Bác sĩ Trần Quốc Khánh ở Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức, Hà Nội, cho biết nhiều bệnh nhân tử vong sau khi phẫu thuật mà lúc đầu tưởng là thành công. Mới đây một bệnh nhân bị gãy xương đùi đơn thuần, vào viện mổ phiên [mổ có sự chuẩn bị], mọi việc diễn ra thuận lợi. Sau mổ bệnh nhân sức khỏe ổn định được chuyển về khoa nằm theo dõi mấy tiếng đồng hồ thì bắt đầu lên cơn tức ngực khó thở, suy hô hấp và tím tái.Tất cả can thiệp cấp cứu đều không hiệu quả, bệnh nhân tử vong rất nhanh sau đó.
Cái chết quá bất ngờ nên gia đình yêu cầu khám nghiệm tử thi.Kết quả cho thấy động mạch phổi của bệnh nhân bị huyết khối gây tắc hoàn toàn, dẫn đến tử vong.
"Đây là một trong những biến chứng thường gặp và nguy hiểm hàng đầu trên thế giới", bác sĩ Khánh cho biết. "Nhân viên y tế chỉ có thể dự phòng để hạn chế nguy cơ chứ không thể kiểm soát hoàn toàn những tai biến này".
Một bệnh nhân khác thay khớp gối đã gần một tuần, hàng ngày dậy tập vận động đi lại để chuẩn bị ra viện. Bất ngờ lúc từ nhà vệ sinh đi ra, anh đột ngột xuất hiện cơn đau ngực, khó hít vào, ngã rồi rơi vào hôn mê rất nhanh. Anh được đặt ống thở và cấp cứu tích cực nhưng không qua khỏi.
Ảnh: Health
Đột tử [Sudden Death] là tình trạng nạn nhân tử vong một cách bất ngờ, đột ngột, ngay lập tức khi vừa phát bệnh. Đột tử có thể xảy ra với bất kỳ độ tuổi nào, bất kỳ ai dù là người đang hoạt động bình thường hay những người bị bệnh lâu năm.
Bác sĩ Khánh cho biết, đây là một trong những thách thức của người thầy thuốc. Nhiều năm qua, y học luôn cố gắng kiếm tìm nguyên nhân của chứng này. Theo thống kê của Hội Tim mạch Mỹ và Trung tâm y khoa Mayo Clinic, có 4 nhóm nguyên nhân chính gây nên đột tử cả trong lẫn ngoài bệnh viện, bao gồm: vấn đề tim mạch, đột quỵ, thuyên tắc mạch phổi và vỡ động mạch chủ.
Vấn đề tim mạch: Chủ yếu là ngừng tim và nhồi máu cơ tim
Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến đột tử với 17,3 triệu ca tử vong mỗi năm, dự kiến tăng lên hơn 23,6 triệu ca vào năm 2030. Tại Mỹ, mỗi năm có khoảng 326.000 bệnh nhân bị ngưng tim và chỉ có gần 11% sống sót, chủ yếu là nam giới. Nguyên nhân gây ngừng tim thường do bệnh cơ tim phì đại [là bệnh có yếu tố di truyền và đây là nguyên nhân hay gặp nhất], bất thường động mạch vành, bệnh tim bẩm sinh, viêm cơ tim, hội chứng Brugada...
Với nguyên nhân nhồi máu cơ tim, tại Mỹ cứ mỗi 43 giây lại có một người mắc bệnh, trong đó khoảng 1/5 trường hợp không có triệu chứng lâm sàng.
Đột quỵ [tai biến mạch máu não]
Có hai loại đột quỵ: nghẽn mạch máu não hoặc vỡ mạch máu não. Đột quỵ nghẽn mạch chiếm phần lớn [80%], thường liên quan đến bệnh tim mạch và mỡ máu cao. Đột quỵ vỡ mạch máu thường do cao huyết áp không được kiểm soát và uống nhiều rượu.
Tai biến mạch não thường gặp ở người trên 60 tuổi, nam nhiều hơn nữ. Bệnh nếu xảy đến với phụ nữ, tiên lượng nặng nề hơn.
