Đối với các định nghĩa khác, xem Mối [định hướng]. Mối, tên khoa học Isoptera, là một nhóm côn trùng, có họ hàng gần với gián. Mối là nhóm côn trùng có "tính xã hội" cao. Chúng lập thành vương quốc sớm nhất.
Mối lính [đầu đỏ] và mối thợ [đầu màu nhạt]
Mastotermitidae
thuộc loài mối đất Đài Loan [Coptotermes formosanus].
Brullé, 1832Các họ
Kalotermitidae
Termopsidae
Hodotermitidae
Rhinotermitidae
Serritermitidae
Đôi khi người ta gọi mối là "kiến trắng" nhưng thực tế chúng chẳng có họ hàng gì với kiến [thậm chí chúng còn tấn công nhau], chúng chỉ có mối quan hệ: đều là côn trùng. Mối từng được phân loại làm một bộ riêng là bộ Cánh bằng [Isoptera], tuy nhiên, dựa trên chứng cứ DNA, người ta thấy có sự ủng hộ cho một giả thuyết gần 120 năm trước, nguyên thủy dựa trên hình thái học, rằng mối có quan hệ họ hàng gần gũi nhất với các loài gián ăn gỗ [chi Cryptocercus]. Gần đây, điều này đã dẫn tới việc một số tác giả đề xuất rằng mối nên được phân loại lại như là một họ duy nhất, gọi là Termitidae, trong phạm vi bộ Blattodea, một bộ chứa các loài gián.[1][2] Tuy nhiên, phần lớn các nhà nghiên cứu ủng hộ biện pháp ít quyết liệt hơn và coi mối vẫn là nhóm có tên gọi khoa học Isoptera, nhưng chỉ là một nhóm dưới bộ trong gián thực thụ, nhằm bảo vệ phân loại nội bộ của các loài mối[3]. .
Mối là một loài côn trùng hoạt động ẩn náu, theo đàn. Trên thế giới có hơn 2700 loài mối, thường thấy nhất là mối nhà, mối đất cánh đen.
Vào đầu tháng 5, tháng 6 hằng năm, mối cánh dài từ trong tổ bay ra, bay không lâu thì rụng cánh và bò, mối đực tìm mối cái giao phối, gặp hoàn cảnh thích hợp thì chui vào tổ sinh nở. Mối đực chuyên giao phối, mối hậu là mối cái chuyên đẻ trứng; chúng là cơ sở sinh sôi đàn mối cho tổ mới. Sau khi làm tổ 10 ngày thì bắt đầu đẻ trứng, một tháng sau ấu trùng ra đời, sau hai tháng, qua mấy lần lột xác lớn lên thành mối thợ và mối lính.
Đầu nhỏ, bụng to [có thể dài từ 12–15 cm]. Bộ phận sinh dục phát triển.
Mối hậu có thể sống 10 năm; lúc đầu đẻ ít trứng, sau 4-5 năm, bộ phận sinh dục trưởng thành, mỗi ngày có thể đẻ ra 8000-10000 trứng.
Mối thợ
Cơ thể nhỏ, các chi phát triển.
Mối thợ chiếm số đông, tới 70-80% trong đàn mối, gánh vác mọi công việc trong vương quốc như xây tổ, làm đường, chuyển trứng, hút nước, nuôi nấng mối non...
Mối thợ dùng đồ ăn và bùn, qua gia công kỹ lưỡng cho dính vào nhau để xây tổ. Có tổ chính và tổ phụ, là nơi chủ yếu để đàn mối sinh hoạt tập thể và sinh sống. Ở châu Phi, có loài mối xây tổ trên mặt đất thành gò mối cao đến 10 m và rất chắc chắn, tựa như pháo đài, thành lũy vậy.
Mối lính
Mối lính phân hóa từ mối thợ. Mối lính không nhiều, chủ yếu canh gác và tấn công. Cặp hàm trên mối lính rất phát triển [là vũ khí lợi hại của chúng], có con còn có tuyến hàm tiết ra dịch nhũ trắng, khi đánh nhau có thể phun chất dịch làm mê đối phương.
Giác quan hai bên miệng của mối lính rất đặc biệt, mất khả năng lấy mồi, khi cần thì mối thợ phải cho mối lính ăn.
