Bạn cảm thấy buồn chán vì không mua được món đồ yêu thích? Mức chi tiêu luôn vượt quá khoản thu nhập hàng tháng? Nếu câu trả lời là có, đã đến lúc bạn cần thay đổi cách mua sắm.
Theo giáo sư về khoa học sức khỏe Ruth Engs trường Đại học Indiana, một số người nghiện mua sắm [Compulsive Buying Disorder – CBD] vì họ cảm thấy “ám ảnh” cảm giác thỏa mãn khi mua món đồ yêu thích. Khi đó, não sẽ giải phóng endorphins và dopamine. Theo thời gian, cảm xúc trên có thể trở thành nguyên nhân gây nghiện. Điều đáng nói là có đến 10-15% dân số trên thế giới có thể gặp tình trạng này.
Người mắc chứng CBD không chỉ là những người thường xuyên mua sắm vượt quá khả năng tài chính mà còn bao gồm những ai dành nhiều thời gian tìm kiếm trên mạng hay thậm chí là tơ tưởng đến việc mua sắm dù không thực sự làm điều đó.
[Ảnh: Unsplash]
Mua sắm mang lại cảm giác thoải mái, vui vẻ, giúp giảm căng thẳng. Tuy nhiên, ranh giới giữa việc yêu thích và nghiện mua sắm khá mong manh. Không thể kiểm soát hành vi, thường xuyên chạy theo xu hướng hay xem mua sắm là biện pháp giải khuây duy nhất là những dấu hiệu đầu tiên bạn cần lưu ý.
Một số biểu hiện thường thấy ở người mắc CBD:
- Chi tiêu nhiều hơn số tiền bạn có thể mua được
- Mua nhiều hơn những gì bạn thực sự cần
- Mua sắm để loại bỏ cảm giác tức giận, trầm cảm hoặc cô đơn
- Mất kiểm soát hành vi mua sắm
- Thường xuyên tranh luận với người khác về thói quen mua sắm
- Trì hoãn thanh toán hóa đơn và mở tài khoản tín dụng mới để mua sắm nhiều hơn
- Cảm thấy tội lỗi và xấu hổ khi nhìn lại số tiền đã chi tiêu
- Dành nhiều thời gian tính toán tiền bạc và hóa đơn để có thêm tiền mua sắm
- Cảm thấy khó chịu khi không đi mua sắm
[Ảnh: Unsplash]
Người nghiện mua sắm luôn tìm cách che giấu những người xung quanh. Họ thường vứt đi biên lai, hóa đơn thanh toán và nói dối về số tiền đã chi. Hệ quả đầu tiên và dễ nhìn thấy nhất là tình hình tài chính suy giảm. Họ luôn cảm thiếu thốn và cố gắng tìm cách xoay sở hoặc vay mượn từ người khác.
Nhiều người phải đối mặt với vấn đề tài chính, thậm chí có thể bị bao vay bởi nợ nần. Mối quan hệ cá nhân cũng bị ảnh hưởng không ít. Họ dễ gặp mâu thuẫn với người thân hoặc bạn bè, những người cố gắng khuyên họ từ bỏ thói quen tiêu cực này.
Nghiện mua sắm không phải là một hội chứng độc lập mà có thể là sự phản ánh của nhiều triệu chứng tâm lý khác. Những người mắc hội chứng này thường cảm thấy lo âu, trầm cảm, kém tự tin và tìm kiếm sự công nhận từ người khác. Đối với họ, mua sắm là một cách khẳng định giá trị bản thân hay mang lại một địa vị xã hội. Khuyến khích, động viên tích cực từ người thân sẽ giúp họ nhận ra vẻ đẹp thực sự không đến từ việc họ mặc trang phục trị giá bao nhiêu.
Người nghiện mua sắm thường là người theo chủ nghĩa duy vật, với giả định rằng tình cảm và sự ngưỡng mộ có thể được “mua” bằng tiền và bằng trang phục đang mặc trên người. Đối với nhóm người này, sự kết nối xã hội, bắt đầu một thói quen mới lành mạnh sẽ giúp họ thay đổi suy nghĩ.
