Các loại thức ăn dạng sống có chứa nhiều chất độc thường được chế biến bằng cách nào

Dinh dưỡng là nguồn nguyên liệu thiết yếu cho các quá trình xây dựng, hoạt động cũng như chống lại các yếu tố bất lợi của cơ thể. Để đảm bảo cơ thể hoạt động khỏe mạnh, hiệu quả, cơ thể cần được cung cấp dinh dưỡng đầy đủ thông qua chế độ ăn uống. Tuy nhiên, cũng từ các loại thực phẩm đó, người tiêu dùng đang phải đối mặt với những mối nguy thường trực.

Thực phẩm có chứa chất độc

Trong tự nhiên, chất độc là một biện pháp tự vệ tự nhiên vốn có của sinh vật. Các sinh vật có chứa các thành phần độc tố từ ít gây hại, đến đặc biệt nguy hiểm là điều khá phổ biến. Ở nước ta, nếu chỉ tính riêng các vụ ngộ độc có liên quan đến việc ăn nhầm các loài thực phẩm có chứa chất độc không hề ít.

Một số loại thực phẩm có chứa chất độc phổ biến tại nước ta, với nhiều vụ ngộ độc liên quan như: Ngộ độc lá ngón, ngộ độc ăn cua mặt quỷ, ngộ độc ăn cá nóc…

Mật cá trắm với lời đồn truyền miệng rằng uống sống sẽ tăng cường sức khỏe, thế là có người uống, và đã có nhiều trường hợp phải đưa đi cấp cứu. Trong mật cá có một chất alcol steroid là 5 a cyprinol, chất này khi vào dạ dày, được hấp thu vào máu đi tới gan, thận, gây ra suy gan và suy thận cấp.

Củ sắn (khoai mì), đặc biệt là trong lớp vỏ có chứa chất độc xyanua. Khi luộc với số lượng lớn, chất này sẽ đóng váng trên bề mặt nước. Ăn phải chất này với hàm lượng cao sẽ bị ngộ độc. Cách tốt nhất để loại bỏ chất xyanua trong sắn là lột vỏ,  ngâm trong nước lạnh nhiều giờ trước khi luộc. Trong lúc luộc, nên mở nắp nồi để chất xyanua bay đi, lượng độc chất sẽ giảm đáng kể.

Chất độc trong thực phẩm có thể đến từ bản thân thực phẩm...

Độc tố trong quá trình chế biến

Các thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm đóng hộp, để đảm bảo khả năng bảo quản cũng như giúp gia tăng hương vị, màu sắc, các loại phụ gia như chất tạo màu, chất tạo mùi, chất bảo quản, chất chống nấm mốc…, được sử dụng phổ biến. Nếu các loại phụ gia này được cấp phép cũng như được sử dụng đúng công dụng, đúng liều lượng thì việc chế biến, tiêu thu các thực phẩm này là an toàn đối với người sử dụng. Thế nhưng, tiêu chí này phần lớn dựa trên “lương tâm” của nhà sản xuất là chính, cho nên việc kiểm soát vô cùng phức tạp và nhiều khó khăn.

...hoặc phát sinh trong quá trình lưu trữ

Khi “lương tâm” của nhà sản xuất được đặt thấp hơn lợi ích kinh tế, thì đó là lúc mối nguy sức khỏe của người tiêu dùng bị bỏ ngô.

Một số phụ gia thực phẩm không được sử dụng nhưng vẫn đang bị lạm dụng trong chế biến, bảo quản thực phẩm có thể kể đến như:

Hàn the: Còn gọi là Borax,  một chất cấm dùng trong thực phẩm, nhưng thường xuất hiện trong các món ăn như giò, chả, bánh phở, bánh cuốn… nhằm tạo độ dai, giòn, tăng thời gian bảo quản. Phụ gia này có thể gây nhiều tác hại nguy hiểm đến sức khỏe người sử dụng từ mãn tính đến cấp tính. Trường hợp ngộ độc mãn tính,  xuất hiện các triệu chứng như: mất cảm giác ăn ngon, tróc da, niêm mạc mẩn đỏ,… Trong các trường hợp cấp tính, có các biểu hiện như đau đầu, hôn mê, co giật, xuất huyết hệ tiêu hóa…

Hàn the, cấm dùng trong thực phẩm, nhưng thường xuất hiện trong các món ăn như giò, chả, bánh phở, bánh cuốn...

Vàng ô: Là một loại thuốc nhuộm diarylmethane, được sử dụng trong công nghệ nhuộm vải, giấy, quét tường hoặc in ấn tạo màu mực. Chất này khá độc nếu hít, nuốt hoặc ngấm qua da. Nếu tiếp xúc nhiều có thể gây ra ngứa và bong tróc, gây sặc và viêm phế quản nếu hít phải. Nó có thể phá hủy hệ thần kinh, thận và gan, thậm chí gây ra ung thư nếu tiếp xúc trong một thời gian dài. Đây là một chất được tổ chức ung thư thế giới IARC xếp vào chất gây ung thư nhóm 3 tức là khả năng gây ung thư cao. Vàng ô thường được các “gian thương” sử dụng trong các loại thực phẩm có màu vàng tươi như dưa cải, măng chua hay tẩm nhuộm lên da gà để có màu sắc bắt mắt.

