Hướng dẫn soạn văn 6 và trả lời câu hỏi bài Sọ Dừa trang 39 sgk Ngữ văn 6 tập 1 bộ sách Chân trời sáng tạođược biên soạn theo chương trình đổi mới của Bộ giáo dục.
I. TÌM HIỂU TÁC PHẨM ĐỂ SOẠN BÀI SỌ DỪA CHÂN TRỜI SÁNG TẠO
1. Thể loại
- Truyện cổ tích
2. Tóm tắt
Có đôi vợ chồng nghèo phải đi ở cho nhà phú ông và hiếm muộn con cái. Một lần bà vợ uống nước trong cái vỏ dừa, về nhà có mang, sinh ra một đứa bé kì dị, không chân không tay, tròn như quả dừa. Toan vứt đi thì đứa bé cầu xin nên bà vợ không nỡ mà giữ đứa bé lại, đặt tên Sọ Dừa. Lớn lên, Sọ Dừa thay mẹ chăn bò. Ba cô con gái nhà phú ông thay nhau đưa cơm cho Sọ Dừa. Hai cô chị kênh kiệu, chỉ có cô út đối đãi tử tế với Sọ Dừa. Một ngày, cô út phát hiện vẻ đẹp con người Sọ Dừa, đem lòng thương yêu. Sọ Dừa nhờ mẹ hỏi cưới. Dù bị thách cưới cao, Sọ Dừa vẫn đáp ứng đầy đủ. Sọ Dừa trở về hình dáng một chàng trai tuấn tú đến đón cô út về làm vợ khiến hai cô lớn nhà phú ông vô cùng ghen tức. Sọ Dừa thi đỗ Trạng nguyên được vua cử đi sứ. Trước khi đi, chàng đưa vợ một hòn đá lửa, một con dao và hai quả trứng gà đề phòng tai họa. Sọ Dừa đi vắng, hai người chị hãm hại cô út, đẩy cô xuống biển nhằm cướp chồng em. Nhờ những đồ vật chồng đưa, cô út thoát chết, được chồng cứu trên đường đi sứ. Hai vợ chồng đoàn tụ. Hai cô chị xấu hổ bỏ nhà đi biệt xứ.
3. Bố cục [3 phần]
- Phần 1 [từ đầu đến “đặt tên cho nó là Sọ Dừa”]: Sự ra đời của Sọ Dừa
- Phần 2 [tiếp đó đến “phòng khi dùng đến”]: Sọ Dừa cưới cô út, quay về hình dạng tuấn tú và thi đỗ trạng nguyên
- Phần 3 [còn lại]: Biến cố bị hãm hại và sự đoàn tụ vợ chồng
II. CHUẨN BỊ ĐỌC - SOẠN BÀI SỌ DỪA CHÂN TRỜI SÁNG TẠO
Trả lời câu hỏi trang 39Ngữ văn 6 tập 1 sách Chân trời sáng tạo
Câu 1.Đã bao giờ em đánh giá người khác chỉ qua hình thức bên ngoài? Cách đánh giá như vậy có chính xác không?
- Có những khi em đánh giá người khác qua hình thức bên ngoài, ví dụ như nhìn vào cách ăn mặc của bạn đó không đẹp để nhận xét bạn ý là người cẩu thả, không biết ăn mặc.
- Cách đánh giá như vậy không hoàn toàn chính xác, vì hình thức bên ngoài không thể hiện hết được về một con người.
Câu 2.Nhan đề văn bản gợi cho em liên tưởng gì?
- Nhan đề là tên nhân vật chính, tên nhân vật đặc biệt gợi ra ngoại hình khác biệt.
- Nhân vật Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật bất hạnh – có ngoại hình xấu xí.
III. TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN - SOẠN BÀI SỌ DỪA CHÂN TRỜI SÁNG TẠO
Câu 1 trang 39. Những chi tiết trong phần mở đầu giúp em biết được gì về nhân vật Sọ Dừa?
Trong phần mở đầu đã giới thiệu về sự ra đời kì lạ của Sọ Dừa:
- 2 vợ chồng nghèo lớn tuổi vẫn chưa có con, một hôm bà mẹ vào rừng hái củi, thấy cái sọ dừa bên gốc cây to đựng đầy nước đã uống và rồi có mang.
