ĐỊNH LƯỢNG CA 125
[Cancer antigen 125]
Kháng nguyên ung thư 125 [CA-125] là một protein hiện diện trên bề mặt của hầu hết các tế bào ung thư buồng trứng. Một lượng nhỏ CA-125 được sản xuất bởi các mô bình thường khắp cơ thể và một số bệnh ung thư khác. CA 125 có thể tăng cao ít mà không phải do ung thư như mang thai, kinh nguyệt và bệnh viêm vùng chậu. xét nghiệm CA 125 thường được chỉ định trong ung thư buồng trứng.
NGUYÊN LÝ
CA 125 được định lượng bằng phương pháp miễn dịch sandwich sử dụng công nghệ hóa phát quang hay điện hóa phát quang. CA 125 có trong mẫu thử đóng vai trò kháng nguyên được kẹp giữa hai kháng thể, kháng thể thứ nhất là kháng thể đơn dòng đặc hiệu kháng CA 125 đánh dấu biotin, kháng thể thứ hai là kháng thể đơn dòng đặc hiệu kháng CA 125 đánh dấu ruthenium [chất có khả năng phát quang] tạo thành phức hợp miễn dịch kiểu sandwich. Cường độ phát quang tỷ lệ thuận với nồng độ CA 125 có trong mẫu thử.
CHUẨN BỊ
Người thực hiện
01 cán bộ đại học, 01 kỹ thuật viên chuyên ngành hóa sinh
Phương tiện, hóa chất
Phương tiện: Máy xét nghiệm như Cobas e411, e170. e601, Architect…
Hóa chất: Hóa chất xét nghiệm CA 125, chất chuẩn CA 125, chất kiểm tra chất lượng CA 125.
Người bệnh
Người bệnh cần được giải thích về mục đích của việc lấy máu để làm xét nghiệm. Không dùng Biotin trước khi lấy máu 8 tiếng.
Phiếu xét nghiệm
Phiếu xét nghiệm cần ghi đầy đủ thông tin về tên, tuổi, giới tính, khoa phòng, chẩn đoán của người bệnh và ghi rõ chỉ định xét nghiệm
CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
Lấy bệnh phẩm
Lấy 3 ml máu tĩnh mạch vào ống không có chất chống đông hay ống có chất chống đông là Li, Na, NH4-Heparin và K3-EDTA và Sodium Citrat. Máu không vỡ hồng cầu.
Sau khi lấy máu, đem ly tâm phút tách lấy huyết thanh hoặc huyết tương.
Bệnh phẩm ổn định 5 ngày ở 2–8°C, 3 tháng ở -20°C.
Bệnh phẩm chỉ rã đông 1 lần và phải để bệnh phẩm đạt nhiệt độ phòng trước khi phân tích. Để tránh hiện tượng bay hơi, bệnh phẩm, chất chuẩn, chất kiểm tra chất lượng nên phân tích trong vòng 2 giờ.
Tiến hành kỹ thuật
Máy phân tích cần chuẩn bị sẵn sàng để thực hiện phân tích mẫu: Máy đã được cài đặt chương trình xét nghiệm CA 125. Máy đã được chuẩn với xét nghiệm CA 125. Kết quả kiểm tra chất lượng với xét nghiệm CA 125 đạt yêu cầu không nằm ngoài dải cho phép và không vi phạm luật kiểm tra chất lượng.
Người thực hiện phân tích mẫu nhập dữ liệu về thông tin người bệnh và chỉ định xét nghiệm vào máy phân tích hoặc hệ thống mạng [nếu có].
Nạp mẫu bệnh phẩm vào máy phân tích
Ra lệnh cho máy thực hiện phân tích mẫu bệnh phẩm
Đợi máy phân tích mẫu theo protocol của máy
Khi có kết quả cần xem xét đánh giá kết quả sau đó in báo cáo hoặc ghi kết quả vào phiếu xét nghiệm để trả cho người bệnh.
NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ
Trị số bình thường: < 35 U/ml.
