I. CHÍNH SÁCH KINH TẾ MỚI VÀ CÔNG CUỘC KHÔI PHỤC KINH TẾ [1921 – 1925]
1. Hoàn cảnh:
Năm 1921, nước Nga Xô viết bước vào thời kì hòa bình, xây dựng đất nước. Bảy năm chiến tranh và nội chiến [1914 - 1921] đã tàn phá nặng nề hầu hết mọi lĩnh vực của nền kinh tế - công nghiệp, nông nghiệp và thương mại. Đất nước còn lâm vào nạn đói trầm trọng và sự chống phá điên cuồng của các thế lực phản cách mạng.
2. Chính sách kinh tế mới
- Tháng 3 - 1921, nước Nga Xô viết đã thực hiện Chính sách kinh tế mới do Lê-nin đề xướng.
- Nội dung:
+ Nông nghiệp: Nhà nước thay thế chế độ trưng thu lương thực bằng thuế lương thực.
+ Công nghiệp:
/ Phục hồi công nghiệp nặng.
/ Phát triển yếu tố kinh tế tư nhân.
+ Thương nghiệp: đẩy mạnh mối liên hệ giữa thành thị và nông thôn, có sự trao đổi buôn bán với bên ngoài.
- Đặc điểm: kinh tế nhiều thành phần dưới sự kiểm soát của nhà nước.
- Kết quả:
+ Khôi phục và phát triển nhanh nền kinh tế
+ Xã hội ổn định.
- Tháng 12 - 1922, Liên Bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết [Liên Xô] được thành lập trên cơ sở tự nguyện và bình đẳng giữa các dân tộc, nhằm củng cố sự liên minh và giúp đỡ lẫn nhau giữa các nước cộng hòa trong công cuộc bảo vệ và phát triển Liên bang Xô viết.
II. CÔNG CUỘC XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở LIÊN XÔ [1925 – 1941]
1. Hoàn cảnh
- Liên Xô vẫn là nước có nền kinh tế nông nghiệp, nghèo nàn và lạc hậu.
- Sự phụ thuộc vào máy móc nhập khẩu.
=> Thực hiện công cuộc công nghiệp hóa Xã hội chủ nghĩa, tiến hành công cuộc tập thể hóa nông nghiệp, thu hút nông dân tham gia vào các nông trang tập thể.
2. Các kế hoạch 5 năm và thành tựu
Bằng hai kế hoạch 5 năm - kế hoạch 5 năm lần thứ nhất [1928 - 1932] và kế hoạch 5 năm lần thứ hai [1933 - 1937], Liên Xô đã giành được những thắng lợi to lớn trong công cuộc xây dựng Chủ nghĩa xã hội: trở thành nước công nghiệp hóa Xã hội chủ nghĩa với:
- Công nghiệp: Sản lượng công nghiệp đứng đầu châu Âu, đứng thứ hai trên thế giới [sau Mĩ].
- Nông nghiệp:
+ Đã tiến hành tập thể hóa nông nghiệp.
+ Có quy mô sản xuất lớn và được cơ giới hóa.
- Về văn hóa - giáo dục:
+ Liên Xô đã thanh toán nạn mù chữ.
+ Phát triển hệ thống giáo dục quốc dân.
+ Đạt nhiều thành tựu rực rỡ về khoa học - kĩ thuật và văn hóa - nghệ thuật.
- Về xã hội: các giai cấp bóc lột đã bị xóa bỏ, chỉ còn lại hai giai cấp công nhân, nông dân và tầng lớp trí thức Xã hội chủ nghĩa.
Từ tháng 6 - 1941, trước cuộc tấn công xâm lược của phát xít Đức, nhân dân Liên Xô phải ngừng việc thực hiện kế hoạch 5 năm lần thứ ba [1937 - 1941].
a. Hoàn cảnh lịch sử
- Sau bảy năm chiến tranh liên miên, nền kinh tế quốc dân bị tàn phá nghiêm trọng.
- Tình hình chính trị không ổn định. Các lực lượng phản cách mạng chống phá, gây bạo loạn ở nhiều nơi.
- Chính sách cộng sản thời chiến đã lạc hậu kìm hãm nền kinh tế, khiên nhân dân bất bình.
=> Nước Nga Xô viết lâm vào khủng hoảng.