- Bà sinh ra một đứa bé không chân không tay, tròn như quả dừa, cất được tiếng nói xin người mẹ nuôi mình => Những chi tiết ấy đã nói lên sự ra đời kì lạ của Sọ Dừa
Câu 2 trang 40. Theo em, Sọ Dừa tìm được lễ vật hay không?
Theo em, Sọ Dừa sẽ tìm được lễ vật, bởi những con người hiền lành, lương thiện, chịu nhiều thiệt thòi sẽ thường nhận được sự giúp đỡ.
IV. SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI SOẠN BÀI SỌ DỪA CHÂN TRỜI SÁNG TẠO
Câu 1. Truyện cổ tích thường kể về nhân vật bất hạnh [người mồ côi, người mang lốt vật...], nhân vật dũng sĩ, nhân vật thông minh. Theo em, Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật nào?
Truyên cổ tích Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật bất hạnh - người có hình dạng xấu xí.
Câu 2. Sắp xếp lại các sự việc theo đúng trình từ xảy ra trong truyện:
a. Bà mẹ đi hái cửi, uống nước trong sọ dừa rồi có mang, sinh ra Sọ Dừa dị hình dị dạng.
b. Sọ Dừa chăm lo học hành, đỗ trạng và đi sứ.
c. Sọ Dừa đi sứ về, hết sức vui mừng khi gặp lại vợ trên đảo.
d. Ở nhà phú ông, Sọ Dừa gặp được cô út và kết hôn với cô, trút bỏ lốt xấu xí.
đ. Hai người chị hại em, đẩy vợ Sọ Dừa xuống biển.
e. Nhờ làm theo lời dặn của chồng, người vợ thoát nạn và sống trên đảo hoang.
g. Hai người chị xấu hổ bỏ đi biệt xứ.
h. Sọ Dừa xin đi chăn bò ở nhà phú ông để phụ giúp mẹ già.
- Sắp xếp các sự việc theo trình tự đúng: a - h - d - b - đ - e - c - g.
- Các sự việc trong truyện cổ tích được sắp xếp theo thứ tự tự nhiên, theo trình tự thời gian, sự việc gì xảy ra trước kể trước, việc gì xảy ra sau kể sau.
Câu 3.Phẩm chất của nhân vật trong truyện cổ tích thường được bộc lộ qua chuỗi hành động xuyên suốt tác phẩm. Điều này được thể hiện như thế nào qua nhân vật Sọ Dừa?
Gợi ý:
Phẩm chất:
- Chăn bò rất giỏi.
- Có tài thổi sáo; lo đủ sính lễ cưới vợ.
- Kiên trì học hành, thi đỗ trạng nguyên.
- Lo lắng cho vợ; dự đoán, đề phòng trước những thử thách.
→ Chăm chỉ, chịu khó, không sợ gian khổ, biết giúp đỡ mẹ; Tự tin vào bản thân; Giỏi giang, thông minh lỗi lạc; Thủy chung, ngay thẳng.
- Cảm nghĩ: Khâm phục, ngưỡng mộ, yêu mến.
Câu 4.Hãy chỉ ra các yếu tố kì ảo được sử dụng trong truyện Sọ Dừa. theo em, các yếu tố kì ảo trong truyện này có vai trò gì?
-Các yếu tố kì ảo được sử dụng trong truyện Sọ Dừa:
+ Sự ra đời của Sọ Dừa: bà mẹ uống nước từ cái sọ dừa bên gốc cây to và có mang, sinh ra Sọ Dừa không có tay chân, tròn như quả dừa.
+ Chàng đi chăn bò cho phú ông, không có chân tay nhưng chăn bò rất giỏi.
+ Sọ Dừa biến thành chàng trai khôi ngô, thổi sáo chăn bò, có tiếng động chàng trai biến mất, chỉ còn lại Sọ Dừa nằm lăn lóc ở đấy.
+ Vợ Sọ Dừa bị hai cô chị hại đẩy xuống biển, cô lấy dao đâm chết cá và mổ bụng chui ra.