CA 125 máu tăng trong: CA 125 tăng cao trong ung thư buồng trứng, nội mạc tử cung, vú… và có giá trị nhất trong việc chẩn đoán ung thư buồng trứng; CA 125 còn tăng trong một số bệnh lành tính như viêm nội mạc, viêm phần phụ, viêm tụy xơ gan.
CA 125 máu giảm trong: Sự giảm nồng độ CA 125 cũng có giá trị theo dõi hiệu quả của phương pháp điều trị, sự tăng trở lại báo hiệu bệnh tái phát
NHỮNG SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ
Những yếu tố gây nhiễu cho kết quả xét nghiệm. Kết quả xét nghiệm không bị ảnh hưởng khi:
+ Huyết thanh vàng: Bilirubin < 66 mg/dL .
+ Tán huyết: Hemoglobin
+ Huyết thanh đục: Triglyceride < 2000 mg/dl.
+ Biotin 5 mg/ngày cần lấy máu xét nghiệm ít nhất 8h sau khi sử dụng Biotin lần cuối.
+ Không có hiệu ứng “high-dose hook” [Hiệu ứng mẫu bệnh phẩm có nồng độ cao] khi nồng độ CA 125 tới 50 000 U/mL
+ RF
Khắc phục: Có thể hòa loãng bệnh phẩm và thực hiện lại xét nghiệm sau đó nhân kết quả với độ hòa loãng [Trường hợp có hòa loãng tự động trên máy thì kết quả không cần nhân với độ hòa loãng do máy đã tự tính toán].
Xét nghiệm CA-125 thực chất là xét nghiệm đo hàm lượng CA 125 của protein trong máu. Đây là một loại kháng nguyên ung thư. Trong các điều kiện cơ thể khác nhau sẽ dẫn tới hàm lượng CA 125 khác nhau. Từ đó, bác sĩ có thể chẩn đoán ra bệnh của người xét […]
Xét nghiệm CA-125 thực chất là xét nghiệm đo hàm lượng CA 125 của protein trong máu. Đây là một loại kháng nguyên ung thư. Trong các điều kiện cơ thể khác nhau sẽ dẫn tới hàm lượng CA 125 khác nhau. Từ đó, bác sĩ có thể chẩn đoán ra bệnh của người xét nghiệm.
1. Chỉ số ca 125 bình thường là bao nhiêu?
Ngưỡng bình thường của CA 125 là 35 U/ml. Ở bệnh nhân ung thư buồng trứng nồng độ CA 125 thường cao hơn mức bình thường. Ngoài ra, mức độ CA125 huyết tương cũng có thể tăng trong một số các ung thư khác như ung thư do lạc nội mạc tử cung, ung thư phổi, vú, đại trực tràng.
2. Ý nghĩa mức độ CA-125 huyết tương trong ung thư buồng trứng
CA125 là một dấu ấn quan trọng nhất để phát hiện ung thư buồng trứng.
Về độ nhạy lâm sàng, mức độ CA125 huyết tương tăng ở khoảng 80% số phụ nữ bị ung thư buồng trứng và tăng tỷ lệ với tiến trình của bệnh. CA125 có độ đặc hiệu lâm sàng [nghĩa là ≤ 35 U/mL] là 99% đối với người khỏe mạnh bình thường, 83% đối với người bị viêm phần phụ, 92% đối với người bị khối u buồng trứng lành tính.
Mức độ CA-125 có sự liên quan đến kích thước khối u:
Mức độ CA-125 có thể bình thường khi khối u nhỏ còn nhỏ [ 65U / mL thường gặp khi khối u lớn > 2cm. Ở phụ nữ sau mãn kinh có một khối sờ thấy phần phụ và mức độ CA-125 > 65 U / mL có giá trị dự đoán dương tính đối với ung thư buồng trứng là > 95%.
Có thể được sử dụng để đánh giá hiệu quả điều trị ung thư buồng trứng.
