Tâm trạng của Hữu Thỉnh trong bài thơ Sang thu là gì

Sang Thu Phân tích cảm xúc trong bài thơ Ý 1: Sự rung động xao xuyến trước vẻ đẹp báng lảng, mơ hồ của khoảnh khắc sang thu [khổ 1] Bỗng nhận ra hương ổi Phả vào trong gió se Gió chùng chình qua ngõ Hình như thu đã về - Khung cảnh: + Tín hiệu đầu tiên của sắc trời sang thu: hương thơm của trái ngọt mùa màng [hương ổi, phả] -> Hương thơm của đồng quê ngọt ngào và dịu dàng, thơm mát, tác giả sử dụng từ phả -> Hương thơm ấy nó tỏa khắp, sánh đặc, làm to hương thu, hương ổi. + Tác giả còn cảm nhận một chút se lạnh của ngọn gió đầu thu. + Nét vẽ màn sương mỏng manh -> Biện pháp tu từ nhân hóa [chùng chình] -> Không gian rộng thoáng những hạt sương giăng mắc đầy cành cây ngọn cỏ -> Chùng chình -> Sự vận động của hạt sương chầm chậm, đáng yêu và trong sự vận động đó nhuốm cả nỗi lưu luyến không muốn rời xa và ngõ ở đây không chỉ là ngõ thực và làm rõ của hạ sang thu. -> Cảm nhận của nhà thơ [ ] tất cả giác quan, là tình yêu, sự rung động nhạy cảm của nhà thơ -> Bức tranh thiên nhiên hiện lên thật, đẹp thật mơ mộng. Đó là sự nhẹ nhàng, trong trẻo, mong manh, mơ hồ -> yêu kính của nhà thơ. - Bỗng, hình như: vừa bộc lộ cảm xúc xúc động, ngỡ ngàng, xao xuyến, bâng khuâng của nhà thơ khi nhận ra đất trời nhuốm sắc thu: tin mà chưa tin hẳn. Ý 2: Sự cảm nhận tinh tế, rõ nét về sắc thu giữa trời đất bao la. Sông được lúc dềnh dàng Chim bắt đầu vội vã Có đám mây mùa hạ Vắt nửa mình sang thu - Theo độ dài của dòng sông, cánh chim bay trên bầu trời cao rộng, không gian được mở rộng và kéo căng nhiều chiều với hình ảnh chọn lọc, dòng sông, cánh chim phảng phất nét đường thi -> gợi nên bức tranh vừa có thực vừa có hồn -> BPTT nhân hóa, từ láy "dềnh dàng" -> dòng sông không cuồn cuộn, ồm ào mà êm đềm, dịu mát. + Cánh chim: bắt đầu vội vã -> chớm mình để chuẩn bị và vận động. -> Hai hình ảnh, hai trạng thái của sự vật đối lập -> thống nhất trong mạch vận động -> ta cảm nhận được cảnh biến chuyển của đất trời âm thầm mà lại khẩn trương. - Hình ảnh đám mây -> hình ảnh đặc sắc, sáng tạo, độc đáo của nhà thơ, nó gợi ra một không gian thoáng đãng, cao rộng, mênh mông. + đẹp, lãng mạn -> trữ tình, thơ mộng đám mây như dải lụa vắt qua hai đầu cầu của hạ và thu. + "vắt" -> Lấy không gian để vẽ thời gian ->sắc thu phân thân trong từng cảnh vật. Bằng giọng thơ trong trẻo, nhẹ nhàng, sắc thu như rõ nét hơn, bước chuyển mùa thu nhanh hơn. -> Sự chuyển mình của đất nước vào một mùa thu mới, mùa thu độc lập, mùa thu của một cuộc sống tự do và hạnh phúc. Ý 3: Vẫn còn bao nhiêu nằng Đã vơi dần cơn mưa Sấm cũng bớt bất ngờ Trên hàng cây đứng tuổi - Hình ảnh nắng, mưa, sấm là những hình ảnh đặc biệt thì liệu đặc trưng của mùa hạ nhưng được khắc họa với mức độ giảm dần. Dấu hiệu giao mùa hiện hữu trong từng hình ảnh. - Với cách dùng từ độc đáo phó từ, động từ tính [đã vơi dần bớt] thi sĩ như đếm được độ đậm nhạt của nắng mưa, tất cả những từ gay gắt, dữ dội chuyển sang sắc thái hiền hòa, dịu êm. - Hình ảnh sấm, hàng cây: hình ảnh thơ đa nghĩa vừa có nghĩa thực vừa có tính ẩn dụ. + Thực: hành tây và độ vang của sấm khi sang thu. + Ẩn dụ: sấm tượng trưng cho sóng gió, bão táp của cuộc đời, những vang động bất thường của ngoại cảnh. Hàng cây đứng tuổi đã trải qua bao mưa nắng, biến thiên của cuộc sống nên đã bớt đi sự bất ngờ. -> Vẻ điền tĩnh, chín chắn của hàng cây trước sấm sét, bão giông phải chăng đó chính là sự từng trải của con người sau những bão táp của cuộc sống. -> Từ dòng cảm xúc tha thiết, sâu lắng, bâng khuâng giọng thơ lắng lại và triết lý: “Khi con người lớn tuổi sẽ chín chắn, vững vàng sâu sắc trước sự tác động của ngoại cảnh hơn”. Ý 4: Đánh giá: - Với thể thơ 5 chữ, âm điệu nhịp nhàng, từ ngữ giàu giá trị gợi cảm sâu sắc, nhà thơ đã khắc họa rõ nét sắc trời sang thu thật hữu tình từ sự mong manh, mơ hồ. -> Đất nước bước vào một mùa thu mới tươi đẹp và sự suy ngẫm về cuộc đời và quy luật của cuộc đời. Trong trẻo như tâm hồn yêu cuộc sống, thiên nhiên của tác giả.

