Tác hại của tảo nở hoa

Tảo bao gồm các sinh vật tự dưỡng, gồm một hay nhiều tế bào có cấu tạo đơn giản, có màu khác nhau, luôn luôn có chất diệp lục nhưng chưa có rễ, thân, lá. Đây là những sinh vật mà vách thân chứa xenluloza, là những sinh vật tự dưỡng vì chứa diệp lục, quang hợp nhờ ánh sáng và CO2.

Các loài tảo trong ao nuôi tôm

Tảo độc là gì?

Tảo độc là các loại tảo gây ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến động vật thủy sản như: tảo Lam, tảo Giáp (tảo Đỏ), tảo Mắt …các loại tảo này thường tiết ra độc tố gây hoại tử gan tôm, đồng thời ảnh hưởng đến chất lượng nước, làm tôm mẫn cảm với các tác nhân gây bệnh.

Nguyên nhân xuất hiện hiện tượng tảo nở hoa hay tảo độc trong ao nuôi

Trong ao nuôi, tảo phát triển mạnh có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng phần lớn là do quá trình tích lũy chất thải trong ao nuôi, bao gồm thức ăn dư thừa, phân tôm, nền đáy dơ bẩn, bón nhiều phân hóa học, mất cân bằng Nitơ và phốt pho. Thời tiết thay đổi thất thường, nắng nóng kéo dài kèm theo những cơn mưa đột ngột làm các yếu tố môi trường trong ao thay đổi làm tảo nở hoa hay sụp tảo. Ngoài ra quá trình phân hủy mùn bã hữu cơ sinh ra nhiều chất dinh dưỡng tạo điều kiện cho tảo có hại phát triển.

Tác hại của tảo độc

Tôm nuôi từ tháng thứ 2 trở đi, tảo giáp và tảo lam thường có tình trạng phát triển quá mức và chiếm ưu thế. Những loài tảo này có vách tế bào cứng nên nếu tôm ăn, chúng sẽ không tiêu hóa được dẫn đến hiện tượng tôm bị tắc nghẽn đường ruột hoặc phân bị lỏng, đứt đoạn, phân trắng. Các loại tảo này khi chết lấy đi oxy trong nước và tiết ra độc tố gây hoại tử gan.

Tảo phát triển mạnh cũng ảnh hưởng nhiều pH, khiến dao động pH trong ngày lớn (pH chiều có thể lớn hơn 9). Vào lúc gần sáng (3 - 4 giờ), quá trình hô hấp của tảo sẽ hấp thu một lượng lớn O2 trong môi trường và thải ra một lượng lớn CO2, từ đó kéo theo pH trong ao bị giảm thấp. Kết hợp với điều kiện oxy thấp, hệ miễn dịch của tôm sẽ suy yếu và dễ mắc bệnh.

Hình ảnh Tảo độc và tác hại của tảo độc trong ao nuôi

Các loại tảo độc trong ao nuôi tôm

Tảo lam là gì? (tảo xanh hay vi khuẩn lam)

Đa số tế bào tảo lam dạng sợi, đây là loại tảo độc trong nuôi thủy sản vì một số loài tiết ra chất độc và một số loài thường gây hiện tượng nở hoa trong nước. Tảo lam hiện diện trong ao gây ra các tình trạng thiếu oxy, chúng còn tiết ra chất độc gây bệnh gan tụy, phân trắng đồng thời gây mùi hôi làm thủy sản nuôi có mùi lạ.

Hình ảnh tảo lam phát triển quá mức gây hại trong ao tôm

Tảo mắt (euglenophyta)

Các loài tảo mắt đỏ thường gây ra màu đỏ và sự ô nhiễm chất hữu cơ trong nước. Euglenoids (tảo mắt) thường có màu xanh lục do sự hiện diện của lục lạp, nhưng một số loài cũng có màu đỏ vì chúng chứa một lượng lớn sắc tố carotenoid. Đặc biệt là trong mùa ấm áp với nước giàu dinh dưỡng, Euglena sp sinh sản nhanh chóng. Loài tảo đỏ không có tác động trực tiếp đến đời sống thủy sinh, nhưng một số loài tảo giải phóng độc tố có hại có thể giết chết động vật thủy sản tiêu thụ nó hoặc có thể dẫn đến việc thiếu dinh dưỡng và oxy trong nước.

Hình ảnh tảo giáp nở hoa, màu nước đỏ do tảo mắt phát triển mạnh

Tảo giáp (tảo Đỏ)

Tảo giáp sống chủ yếu ở nước mặn, khoảng 10% ở nước ngọt và chủ yếu tồn tại ở dạng đơn bào hình cầu hay hình sợi, có roi. Trong đó nguy hiểm nhất là do các loài tảo thuộc ngành tảo giáp (Pyrrophyta) như Peridinium cinctum, Ceratium hirundinella... khi chúng phát triển mạnh với mật độ cao làm cho nước có màu đỏ, thiếu oxy trong nước và nước bị phát sáng. Ao nước có màu nâu đỏ/màu trà sẫm, mặt nước xuất hiện vàng nâu đậm và pH giao động ngày đêm lớn.

Biện pháp ngăn ngừa tảo Đỏ (tảo giáp)

Sử dụng HP 10 (gen 5) hoặc VS01 định kỳ để duy trì chất lượng nước và kiểm soát tảo, phòng ngừa tảo phát triển quá mức.

Cách diệt tảo giáp - tảo đỏ

Phương pháp 1: Xử lý tảo đỏ bằng vi sinh VS01 hay BZT 454theo hướng dẫn trên bao bì.

Phương pháp 2: Cắt tảo giáp bằng hóa chất Hp 10 (gen 5) hoặc Super DRT, sử dụng lúc trời có nắng (9h-10h sáng) có chạy quạt, sau đó dùng vi sinh VS01 xử lý đáy ao lại.