[Ảnh: Unsplash]
Các biện pháp giúp khắc phục chứng CBD:
- Tránh đi mua sắm một mình
- Lập danh sách những món đồ cần mua trước khi đi mua sắm
- Ghi chép sổ chi tiêu hàng tháng một cách rõ ràng, sau đó tổng kết và đối chiếu giữa các tháng
- Hạn chế lướt các trang bán hàng hay đi qua nơi có nhiều cửa hàng thời trang [chỉ trừ khi bạn thực sự cần mua một món đồ nào đó]
- Hạn chế thanh toán bằng tiền mặt để dễ dàng kiểm soát chi tiêu
- Thường xuyên dọn tủ quần áo để biết được bạn đang có gì và cần mua thêm gì
- Mua những món đồ cơ bản nhưng chất lượng cao, có khả năng kết hợp linh hoạt và dùng được lâu dài
Dọn dẹp tủ quần áo sẽ giúp bạn nhận ra những món đồ không được sử dụng thường xuyên. [Ảnh: Ikea]
Cuồi cùng, điều quan trọng nhất bạn cần nhớ là nghiêm khắc với bản thân. Khi cảm thấy có mong muốn mua sắm, hãy tự phân tâm bằng cách đọc sách, nấu ăn hoặc tập thể dục. Càng giảm việc đi mua sắm, bạn sẽ càng ít có nhu cầu.
Nghiện mua sắm nếu không được khắc phục kịp thời có thể trở thành một căn bệnh tâm lý, gây trở ngại cho cuộc sống. Hãy chỉ nên xem mua sắm là một trong những hoạt động giải trí thông thường, là cách bạn tán thưởng bản thân. Đừng “cuồng” mua sắm và hãy dành thời gian cho điều quan trọng hơn. Học cách yêu những gì mình đang có, bạn sẽ cảm thấy thoải mái hơn và tài khoản ngân hàng cũng thầm cảm ơn bạn đấy.
Thay vì đi mua sắm, hãy rủ cô bạn thân đến xem triển lãm hoặc đơn giản là đi bộ, đọc sách để cuộc sống thư giãn và phong phú hơn. [Ảnh: Unsplash]
—
Xem thêm:
Bí quyết mua sắm thông minh giúp bạn “sống sót” qua mùa Black Friday
Đằng sau lời đồn về 5 món đồ thời trang phong cách Pháp và bí quyết mua sắm tinh giản
Nhóm thực hiện
Nguồn: Tạp chí Phái đẹp ELLE
Ảnh: Tổng hợp
Tham khảo: Refinery29, psychguides
Mua sắm có thực sự giúp chúng ta giảm căng thẳng hay chỉ là cái cớ để bạn thoả thích mua sắm mà không cảm thấy tội lỗi với bản thân?
Đối với phái đẹp, mua sắm là cách phổ biến và hiệu quả nhất để tâm trạng trở nên tốt hơn mỗi khi buồn chán hoặc gặp vấn đề trong cuộc sống. Theo tâm lý học, cách này được gọi là liệu pháp mua sắm [retail therapy]. Thế nhưng, mỗi khi nhắc đến cụm từ này, nhiều người có suy nghĩ khá tiêu cực bởi họ cho rằng điều này chỉ làm cho tình hình tồi tệ hơn khi dẫn đến rắc rối về mặt tài chính.
Vậy liệu pháp mua sắm có thực sự có ích trong việc giúp chúng ta giải toả căng thẳng hay nó chỉ là cái cớ để những người mắc chứng nghiện mua sắm có cơ hội “vung tay quá trán”?
[Ảnh: codeblackreport]
Liệu pháp mua sắm giúp bạn hạnh phúc hơn
Một bài nghiên cứu được đăng trên tập san Psychology and Marketing [Tâm Lý và Tiếp Thị] vào năm 2015 đã cho thấy, mua sắm thực sự có thể giúp xoá tan tâm trạng tiêu cực. Các nhà khoa học cũng theo dõi hành vi bốc đồng của các tình nguyện viên tham gia nghiên cứu để xác định họ có cảm thấy hối hận khi đã tiêu tiền vì mục đích cải thiện tâm trạng hay không. Kết quả cho thấy, các tình nguyện viên dễ bốc đồng hơn khi tâm trạng không ổn và luôn tìm đến các cửa hàng để mua sắm, song họ không hề hối hận với quyết định của mình.
Nghiên cứu khoa học đã cho thấy mua sắm thực sự có thể khiến tâm trạng chúng ta tốt hơn rất nhiều. [Ảnh: Career Girl Daily]
Nghiên cứu khác được đăng trên Tạp chí Consumer Psychology [Tâm Lý Học Người Tiêu Dùng] thì cho rằng, liệu pháp mua sắm không chỉ giúp chúng ta trở nên hạnh phúc ngay lập tức mà còn giúp chúng ta chống lại những muộn phiền và căng thẳng dai dẳng. Trong lúc chúng ta mua sắm, bộ não giải phóng endorphins giúp quên đi mọi mệt mỏi và mang lại tinh thần sảng khoái và những suy nghĩ tích cực.