Đề bài: Cảm nhận của Hữu Thỉnh trước sự chuyển biến của đất trời sang thu

Hạ qua thu tới là lẽ thường của tự nhiên. Nhưng cái sự thường tinh đó lại gieo vào lòng nhà thơ Hữu Thỉnh một cảm xúc thật khó tả để rồi ông đã viết ra bài thơ “Sang Thu”. Bài thơ là những cảm nhận ,những rung động man mác, bâng khuâng của tác giả trước vẻ đẹp và sự biến đổi kỳ diệu của thiên nhiên trong buổi giao mùa

Sự biến đổi của đất trời sang thu được tác giả cảm nhận qua những hình ảnh hiện tượng thật quen thuộc, giản dị.

“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về .”

Không phải nhận ra mùa thu thông qua màu sắc hay tiếng lá lao xao, Hữu Thỉnh có một cảm nhận mùa thu rất riêng của mình đó là “mùi hương ổi”. Ổi là một loại quả rất đặc trưng của vùng quê Bắc Bộ. Mùi hương ổi thân quen nơi vườn mẹ chính là mùi hương đã đánh thức những giác quan tinh tế nhất của nhà thơ. “Hương ổi” gắn liền với bao kỉ niệm của thời thơ ấu, là mùi vị của quê hương đã thấm đẫm trong tâm tưởng nhà thơ và cứ mỗi độ thu về thì nó lại trở thành tác nhân gợi nhớ. Chính Hữu Thỉnh đã tâm sự rằng: “Giữa trởi đất mênh mang, giữa cái khoảnh khắc giao mùa kì lạ thì điều khiến cho tâm hồn tôi phải lay động, phải giật mình để nhận ra đó chính là hương ổi. Vớinhững người không làm thơ thì mùi hương đó gợi nhớ đến tuổi ấu thơ, gợi nhớ đến buổi chiều vàng với một dòng sông thanh bình, một con đò lững lờ trôi, những đàn trâu bò no cỏ giỡn đùa nhau và những đứa trẻ ẩn hiện trong triền ổi chín ven song. Nó giống như mùi bờ bãi, mùa con trẻ…Hương ổi tự nó xốc thẳng vào những miền thơ ấu thân thiết trong tâm hồn chúng ta. Mùi hươngđơn sơ ấy lại trở thành quý giá vì nó đã trở thành chiếc chìa khóa vàng mởthẳng vào tâm hồn mỗi người, có khi là cả một thế hệ…”. Để rôi ông nhận thấy khắp không gian đang tràn ngập mùi hương thơm dễ chịu này. Mùi hương quê nhà mộc mạc “phả” trong gió thoảng bay trong không gian. Cảm giác bất chợt đến với nhà thơ: “bỗng nhận ra” một sự bất ngờ mà như đã chờ đợi sẵn từ lâu lắm. Câu thơ không chỉ tả mà còn gợi liên tưởng đến màu vàng ươm, hương thơm lựng, vị giòn, ngọt, chua chua nơi đầu lưỡi của trái ổi vườn quê .