Mối thích ăn chất cellulose của gỗ. Mối thợ có giác quan hai bên miệng kiểu nhai đặc biệt, vòm họng rất chắc. Chất cellulose của gỗ khó tiêu hoá nhưng đường ruột mối có một loài siêu trùng roi tiết ra dung môi có thể phân giải cellulose thành đường cung cấp cho mối.
Mối là côn trùng có hại đối với các công trình xây dựng, thậm chí nhiều vật dụng quan trọng của con người. Sức ăn của đàn mối có thể phá hoại nhà cửa, đê điều, hồ chứa nước, thuyền bè, cầu cống..., thậm chí tiêu hủy nhiều tài liệu thư viện quý giá...
Do cuộc sống bầy đàn với số lượng thành viên cực lớn, để chống lại tác hại của mối, không thể chỉ nhắm vào từng cá nhân đơn lẻ. Bên cạnh việc xử lý để chống lại sự xâm nhập phá hoại của đàn mối, người ta còn tìm nhiều biện pháp để tiêu diệt cả hệ thống tổ mối, với mục đích quan trọng nhất là phải diệt được mối chúa.
Loài mối "gỗ khô" có thể phát hiện tổ một cách đơn giản, thông qua đặc điểm sinh sống đục gỗ thành các khe dích dắc, vừa khai thác thức ăn vừa làm nơi cư trú. Do tổ mối loài này hình thành từ bằng những hạt phân đùn ra ngoài như hạt cát nên chúng còn gọi là mối "đống cát". Diệt loại này chỉ cần dùng thuốc đặc trị mối tiêm trực tiếp vào tổ.
Các loài mối khác trong công trình trong đó có loài mối nhà [copt-formosanus], tổ phần lớn nằm dưới nền nhà hoặc trong ruột panen, tổ phụ có thể xuất hiện ở góc tường, trên trần nhà v.v… Để tìm được tổ các loài trên, người ta thường dùng các dụng cụ phức tạp như máy dò đồng vị phóng xạ, siêu âm, hoặc đo điện trở v.v... Để tiêu diệt tổ mối dạng này, người ta thường dùng phương pháp hóa sinh, phun thuốc vào mối thợ nhằm lây nhiễm độc hoặc các vi sinh có hại cho mối để tiêu diệt tổ mối và mối chúa.
- ^ “Termites are 'social cockroaches'” [bằng tiếng Anh]. BBC News. ngày 13 tháng 4 năm 2007.
- ^ Eggleton P. &al. [2007], Biological Letters, 7-6, trích dẫn trong Science News tập 171, trang 318
- ^ Lo N. &al. [2007], Biology Letters, ngày 14 tháng 8 năm 2007, doi 10.1098/rsbl.2007.0264
| Wikispecies có thông tin sinh học về Mối |
| Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Mối. |
- Krishna, Kumar.; Grimaldi, David A.; Krishna, Valerie.; Engel, Michael S. [2013] Treatise on the Isoptera of the world. Bulletin of the American Museum of Natural History, no. 377 Lưu trữ 2014-07-30 tại Wayback Machine
- Termite Fact Sheet highlighting species, habits, habitats and threats
- University of California advice on Drywood Termites
- Pictures of termites
Lấy từ “//vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Mối&oldid=67994226”
Mối vua mối chúa được biết đến như thành phần sinh sản chính trong tổ mối. Số lượng trứng được mối chúa sinh ra biến đổi tùy theo loài và tuổi của mối chúa. Tại các vùng nhiệt đới, sự sinh sản diễn ra liên tục quanh năm, mặc dù có dao động theo mùa. Tại những vùng có khí hậu ôn hòa hơn, mối thường hoãn việc đẻ trứng trong những tháng lạnh. Vậy có phải khi mối vua và mối chúa chết đi thì tổ mối sẽ hoàn toàn bị tiêu diệt? Cùng tìm hiểu vấn đề này ngay sau đây nhé!
Có bao nhiêu mối vua mối chúa trong tổ mối?
Trong các tổ mối thông thường chỉ có 1 mối vua. Tuy nhiên, 1 số tổ có tới 3 mối vua. Cũng giống như mối vua, trong 1 tổ mối thường chỉ có 1 mối chúa. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp trong tổ mối có đến 2-3 mối chúa, thậm chí có tổ có đến 8 mối chúa.
