Chuột rút là tình trạng co thắt cơ không tự chủ do tích tụ axit. Chúng thường kéo dài từ 30 đến 60 giây. Hơn một nửa số phụ nữ mang thai bị chuột rút ở chân. Một số phụ nữ cũng bị chuột rút ở mông và đùi. Những cơn co thắt cơ này thường xảy ra vào ban đêm, đặc biệt là trong tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba. Chuột rút gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của phụ nữ mang thai, vì chúng có thể làm gián đoạn giấc ngủ, gây đau đớn, khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
1. Nguyên nhân nào gây ra chuột rút khi mang thai?
Mặc dù không rõ chính xác nguyên nhân gây ra những cơn co thắt cơ này, nhưng chuột rút ở chân có thể do tăng cân khi mang thai và những thay đổi trong hệ tuần hoàn của bạn. Áp lực từ em bé đang lớn có thể chèn ép các dây thần kinh và mạch máu đi đến chân của bạn.
- Trọng lượng tử cung tăng lên, gây áp lực lớn hơn lên các dây thần kinh và mạch máu ở bụng.
- Mệt mỏi.
- Mất cân bằng khoáng chất trong máu hoặc thiếu vitamin [ví dụ: thiếu canxi, phốt pho, vitamin D hoặc vitamin E].
- Mất nước.
- Tập thể dục quá ít hoặc quá nhiều.
- Lưu thông máu kém do tăng lượng máu và áp lực của tử cung lên các mạch máu.
- Căng cơ ở ngón chân.
Có nhiều nguyên nhân gây chuột rút ở phụ nữ mang thai.
2. Một số biện pháp giảm đau tức thời khi bị chuột rút
Nếu bạn bị chuột rút ở chân, có một số điều bạn có thể làm để giảm bớt sự khó chịu:- Mở rộng chân của bạn.
- Kéo căng cơ bắp chân của bạn bằng cách gập bàn chân lên để tránh các ngón chân hướng vào nhau.
- Bạn cũng có thể thử đứng lên, đảm bảo giữ chân bằng phẳng hoặc đứng trên bề mặt lạnh. Xoa bóp và chườm nóng vùng cơ bị đau.
- Tắm vòi sen hoặc bồn tắm nước nóng.
- Đi bộ xung quanh hoặc nâng cao chân của bạn để ngăn chuột rút quay trở lại.
Nếu bạn bị chuột rút nặng, bắp chân của bạn có thể bị mềm vào sáng hôm sau. Nếu cơn đau kéo dài trong vài giờ, chườm nóng có thể hữu ích, đặc biệt là trước khi tập thể dục. Cơn đau sẽ giảm dần theo thời gian, giống như cơn đau cơ do tập luyện nặng.
3. Phương pháp phòng ngừa chuột rút khi mang thai
Mặc dù nguyên nhân chính xác của chuột rút ở chân khi mang thai không rõ ràng, nhưng bạn có thể thực hiện các bước để ngăn ngừa chúng.
Phụ nữ mang thai nên ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, nhất là các chất khoáng như canxi, magie,...
Dưới đây là một số mẹo giúp bạn ngăn ngừa chuột rút:
- Duy trì một chế độ ăn uống cân bằng. Ví dụ, ăn thực phẩm giàu canxi [sữa, pho mát, sữa chua] và magiê [các loại đậu, các loại hạt, rau bina, củ cải Thụy Sĩ, hạt giống, sô cô la đen]. Tăng canxi và magiê trong chế độ ăn uống của bạn bằng cách ăn thực phẩm như ngũ cốc nguyên hạt, đậu, trái cây khô, quả hạch và hạt. Cân nhắc sử dụng thực phẩm bổ sung các khoáng chất cần thiết như canxi, kali và magiê.
- Uống nhiều nước để giữ đủ nước [tức là 1,5–2 lít mỗi ngày]. Tăng lượng chất lỏng tiêu thụ mỗi ngày.
- Nghỉ ngơi bất cứ khi nào bạn có cơ hội và không làm việc gắng sức.
- Đi giày có gót bằng.
- Mang vớ nén để cải thiện lưu thông.
- Đặt bàn chân và chân của bạn ở vị trí cao vài lần trong ngày.
- Tập thể dục mỗi ngày, chẳng hạn như đi bộ, bơi lội, tập yoga...
Bổ sung nhiệt: Có thể áp dụng nhiệt lên vùng cơ bị chuột rút của bạn bằng cách sử dụng miếng đệm làm nóng, túi vải đun nóng bằng lò vi sóng hoặc một số miếng đệm làm nóng kích hoạt bằng không khí không kê đơn.