Và không chỉ có thế, cả sương thu như cũng chứa đầy tâm trạng, thong thả, chùng chình giăng mắc trên khắp nẻo đường quê. “Sương chùng chình qua ngõ/ Hình như thu đã về”. Nhà thơ đã nhân hóa màn sương qua từ “chùng chình” khiến cho sương thu chứa đầy tâm trạng. Hai chữ “chùng chình” diễn tả rất thơ bước đi chầm chậm của mùa thu. Nó như đang chờ đợi ai hay lưu luyến điều gì. Nếu ở câu thơ đầu tiên nhà thơ “bỗng nhận ra” thu về khá bất ngờ và đột ngột thì sau khi cảm nhận sương thu ,gió thu, thi sỹ vẫn ngỡ ngàng thốt lên lời thầm thì như tự hỏi: Hình như thu đã về?  Đằng sau không gian làng quê sang thu ấy ta cảm nhậnđược tâm hồn nhạy cảm của một tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống.

Không gian nghệ thuật của bức tranh thu được mở rộng hơn ,cái bỡ ngỡ ban đầu vụt tan biến đi nhường chỗ cho những rung cảm mãnh liệt trước không gian thu vời vợi

"Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã".

Bằng phép nhân hóa đặc sắc, nhà thơ đã rất tài hoa ghi lại linh hồn của cảnh vật, của dòng sông quê hương nơi vùng đồng bằng Bắc Bộ ăm ắp nước phù sa, vươn mình giữa ruộng đồng vào những ngày giao mùa. Vào mùa thu,nước sông êm đềm, nhẹ nhàng, trôi lững lờ mà không chảy xiết như sau những cơn mưa mùa hạ. Cái “dềnh dàng” của dòng sông không chỉ gợi ra vẻ êm dịu của bức tranh thiên nhiên mùa thu mà còn mang đầy tâm trạng của con người như chậm lại, như trễ nải, như ngẫm ngợi nghĩ suy về những trải nghiệm trong cuộc đời.Trái với sự chậm dãi của dòng sông, phía trên kia bầu trời những đàn chim lai đang bắt đầu “vội vã”. Thu sang, trời chuyển mùa, đồng nghĩa với việc những đàn chim phải di cư tránh rét. Nhà thơ đẫ rất tinh tế khi phát hiện ra được hai hình tượng đối lập này. Đó là sự khác biệt của vạn vật trên cao và dưới thấp trong khoảnh khắc giao mùa. Đồng thời, gắn câu thơ vào trong hoàn cảnh đất nước lúc bây giờ ta có thể hiểu thêm ý tứ của tác giả. Sự chuyển động của dòng sông, của cánh chim phải chăng còn là sự chuyển mình của đất nước. Cả đất nước ta vừa trải qua chiến tranh tàn khốc mới có được hòa bình, và giờ đây mới được sống một cuộc sống yên bình, êm ả. Nhưng rồi mỗi người dân Việt Nam cũng lại bắt đầu hối hả nhịp sống mới để xây dựng đất nước trong niềm vui rộn ràng.