Màu nâu đỏ do tảo giáp phát triển trong ao nuôi tôm

Tảo độc nở hoa trong ao tôm

Theo tiêu chuẩn của FAO số lượng tế bào tảo vượt quá 100.000 tế bào/ml được gọi là “tảo nở hoa”. Hai loại tảo phổ biến nhất thường nở hoa trong ao là họ tảo giáp và tảo lam. Hiện tượng nở hoa ở tảo trong ao nuôi thường kéo dài khoảng 5-10 ngày tùy vào giống loài tảo và điều kiện môi trường dinh dưỡng. Tảo nở hoa tiết độc tố, gây bệnh hoặc gây thiếu oxy cục bộ vào ban đêm làm tôm chết hàng loạt.

Các yếu tố môi trường ảnh hưởng nở hoa như thời tiết ấm áp và nhiều chất dinh dưỡng, đặc biệt là phốt pho và nitơ. Sự nở hoa của tảo cũng có thể gây ra sự dao động lớn của các thông số chất lượng nước (ví dụ: pH và hàm lượng NH3 rất cao do tảo sử dụng quá nhiều CO2 tự do để quang hợp).

Hiện tượng tảo nở hoa gây tác hại trong ao tôm

Biện pháp kiểm soát tảo độc trong ao tômTảo chết đột ngột (sụp tảo, tảo tàn) sau khi nở hoa có thể xảy ra sau những ngày trời nhiều mây, nóng, không có gió. Sự chết đột ngột của tảo sẽ dẫn đến sự suy giảm nhanh chóng oxy hòa tan, đồng thời tích tụ xác tảo chết ở đáy ao sẽ tạo ra khí độc gây chết tôm cấp tính.

Kiểm soát vật lý: Điều kiện tiên quyết cần thiết để tảo phát triển là chất dinh dưỡng trong nước và ánh sáng mặt trời để quang hợp. Tuy nhiên, vấn đề thời tiết rất khó để khắc phục triệt để nên hạ thấp mức dinh dưỡng trong ao là giải pháp được ưu tiên.

- Thay nước là biện pháp được áp dụng rộng rãi nhất hiện nay bởi chi phí thấp cũng như dễ dàngthực hiện. Lưu ý, nguồn nước cấp ao chứa hay ao lắng cũng cần phải được xử lý kỹ.

- Trước khi thả giống, nên xử lý ao cẩn thận, tiêu diệt tảo ở lớp đất dưới đáy và xung quanh bờ ao nuôi, tránh lấy nước từ các nguồn nơi tảo nở hoa. Đồng thời thường xuyên sử dụng các biện pháp để giải phóng khí nitơ tích tụ ở đáy ao nuôi, giúp loại bỏ các điều kiện cho phép tảo phát triển mạnh mẽ.

- Việc kiểm soát cơ học với các loại tảo độc (tảo sợi) thường là kéo hoặc vớt tảo ra khỏi ao. Tăng cường sục khí để hàm lượng oxy cao sẽ có tác dụng kích thích phospho liên kết và được hấp thụ vào trong trầm tích của ao nuôi. Điều này ngăn không cho phospho sẵn có trong nước để tảo sử dụng và tăng trưởng.

- Thường xuyên hút bùn, hút đáy ao nuôi và sử dụng chất diệt tảo được phép (HP 10, super DRT, BZT). Riêng đối với tảo lam, một trong những phương pháp hiệu quả nhất là tăng độ mặn cho ao nuôi bằng cách cung cấp nước biển cho ao nuôi hoặc thêm muối vào nước với lượng 10 kg/1.000 m3 treo ở quạt nước.

Sử dụng vi sinh và cá rô phi kiểm soát hiện tượng tảo nở hoa trong nuôi tôm

Kiểm soát sinh học: để xử lý tảo nên thả cá rô phi cùng với tôm trong cùng một ao. Cá rô phi thường sống ở tầng nước giữa và tầng đáy trong ao nuôi. Cá rô phi có thể tiêu hóa 30 - 60% protein trong tảo, đặc biệt là tảo lam và tảo lục.

Kiểm soát hóa học: Kiểm soát phosphorous cũng là một biện pháp giảm dinh dưỡng của tảo. Phosphorous có thể bị bất hoạt hoặc loại bỏ độc tính bằng cách sử dụng các chất phụ gia hóa học, chẳng hạn như phèn (nhôm sunfat kết hợp với natri aluminate theo tỷ lệ 2:1). Phèn chua có thể được áp dụng cho nước tạo thành một dạng kết tủa loại bỏ phốt pho khỏi nước khi lắng xuống.

Đồng thời, cần kiểm soát thức ăn, không cho ăn quá mức và xử lý tảo bằng men vi sinh BZT 454. Kết hợp với vôi vào ban đêm với liều lượng cho phép dưới 20 kg cho mỗi 1.000 m3 nước. Sau khi bón vôi, nên bổ sung zeolite hoặc Apac-new với lượng 10 kg/1.000 m3.

Lưu ý: trong quá trình nuôi, càng về cuối vụ thì tỷ lệ N/P trong nước càng giảm là do N lắng đáy. Do đó kết hợp sử dụng men vi sinh VS01, BZT để xử lý đáy ao và khí độc, giúp nước ao sạch tôm nuôi khỏe mạnh.

Bộ sản phẩm xử lý và ngăn ngừa hiện tượng nước nở tảo độc của công ty AEC

CTCP TMDV ĐT Âu Mỹ (AEC) bảo lưu QTG

ThS Hoàng Tuấn

Ghi rõ nguồn AECaqua.com khi đăng lại thông tin này.