Xoa bóp: Đây thường là phương pháp được sử dụng nhiều nhất để giảm bớt chuột rút và giảm cơn đau liên quan đến nó. Xoa bóp cơ bị chuột rút và đôi khi xoa bóp các cơ lân cận giúp loại bỏ chuột rút.
- Thực hiện một trong các động tác kéo giãn bắp chân sau đây trước khi đi ngủ:- Ngồi vắt chéo chân. Nâng chân phải của bạn, uốn cong đầu gối của bạn một góc 90 độ và kéo các ngón chân về phía bạn đồng thời uốn cong gót chân về phía trước. Lặp lại với chân trái.- Đứng quay mặt vào tường. Đặt hai tay lên tường và đặt chân phải sau chân trái. Nhẹ nhàng uốn cong chân trái của bạn về phía trước, giữ cho chân phải của bạn mở rộng và gót chân phải của bạn trên sàn. Giữ tư thế này trong khoảng 30 giây. Lặp lại với chân trái sau chân phải.- Thực hiện một vài lần lặp lại các bài tập này.
- Chườm nóng bắp chân hoặc tắm nước ấm trước khi đi ngủ.
Bà bầu cần vận động nhẹ nhàng thường xuyên để lưu thông khí huyết, giảm nguy cơ chuột rút.
4. Khi nào bạn nên gặp bác sĩ?
Trong một số trường hợp hiếm hoi, huyết khối có thể xảy ra nếu cục máu đông hình thành trong các tĩnh mạch sâu của chân. Tình trạng này cần được điều trị kịp thời. Bạn nên đến gặp chuyên gia chăm sóc sức khỏe càng sớm càng tốt trong những trường hợp sau:
- Bạn bị đau chân dữ dội mà không phải là chuột rút.
- Chân hoặc bàn chân của bạn bị sưng.
- Da của bạn chuyển sang rất nhợt nhạt hoặc hơi xanh.
Bạn cũng nên đến gặp bác sĩ nếu tình trạng đau chân kéo dài, nếu bạn nhận thấy bất kỳ vết đỏ hoặc sưng nào hoặc nếu bạn cảm thấy tê ở chân.
Nếu tình trạng chuột rút cơ bắp của bạn vẫn thường xuyên và không đáp ứng với phương pháp điều trị trên, bạn nên liên hệ với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của mình. Có thể bạn đang gặp một tình trạng bệnh riêng biệt cần được chăm sóc y tế khác nhau.
Bổ sung khoáng chất có hiệu quả không?
Một số chuyên gia chăm sóc sức khỏe khuyên bạn nên bổ sung magiê, canxi, vitamin B hoặc vitamin C, vitamin tổng hợp trước khi sinh vì chúng chứa các khoáng chất và vitamin mà phụ nữ mang thai cần cho một thai kỳ khỏe mạnh. Tuy nhiên, chỉ bổ sung các vitamin khi có tư vấn của bác sĩ.
Xem thêm video đang được quan tâm
13 triệu chứng COVID-19 ở người nhiễm biến thể Omicron.
Thiên Châu
07/03/2019
Chuột rút [vọp bẻ] là hiện tượng phổ biến ở phụ nữ trong thời gian mang thai. Chuột rút thường xảy ra ở chân, đùi, bàn chân, bàn tay hoặc cơ bụng do các cơ co thắt đột ngột, khiến các bộ phận này của các mẹ bầu rất đau nhức, không thể cử động.
Chuột rút có thể bắt đầu gây khó chịu từ tháng thứ ba của thai kỳ và các cơn đau ngày càng xuất hiện thường xuyên khi thai nhi lớn dần. Tình trạng này xảy ra cả ban ngày và trầm trọng hơn vào ban đêm, ảnh hưởng nhiều tới giấc ngủ của thai phụ, nhưng không để lại hậu quả gì cho mẹ và sẽ tự hết khi kết thúc thai kỳ.
Tuy nhiên nếu thai phụ bị chuột rút kèm theo các triệu chứng như ra máu, đau mạnh ở bụng hay trên đỉnh vai, thân nhiệt tăng hoặc đau dữ đội ở phần bị đau, cần nhanh chóng đến các cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị kịp thời.