- Vì thế, tháng 3/1921 Đảng Bôn-sê-vích quyết định thực hiện chính sách mới do Lê-nin đề xướng.
b. Nội dung
- Nông nghiệp: bãi bỏ chế độ trưng thu lương thức thừa và thay thế bằng chế độ thu thuế lương thức.
- Công nghiệp: khôi phục công nghiệp nặng, cho phép tư nhân mở các xí nghiệp nhỏ và khuyến khích nước ngoài đầu tư vào nước Nga.
- Thương nghiệp: thực hiện tự do buôn bán, mở lại các chợ.
@837868@
c. Tác dụng - ý nghĩa
- Thúc đẩy kinh tế quốc dân chuyển biến rõ rệt, giúp nhân dân Xô viết vượt qua khó khăn, hoàn thành khôi phục kinh tế.
- Là bài học đối với công cuộc xây dựng của một số nước xã hội chủ nghĩa.
- Tháng 12/1922 Đại hội Xô viết toàn Nga đã tuyên bố thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết [Liên Xô].
thể hiện quyết tâm xây dựng lại đất nước
a. Kinh tế
- Chính sách:
+ Công nghiệp: sau công cuộc khôi phục kinh tế Liên Xô vẫn là một nước nông nghiệp lạc hậu, kinh tế bị bao vây, kĩ thuật, thiết bị lệ thuộc nước ngoài. Vì thế, Đảng Cộng sản đề ra nhiệm vụ công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa.
+ Nông nghiệp: cải tạo nền nông nghiệp, thu nhát đông đảo nông dân tham gia các nông trang tập thể.
- Mục đích: đưa Liên Xô trở thành một nước công nghiệp có những ngành công nghiệp chủ chốt.
- Biện pháp:
+ Ưu tiên phát triển công nghiệp nặng.
+ Có mục tiêu cụ thể cho từng kế hoạch dài hạn [1928 - 1932] và [1933 - 1937].
- Kết quả:
+ Đến năm 1936, tính theo sản lượng công nghiệp, Liên Xô đứng đầu châu Âu và đứng thứ hai trên thế giới [sau Mĩ].
+ Công cuộc tập thể hóa nông nghiệp hoàn thành.
+ Nhân dân Liên Xô đã xây dựng được một nền nông nghiệp tập thể hóa, cơ giới hóa và có quy mô sản xuất lớn.
là nhà máy thủy điện lớn nhất châu Âu thời đó, được đưa vào hoạt động vào tháng 10/1932
@837807@
b. Văn hóa - giáo dục
- Thanh toán nạn mù chữ, phát triển mạng lưới giáo dục phổ thông, phổ cập tiểu học trong cả nước, phổ cập trung học cơ sở thành phố.
- Các lĩnh vực khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, văn học nghệ thuật cũng đạt được nhiều thành tựu rực rỡ.
c. Xã hội
- Cơ cấu giai cấp thay đổi xã hội chỉ còn hai giai cấp lao động là công nhân, nông dân và tầng lớp trí thức mới xã hội chủ nghĩa.
- Từ năm 1937 Liên Xô tiếp tục thực hiện kế hoạch 5 năm lần ba, sang tháng 6/1941 Đức tấn công Liên Xô, công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội bị gián đoạn.
Qua lược đồ Liên Xô năm 1940, hãy xác định vị trí, tên gọi các nước Cộng Hòa trong Liên Bang Xô Viết.
Chi tiết Chuyên mục: Bài 10: Liên Xô xây dựng chủ nghĩa xã hội [1921 - 1941]Qua lược đồ Liên Xô năm 1940, có thể thấy:
* Vị trí:
- Liên Xô có diện tích lớn nhất thế giới, nằm ở cả hai châu lục Á, Âu.
- Liên Xô có đường bờ biển dài. Phía bắc giáp Bắc Băng Dương, phía đông giáp Thái Bình Dương, phía tây và tây nam giáp biển Ban-tích, Biển Đen, biển Ca-xpi.
