Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị – xã hội của thanh niên Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Được xây dựng, rèn luyện và trưởng thành qua các thời kỳ đấu tranh cách mạng, vì lẽ đó tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh luôn giữ vai trò quan trọng đối với thanh niên trong từng giai đoạn lịch sử.
Từ khi ra đời đến nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng và tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, tuổi trẻ Việt Nam luôn giữ vai trò quan trọng, luôn thể hiện tinh thần xả thân trong các cuộc đấu tranh, kháng chiến giữ vững độc lập, tự do và toàn vẹn lãnh thổ, luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của Đảng, nhà nước và nhân dân giao phó. Luôn phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, nêu cao tinh thần xung phong, tình nguyện, xung kích, đi đầu trong các cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ; trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm; trong thời kỳ kiến thiết xây dựng đất nước sau chiến tranh; trong thời kỳ đổi mới, thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế…
Trong giai đoạn hiện nay khi đất nước đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, có biết bao nhiêu thời cơ và đan xen không ít những khó khăn, thách thức, thanh niên vẫn là lực lượng xã hội to lớn, có tiềm năng hùng hậu. Thế hệ thanh niên ngày nay được kế thừa tinh hoa truyền thống của dân tộc và những thành quả của cách mạng, mở rộng giao lưu quốc tế; họ có mặt mạnh cơ bản về trình độ học vấn cao hơn trước, nhạy cảm với thời cuộc, giàu lòng yêu nước, có khát vọng đưa đất nước vượt qua nghèo nàn, lạc hậu, thực hiện thành công mục tiêu lý tưởng do Đảng đề ra là dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Tuy nhiên cũng cần thẳng thắn thừa nhận rằng, hoạt động của Đoàn Thanh niên và công tác thanh niên trong thời gian qua cũng còn không ít những hạn chế. Tổ chức Đoàn vẫn chưa tạo được sự phát triển đồng đều ở các cấp, chưa phát huy được mạnh mẽ tiềm năng, sức sáng tạo của thanh niên. Công tác giáo dục của Đoàn tuy rộng nhưng chưa sâu, chất lượng của nhiều đoàn viên chưa cao; việc đoàn kết, tập hợp thanh niên trên một số lĩnh vực chưa hiệu quả. Một bộ phận thanh thiếu niên còn có biểu hiện suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, phai nhạt lý tưởng, giảm sút niềm tin, ít quan tâm đến tình hình đất nước, thiếu ý thức chấp hành pháp luật, sống thực dụng, xa rời truyền thống văn hóa dân tộc… Đây là những vấn đề rất đáng lo ngại, trong đó tổ chức Đoàn có phần trách nhiệm lớn.
Để khắc phục những hạn chế hoạt động của Đoàn và công tác thanh niên thì vai trò của tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đối với thanh niên trong giai đoạn hiện nay cần phải tập trung thực hiện tốt những vấn đề sau:
Thứ nhất, tổ chức Đoàn phải làm tốt và có hiệu quả công tác tuyên truyền giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối đổi mới của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước trên cơ sở từ thực tiễn cuộc sống đến với thanh niên. Phải phát huy tốt những thế mạnh thanh niên đó là: Có nhận thức tốt, có kiến thức chuyên sâu, bản lĩnh chính trị vững vàng. Mạnh dạn tham mưu với Đảng, Nhà nước tạo điều kiện cho thanh niên tham gia tích cực vào các chương trình phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.
Thứ hai, hướng thanh niên tới những phẩm chất cần có của người lao động mới để đáp ứng yêu cầu sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế đó là: chủ động, tự giác, khiêm tốn, trách nhiệm cao, có bản lĩnh, giỏi chuyên môn, thành thạo việc, sáng tạo, quan tâm đến năng suất, chất lượng, hiệu quả, có tư duy kinh tế, tiếp cận khoa học công nghệ mới, có kỹ năng giao tiếp xã hội, thích ứng nhanh với môi trường mới... và thông qua đó cải thiện cuộc sống của bản thân mình, gia đình mình ngày càng tốt đẹp hơn.
Thứ ba, đẩy mạnh công tác giáo dục đạo đức cho thanh niên thông qua những bài học từ thực tiễn cuộc sống, từ sự gương mẫu của cán bộ đảng viên, của các nhà lãnh đạo các cấp và nhất là gương thanh niên tiêu biểu, điển hình tiên tiến trên mọi lĩnh vực; đấu tranh chống lối sống thực dụng, ích kỷ, hẹp hòi chạy theo đồng tiền, coi thường luân thường đạo lý. Thông qua các hoạt động văn hóa, giáo dục, truyền thống phải lấy mục đích giáo dục nâng cao đạo đức, thuần phong mỹ tục tốt đẹp cho thanh niên trong thời kỳ hội nhập. Ngoài ra, giáo dục đạo đức cho thanh niên cần tập trung vào những đức tính hiếu thảo với bố mẹ, kính trọng người già, yêu thương trẻ nhỏ, sống trọng tình trọng nghĩa với bạn bè đồng nghiệp, hoạt động đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn... để từng bước hình thành lối sống đẹp trong thanh niên.
Thứ tư, tổ chức Đoàn phải quan tâm đến việc giáo dục sức khỏe thể chất cho thanh niên, tạo cho thanh niên có sân chơi bổ ích, đa dạng hóa hình thức luyện tập thể dục, thể thao trong thanh niên; xây dựng và củng cố các loại hình câu lạc bộ rèn luyện sức khỏe, các loại hình ca múa nhạc, vui chơi giải trí lành mạnh trong thanh niên.