Khổ thơ thứ ba diễn tả rất rõ sự biến chuyển của không gian và cũng là một thoáng suy tư của nhà thơ trước cảnh vật, đất trời :

"Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi".

Vẫn là nắng, mưa, sấm, chớp của mùa hạ vương lại đâu đây, song chỉ là “vẫn còn”, “đã vơi dần”, “ cũng bớt bất ngờ” bởi mùa thu đã đến.Ý thơ còn gợi liên tưởng đến con người khi đã lớn tuổi và từng trải thì những giông gió, thăng trầm của cuộc đời ít làm con người ta bất ngờ, bị động. Giọng thơ trầm hẳn xuống, câu thơ không đơn thuần chỉ là giọng kể, là sự cảm nhận mà còn là sự suy nghĩ, chiêm nghiệm về đời người. Nhìn cảnh vật biến chuyển khi thu mới bắt đầu, Hữu Thỉnh nghĩ đến cuộc đời khi đã “đứng tuổi”. Phải chăng, mùa thu đời người là sự khép lại của những tháng ngày sôi nổi với những bất thường của tuổi trẻ và mở ra một mùa thu mới, một không gian mới, yên tĩnh, trầm lắng, bình tâm, chín chắn…trước những chấn động của cuộc đời.

“Sang thu” là khung cảnh trời đất lúc thu sang! Nó làm nảy sinh thi hứng trong lòng thi sĩ và mang lại sự nhẹ nhàng, thanh thản cho tâm hồn của mỗi chúng ta.

Nghệ thuật miêu tả cảnh vật đặc sắc của Hữu Thỉnh qua bài thơ Sang thu

“Sang thu” là sự cảm nhận tinh tế về vẻ đẹp thiên nhiên của bước chuyển mùa từ hạ sang thu, đồng thời biểu hiện chân thành và xúc động của lòng người trước khoảnh khắc giao mùa của đất trời. Hữu Thỉnh đã rất thành công với nghệ thuật miêu tả cảnh vật đặc sắc. Chỉ vài nét vẽ, nhà thơ đã nhanh chóng nắm bắt được cái hồn của cảnh vật.

Bài thơ tả cảnh. Nhưng có đặc sắc là là như hiểu được tâm trạng của thiên nhiên lúc thu về: Sương thì “chùng chình qua ngõ”, sông thì “dềnh dàng” trôi đi, chim thì “vội vã” và đám mây mùa hạ thì như uể oải, “vắt nửa mình sang thu”. Mọi tốc độ vận động của thiên nhiên trở nên chậm rãi từ tốn. Đến sấm cũng bớt bất ngờ trên hàng cây đứng tuổi. Đây cũng là cách cấu tứ của bài thơ này. Nó tạo nên nét thú vị mới cho một đề tài đã cũ trong thơ Việt, kể từ ông Nguyễn Khuyến, ông Tản Đà. Tìm ra những tương quan hợp loại của những chi tiết thu để xếp chúng vào cùng một trạng thái “tâm lí” thiên nhiên sao cho có lí, không gượng ép, chứng tỏ năng lực cảm nhận thiên nhiên khá tinh tế của tác giả:

Bỗng nhận ra hương ổi Phả vào trong gió se Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về

Dấu hiệu sang thu, trước tiên là hương ổi. Ổi vào thu thường chín đại trà. Ổi chín mới toả hương. Cái gió đầu thu hơi se lạnh như có sức cô đặc thêm hương quả, hương cây. Đã bắt đầu sương sớm. Sương thưa mỏng, chỉ thoáng qua buổi đầu ngày hoặc muộn mằn vào chập tối như một sự lười biếng, trì hoãn. Có một biến hoá cảm nhận khéo léo trong chữ “chùng chình” nhằm nhân cách hoá thiên nhiên.

Như vậy sương buông và nước chảy đều như còn lưu luyến mùa cũ [tức mùa hạ], một bước một dừng, chuyển động rất “câu giờ”. Tác giả muốn thuyết phục bạn đọc hưởng ứng nhận xét ấy, nên ông đi tìm thêm chứng cớ. Ông ngẩng nhìn đám mây mùa hạ, nó chuyển sang thu rất bịn rịn, mới vắt sang nửa mình thôi. Quả là một quan sát đầy tính chủ thể. Nhà thơ nói thì cứ nghe đã. Cái chính không phải là xác định mây đang vắt nửa mình hay đã cả mình sang thu.

