Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Tân Cương - Trưởng đơn nguyên Ngoại tiết niệu - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
Xét nghiệm nước tiểu có thể được sử dụng để sàng lọc hoặc chẩn đoán các bệnh như nhiễm khuẩn đường tiết niệu, các bệnh của thận, gan, đái tháo đường và một số rối loạn chuyển hóa khác. Trong xét nghiệm nước tiểu có một chỉ số là chỉ số KET. Vậy chỉ số KET có ý nghĩa như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây.
1. Chỉ số KET trong xét nghiệm nước tiểu là gì?
KET là viết tắt của từ Ketone [bao gồm 3 chất chính yếu: acetone, acetone acetic, acid beta-hydroxybutyric] là sản phẩm cuối cùng của quá trình chuyển hóa chất béo không hoàn toàn. Những chất này tích lũy trong huyết tương và được bài tiết qua nước tiểu. Hydroxybutyric acid và acid acetone acetic nhanh chóng chuyển thành acetone, nên acetone là chất chủ yếu để xét nghiệm. Ở người khỏe mạnh, Ketone được hình thành ở gan và được chuyển hóa hoàn toàn, vì thế chỉ có một lượng không đáng kể xuất hiện trong nước tiểu.
Nồng độ Ketone nước tiểu bình thường đo bằng que thử là âm tính [0 mmol/L]. Chỉ số trong xét nghiệm nước tiểu của thai phụ thường là không có hoặc có rất ít, chỉ từ 2.5-5mg/dl.
2. Chỉ số KET trong nước tiểu cho biết điều gì?
Ketone là chất được bài tiết qua đường tiểu, gợi ý thai phụ và thai nhi đang thiếu dinh dưỡng hoặc có thể bị tiểu đường. Ngoài ra chỉ số KET trong xét nghiệm nước tiểu cũng có thể cho biết bạn có tình trạng Ketone niệu hay không. Ketone niệu xuất hiện bất kỳ lúc nào khi có tăng lượng mỡ chuyển hóa do giảm nhập cacbonhydrat hoặc chế độ ăn quá nhiều mỡ. Tình trạng này xảy ra trong những trường hợp sau:
- Tiểu đường
- Bệnh lý dự trữ glycogen
- Tiểu đường do thận
Ketone niệu liên quan đến chế độ ăn như: nhịn đói, chế độ ăn giàu chất béo, nôn ói kéo dài, chán ăn, chế độ ăn nghèo carbonhydrat; do sản giật, cường giáp, sốt, mang thai hoặc trong thời kỳ tiết sữa. Ở những người không bị tiểu đường, ketone niệu thường xuất hiện trong quá trình bệnh cấp tính, căng thẳng thần kinh quá mức hay khi hoạt động gắng sức.
Khoảng 15% bệnh nhân nhập viện có ketone niệu mà không bị đái tháo đường. Ketone niệu cũng có liên quan với việc sử dụng quá liều insulin, thuốc isoniazid và rượu.
Nếu ketone xuất hiện ở mẹ bầu, kèm theo các dấu hiệu chán ăn, mệt mỏi, thai phụ nên được bác sĩ chỉ định truyền dịch và dùng thuốc. Để giảm lượng ketone, thai phụ nên thư giãn, nghỉ ngơi và cố gắng không bỏ bất kỳ bữa ăn nào.
XEM THÊM:
- Kết quả xét nghiệm nước tiểu khi mang thai có thể dự báo điều gì?
- Ý nghĩa chỉ số SG trong xét nghiệm nước tiểu
- Các thời điểm cần làm xét nghiệm nước tiểu khi mang thai
- Nitrit là gì? Khi nào nên xét nghiệm nitrit trong nước tiểu
Ketone là gì? Chỉ số KET trong nước tiểu có ý nghĩa là gì? Và vì sao chúng ta cần xét nghiệm chỉ số trên trong cơ thể một cách thường xuyên? Bài viết này sẽ giải đáp tất cả những thắc mắc trên cùng một số thông tin hữu ích có thể bạn chưa biết về loại chất này. Cùng tìm hiểu nhé.