Nguyên nhân gây chuột rút
Cho đến nay chưa có một nghiên cứu nào về nguyên nhân vì sao phụ nữ thường bị chuột rút trong quá trình mang thai. Trong lĩnh vực sản khoa, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng chuột rút khi mang thai được các bác sĩ đã chỉ ra như:
- Trọng lượng cơ thể của mẹ bầu ngày càng tăng trong thai kỳ, gây áp lục nhiều hơn tới các cơ bắp ở chân;
- Tử cung ngày càng to làm tăng áp lực lên các mạch máu chính đưa máu từ chân lên tim và các dây thần kinh từ tủy sống đến chân các tĩnh mạch cung cấp máu cho tử cung cũng bị chèn ép gây cảm giác nặng nề, khó chịu;
- Mất nước khiến cơ thể bị rối loại điện giải gây ra tình trạng chuột rút.
- Thiếu canxi, nhất là vào những tháng cuối thai kỳ, nhu cầu canxi của cơ thể tăng cao để có thể đáp ứng cho sự phát triển của thai nhi. Khi lượng canxi không được cung ứng đầy đủ, cơ thể của mẹ bầu sẽ tự “rút” canxi để truyền cho bé.
Triệu chứng cần lưu ý trong thai kỳ đối với các cơn đau có thể gây lầm với chuột rút ở cơ bụng:
- Trong một giờ có hơn 6 cơn co thắt, là dấu hiệu cần cảnh giác.
- Các cơn đau không giảm dần theo thời gian.
- Xuất hiện đồng thời với cơn chóng mặt, choáng váng hoặc chảy máu là dấu hiệu của thai ngoài tử cung. Ngoài ra chảy máu cũng có thể là triệu chứng của nhau tiền đạo hoặc sẩy thai.
- Cần thận trọng với bất kỳ các cơn co thắt nào xảy ra liên tục khi đang mang thai, có tiền sử sinh non, thai ngoài tử cung hoặc cổ tử cung ngắn.
- Co thắt đi kèm với đau bụng dữ đội và buồn nôn hoặc sốt, rất có thể là triệu chứng của viêm ruột thừa, sỏi thận hoặc túi mật.
Phòng ngừa
1- Tránh đứng hoặc ngồi quá lâu ở một tư thế. Mẹ bầu làm việc tại văn phòng tranh thủ thời gian co duỗi bắp chân và vận động hai
chân sau mỗi giờ làm việc.
2- Tránh làm việc mệt nhọc. Duy trì thói quen vận động nhịp nhàng và điều độ.
3- Tập thể dục khi mang thai với các bài tập nhẹ như yoga, đi bơi, đi bộ,… giúp lượng máu và quá trình trao đổi chất trong cơ thể mẹ diễn ra thuận lợi hơn.
4- Thực hiện các động tác xoa bóp, massage nhẹ nhàng từ vùng đùi đến bắp chân, bàn chân và các ngón chân để làm tăng quá trình lưu thông máu.
5- Gác chân lên gối cao [mềm] khi nằm ngủ. Nên nằm nghiêng bên trái để máu lưu thông khắp cơ thể, đặc biệt là vùng bắp chân.
6- Tham khảo ý kiến của bác sĩ để có thể bổ sung lượng canxi cần thiết cho cơ thể theo từng giai đoạn của thai kỳ, từ 800- 1500mg canxi nguyên tố/ngày.
Cách khắc phục tình trạng chuột rút
- Trong thực đơn hàng ngày, các mẹ bầu cần chú ý bổ sung thực phẩm giàu kali, magiê, đặc biệt là canxi [thịt,cá, trứng, rau - củ - quả, đặc biệt là chuối, nho khô, lê…].
- Uống nhiều nước, tốt nhất nên bổ sung mỗi ngày từ 2 – 2,5 lít nước để hạn chế tình trạng mất nước.
- Nên dành thời gian để nghỉ ngơi. Luôn để tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng.
- Tắm bằng nước ấm. Ngâm chân trong nước nóng được pha với ít muối và gừng để tránh bị chuột rút vào ban đêm.
- Khi nhận thấy bất cứ nghi ngại gì về dấu hiệu chuột rút trong lúc mang thai với cơn đau tiếp diễn kèm theo đau và sưng chân, chạm vào có cảm giác nóng xung quanh, cần đến ngay các cơ sở y tế để được sự trợ giúp kịp thời của các y – bác sĩ nguy cơ bị đông máu thay vì chuột rút. Riêng trong trường hợp chuột rút ở bụng cần chú ý vì có khả năng sẩy thai.
Theo
American pregnancy Association
Hướng dẫn Quốc gia về dinh dưỡng cho phụ nữ có thai – Bộ Y tế]