- Vai trò của các yếu tố kì ảo:
+ Giúp thể hiện bản chất tốt đẹp của Sọ Dừa ẩn trong vẻ xấu xí bên ngoài, giúp cho cuộc đời của Sọ Dừa tiến lên một trang mới: chăn bò rất giỏi, gặp được con gái phú ông và cưới làm vợ.
+ Thể hiện được ước mơ của nhân dân về những người hiền lành, lương thiện sẽ gặp được những điều tốt đẹp trong cuộc sống [bố mẹ của Sọ Dừa hiếm muộn nhưng hiền lành, chịu khó đã được có con; Sọ Dừa dù hình dạng xấu xí nhưng lấy được người vợ hiền lành, nhân hậu; vợ Sọ Dừa đã thoát khỏi hoạn nạn].
+ Giúp cho truyện trở nên hấp dẫn, gây hứng thú với người đọc.
Câu 5. Xác định đề tài của truyện
- Đề tài của truyện:Đề cao giá trị đích thực, vẻ đẹp bên trong của con người. Khẳng định giá trị đích thực của con người là các phẩm chất tinh thần bên trong.
Câu 6.Cho biết chủ đề của truyện.
- Chủ đề của truyện:Truyện thể hiện ước mơ, nguyện vọng của nhân dân về sự đổi đời cho người thiệt thòi đau khổ, mơ ước cho sự công bằng xã hội. Người tài giỏi đức độ phải được sống hạnh phúc, còn kẻ ác tham lam sẽ bị trừng trị thích đáng.
Câu 7.Qua truyện Sọ Dừa, em học gì về cách nhìn nhận, đánh giá con người?
+ Khi xem xét, đánh giá con người không nên chỉ dựa vào hình thức bên ngoài, không nên có định kiến với vẻ bề ngoài dị biệt. Điều quan trọng là xem xét những phẩm chất của họ.
+ Con người nếu có hoàn cảnh khó khăn, không hoàn thiện về ngoại hình thì càng cần biết vươn lên để nâng cao và chứng tỏ giá trị bản thân.
IV. TỔNG KẾT BÀI SOẠN SỌ DỪA CHÂN TRỜI SÁNG TẠO
1. Nghệ thuật:
- Cốt truyện ly kỳ, hấp dẫn.
- Các chi tiết tưởng tượng kỳ ảo thú vị, bất ngờ.
- Xây dựng nhân vật có đặc điểm đặc biệt.
2. Nội dung:
- Đề tài: Ngoại hình và phẩm chất bên trong của con người.
- Chủ đề: Thể hiện ước mơ của nhân dân về công bằng xã hội: Những người thiệt thòi, bất hạnh, tốt bụng sẽ được hưởng hạnh phúc; những kẻ ác, tham lam sẽ bị trừng trị.
- Ý nghĩa: Nêu bài học về cách nhìn nhận, đánh giá con người [Không nên chỉ nhìn vẻ bề ngoài, cần tìm hiểu, coi trọng phẩm chất bên trong của họ].
Sọ Dừa là truyện cổ tích Việt Nam thuộc thể loại thần kì.[1] Cùng với Tấm Cám, Thạch Sanh, Ăn khế trả vàng v.v..., Sọ Dừa là một trong những câu truyện cổ tích quen thuộc trong kho tàng truyện dân gian Việt Nam. Truyện có mô-típ thường thấy như các tác phẩm truyện cổ tích khác đó là: nhân vật chính có hoàn cảnh đặc biệt, sau đó vươn lên theo triết lý nhân quả "ở hiền gặp lành", trong khi nhân vật ác thì "gieo gió gặt bão".
Ngày xưa, có hai vợ chồng lão nông nghèo đi ở trong nhà của một phú ông. Hai vợ chồng ông bà là người hiền lành, chăm chỉ nhưng đã ngoài năm mươi tuổi mà vẫn chưa sinh được một đứa con. Đến một ngày, bà vợ đi vào rừng đốn củi. Lúc đó trời nắng to, bà khát nước quá mà không tìm đâu ra nước để uống. Chợt thấy một cái sọ dừa cạnh gốc cây chứa đầy nước mưa, bà bèn cầm lên để uống. Trở về nhà, sau đó một thời gian thì bà mang thai.