Đột tử do cục máu đông làm tắc mạch phổi [thuyên tắc mạch phổi]
Các cục máu sâu thường hình thành khi chúng ta không hoạt động trong thời gian dài. Tắc mạch phổi thường xảy đến ở những người nằm liệt giường vì một căn bệnh nghiêm trọng hoặc chấn thương, hoặc người đang hồi phục sau phẫu thuật. Nguy cơ này cũng tăng lên đối với những người ngồi lâu không vận động trong các chuyến bay đường dài hoặc các chuyến đi bằng ôtô.
Cục máu đông xuất hiện ở động mạch phổi làm tắc hệ thống mạch máu vào - ra phổi trao đổi khí, dẫn đến cơ thể thiếu oxy đột ngột và tử vong. Hằng năm có khoảng 60-100 nghìn người tử vong do tắc mạch phổi, trong đó 25% chết bất thình lình với hai triệu chứng: khó thở và đau ngực.
Vỡ động mạch chủ
Động mạch chủ là động mạch lớn nhất trong cơ thể, có nhiệm vụ như dòng kênh lớn nhất giúp lưu chuyển máu đi khắp cơ thể. Vì một lý do nào đó [tuổi già, bệnh mạn tính, nhiễm trùng, cao huyết áp...] thành mạch yếu đi, phình ra, gây phình động mạch chủ. Một trong số đó vỡ sẽ gây bệnh cảnh vỡ động mạch chủ, bệnh nhân mất máu rất nhanh và ồ ạt, 90% tử vong trong tích tắc.
Ngoài bốn nhóm nguyên nhân chính, bác sĩ Khánh cho biết, trong gây mê hồi sức còn một nhóm nguyên nhân nữa gây ra đột tử là sốc phản vệ và trào ngược dị vật vào đường thở.
Với những bệnh lý gây đột quỵ, bác sĩ có rất ít thời gian để xử lý vàbệnh nhân thườngtử vong nhanh chóng.
Với những bệnh nhân ở tình cảnh trên, các bác sĩ hầu như có rất ít thời gian để xử lý, hoặc nếu có thì những hậu quả, di chứng để lại cho bệnh nhân cũng vô cùng nặng nề [sống thực vật, liệt nửa người, khuyết hụt thần kinh khu trú...].
Bác sĩ ngoài việc khám bệnh cẩn thận, thực hành điều trị đúng phác đồ, thì giải thích cho bệnh nhân cũng như người nhà về tình trạng bệnh, các nguy cơ của điều trị và phẫu thuật, những rủi ro có thể xảy đến. "Bệnh nhân cũng như người nhà cần thấu hiểu một vấn đề rất quan trọng trong thực hành y khoa, đó là dù nhân viên y tế có chuyên môn cũng như thực hành mổ xẻ cẩn thận đến đâu, thì những tai biến vẫn luôn có thể xảy đến, trong đó có những ca tử vong rất đột ngột", bác sĩ Khánh nói
Hiện nay, việc sàng lọc và kiểm soát người có nguy cơ bị ngừng tim là khó khăn.Vậy nên, chỉ có thể dự phòng bằng cách thực hiện lối sống lành mạnh: không uống nhiều cà phê, nước có ga, hạn chế sử dụng các chất kích thích như rượu bia... Những thực phẩm nàycó thể gây rối loạn nhịp tim ngay cả ở những trái tim khỏe mạnh trước đây, nguy cơ dẫn đến đột tử.
Chơi thể thao đềuđặn để duy trì sức khỏe dẻo dai, giảm lượng mỡ máu hay mảng cholesterol thừa bám trong thành mạch. Người đang mắc bệnh hoặc tiền sử bị chấn thương ngực - bụng, nhiễm trùng, phẫu thuật tim, gia đình có người đột quỵ... cần thực hiện đúng những yêu cầu của bác sĩ, tránh tai biến đáng tiếc.
Thúy Quỳnh
Người Việt mình hay bị nhầm lẫn giữa Đột quỵ và Đột tử. Đột quỵ [stroke] là tai biến mạch máu não, thường biểu hiện là đột ngột liệt 1/2 người, ngã quỵ, có thể kèm hôn mê, nhưng tim vẫn hoạt động bình thường nên thường không chết liền. Còn Đột tử [sudden cardiac death] là biến cố tim ngừng đập đột ngột không báo trước. Và hầu hết đi luôn, trừ khi được cấp cứu đưa vào bệnh viện kịp thời.