Mở rộng tầm nhìn và tìm kiếm thêm những bằng chứng, nhà thơ gôm cả trời thu, cảnh thu, sắc thu vào bốn câu thơ:

Sông được lúc dềnh dàng Chim bắt đầu vội vã Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu

“Sông được lúc dềnh dàng”. Đây là nói những con sông Bắc Bộ, quê hương tác giả và nơi ông đang sống. Những trận mưa rào mùa hạ đã dứt, các thứ lũ qua rồi. Lưu lượng nước giảm nhanh. Con sông như gầy hơn. Nước chảy hiền hoà, chậm rãi.

Chi tiết “Chim bắt đầu vội vã” thật tình tôi không biết loài chim mùa này có vội không và vội việc gì? Nhưng tôi đoán không khí trở lạnh lúc sang thu làm con người nghĩ đến mùa xây tổ ấm. Chim vội vàng là vội vàng tha rác về xây tổ, hay vội vàng cho một mùa bay di trú? Nhưng sao ông không tìm ý để cho loài chim cũng nấn ná làm chậm nhịp đi thời gian như các chi tiết thiên nhiên khác, cho bài thơ có cộng hưởng đồng thuận? Với tư cách người đọc, tôi đã lờ mờ thấy hướng đi và chỗ đến của bài thơ, xin nhảy qua chi tiết ngược chiều này mà đi tiếp, vả lại đúng ra chỉ cần biết loài chim cũng có đổi thay nhịp sống lúc thu về, thì chim bắt đầu vội vã hay chim vào mùa e lệ thì bài thơ cũng không đổi hướng.

Đoạn kết, thấy rõ dần: vẫn còn bao nhiêu nắng. Nắng còn, nhưng không nhiều, chỉ là vẫn còn thôi. Đã vơi dần cơn mưa. Mưa ít đi rõ rệt. Năng lượng của thiên nhiên đã vơi hụt đi nhiều. Biên độ hoạt động hẹp dần lại. Chợt nghĩ đến con người ở tuổi vào thu, là tuổi của Hữu Thỉnh khi viết bài thơ này. Tuổi đã qua đỉnh hạ, ngả sang dốc bên kia của đời. Tốc độ và năng lượng bắt đầu vơi hụt. Quy luật muôn đời tránh sao được. Nhưng nghĩ thế nó ngậm ngùi cho cái thân làm người.

Một nhà sư thời Lý, chấp nhận xuân tàn hoa rụng, nhưng vẫn cãi cho ngoại lệ: Đừng tưởng xuân tàn hoa rụng hết / Đêm qua sân trước một nhành mai. Nguyễn Trãi thấy cây liễu càng già, càng cao thì dáng liễu càng mềm. Mềm là không cứng, nhưng mềm cũng là không gãy. Chế Lan Viên: Đời ngoài tuổi năm mươi / Mong gì hương sắc lạ / Nở chùm hoa trên đá / Mùa xuân không chịu lùi. Không tạo được sắc lạ bên ngoài thì tạo kháng lực không chịu lùi bên trong.

Cách nghĩ đánh thức nghị lực, nâng dậy sức yêu đời và thật sự có tính khả thi. Người ta cần thơ cũng là cần cho một phương hướng nghĩ. Hữu Thỉnh là nhà thơ lịch lãm, nhiều chiêm nghiệm việc đời thiết thực. Với tư cách người lính, ông vừa đi qua một cuộc chiến ác liệt, nơi những gì cháy được thi thành xỉ rồi, những gì không cháy thì thành thép tôi, ông đã có được thời gian và tâm thế hậu chiến lặng lẽ và bình tâm để đồng điệu với sương khói, sông nước lúc giao mùa. Trong tình thế “sang thu” này, ông góp gì cho cách nghĩ chúng ta? Ông đưa thêm một chi tiết của thiên nhiên lúc chuyển mùa:

Vẫn còn bao nhiêu nắng Đã vơi dần cơn mưa Sấm cũng bớt bất ngờ

Trên hàng cây đứng tuổi.

