Túi mật có polyp là một bệnh lý khá phổ biến, có thể xuất hiện ở mọi độ tuổi và thường không có sự khác biệt đáng kể về tỷ lệ mắc giữa nam và nữ. Đại đa số các trường hợp polyp túi mật là lành tính. Tuy nhiên vẫn có tỷ lệ nhỏ bệnh sẽ có nguy cơ chuyển thành ung thư. Vì vậy, khi thấy các dấu hiệu của polyp trong túi mật, người bệnh nên đi thăm khám và điều trị ngay.
1. Bệnh lý polyp túi mật
1.1. Túi mật có polyp là gì?
Túi mật có polyp là hiện tượng xuất hiện các u nhú mọc nhô ra bên trong lớp niêm mạc thành túi mật dưới dạng đơn độc hoặc thành chùm [đa polyp túi mật].
Theo thống kê, polyp ở túi mật xuất hiện ở mọi lứa tuổi và không có sự khác biệt đáng kể về tỷ lệ mắc bệnh theo giới tính hay chủng tộc, thường rơi vào khoảng 5-9% trong cộng đồng.
1.2. Phân loại
Dựa theo nguyên nhân và tính chất, polyp túi mật được chia thành 5 loại:
– Polyp cholesterol: Đây là dạng phổ biến nhất, chiếm khoảng 50-60% các trường hợp túi mật có polyp. Loại polyp này có đường kính nhỏ từ 2-10mm và không có khả năng chuyển thành ác tính.
– Polyp cơ tuyến túi mật: Chiếm 25% trường hợp polyp túi mật và có kích thước khoảng 10 – 20 mm. Tuy đây là dạng polyp lành tính nhưng có nguy cơ tiến triển thành ung thư cao hơn các dạng polyp khác.
– Polyp viêm: chiếm khoảng 10% các trường hợp bệnh. Dạng polyp này thường là những u nhú đơn độc có đường kính khoảng 5 – 10mm, được cấu tạo từ các tế bào viêm, mô xơ, mô hạt.
– Polyp tuyến: Đây là dạng tương đối hiếm gặp, chỉ chiếm 5% các trường hợp polyp ở túi mật, thường mọc đơn độc với kích thước khoảng từ 5-20mm. Tuy là dạng polyp lành tính nhưng vẫn có nguy cơ tiền ác tính.
– Một số dạng polyp hiếm gặp khác: Các mô dị hình, khối u mỡ, u hạt, u xơ,…
Các hình thái tổ chức u nhú có bản chất khác nhau nên có thể là u lành tính hoặc ác tính. Đại đa số các trường hợp polyp túi mật đều là lành tính. Nhưng vẫn có khoảng 8% polyp túi mật có nguy cơ chuyển sang ung thư túi mật, ảnh hưởng nguy hiểm đến sức khỏe người bệnh.
Túi mật có polyp là hiện tượng xuất hiện các u nhú bên trong niêm mạc thành túi mật
2. Nguyên nhân gây polyp túi mật
Đại đa số các trường hợp túi mật có polyp được hình thành do sự bất thường trong quá trình chuyển hóa cholesterol. Mỗi dạng polyp túi mật khác nhau được hình thành từ các nguyên nhân khác nhau:
– Polyp thể cholesterol: do sự lắng đọng cholesterol trên thành túi mật gây nên.
– Polyp thể viêm: được hình thành bởi các tổn thương viêm mạn tính trên thành túi mật.
– Polyp thể u tuyến: thường liên quan đến bệnh lý sỏi túi mật hoặc tình trạng viêm túi mật mãn tính.
– Polyp thể phì đại cơ tuyến: thường gặp ở người trường thành, tỷ lệ tăng dần theo độ tuổi.
Các yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh:
– Người có tiền sử mắc các bệnh lý sỏi mật, viêm đường mật nguyên phát.
– Người trên 60 tuổi và có tiền sử mắc các bệnh, các hội chứng về gan.
– Người bị thừa cân, béo phì, có chỉ số mỡ máu và đường huyết cao.
– Người có thói quen ăn uống không điều độ, thường xuyên dung nạp một lượng lớn chất béo, cholesterol vào cơ thể.