Trong 1 tổ cùng tồn tại nhiều mối vua mối chúa có thể giải thích là do các đôi mối cánh đầu tiên cùng bay đến 1 gốc cây hoặc khe rỗng để xây tổ. Sau khi xây tổ, những mối cánh này phát triển thành mối chúa và cùng chung sống với nhau trong 1 hoàng cung.
Bên cạnh đó, khi thử nghiệm nuôi 5 đôi mối cánh trong 1 lồng nuôi, các nhà khoa học đã thấy chúng có thể chung sống với nhau trong một chỗ và duy trì mọi hoạt động sống bình thường của tổ.
Nhiệm vụ của mối vua mối chúa là gì?
Tổ mối được thành lập khi một con mối có khả năng sinh sản tham gia cuộc giao phối. Bầy mối này bao gồm mối sinh sản hậu bị đực và cái từ tổ mối đã phát triển đầy đủ. Khác với mối thợ và mối lính, mối sinh sản được trang bị cánh, nhiều loài có màu sẫm.
Sau khi giao phối, chúng tìm chỗ đậu và rụng cánh. Các con mối này trở thành mối vua mối chúa trong tổ mới, chức năng cơ bản của mối vua là thụ tinh cho mối chúa. Mối chúa chịu trách nhiệm đẻ trứng để duy trì sự sống và phát triển của tổ mối.
Tuy nhiên, nhiệm vụ của mối chúa trong tổ mối lại đa dạng và thay đổi qua thời gian. Sau khi kết đôi với một con đực, nó bắt đầu nhiệm vụ đặt nền móng trong việc thành lập tổ. Nó phải xác định một địa điểm làm tổ thích hợp, đào xới và bắt đầu đẻ trứng nở ra lứa mối thợ đầu tiên.
Mối vua mối chúa được nuôi dưỡng và chăm sóc bởi đàn mối thợ thông qua một lỗ nhỏ trong các bức tường chắc chắn của tổ mối. Mối chúa đẻ trứng đều đặn mỗi ngày. Mối thợ mang trứng đến phòng ấp trứng.
Nhìn chung, mối chúa chẳng khác gì một “cỗ máy đẻ” khi cả vòng đời có thể lên đến 25-50 năm của nó chỉ dành cho việc nằm yên một chỗ và đẻ trứng. Lúc đầu, việc sinh sản trứng rất chậm chạp, nhưng tăng dần qua mỗi năm.
> Bài viết liên quan:
Nhiệm vụ chính là sinh sản vậy khi mối vua mối chúa chết đi thì tổ mối có diệt vong?
Mối vua và mối chúa là các cá thể mối cánh đực đã rụng cánh sau khi bay giao hoan phân đàn và xây dựng tổ. Khi mối vua chết thì các mối trung gian có thể sẽ phát triển thành mối vua thay thế. Tương tự, mối chúa được chia làm hai loại là mối chúa chính thức và mối chúa thay thế.
Mối chúa chính thức là mối chúa được hình thành sau khi bay giao hoan phân đàn, tức là một trong hai cá thể đầu tiên của tổ mối. Mối chúa thay thế được hình thành khi mối chúa chính thức bị chết. Chính việc tạo ra các mối vua và mối chúa bổ sung sau khi mối vua và mối chúa chính thức bị tiêu diệt nên trong phòng trừ mối chỉ diệt mối vua mối chúa là chưa hiệu quả.
Hiểu đơn giản để diệt mối tận gốc thì việc tiêu diệt cả tổ mối kể cả mối vua mối chúa là điều rất cần thiết, tuy nhiên nếu chỉ giết chết được mối vua mối chúa thì chỉ sau một thời gian tổ mối mới sẽ tiếp tục được hình thành và phát triển.
Vậy nên để tiêu diệt mối triệt để và đạt hiệu quả tối ưu, tốt nhất là bạn nên liên hệ với các công ty chuyên cung cấp dịch vụ diệt mối chuyên nghiệp hoặc các Trung Tâm Diệt Côn Trùng Sinh Học uy tín gần nhất để được tư vấn các giải pháp phù hợp.