Thoáng nhìn [do cách tạo câu giống như khi tả các chi tiết trên] ngỡ ông chỉ vẽ thêm nét cho bức tranh phong cảnh sang thu. Nói cây đứng tuổi là nhân cách hoá cây. Nhân cách hoá thiên nhiên là phép thường dùng của bút pháp thơ [Sông chảy chuyện trò với cá – Huy Cận]. Nhưng hai từ đứng tuổi cũng tạo cho câu thơ thành đa nghĩa. Người đọc phải nghĩ đến con người. Cây đứng tuổi nên không còn bất ngờ với sấm sét trên đầu. Con người cũng vậy thôi. Tuổi tác cũng là một thứ hành trang cuộc đời ban cho.

Từng trải tạo nên bản lĩnh. Có nhà văn nước ngoài đã đặt tên cuốn hồi kí đời mình: Tôi thú nhận là tôi đã sống. Cái tên nặng chắc những từng trải chất chứa của đời người. Sang thu hoá ra không chỉ tả cảnh mà còn là bài thơ chính luận thế sự, kín đáo thuyết phục chúng ta tìm sức mạnh chủ động ngay trong tình thế đã “sang thu” của năm tháng đời người. Thế là từ tâm trạng thiên nhiên để tả cảnh chuyển mùa, bài thơ đã hạ trại vào tâm trạng con người mà bàn luận cách ứng xử việc đời.

  • Hình ảnh hàng cây đứng tuổi
  • Khúc giao mùa
  • Mùa thu Bắc bộ
  • Sang thu [Hữu Thỉnh]

Vài nét về tác giả Hữu Thỉnh:

  • Tên đầy đủ là Nguyễn Hữu Thỉnh, bút danh Vũ Hữu, sinh năm 1942.
  • Quê ở huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc
  • Năm 1963, Hữu Thỉnh nhập ngũ, vào binh chủng Tăng - Thiết giáp rồi trở thành cán bộ văn hóa, tuyên huấn trong quân đội và bắt đầu sáng tác thơ.
  • Ông giữ nhiều chức vụ quan trọng trong Hội Nhà văn Việt Nam.
  • Là nhà thơ viết nhiều, viết hay về những con người ở nông thôn, về mùa thu. Nhiều vần thơ thu của ông mang cảm xúc bâng khuâng, vấn vương trước đất trời trong trẻo, đang biến chuyển nhẹ nhàng.
  • Thơ Hữu Thỉnh giàu cảm xúc, mang đậm hồn quê Việt Nam dân dã, mộc mạc tinh tế và giàu rung cảm, đậm chất triết lí.

Tác phẩm

Hoàn cảnh sáng tác

  • Năm 1977, ông tham gia trại viết văn quân đội ở một làng ngoại ô Hà Nội [nay là Khương Hạ, Thanh Xuân, Hà Nội]. 
  • Đây là thời gian chiến tranh đã đi qua, hòa bình đất nước lập lại được 2 năm, đất nước trong thời kì lao động dựng xây, hàn gắn vết thương chiến tranh.
  • Bài thơ bật lên khi nhà thơ còn ngồi trên cây ổi vào mùa thu, những vần thơ "được làm trong đầu" chứ chưa đụng chạm gì đến giấy bút.

Xuất xứ

  • Bài thơ được in trong tập "Từ chiến hào đến thành phố".

Nhan đề

  • Tác giả sử dụng cấu trúc đảo: đảo động từ "sang" lên đầu nhan đề.
  • "Sang thu" ở đây là chớm thu, là lúc thiên nhiên giao mùa. Mùa hè vẫn chưa hết mà mùa thu tới có những tín hiệu đầu tiên. Trước những sự thay đổi tinh vi ấy, phải ai nhạy cảm lắm mới cảm nhận được.

