Nước lọc uống thuốc là tốt nhất
Nhiều loại nước ép trái cây hiện nay đã được chứng minh là gây hại nếu uống chung với thuốc
Nước lọc là nước lã đun sôi để nguội hoặc nước lọc hợp vệ sinh. Đây là loại nước tốt nhất dùng để uống thuốc vì đã được diệt khuẩn, các chất tan như canxi, magiê, natri, kali, đặc biệt những độc chất như thạch tín… được loại bỏ hoặc còn ở ngưỡng cho phép. Do đó, khi dùng loại nước này uống thuốc sẽ không làm thay đổi tác dụng của thuốc.
Đặc biệt, cần lưu ý không sử dụng các loại nước sau đây để uống thuốc vì có thể gây mất hoặc giảm tác dụng của thuốc, đôi khi còn gây hại cho cơ thể:
Sữa: Trong sữa có chứa canxi có thể kết hợp với một số kháng sinh [như tetracyclin] tạo thành phức hợp không tan, làm kháng sinh không hấp thu được vào máu để gây tác dụng. Tuy nhiên, vẫn có trường hợp như dùng thuốc gây bào bọt dạ dày [aspirin] hay dễ nôn ói [thuốc ngừa thai phải uống hằng ngày dễ gây buồn nôn ở một số phụ nữ] hay cần chất béo để thuốc dễ hấp thu vitamin A, D thì cần uống chung với sữa. Như vậy, để lựa chọn đúng thức uống để uống thuốc nên tham khảo ý kiến bác sĩ hay dược sĩ.
Cà phê, trà, nước giải khát có gaz: Trong các loại nước này, đặc biệt là nước ngọt hay nước tăng lực, đều có chứa caffein [chất kích thích giúp tỉnh táo] sẽ kết hợp với thuốc bổ chứa sắt tạo thành chất kết tủa không hấp thu được. Ngoài ra, caffein còn làm giảm tác dụng các thuốc.
Không nên uống thuốc với nước ngọt có gazẢnh: MNT
Nước ép trái cây: Nhiều loại nước ép trái cây hiện nay đã được chứng minh là gây hại nếu uống chung với thuốc như nước cam, nước chanh có vị chua [là axít hữu cơ]; chúng có thể làm cho thuốc kháng sinh như ampicillin, erythromycin, lincomycin bị hỏng do các loại kháng sinh này kém bền vững ở môi trường axít. Cụ thể:
- Nước cam, nước táo khi dùng uống thuốc có thể làm giảm sự hấp thu một số thuốc, do làm chất sinh học ở ruột đảm nhận việc vận chuyển thuốc vào máu không hoạt động được.
- Nước nho ép dùng uống thuốc có thể làm giảm tác dụng và làm tăng phản ứng phụ của thuốc chữa bệnh vì nước nho ép có thể ức chế các men trong quá trình hấp thụ thuốc, chẳng hạn như thuốc điều trị bệnh tim mạch và thuốc chống nấm.
- Nước ép lựu có chứa một loại enzyme có thể làm giảm tác dụng của các thuốc trị cao huyết áp.
- Nghiêm trọng nhất là nước bưởi chùm [grape-fruit] có tên khoa học Citrus paradisis. Loại bưởi này chứa hoạt chất naringin và bergamotin khi uống chung với một số thuốc như statin trị rối loạn lipid, atelenol trị tăng huyết áp... sẽ làm tăng độc tính của thuốc do naringin ức chế men chuyển hóa thuốc ở gan dẫn đến nồng độ thuốc tăng cao trong máu.
Xin nhắc lại có 2 nhóm thuốc đặc biệt lưu ý không nên uống kèm với nước bưởi là thuốc hạ cholesterol trong máu, gồm simvastatine và atorvastatine. Nước bưởi khi dùng chung với 2 thuốc này có thể làm tăng sự hấp thu của thuốc lên gấp 15 lần và gây tác dụng phụ nghiêm trọng. Hay với thuốc suy giảm miễn dịch dùng để chống thải ghép [tacrolimus, ciclosporine…], nếu uống nước bưởi thường xuyên sẽ gây độc hại cho thận. Do đó cần tránh uống nước bưởi trong vòng 2 giờ sau khi dùng các thuốc này và chỉ nên uống ít hơn 250 ml nước bưởi mỗi ngày.
Nước uống thể thao: Vì chất kali có trong các loại nước uống dành riêng cho người chơi thể thao có thể trở nên nguy hiểm nếu kết hợp với một số thành phần thuốc trị bệnh suy tim, cao huyết áp. Không chỉ nước uống thể thao mà cần cẩn trọng cả với chuối vì loại trái cây này cũng giàu kali.
Bia và rượu: Đây là loại thức uống không nên uống chung với thuốc. Rượu làm tăng độc tính hại gan của paracetamol, tăng độc tính hại dạ dày của aspirin, tăng độc tính gây mê của thuốc an thần gây ngủ. Riêng với kháng sinh như thuốc metronidazol, các cephalosporin... nếu uống chung với rượu, bia sẽ gây vật vã, hạ huyết áp, rất khó chịu làm người dùng thuốc cứ tưởng sắp chết đến nơi.