Một thời gian sau khi bà mang thai người chồng lăn ra ốm rồi qua đời.
Sau khi chồng mất, bà sinh được một người con. Tuy nhiên, điều kỳ lạ là con bà lại không có chân tay mà mình lại tròn giống như một quả dừa. Buồn tủi trước sự việc như vậy, bà định vứt bỏ con đi thì đứa bé lên tiếng nói:
– Mẹ ơi! Con là người đấy! Mẹ đừng vứt con mà tội nghiệpNgười mẹ thấy vậy thương tình để lại nuôi và đặt tên cho con là Sọ Dừa. Trải qua thời gian, Sọ Dừa lớn lên nhưng cơ thể vẫn cứ tròn lông lốc mà không làm được việc gì. Bà mẹ lấy làm phiền lòng và buồn tủi. Sọ Dừa hiểu mẹ, bèn xin phép đến làm việc chăn bò cho phú ông.
Ban đầu khi nghe nói đến Sọ Dừa, phú ông ngần ngại vì hình dáng của cậu. Nhưng sau hắn lại nghĩ: nuôi thì ít tốn cơm, tiền công cũng không đáng là bao, nên đã đồng ý. Sọ Dừa chăn bò rất giỏi. Hàng ngày, cậu lăn sau đàn bò ra đồng, khi tối đến cậu lại dắt bò về nhà. Đàn bò con nào con nấy đều no căng mà Sọ Dừa cũng chỉ ăn hết có hai nắm cơm rất nhỏ. Phú ông thấy vậy thì mừng lắm.
Ngày mùa đến, người làm trong nhà đều ra đồng làm ruộng, phú ông sai các con gái thay phiên nhau đem cơm cho Sọ Dừa. Mỗi lần phải đưa cơm như vậy, hai người chị lớn đều khinh thường và hắt hủi Sọ Dừa, chỉ có người em gái út vốn tính thương người là đối xử với Sọ Dừa tử tế.
Trong một lần mang cơm cho Sọ Dừa, cô út bỗng nghe thấy tiếng sáo véo von khi bước tới chân núi. Đưa mắt nhìn qua thì cô thấy một chàng trai khôi ngô tuấn tú đang ngồi đó, vừa thổi sáo vừa cho bò ăn cỏ. Nhưng chỉ trong chớp mắt, chưa hết ngạc nhiên thì cô lại chỉ thấy Sọ Dừa nằm lăn lóc ở đó. Nhiều lần để ý, cô út biết Sọ Dừa không phải người thường nên đã đem lòng yêu quý.
Khi hết mùa ở thuê, Sọ Dừa về nhà giục mẹ đến hỏi con gái phú ông về làm vợ. Bà nông thấy vậy tỏ ra rất sửng sốt, nhưng vì con năn nỉ mãi nên bà cũng thử làm theo.
Thấy hai mẹ con Sọ Dừa đến hỏi vợ, phú ông cười mỉa mai:
– Muốn hỏi con gái ta, hãy về sắm đủ một chĩnh vàng cốm, mười tấm lụa đào, mười con lợn béo, mười vò rượu tăm đem sang đây.Bà lão đành ra về, nghĩ bụng phải ngừng hẳn việc lấy vợ cho con. Tuy nhiên, đến đúng ngày hẹn, bà bỗng thấy trong nhà có đủ mọi đồ sính lễ, lại có thêm các gia nhân khiêng lễ vật sang nhà của phú ông. Phú ông hoa mắt, lúng túng gọi ba cô con gái ra xem mặt. Trong khi hai người chị chê bai Sọ Dừa xấu xí và bỏ đi thì chỉ có cô em út là cúi đầu tỏ ý bằng lòng.
Trong ngày cưới, Sọ Dừa cho bày cỗ linh đình, người làm giúp việc tấp nập. Khi rước dâu, không ai thấy Sọ Dừa trong hình hài cũ đâu mà chỉ thấy một chàng trai khôi ngô đứng bên cô út. Tất cả đều thấy sửng sốt và mừng rỡ, còn hai cô chị thì vừa tiếc lại vừa ghen tị.