Ketone là một lớp hợp chất hữu cơ được tạo ra khi cơ thể đốt cháy chất béo để lấy năng lượng. Cơ thể sử dụng các chất dinh dưỡng để giúp tạo ra năng lượng gồm: carbohydrate, chất béo, protein. Carbohydrate sẽ được cơ thể sử dụng trước, thế nhưng nếu không có sẵn, cơ thể sẽ chuyển sang đốt cháy chất béo và lúc này ketone sẽ được tạo ra.
Hiện có ba loại ketone trong máu là: Acetoacetate [AcAc], 3-β-hydroxybutyrate [3HB] và Acetone. Với mỗi cơ thể sẽ có mức độ ketone khác nhau, nhưng thường được điều hòa trong máu một cách tự nhiên.
2. Ý nghĩa của chỉ số Ketone [KET] trong nước tiểu
Ketone là một chất được bài tiết qua đường tiểu. Chỉ số ketone tức KET trong xét nghiệm nước tiểu mang một ý nghĩa quan trọng bởi sẽ giúp bạn xác định tình trạng Ketone niệu hay không.
Ketone niệu - chúng sẽ xuất hiện bất kỳ lúc nào khi có tăng lượng mỡ chuyển hóa do giảm nhập cacbonhydrat hoặc nếu như chế độ ăn của bạn quá nhiều mỡ. Tình trạng này sẽ xảy ra trong những trường hợp như sau:
3. Khi nào nên đi xét nghiệm ketone?
Bạn nên đi thăm khám bác sỹ để được tư vấn một cách chính xác về thời gian và tần suất nên xét nghiệm ketone. Sau đây là một số dấu hiệu bạn nên chủ động đi thăm khám:
- Cơ thể bị mệt mỏi kéo dài.
- Hơi thở của bạn có mùi trái cây.
- Lượng đường trong máu được xác định cao hơn 300 mg/dl.
- Cơ thể luôn cảm thấy buồn nôn, nôn mửa hoặc đau bụng.
- Trí nhớ thường xuyên bị nhầm lẫn, hoặc khó suy nghĩ nhanh như người bình thường.
- Thường xuyên cảm thấy bị khát nước hoặc khô miệng, khó chịu.
- Đặc biệt, với những người bị bệnh cảm lạnh, cúm hoặc nhiễm trùng: Theo Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ khuyến cáo nên kiểm tra mức độ ketone sau 4 - 6 giờ, bởi vì bệnh có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh DKA.
- Còn riêng đối với những người được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường, nên xét nghiệm chỉ số này khoảng 2 lần/ngày để đảm bảo dùng liều lượng insulin chính xác trong cơ thể.
Khi nào nên đi xét nghiệm ketone
4. Vì sao nên thường xuyên xét nghiệm ketone trong cơ thể
Ketone có thể khiến cho máu ở trong cơ thể có tính axit gây ra DKA. Nếu như bị bệnh này sẽ xảy ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến cơ thể như:
- Sưng mô não.
- Mất ý thức.
- Bệnh tiểu đường.
- Thậm chí dẫn tới tử vong.
Đó là lý do, bạn cần lưu ý để thăm khám bác sĩ sớm khi chỉ số ketone trong cơ thể bắt đầu ở mức độ vừa đến trung bình.
Nên thường xuyên xét nghiệm ketone trong cơ thể
5. Tiến hành xét nghiệm ketone như thế nào?
Hiện nay, việc xét nghiệm ketone có thể thực hiện bằng bệnh phẩm máu hoặc bệnh phẩm nước tiểu. Và cách chính xác nhất để đo nồng độ này là đo ketone ở trong máu.
Hoặc bạn cũng có thể xét nghiệm để kiểm tra nồng độ ketone trong nước tiểu. Tuy nhiên với cách xét nghiệm này chỉ phản ánh mức độ ketone trong vài giờ trước đó, còn xét nghiệm máu lại cho thấy nồng độ của nó tại thời điểm hiện tại.
Cách tiến hành xét nghiệm bằng mẫu nước tiểu chi tiết như sau:
- Mẫu nước tiểu được lấy vào cốc vô trùng, sau đó được gửi về phòng xét nghiệm để tiến hành thực hiện.
- Que thử được nhúng vào nước tiểu.
- Sau khi que thử được phủ kín nước tiểu, ta nhấc ra luôn và đặt vào máy xét nghiệm nước tiểu để đo mức độ ketone.
