyên liệu cho sợi nhân tạo. Các sợi làm từ chitin dùng để sản xuất chỉ khâu “tự tan” và các loại băng vết thương. Chỉ khâu làm từ chitin có độ bền cao và có khả năng chịu được môi trường “khắc nghiệt” như trong mật, nước tiểu và dịch tụy, điều mà những loại chỉ khâu “tự tan” khác không thể làm.
– Theo như nghiên cứu, băng vết thương làm từ chitin có thể dùng trong ứng dụng xử lý nước thải.
– Đun sôi chitin trong dung dịch kiềm đặc ở điều kiện thích hợp sẽ có chitosan. Theo nghiên cứu cho thấy, chitosan có tác dụng làm hạ cholesterol máu theo cơ chế tại chỗ và điều trị viên loét dạ dày.
KẾT LUẬN
Chúng tôi hy vọng rằng bài viết trên đây đã đem đến cho bạn những thông thin khá bổ ích và mới mẻ về Chitin. Nếu có bất kì thắc mắc nào về bài viết, vui lòng để lại lời nhắn phía dưới để được giải đáp nhanh nhất.
Công ty Trung Sơn chuyên mang đến cho bạn những thông tin thú vị về các lĩnh vực liên quan đến nghiên cứu hóa học. Nếu có nhu cầu tìm mua các sản phẩm hóa chất và thiết bị thí nghiệm, hãy liên hệ cho chúng tôi để được hỗ trợ tốt nhất.
Đọc thêm: Dung môi N Butanol là gì? Những điều cần biết về dung môi này