Sau khi cưới, hai vợ chồng Sọ Dừa sống với nhau rất hạnh phúc. Không những thế, Sọ Dừa còn tỏ ra là một người rất thông minh. Ngày đêm chàng chăm chỉ đèn sách luyện chữ. Kỳ thi năm ấy, Sọ Dừa đỗ Trạng nguyên. Thế nhưng, không lâu sau, Sọ Dừa được vua cử đi sứ. Trước khi đi, chàng đưa cho vợ một hòn đá lửa, một con dao và hai quả trứng gà, nói là để phòng thân.
Trong lòng ganh tị, hai người chị sinh rắp tâm hãm hại em út để thay làm bà trạng. Nhân lúc Sọ Dừa đi vắng, hai chị sang rủ cô út đi chèo thuyền rồi lừa đẩy người em xuống biển. Cô bị cá kình nuốt vào bụng, nhưng may có con dao, cô rạch bụng cá mà thoát ra ngoài. Sau đó, cô dạt vào một hòn đảo. Để sống sót, cô lấy đá tạo thành lửa để nướng thịt cá ăn. Hai quả trứng gà cô mang theo bên mình nay cũng nở thành một gà mái và một gà trống để làm bạn cùng cô.
Một hôm có chiếc thuyền đi qua đảo, con gà trống nhìn thấy bèn gáy vang:
Ò... ó... o...Phải thuyền quan trạng rước cô tôi về.
Thuyền quan tiến lại xem thì người nhận ra đó chính là vợ mình. Hai vợ chồng được gặp nhau, mừng mừng tủi tủi. Quan về nhà mở tiệc mời bà con đến chia vui nhưng không cho ai biết có vợ về cùng. Hai cô chị thấy vậy khấp khởi mừng thầm, tranh nhau kể chuyện em gái kém may mắn gặp nạn, ra vẻ thương tiếc lắm. Quan trạng không nói gì, tiệc xong bèn cho gọi vợ ra. Hai cô chị nhìn thấy cô em thì xấu hổ quá, lén bỏ đi biệt xứ.
Truyện Sọ Dừa cũng được Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa vào chương trình đọc thêm của sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 6.
Vào tháng 3 năm 2015, một ấn bản truyện Sọ Dừa bị phát hiện biến tấu "sọ dừa" thành "sọ người".[2][3][4] Cụ thể, nhân vật người mẹ lên rừng chặt củi, khát nước nên bà đã uống nước trong sọ người. Bên cạnh lời văn, truyện tranh cũng miêu tả kèm hình ảnh người phụ nữ cầm một cái đầu lâu trên tay. Thời điểm phát giác, truyện do nhà xuất bản có tên Hồng Đức ấn hành, mỗi tập, bao gồm cả tập truyện Sọ Dừa, được in khoảng 1.000 cuốn, nộp lưu chiểu cuối năm 2013. Kết cục, nhà xuất bản bị phạt 45 triệu đồng vì lý do không có nguồn gốc hợp pháp, đồng thời buộc phải thu hồi và tiêu hủy toàn bộ truyện đang có trên thị trường. Sự việc cũng gây nên những tranh cãi trong việc kiểm duyệt nội dung các văn hóa phẩm cho thiếu nhi.
- Tấm Cám
- Cây tre trăm đốt
- ^ “vnexpress - Chuyện kể cho bé: 'Sọ dừa'”. ngày 4 tháng 12 năm 2012.
- ^ “vnexpress - Truyện cổ tích biến tấu 'sọ dừa' thành 'sọ người'”. ngày 27 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 19 tháng 10 năm 2018.
- ^ “dantri - Từ truyện "Sọ Dừa" có chi tiết "sọ người": Cần chọn dị bản phù hợp trẻ em”.
- ^ “hanoimoi - Biến "Sọ Dừa" thành "sọ người", nhà sách xuất bản bị phạt 45 triệu đồng”.
Lấy từ “//vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Sọ_Dừa&oldid=68266938”