Không dùng nước khoáng uống thuốc
Uống với lượng vừa phải, nước sẽ giúp đưa thuốc viên [viên nén hoặc viên nang] từ miệng xuống nhanh đến dạ dày, hòa tan tạo dung dịch thuốc, sau đó trôi xuống ruột là vị trí dược chất sẽ hấp thu vào máu dẫn đến các cơ quan trong cơ thể để tạo tác dụng. Cũng có thể dùng nước đóng chai nhưng phải là nước tinh khiết chứ không dùng nước chứa các chất khoáng [còn gọi nước suối] để uống thuốc bởi vì chất khoáng như canxi, natri... có thể tương kỵ gây ảnh hưởng đến thuốc.
Uống thuốc với lượng nước đủ là cần thiết, thậm chí có một số thuốc đòi hỏi phải uống nước thật nhiều [như thuốc chứa dược chất sulfamid] để thuốc được lọc, bài tiết nhiều theo nước tiểu, không tích tụ sỏi hại thận.
Khi uống thuốc, nhiều người có thói quen nuốt khan viên thuốc hoặc dùng bất cứ chất lỏng gì sẵn có, như nước chè, nước vối, đồ uống có gas để sẵn trong tủ lạnh. Đối với trẻ nhỏ sợ uống thuốc, nhiều người dỗ dành cho uống với sữa, nước hoa quả hoặc nước đường. Điều này ảnh hưởng rất nhiều đến việc hấp thu thuốc, thậm chí làm giảm tác dụng điều trị.
Một số người lại có thói quen ngậm viên Co-Trimoxazol trong miệng để điều trị nhiễm khuẩn đường hô hấp mà không dùng nước uống. Co-trimoxazol [còn có tên khác là Trimazol, Biseptol, Bactrim, Sultrim...] là một thuốc kháng khuẩn rất ít tan, có thể kết tinh ở ống thận làm tắc đường niệu, gây bí tiểu, tiểu ra máu, thậm chí gây sỏi thận hoặc sỏi đường tiết niệu. Vì thế, khi dùng nó, nên uống với nhiều nước.
Dùng nhiều nước là cách thích hợp để uống phần lớn các loại thuốc viên. Khi uống thuốc với nhiều nước, chúng ta đã tạo ra một dung dịch thuốc được pha loãng có thể tích lớn trong dạ dày, tạo nên áp suất lớn, làm dạ dày nhanh rỗng hơn. Điều đó có nghĩa là thời gian thuốc lưu lại tại dạ dày ngắn và dung dịch thuốc được nhanh chóng trôi xuống ruột - vị trí hấp thu tối ưu với đa số các loại thuốc uống.Khi uống thuốc với một lượng lớn nước lọc, dung dịch tạo nên thường là nhược trương; lúc đó xu hướng chuyển nước từ trong lòng ống tiêu hóa vào mạch máu tăng lên nên sự hấp thu thuốc vào máu cũng tốt hơn. Uống thuốc với nhiều nước sẽ giúp thuốc tiếp cận với bề mặt của ống tiêu hóa nhiều hơn, tức làm tăng diện tích tiếp xúc nên thuốc được hấp thu nhanh hơn vào máu, hiệu quả điều trị của thuốc được kịp thời.Đối với những thuốc có độ tan kém, lượng nước uống kèm không những làm tăng độ tan, mà còn giúp thuốc hấp thu nhanh và triệt để hơn.
Ảnh hưởng của một số "dung môi" đến thuốc
Quảng cáo
Nhiều loại đồ uống đóng sẵn hiện nay cũng có tác dụng dược lý, nhất là các loại nước ngọt có gas, bia, nước khoáng, nước ép hoa quả... Khi vào cơ thể, nó sẽ ảnh hưởng đến sự hấp thu thuốc trong đường tiêu hóa.
Quảng cáo
Không nên sử dụng nước khoáng, các loại nước uống đóng chai có gas để uống thuốc vì dễ gây những tương tác bất lợi, ảnh hưởng đến sự hấp thu thuốc. Bản chất của các loại nước có gas là pH kiềm. Với một số thuốc có bản chất acid như aspirin hoặc gardenan, nó sẽ làm tăng độ hòa tan, dễ làm tăng nồng độ thuốc đột ngột trong máu, dẫn đến ngộ độc thuốc.Không nên dùng các loại nước lá [nước chè, nước vối...] vì chúng chứa chất tanin, dễ gây kết tủa với một số thuốc có bản chất alkaloid, làm mất tác dụng điều trị. Một số loại chè thuốc như chè nhân trần, chè actichaud, nước cam thảo... bản thân chúng đã có tác dụng dược lý, vì vậy cũng không được dùng để uống thuốc.Các loại nước ép hoa quả, canh chua có tính acid nên rất dễ ảnh hưởng đến một số thuốc kém bền vững trong môi trường này như Ampicilin, Lincocin, Erythromycin. Càng không nên dùng sữa để uống thuốc vì sữa là một hỗn dịch của nhiều vi chất, trong đó có một số ion kim loại có thể tác dụng với các hoạt chất thuốc, tạo thành phức hợp khó tan và không hấp thu được.
Như vậy, dùng nước lọc đun sôi để nguội uống thuốc là tốt nhất. Khi uống thuốc, nên uống ở tư thế sao cho viên thuốc nhanh chóng được nuốt trôi xuống dạ dày, đồng thời uống với nhiều nước để dung dịch thuốc phát huy tác dụng nhiều nhất theo yêu cầu điều trị.
[Theo Sức Khỏe & Đời Sống]