6. Khi ketone tăng cao cần xử lý ra sao?
Việc điều trị nồng độ ketone tăng cao vô cùng quan trọng để giúp bạn hạn chế các vấn đề do DKA gây ra. Phương pháp điều trị có thể bao gồm:
- Truyền tĩnh mạch thay thế [IV]: Khi bị DKA sẽ khiến bạn đi tiểu nhiều, có thể dẫn đến mất nước. Việc bù nước bằng chất lỏng đường tiêm sẽ giúp bạn làm loãng lượng glucose dư thừa ở trong máu.
- Bổ sung điện giải: Khi bị bệnh, nồng độ chất điện giải sẽ có xu hướng thấp hơn bình thường, bao gồm kali, natri và clorua. Vì thế, nếu như bạn bị mất quá nhiều chất điện giải sẽ gây ảnh hưởng xấu đến chức năng của tim và cơ bắp.
- Tiêm insulin: Trong tình huống khẩn cấp, việc cung cấp insulin sẽ giúp cải thiện khả năng sử dụng glucose bị dư thừa trong máu lấy năng lượng. Chính vì thế, bạn cần kiểm tra mức glucose hàng giờ. Đến khi nồng độ ketone và axit ở trong máu bắt đầu trở lại bình thường, bạn sẽ tiếp tục với chế độ điều trị bằng insulin ở liều lượng bình thường.
7. Bà bầu bị ketone trong nước tiểu cần lưu ý điều gì?
7.1 Điều này có ảnh hưởng đến thai nhi không?
Nếu bà bầu chỉ xuất hiện với số lượng ketone nhỏ sẽ không ảnh hưởng đến thai kỳ, vì thế mẹ bầu có thể an tâm. Thế nhưng, ở mức độ ketone cao có thể dẫn đến các biến chứng thai kỳ, thai nhi bị thiếu dinh dưỡng, và thậm chí những đứa trẻ sinh ra từ mẹ có lượng ketone cao rất có thể bị kém phát triển về trí não.
7.2 Những lưu ý khi bà bầu bị ketone cao
Tránh nhịn ăn và hãy ăn đúng giờ.
Tránh dùng khoảng cách quá dài giữa các bữa ăn.
Bà bầu nên nghỉ ngơi đầy đủ.
Nên bổ sung điện giải.
Thực hiện kế hoạch ăn lành mạnh mỗi ngày như: Ăn nhiều rau củ, hạn chế thực phẩm dầu mỡ, nhiều đường, chất béo có hại.
Bà bầu bị ketone trong nước tiểu nguy hiểm không
8. Một số cách phòng ngừa ketone tăng cao trong cơ thể
Bạn hãy thực hiện những cách dưới đây để giữ cho lượng đường ở trong máu ổn định và sản xuất ketone ở mức tối thiểu nhất:
- Hãy kiểm tra lượng đường trong máu thường xuyên: Trong các trường hợp bị ốm, lượng đường trong máu đang tăng lên, hay cơ thể có triệu chứng đường huyết cao hoặc thấp.
- Thực hiện kế hoạch ăn kiêng lành mạnh: Ưu tiên và thực hiện chế độ ăn uống hợp lý như: ăn nhiều rau củ, hạn chế thực phẩm dầu mỡ, nhiều đường, chất béo có hại…
- Quản lý lượng carbohydrate tiêu thụ và liều insulin sử dụng là điều cần thiết, bởi đây là yếu tố vô cùng quan trọng để giúp quản lý bệnh tiểu đường.
Những cách phòng ngừa ketone tăng cao trong cơ thể
Mong rằng với những chia sẻ qua bài viết đã giúp bạn hiểu hơn ketone là gì? Ý nghĩa của chỉ số này và vì sao nên kiểm tra, xét nghiệm thường xuyên định kỳ, nhất là với những trường hợp mắc bệnh tiểu đường. Điều quan trọng nhất bạn nên nhớ, hãy thực hiện các biện pháp duy trì lượng đường trong máu ở mức khỏe mạnh, kết hợp với việc tập luyện, ăn uống, nghỉ ngơi khoa học sẽ giúp bạn tránh được các mối nguy hiểm do lượng ketone tăng cao gây ra. Chúc bạn khỏe mạnh!