Nếu khối u được loại bỏ hoàn toàn bằng phẫu thuật, mức độ CA125 sẽ trở về bình thường trong khoảng 2-3 tuần. Trong quá trình điều trị, mức độ CA-125 giảm dần chứng tỏ rằng ung thư có đáp ứng với điều trị, nếu mức độ CA-125 tăng có nghĩa rằng ung thư không đáp ứng với điều trị.
Mức độ CA-125 có thể được sử dụng để theo dõi tái phát sau điều trị:
Nếu mức độ CA-125 sau khi đã điều trị tăng trở lại, điều này có nghĩa rằng là ung thư tái phát.
Có thể được sử dụng để tiên lượng ung thư buồng trứng:
Tiên lượng liên quan đến cả mức độ CA-125 ban đầu và sau điều trị. Mức độ CA-125 trước phẫu thuật > 65 U / mL cho thấy tiên lượng xấu. Mức độ CA-125 vẫn cao dai dẳng sau hóa trị chỉ ra tiên lượng xấu. Nếu mức độ CA125 ≤10 U/mL sau 3 đợt điều trị, thời gian sống sót trung bình là 5 năm, nhưng nếu mức độ CA125≥100 U/mL thì thời gian sống sót trung bình chỉ còn là 7 tháng.
Trong trường hợp các tế bào ung thư buồng trứng không sản xuất CA-125, bệnh nhân được chẩn đoán bị ung thư buồng trứng nhưng có mức độ CA-125 bình thường, thì không thể sử dụng CA125 để theo dõi sự tiến triển, đáp ứng điều trị hoặc tái phát của bệnh.
3. Khi nào thì nên xét nghiệm Xét nghiệm CA-125
Chỉ định tuyệt đối
- Khi nghi ngờ mắc ung thư buồng trứng.
- Chỉ định đối với bệnh nhân đã được chẩn đoán ung thư buồng trứng trước khi người đó bắt đầu được điều trị. Mục đích nhằm đánh giá đáp ứng điều trị.
- Sau khi phẫu thuật hoặc hóa trị liệu nhằm xác định phát hiện ung thư buồng trứng tái phát.
- Chỉ định chẩn đoán bệnh nhân mắc ung thư buồng trứng cùng với các xét nghiệm khác như HE4, CEA, CA 19-9,…
- Sử dụng để sàng lọc ung thư buồng trứng trong trường hợp bệnh nhân có tiền sử gia đình.
Chỉ định tương đối
- Với bệnh nhân đang nghi ngờ mắc ung thư tử cung. CA 125 tương đương với dấu ấn của ung thư loại 1.
- Bệnh nhân bị nghi ngờ mắc bệnh ung thư phổi, CA 125 tương đương dấu ấn ung thư loại 2.
4. Những điều cần lưu ý trước khi làm xét nghiệm
Trước khi tiến hành làm xét nghiệm CA 125, các bạn hãy chú ý những trường hợp sau đây có thể gây ảnh hưởng tới kết quả xét nghiệm.
- Bà bầu mang thai trong kỳ tam cá nguyệt đầu tiên và không có bất thường trong chu kỳ kinh nguyệt cũng có thể làm nồng độ CA 125 tăng nhẹ.
- Bệnh nhân bị bệnh xơ gan, viêm dạ dày,… [được xếp vào bệnh màng bụng lành tính] có thể làm nồng độ CA 125 tăng nhẹ.
- Bệnh nhân mới phẫu thuật có thể có nồng độ CA 125 cao sau suốt 3 tuần sau khi thực hiện phẫu thuật.
- Có trường hợp bệnh nhân bị ung thư buồng trứng nhưng nồng độ CA 125 không hề tăng.
Do đó, nếu bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân bị ung thư; họ có thể đề nghị bệnh nhân thực thiện sinh thiết. Sinh thiết là lấy một vài mẫu tế bào mang đi xét nghiệm. Siêu âm, chụp cắt lớp điện toán cũng có thể giúp ích trong việc đánh giá ung thư này.