1. Nguyên nhân đột tử tim
Trái tim là động cơ chính của cơ thể, bơm máu đem chất dinh dưỡng đến nuôi dưỡng mọi cơ quan. Động cơ sẽ ngừng hoạt động khi [1] “bị nghẹt xăng” hoặc [2] “ bị cúp điện”.
[1] Nghẹt xăng là khi ống dẫn xăng [chính là động mạch vành nuôi tim] bị tắc nghẽn, dòng máu không đến nuôi dưỡng tế bào tim được. Đây là bệnh HẸP MẠCH VÀNH
[2] Tim đập được là nhờ có một máy phát điện nhỏ phát ra dòng điện liên tục đều đặn và lan truyền đi khắp trái tim nhờ hệ thống dây điện. Khi bộ máy phát điện này bị suy yếu, hoặc hệ thống dây điện bị “chập”, thì tim sẽ bị “cúp điện”, ngừng hoạt động. Đây là bệnh LOẠN NHỊP TIM.
Đột tử tim xảy ra do nguyên nhân bệnh mạch vành hoặc do bệnh loạn nhịp.
2. Làm sao để biết có nguy cơ bị đột tử tim?
Một trái tim hoàn toàn khỏe mạnh thì hiếm khi xảy ra sự cố. Đột tử tim hầu như chỉ xảy ra trên một trái tim “đã bị bệnh” nhưng không được phát hiện.
Một số dấu hiệu chỉ điểm gợi ý bạn có khả năng bị bệnh tim mạch và có nguy cơ đột tử:
- Trong gia đình có người đột tử, mất đột ngột khi trẻ tuổi mà Bác sỹ không chẩn đoán được nguyên nhân.
- Có người thân trong gia đình mắc các bệnh tim mạch di truyền như Brugada [loạn nhịp tim], bệnh cơ tim phì đại..
- Hút thuốc lá, béo phì, đời sống căng thẳng, ít vận động thể dục thể thao
- Bị tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu mà không điều trị tốt, không kiểm soát tốt các chỉ số bệnh lý
Cách hiệu quả nhất để “phòng ngừa đột tử tim” là khám kiểm tra định kỳ với Bác sỹ chuyên khoa Tim mạch.
3. Bác sỹ Tim mạch sẽ làm gì để kiểm tra nguy cơ đột tử?
Đầu tiên, Bác sỹ sẽ tìm hiểu kỹ về tiền sử gia đình và những triệu chứng gợi ý bệnh tim mạch như hay bị ngất xỉu, hồi hộp trống ngực vô cớ, hay thấy đau tức ngực và nghẹn thở khi chơi thể thao hay đi cầu thang.
Bên cạnh những thử nghiệm thông thường như xét nghiệm máu, đo điện tim ECG và siêu âm tim, Bác sỹ có thể yêu cầu thực hiện [a] Điện tim ECG gắng sức và [b] Đeo máy Holter ECG liên tục trong nhiều ngày, để phát hiện các nguy cơ tiềm ẩn.
a. Trắc nghiệm gắng sức ECG nhằm mục đích đặt trái tim ở trạng thái hoạt động mạnh nhất, để làm bộc lộ rõ bệnh lý nếu có. Bạn sẽ được đo điện tim ECG trong lúc đạp xe đạp trên máy hoặc chạy bộ trên thảm lăn ở nhiều mức độ theo hướng dẫn của Bác sỹ. Bất thường bệnh lý nếu có sẽ thể hiện trên ECG trong lúc gắng sức đó.
Trắc nghiệm gắng sức [ECG stress test] thường cho bệnh nhân đi bộ trên thảm lăn hoặc máy đạp xe tại chỗ có gắn thêm thiết bị đo nhịp tim, huyết áp và nhịp thở, hoặc bạn sẽ uống thuốc có tác dụng làm tăng vận động tương đương với việc tập thể dục.
b. Holter ECG [ghi điện tim liên tục nhiều ngày] nhằm mục đích phát hiện những loạn nhịp tim bất thường có thể bị bỏ sót nếu chỉ đo điện tim thông thường. Bác sỹ thường dán máy holter ECG trước ngực và bạn về nhà sinh hoạt như bình thường trong 3 đến 7 ngày, máy sẽ ghi lại toàn bộ diễn tiến về điện tim trong lúc ngủ, lúc căng thẳng, lúc chơi thể thao hoặc khi cố sức làm việc nặng.