Các nhà khoa học còn chỉ ra rằng, những người hay buồn và lo âu thường có cảm giác họ không thể làm chủ được cuộc sống của mình. Tuy nhiên khi mua sắm, tâm trạng họ được cải thiện đáng kể vì họ có thể quyết định được mình sẽ đi đâu và mua những gì. Đối với họ, điều quan trọng nhất trong liệu pháp mua sắm không hẳn là mua một thứ gì đó mà là quá trình chọn món hàng. Niềm vui thực sự nằm ở hành trình chứ không phải là đích đến.
Làm sao áp dụng liệu pháp mua sắm mà không bị “cháy túi”?
Liệu pháp mua sắm là một cách hiệu quả để cải thiện tâm trạng nhưng không phải lúc nào nó cũng là cách hoàn hảo để giải quyết vấn đề. Sau cùng thì bạn không thể nào có nguồn tài chính vô tận để giải quyết những vấn đề liên tục bị phát sinh trong cuộc sống. Không phải tự nhiên mà nhiều người có góc nhìn tiêu cực về liệu pháp này, bởi đã có nhiều người lâm vào cảnh nợ nần bởi chứng nghiện mua sắm. Vậy làm thế nào để có thể cải thiện được tâm trạng đáng kể mà không bị “viêm màng túi”?
Chỉ mua những thứ nằm trong dự tính
[Ảnh: Boundless]
Chắc hẳn bạn đã nhiều lần dự trù kinh phí cho một món quà sinh nhật hoặc quà cưới. Việc áp dụng liệu pháp mua sắm cũng tương tự như vậy. Hãy tự giới hạn nguồn tài chính của bản thân và chỉ mua những thứ mà bạn đã dự tính. Bằng cách này, bạn không chỉ rèn luyện được cách đưa ra quyết định đúng đắn mà còn học được cách kiềm chế để không “vung tay quá trán”.
Window shopping – Mua sắm bằng mắt
[Ảnh: Face To Feet]
Hãy bỏ tất cả những thẻ tín dụng và tiền mặt ở nhà, bắt đầu một cuộc dạo vòng quanh trung tâm thương mại, dành thời gian để ngắm nhìn những món đồ mà bạn yêu thích. Bài nghiên cứu trên Tạp chí Tâm Lý Học Người Tiêu Dùng còn nhấn mạnh rằng, mua sắm bằng mắt cũng rất hiệu quả trong việc cải thiện tâm trạng. Điểm cộng của phương pháp này chính là, bạn không cần phải chi tiền mà vẫn được trải nghiệm liệu pháp mua sắm. Tuy nhiên, một vài người có thể sẽ thấy đây là một phương thức “tra tấn tinh thần” bởi chỉ có thể nhìn ngắm những thứ mình thích mà không thể có được nó.
Mua những thứ nhỏ nhặt, đơn giản nhưng thiết thực
[Ảnh: Image Nesmy]
Để cải thiện tâm trạng, bạn không nhất thiết phải mua một chiếc váy đắt tiền hay một đôi giày hàng hiệu cao cấp, mà đôi khi những thứ nhỏ nhặt, đơn giản cũng giúp ích rất nhiều. Một hộp nến thơm, một loại trà mới hay quyển sách từ lâu đã nằm trong wish-list sẽ là những gợi ý không tồi để mang đến cho bạn những giây phút thư giãn sau khoảng thời gian căng thẳng.
Có thể trong suy nghĩ của nhiều người, liệu pháp mua sắm là tiêu cực, đặc biệt khi người áp dụng không thể kiểm soát được bản thân. Thế nhưng, đây vẫn là một trong những cách hiệu quả nhất để giúp bạn giải toả được căng thẳng, suy nghĩ tích cực hơn, nhất là khi dành thời gian yêu thương bản thân. Và nếu bạn đã tự cho phép nuông chiều chính mình một chút, hãy suy nghĩ một cách kỹ càng trước khi đưa ra các quyết định mua sắm nhé.
Nhóm thực hiện
Bài viết: Kỳ Duyên
Nguồn: Tạp chí Phái đẹp ELLE