* Các nước Cộng Hòa trong Liên Bang Xô Viết:
- Đến năm 1940, Liên Xô gồm 15 nước cộng hòa:
1. CHXHCNXV Armenia
2. CHXHCNXV Azerbaijan
3. CHXHCNXV Belorussia
4. CHXHCNXV Estonia
5. CHXHCNXV Gruzia
6. CHXHCNXV Kazakhstan
7. CHXHCNXV Kirghizia
8. CHXHCNXV Latvia
9. CHXHCNXV Litva
10. CHXHCNXV Moldavia
11. CHXHCNXV Liên bang Nga
12. CHXHCNXV Tajikistan
13. CHXHCNXV Turkmenia
14. CHXHCNXV Ukraina
15. CHXHCNXV Uzbekistan
Xem tiếp...
Trình bày những biến đổi về mọi mặt của Liên Xô sau hai kế hoạch 5 năm đầu tiên.
Chi tiết Chuyên mục: Bài 10: Liên Xô xây dựng chủ nghĩa xã hội [1921 - 1941]* Qua 2 kế hoạch 5 năm đầu tiên, Liên Xô đã gặt hái được những thành tựu to lớn:
- Kinh tế:
+ Công nghiệp phát triển mạnh, sản lượng công nghiệp tăng vọt đưa Liên Xô trở thành cường quốc công nghiệp xã hội chủ nghĩa.
+ Nông nghiệp có bước tiến vượt bậc; từng bước tập thể hóa nông nghiệp với quy mô lớn và cơ sở vật chất kĩ thuật được cơ giới hóa.
- Văn hóa – Giáo dục:
+ Xóa mù chữ, thống nhất hệ thống giáo dục.
+ Hoàn thành phổ cập giáo dục tiểu học trong cả nước và phổ cập THCS ở các thành phồ.
- Xã hội:
+ Xóa bỏ chế độ người bóc lột người
+ Cơ cấu XH thay đổi, gồm: công nhân, nông dân và các tầng lớp trí thức XHCN.
+ Đời sống nhân dân nâng cao.
- Đối ngoại:
+ Từng bước thiết lập quan hệ ngoại giao với các nước Châu Á - Châu Âu và Mỹ.
+ Khẳng định và nâng cao vị thế, uy tín trên trường quốc tế.
Xem tiếp...
Nêu những nội dung cơ bản của Chính sách kinh tế mới
Chi tiết Chuyên mục: Bài 10: Liên Xô xây dựng chủ nghĩa xã hội [1921 - 1941]- Bối cảnh: Chiến tranh suốt bảy năm[1914-1921] đã tàn phá nặng nề kinh tế nước Nga, sản lượng nông – công nghiệp giảm sút, bệnh dịch và nạn đói trầm trọng, bọn phản cách mạng gây bạo loạn; Nga đã thực hiện Chính sách kinh tế mới.
- Nội dung cơ bản:
- Bãi bỏ chế độ trưng thu lương thực, thay bằng thuế lương thực.
- Tự do buôn bán, mở lại các chợ.
- Cho phép tư nhân mở các xí nghiệp nhỏ.
- Khuyến khích tư bản nước ngoài đầu tư kinh doanh ở Nga.
- Ý nghĩa:
- Phục hồi và phát triển kinh tế, cải thiện đời sống nhân dân.
- Tạo cơ sở tiếp tục công cuộc xây dựng CNXH.
Xem tiếp...
Nêu những thành tựu của Liên Xô qua hai kế hoạch 5 năm đầu tiên.
Chi tiết Chuyên mục: Bài 10: Liên Xô xây dựng chủ nghĩa xã hội [1921 - 1941]Qua 2 kế hoạch 5 năm đầu tiên, Liên Xô đã gặt hái được những thành tựu to lớn:
* Kinh tế:
- Công nghiệp phát triển mạnh, sản lượng công nghiệp tăng vọt đưa Liên Xô trở thành cường quốc công nghiệp xã hội chủ nghĩa.
- Nông nghiệp có bước tiến vượt bậc; từng bước tập thể hóa nông nghiệp với quy mô lớn và cơ sở vật chất kĩ thuật được cơ giới hóa.
* Văn hóa – Giáo dục:
- Xóa mù chữ, thống nhất hệ thống giáo dục.
- Hoàn thành phổ cập giáo dục tiểu học trong cả nước và phổ cập THCS ở các thành phồ.
* Xã hội:
- Xóa bỏ chế độ người bóc lột người
- Cơ cấu XH thay đổi, gồm: công nhân, nông dân và các tầng lớp trí thức XHCN.
- Đời sống nhân dân nâng cao.
- Chế độ XHCN được củng cố.
Xem tiếp...