CarePlus cung cấp dịch vụ Holter ECG Bittium Faros thế hệ mới giúp ghi lại toàn bộ hoạt động của tim liên tục đến 7 ngày. Đồng thời, dữ liệu nhịp tim [kết quả Holter ECG] sẽ được đánh giá và phân tích bởi các chuyên gia nước ngoài.
Tuỳ tình huống cụ thể, Bác sỹ Tim mạch có thể yêu cầu những khảo sát chuyên sâu hơn như chụp MRI tim, chụp CT hay mạch vành DSA.
4. Những bệnh lý tim mạch nguy hiểm có điều trị được không?
May mắn là ngành tim mạch ngày nay có rất nhiều tiến bộ trong điều trị, như đặt stent, cấy máy tạo nhịp hay máy shock phá rung ICD, và những thuốc tim mạch thế hệ mới…Tất cả đều chứng minh hiệu quả điều trị và phòng ngừa nguy cơ đột tử đối với rất nhiều bệnh lý tim mạch nghiêm trọng mà trước kia y học bó tay.
Chính vì vậy, vấn đề quan trọng là phát hiện bệnh tim mạch sớm!
Khám tầm soát kiểm tra Tim mạch với Bác sĩ chuyên khoa là phương cách hiệu quả nhất để phòng ngừa Đột tử.
Lời khuyên từ THS. BS. Hoàng Công Đương - Giám đốc y khoa, Trưởng Khoa Tim mạch Phòng khám Quốc tế CarePlus
XEM THÊM BÀI VIẾT VỀ ĐỘT QUỴ: DẤU HIỆU, NGUYÊN NHÂN & CÁCH PHÒNG TRÁNH TẠI ĐÂY
Khách hàng khám tầm soát và kiểm tra sức khỏe với bác sĩ chuyên khoa Tim mạch tại CarePlus
CarePlus là một trong những địa chỉ tầm soát và điều trị bệnh tim mạch uy tín tại TP. HCM. Đây là hệ thống phòng khám được xây dựng dựa theo các tiêu chuẩn quốc tế, 100% vốn đầu tư nước ngoài. Khi thăm khám tại CarePlus, bạn hoàn toàn có thể yên tâm bởi đội ngũ Bác sĩ hàng đầu về chuyên khoa tim mạch, cùng với hệ thống trang thiết bị, cơ sở vật chất đầu tư hiện đại.
Gói tầm soát tim mạch CarePlus được xây dựng trên các bài kiểm tra thực tế. Bác sĩ tập trung tư vấn chuyên nghiệp, rõ ràng từng hạng mục thăm khám, lắng nghe từng triệu chứng để chỉ định đúng xét nghiệm, các can thiệp y khoa cần thiết. Sau thăm khám, Bác sĩ sẽ giải thích cặn kẽ liệu trình điều trị và gọi điện theo dõi thường xuyên nhằm giải đáp kịp thời những thắc mắc của Khách hàng. Ngoài ra, Bác sĩ CarePlus sẽ dựa vào lối sống, của mỗi người mà cho lời khuyên về chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt phù hợp.
Tham khảo gói tầm soát tim mạch tại Hệ thống Phòng khám Quốc tế CarePlus, hoặc vui lòng liên hệ Hotline 1800 6116 để tìm hiểu rõ hơn về bệnh tim mạch, phòng ngừa nguy cơ Đột quỵ và Đột tử và nhận tư vấn từ đội ngũ Bác sĩ giàu kinh nghiệm và đặt lịch hẹn khám tạị CarePlus.
Để bảo vệ sức khỏe cả nhà xuyên suốt mùa dịch, đăng kí KHÁM TỪ XA chuyên khoa Tim mạch tại đây
Hãy chia sẻ cùng chúng tôi