Đề tài

Viết về mùa thu. Đây là đề tài quen thuộc của mùa thu, viết về khoảnh khắc chuyển mùa từ hạ sang thu.

Chủ đề

Bài thơ thể hiện những rung động, cảm nhận tinh tế của tác giả Hữu Thỉnh về những biến chuyển nhẹ nhàng mà rõ rệt của đất trời lúc cuối hạ sang đầu thu; đồng thời diễn tả những chiêm nghiệm sâu lắng của nhà thơ.

Mạch cảm xúc của thơ

Mạch chảy tự nhiên của cảm xúc: từ ngỡ ngàng, bâng khuâng trước những tín hiệu giao mùa nơi thôn xóm đến say mê trước những cảnh vật sang thu xa rộng, và rồi trầm ngâm trước những biến đổi bên trong của thiên nhiên và con người.

Bố cục

Bài thơ có ba khổ thơ tương ứng với ba phần:

  • Phần 1 [khổ 1]: Những tín hiệu báo thu sang
  • Phần 2 [khổ 2]: Những chuyển biến của thiên nhiên, tạo vật trong vũ trụ
  • Phần 3 [khổ 3]: Những hiện tượng thay đổi của thời tiết trong thiên nhiên

NỘI DUNG [edit]

1. Những tín hiệu báo thu sang

  • Mở đầu bài thơ, khổ thơ là từ "bỗng" khiến tất cả các giác quan của con người được đánh thức để đón nhận những biến đổi của thiên nhiên, tạo vật, đất trời. "Bỗng" là bỗng nhiên, bất chợt nhận ra.
  • Một loạt tín hiệu báo thu sang được cảm nhận tinh tế:

    - Hương ổi chín [một thứ quả đặc trưng của mùa thu] được cảm nhận bằng khứu giác: đó là hương thơm thanh mát, dịu ngọt của quả chín. Mùi hương ấy không hòa vào quyện vào mà "phả" mạnh vào trong gió se tạo cho ta cảm nhận được hương thơm ngào ngạt, đầy ắp trong không gian.

    - Gió se được cảm nhận bằng xúc giác, đó là thứ gió mang theo hơi lạnh. Hương ổi quyện vào gió se tạo thành hương thu, khí thu trong đất trời.

   - Sương thu được cảm nhân bằng thị giác, vốn mờ ảo, được gắn với từ láy "chùng chình", vừa chỉ trạng thái chuyển động, cũng là trạng thái của cảm xúc. "Chùng chình" là chuyển động chậm, khẽ, êm, là trạng thái cố ý chậm lại, tựa như ngập ngừng e ngại. Với thủ pháp nhân hóa, sương thu hiện ra rõ nét với sự ngập ngừng e thẹn, bối rối trước ngõ quê, cũng là cửa ngõ của mùa thu.

  • Từ những yếu tố vốn là đặc trưng quen thuộc của mùa thu được cảm nhận bằng nhiều giác quan và những rung động tinh tế, nhạy cảm của tâm hồn, bằng cả ấn tượng và kinh nghiệm sống, nhà thơ thốt lên: "Hình như thu đã về".

      -  Hai chữ "hình như" gợi tâm trạng bâng khuâng và những cảm nhận mơ hồ về việc thu đã về.

      - Không phải "thu đã đến" mà là "thu đã về" . "Thu đã về" diễn tả vòng tuần hoàn của thời gian tự nhiên cùng tâm trạng chờ đón của nhà thơ.

Như vậy, bốn câu thơ là dòng chảy liền mạch của cảm xúc: vui,xúc động, xốn xang khi nhà thơ bất ngờ nhận ra những tín hiệu báo thu sang trong không gian làng quê bình dị, gần gũi, thân thuộc. Ở đó, ta thấy được tình yêu thiên nhiên, yêu mùa thu, yêu quê hương xứ sở và những rung động, cảm nhận tinh tế của tâm hồn Hữu Thỉnh.