Những lời cảnh báo

Ngoài yếu tố thành phần chất độc có sẵn trong thực phẩm cũng như các chất phụ gia gây mất an toàn thực phẩm, việc bảo quản thực phẩm không đúng cách cũng là nguồn phát sinh nguy cơ mất an toàn của thực phẩm. Tùy theo tính chất của từng loại vi sinh vật, nấm mốc gây hại mà mức độ độc hại có thể khác nhau. Gây các rối loạn tiêu hóa như đau bụng, đi ngoài, tiêu chảy… cho đến nguy hại hơn là tích lũy độc chất gây hại lâu dài hay thậm chí gây tử vong.

E.coli: Vi khuẩn Escherichia coli là một vi khuẩn thường sống trong ruột của người và động vật. Hầu hết các loại vi khuẩn E. coli được biết đến với tác hại là nguyên nhân gây ra tiêu chảy tạm thời và thoáng qua, hay một số nhiễm trùng nặng đường ruột, dẫn đến bệnh cảnh nặng hơn với tiêu chảy, đau bụng và sốt.

Aflatoxin: Độc tố Aflatoxin được biết đến là một trong những tác nhân gây bệnh ung thư gan mạnh mẽ nhất. Đây là một độc tố hóa học không bị mất đi dù được chế biến theo các cách thông thường. Aflatoxin là độc tố thường tìm thấy trong các loại thực phẩm bị nấm mốc như bắp, lạc… Một số nghiên cứu cho thấy Aflatoxin cũng được tìm thấy trong sữa bò khi chúng ăn thực phẩm có chứa độc chất này.

- Việc nhận biết các loài động, thực vật có chứa độc tố là một trong những kỹ năng sinh tồn cơ bản của con người. Với những loài động, thực vật lạ, chưa xác định chính xác được mức độ an toàn, thì không nên sử dụng.
- Một dạng ngộ độc thứ 2 có liên quan đến các thành phần có độc có chứa trong thực phẩm, đó là ăn phải các bộ phận có chứa chất độc hoặc cách chế biến không phá hủy được độc tố vốn có. Dạng này thường xuất hiện ở một nhóm người cùng ăn chung thực phẩm đó, mang tính cục bộ, khu trú như hộ gia đình, cùng bữa ăn…

Cà chua xanh có chứa chất độc Solanine. Do đó, khi ăn cà chua xanh, khoang miệng có cảm giác đắng chát; sau khi ăn có thể xuất hiện các triệu chứng ngộ độc như chóng mặt, buồn nôn, nôn mửa… Giới khoa học còn cảnh báo ăn cà chua xanh sống càng nguy hiểm.

Nước chè thường được nhiều người sử dụng như “thần dược” chống buồn ngủ hoặc dùng để giảm cân, ngăn ngừa quá trình lão hóa, trị mụn,…

Tuy nhiên, chè bị mốc tức là nó đã nhiễm penicillin và aspergillus. Nếu uống trà bị mốc, nhẹ cũng cảm thấy chóng mặt, tiêu chảy.

Vì thế, nếu thấy chè đã bị mốc thì không nên tiếc rẻ để lại uống mà hãy vứt đi.

3. Đậu xanh không nấu chín

Đậu xanh có chứa saponin và lectins, saponin, một chất gây kích thích mạnh mẽ đối với đường tiêu hóa của con người, có thể gây ra viêm xuất huyết, giải thể các tế bào máu đỏ.

Trong đậu cũng chứa hemagglu tin in với tập hợp tế bào máu đỏ gây ra ngộ độc sau khi ăn. Vì vậy nếu ăn đậu xanh chưa nấu chín dễ bị ngộ độc.

4. Bắp cải thối

Trong bắp cải thối có chứa nitrite, chất này đóng vai trò trong sự hình thành methemoglobin trong máu người, khiến máu mất các chức năng oxy, làm cho ngộ độc oxy, chóng mặt, đánh trống ngực, nôn mửa, tím môi… bị nặng có thể gây bất tỉnh, co giật, khó thở, không kịp thời cứu hộ có thể đe dọa tính mạng.

Vì thế, tuyệt đối không nên sử dụng bắp cải để nấu ăn khi nó đã bị thối.

5. Lòng trắng trứng gà sống

Lòng trắng trứng gà sống khi ăn vào cơ thể rất khó hấp thu.

Trong trứng gà sống có các chất làm cản trở sự hấp thu dinh dưỡng cơ thể và phá hoại công năng tiêu hóa của tụy tạng. Ngoài ra, ăn trứng gà sống rất mất vệ sinh, dễ đưa các vi khuẩn vào cơ thể, gây bệnh.

6. Bí ngô để lâu

Bí ngô chứa hàm lượng đường cao, hơn nữa, do lưu trữ thời gian dài, khiến bên trong bí ngô xảy ra quá trình hô hấp kỵ khí – lên men, và biến chất, vì vậy khi ăn sẽ gây nguy hiểm tới sức khỏe.