3. Triệu chứng cảnh báo túi mật có polyp
Polyp túi mật phát triển thầm lặng và thường không gây bất kỳ triệu chứng nào cho người bệnh. Bệnh chỉ được phát hiện tình cờ qua thăm khám sức khỏe định kỳ hoặc siêu âm tổng quát. Tuy nhiên trong một số trường hợp, polyp túi mật có thể gây tắc nghẽn làm ứ trệ dịch mật. Người bệnh cũng sẽ gặp một số dấu hiệu tương tự như người bệnh sỏi mật, bao gồm:
– Đầy bụng, chậm tiêu, ăn không ngon miệng.
– Đau tức hạ sườn phải hoặc đau vùng thượng vị âm ỉ, kéo dài.
– Buồn nôn và nôn, đặc biệt khi ăn thức ăn chiên xào có nhiều dầu mỡ.
4. Polyp túi mật có nguy hiểm không?
Khoảng 92% các trường hợp polyp túi mật là lành tính, không gây nguy hiểm hay làm xuất hiện các triệu chứng khó chịu nào cho người bệnh. Số ít còn lại có thể gây ra những biến chứng cấp tính như ứ trệ dịch mật, rối loạn tiêu hóa, viêm túi mật, viêm đường mật… và nguy hiểm nhất là tiến triển thành ung thư. Những trường hợp túi mật có polyp bất thường, có khả năng phát triển ác tính cao như:
– Đơn polyp và polyp có chân rộng [polyp không cuống].
– Polyp có kích thước lớn từ 10mm trở lên.
– Polyp kích thước nhỏ, nhưng mọc thành cụm lớn [đa polyp túi mật].
– Polyp phát triển nhanh bất thường, có sự tăng nhanh về diện tích, số lượng và kích thước trong thời gian ngắn.
– Polyp phát triển ở người bênh trên 50 tuổi.
– Polyp xuất hiện kèm sỏi túi mật.
– Polyp có triệu chứng và gây viêm túi mật mãn tính.
– Polyp túi mật ở người bệnh viêm xơ đường mật bất kể kích thước và hình thái.
Vì vậy, để ngăn ngừa polyp túi mật phát triển ác tính gây ung thư, người bệnh cần theo dõi sát sự phát triển của polyp cũng như các triệu chứng của bệnh để có hướng can thiệp kịp thời.
Polyp túi mật có thể tiến tiển thành ung thư gây nguy hiểm đến tính mạng
5. Chẩn đoán và điều trị polyp túi mật
5.1. Chẩn đoán túi mật có polyp
Các phương pháp chẩn đoán túi mật có polyp bao gồm:
– Siêu âm ổ bụng: xác định vị trí, kích thước, hình dạng polyp. Tuy nhiên, phương pháp này không thể xác định được là polyp lành tính hay ác tính.
– Chụp cắt lớp vi tính túi mật: Chụp CT có bơm thuốc cản quang giúp chẩn đoán chính xác gần 90% trong các trường hợp polyp có nguy có ác tính.
– Chụp cộng hưởng từ: thường được chỉ định khi có nghi ngờ là polyp ác tính.
– Các xét nghiệm sinh hóa: đánh giá chức năng gan mật, chức năng thận, test virus viêm gan,…
5.2. Điều trị polyp túi mật
Hướng điều trị polyp túi mật thường được căn cứ dựa vào kích thước và các triệu chứng đi kèm. Túi mật có polyp thường được điều trị theo hai hướng: bảo tồn hoặc cắt bỏ túi mật.
Điều trị bảo tồn:
Có khoảng trên 90% polyp ở túi mật là lành tính. Do đó, nếu khối polyp kích thước nhỏ và không gây ảnh hưởng đến sức khỏe, người bệnh được chỉ định siêu âm theo dõi sự tiến triển của khối polyp, kết hợp với các phương pháp điều trị hỗ trợ khác như thay đổi thói quen ăn uống, sinh hoạt,…
Theo hướng dẫn mới nhất của Hiệp hội châu Âu về điều trị polyp ở túi mật, siêu âm theo dõi sẽ được áp dụng trong các trường hợp:
– Siêu âm định kỳ 12 tháng/lần đối với polyp túi mật kích thước