Thứ năm, tổ chức Đoàn phải là trung tâm trong việc xây dựng các mối quan hệ để hỗ trợ thanh niên trong việc xây đắp niềm tin và hoài bão. Tổ chức Đoàn sẽ không thể thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình nếu như không có sự hỗ trợ của các tổ chức khác trong xã hội. Vì vậy, cần có sự phối hợp chặt chẽ trong việc tổ chức, giáo dục và giúp đỡ thanh niên, tổ chức ra các hoạt động sáng tạo, các sân chơi lành mạnh bổ ích nhằm thu hút thanh niên tham gia.
Có thể khẳng định trong giai đoạn hiện nay, lực lượng thanh niên đang đứng trước nhiều cơ hội thuận lợi để tự khẳng định bản thân, cống hiến trí tuệ, sức trẻ cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Vì vậy, tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phải luôn thể hiện rõ vai trò là người bạn đồng hành đầy tin tưởng của thanh niên, để từ đó mới tập hợp và phát huy hết sức mạnh, lòng nhiệt huyết của thanh niên, thực hiện trách nhiệm của một lực lượng tiên phong trong giai đoạn hiện nay./.
Thạch Thiện – Chi đoàn Viện KSND tỉnh Bến Tre
Trả lời: Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh có các tính chất cơ bản sau:
a. Tính chính trị:
Tổ chức Đoàn do Đảng và Bác Hồ sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Do đó, Đoàn lấy mục tiêu, lý tưởng của Đảng làm mục tiêu, phấn đấu của mình. Mục tiêu đó đã được thông qua tại Đại hội XI của Đảng [2011] là phấn đấu xây dựng một nước Việt Nam: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Đoàn là thành viên của hệ thống chính trị, dưới sự lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối và toàn diện của Đảng. Đảng đưa ra cương lĩnh chủ trương, chính sách, chiến lược phát triển đất nước và hoạch định chiến lược công tác cán bộ cho cả hệ thống chính trị, được cụ thể hóa bằng hiến pháp và pháp luật thành những điều luật cụ thể để mọi công dân, mọi tổ chức xã hội thực hiện, dưới sự chỉ đạo, điều hành của cơ quan Nhà nước. Do đó, Đoàn Thanh niên phải là lực lượng xung kích đi đầu thực hiện thắng lợi đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, cơ sở lý luận của cách mạng Việt Nam, đồng thời đứng vững trên lập trường tư tưởng của giai cấp công nhân, lấy nguyên tắc tập trung dân chủ, phê bình và tự phê bình là những vấn đề cốt lõi trong tổ chức, sinh hoạt Đảng. Vì vậy, Đoàn với tư cách là tổ chức gần Đảng nhất, là đội dự bị của Đảng, cũng phải đứng vững trên lập trường và nguyên tắc đó.
b. Tính tiên tiến:
Là đội dự bị tin cậy của Đảng, là chủ nhân tương lai của nước nhà mỗi đoàn viên là hạt nhân nòng cốt trong mọi sinh hoạt, công tác của tổ chức Đoàn, Hội, Đội. Tính tiên tiến trước hết thể hiện bản thân mỗi đoàn viên là những thanh niên tiên tiến, với tinh thần: ở đâu Đảng, Tổ quốc cần thanh niên có, việc gì khó thanh niên làm, thực hiện lời dạy của Bác Hồ:
Không có việc gì khó
Chỉ sợ lòng không bền
Đào núi và lấp biển
Quyết chí ắt làm nên.
Tính tiên tiến thể hiện ngay ở mục tiêu, lý tưởng của Đoàn, ngay trong hành động, việc làm của mỗi đoàn viên thanh niên, nói đi đôi với làm, học đi đôi với hành, đồng hành với thanh niên trong mọi lĩnh vực hoạt động, tiên tiến trong học tập vì ngày mai lập thân, lập nghiệp. Tính tiên tiến còn là xung phong, xung kích, tình nguyện, tự nguyện, tự giác trong mọi hoạt động của Đoàn, Hội, Đội. Vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Tính tiên tiến còn thể hiện trong việc giữ gìn phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, kế tục truyền thống cách mạng của thế hệ cha anh đi trước, dám đương đầu đấu tranh với các quan điểm sai trái làm ảnh hưởng đến lợi ích của Đảng, của dân tộc và nhân dân, chống thói hư, tật xấu, chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, bảo vệ quyền lợi chính đáng cho thanh, thiếu nhi.
Đồng thời tính tiên tiến còn thể hiện trong công tác tuyên truyền, phổ biến, bảo vệ pháp luật và thực hiện pháp luật.
c. Tính quần chúng [xã hội]
Thanh niên là lực lượng to lớn trong xã hội, chiếm bình quân 1/3 dân số [hiện nay dân số Việt Nam khoảng 86 triệu người], do đó tỷ lệ thanh niên trong các tầng lớp xã hội rất lớn. Thanh niên có vị trí, vai trò to lớn trong tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội, quốc phòng, an ninh. ở đâu có thanh niên ở đó có sự định hướng, giúp đỡ, tư vấn đồng hành cùng thanh niên của tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, Hội Sinh viên Việt Nam.
Tính quần chúng thể hiện rất rõ trong những hoạt động của Đoàn, Hội và phong trào thanh, thiếu nhi. Những hoạt động Đoàn không chỉ lan tỏa đến đoàn viên, thanh niên mà còn ảnh hưởng đến những thanh niên chưa có điều kiện trở thành đoàn viên, hội viên.
Tính quần chúng còn ở chỗ Đoàn là thành viên tập thể của Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, đóng vai trò nòng cốt và định hướng chính trị cho hoạt động của Hội. Đoàn còn có mối quan hệ với các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức xã hội nghề nghiệp tạo nguồn lực, điều kiện cho các hoạt động của tổ chức đó.
Hoàng Ngọc Sơn