7. Mộc nhĩ tươi

Mộc nhĩ tươi chứa chất nhạy cảm với ánh sáng - chất Porphyrin. Sau khi ăn, với sự chiếu rọi của ánh nắng mặt trời, chúng ta rất dễ bị viêm da, xuất hiện trạng thái ngứa, chứng phù thủng, đau nhức; có người bị phù nề thanh quản sẽ dễ gây nên tình trạng khó thở.

Vì vậy, chỉ nên ăn mộc nhĩ khô, ngâm trong nước nấu lên thì mới an toàn.

8. Rau cải nấu chín để qua đêm

Trong rau cải chứa nhiều chất nitrat. Nếu để rau cải qua đêm, do tác dụng của vi khuẩn, muối nitrat chuyển thành muối nitrit, sau khi ăn có thể làm cho tổ chức trong cơ thể thiếu ôxy, xuất hiện triệu chứng trúng độc, đau đầu, chóng mặt, nôn mửa. Ngoài ra, chất nitrit có nguy cơ cao gây ung thư đường ruột.

9. Sắn và măng tây

Triệu chứng xuất hiện sau vài giờ ở người ăn măng tươi và sắn độc, chất tập trung ở vỏ sắn, xơ sắn là acid cyanhydric khi vào máu, độc tố nầy gây ra thiếu oxy cho tổ chức tế bào.

Người bệnh cảm thấy ngạt thở, chóng mặt, đau đầu, buồn nôn, nặng hơn là co giật tím và hôn mê, tụt huyết áp và tử vong nhanh chóng.

Vì thế việc xử lý măng và sắn lúc đầu tiên có vai trò quyết định lọc bỏ chất độc cyanide có trong măng và sắn (luộc măng nhiều lần bỏ nước đi, hay ngâm nhiều giờ sau khi gọt vỏ và tước bỏ khi luộc).

Khi có triệu chứng ngộ độc phải uống ngay than hoạt tính và cho đi đến bệnh viện cấp cứu.​

10. Dưa muối chưa kĩ

Dưa muối là món ăn được nhiều người ưa thích. Nhưng nếu không biết sử dụng đúng cách thì dưa muối đôi khi lại trở thành thứ gây hại.

Bởi vì trong một vài ngày đầu muối dưa, vi sinh vật sẽ chuyển hóa nitrat trong các nguyên liệu thành nitric, làm hàm lượng nitric tăng cao, độ pH giảm dần (có nghĩa là độ chua tăng dần lên). Ăn dưa ở giai đoạn này thì có vị cay, hăng, hơi đắng vì chưa đạt yêu cầu. Loại dưa này chứa nhiều nitrate, ăn vào rất có hại cho cơ thể.

11. Gừng dập

Gừng tươi là thực phẩm không nên để lâu bởi sau một vài ngày nó sẽ bị mềm, tóp đi và hỏng dần ở các nhánh nhỏ và các vết cắt, nếu vì tiếc rẻ mà cố cắt bỏ phần hỏng và dùng tiếp phần nguyên vẹn của củ gừng thì bạn nên biết rằng, theo một số nghiên cứu thấy rằng do quá trình dập nát, cũ hỏng mà bên trong củ gừng đã xảy ra một chất độc hại có tên là shikimol.

Chất này nằm trong cả củ gừng chứ không phải chỉ ở phần giập nát nên không thể cắt bỏ hết. Đây là hoạt chất với độc tính rất cao có thể gây sự biến đổi tế bào gan của một người đang khoẻ mạnh, cho dù lượng chất này có thể bị hấp thụ rất ít.

12. Khoai tây mọc mầm

Khoai tây mọc mầm là loại thực phẩm cực kì gây độc cho sức khỏe con người.

Trong điều kiện không thích hợp (ẩm ướt) khoai tây sẽ mọc mầm. Khi đó sẽ sinh chất độc solamine, chất này kích thích tương đối mạnh đến niêm mạc dạ dày, ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương.

Nếu ăn khoai tây mọc mầm có nguy cơ bị đau bụng, ỉa chảy, nôn mửa, thậm chí bị suy hô hấp.

13. Độc tố bufotoxin trong gan, trứng, da cóc

Đây là hoạt chất với độc tính rất cao có thể gây sự biến đổi tế bào gan của một người đang khỏe mạnh, cho dù lượng chất này có thể bị hấp thụ rất ít.

Do độc tố bufotoxin và một số chất khác có nhiều trong gan, trứng da cóc, 1-2 giờ sau khi ăn.

Các độc tố này gây ra các triệu chứng nỗi bật cho người bệnh là đau bụng, buồn nôn, nôn, tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim nặng, suy hô hấp và ngừng thở, trụy mạch, tử vong chỉ sau 3- 4 giờ nếu không được cứu chữa kịp thời tại các Khoa Cấp cứu và Hồi sức Chống độc.

Chi Chi - Theo Người đưa tin