2. Sự chuyển biến của thiên nhiên, tạo vật trong vũ trụ
Không gian của khổ thơ đợc mở rộng lên cao, từ mặt đất đến bầu trời. Ở đó, tác giả tập trung khắc họa sự thay đổi trong trạng thái vận động của thiên nhiên, tạo vật.
Sông"được lúc dềnh dàng"

         - Từ láy "dềnh dàng": chỉ chuyển động chảy chậm lại, cũng là trạng thái thư thái, thong thả của dòng sông.

         - Sau những tháng ngày dòng sông phải oằn mình, vật vã với những cơn mưa, luồng nước hối hả, ào ạt từ thượng nguồn đổ về, giờ đây cái cuộn trào đã qua, mặt nước trở lại êm đềm hơn, dòng sông trôi lặng lẽ, bình thản. Đã đến lúc con sông được nghỉ ngơi sau tháng ngày vất vả.

  • Trên trời cao, "chim bắt đầu vội vã"         

         - Từ láy "vội vã" chỉ sự chuyển động, trạng thái cảm xúc. "Vội vã" là nhanh, tâm lí vội vàng như bị dồn đuổi, thúc ép. Cánh chim trời như cũng nghe được, cảm nhận được không khí se lạnh của mùa thu và bắt đầu cuộc chạy đua vội vã với thời gian: bay nhanh hơn, gấp gáp hơn để tìm về phương Nam tránh rét.

Không trực tiếp sử dụng biện pháp nhân hóa nhưng dường như Hữu Thỉnh đem đến cho thiên nhiên, tạo vật những rung động, trạng thái cảm xúc như con người qua các từ láy dềnh dàng, vội vã: biết lắng nghe, cảm nhận được khí thu trong trời đất để vận động: có cái chậm lại, có cái nhanh lên để diễn tả thời khắc chuyển mùa.

  • Hình ảnh tĩnh tại: "Có đám mây mùa hạ/ Vắt nửa mình sang thu"

         - Hai chữ "mùa hạ, sang thu" được đặt sóng đôi với nhau ở hai dòng thơ. Đó là hai đầu của thời gian, hai mùa nối tiếp. Cây cầu để nối hai mùa, hai bờ thời gian vô hình ấy là "Đám mây mùa hạ" vắt mềm mại, duyên dáng vắt nửa mình sang thu.

         - Trên một đám mây hiện hữu hai mùa: mùa hạ và mùa thu. Một mùa đang qua, một mùa đang đến. Cả một cuộc chuyển giao mùa nằm trên một đám mây.

          - Trong hình ảnh đám mây hiện hữu trên trời cao, nhà thơ gửi gắm những ý nghĩa triết lí về thời gian.

              + Thời gian là dòng chảy liên tục, từ quá khứ, đến hiện tại và tương lai.

              + Hiện tại và tương lai được xây nên từ quá khứ. Trong những cái đang hiện hữu hôm nay mang dấu tích của quá khứ và nó sẽ còn mãi với dòng chảy của thời gian vô tận.

Như vậy, những câu thơ là những cảm nhận tinh tế của nhà thơ với những hình ảnh thơ độc đáo, ẩn chứa những ý vị triết lí sâu xa về thời gian, thời thế.

3. Những thay đổi của hiện tượng thời tiết trong thiên nhiên

  • "Nắng, mưa, sấm chớp" là hiện tượng thời tiết đặc trưng của mùa hạ, mùa của nắng lắm, mưa nhiều, mang theo những tiếng sấm vang động bất ngờ. Và ở đây, những đặc trưng của thời tiết mùa hạ vẫn còn, song đã giảm dần về tần suất, tính chất, mức độ.

         - Nắng dịu đi nhưng "vẫn còn bao nhiêu" để cho thấy nắng vẫn còn đó nhưng tính chất chói chang, gay gắt của nắng đã giảm bớt.

         - Những cơn mưa đã ít dần. "Vơi dần" không chỉ là ít mưa đi mà còn ít cả lượng nước đổ xuống trong mỗi cơn mưa.

         - Những tiếng động, âm thanh vang động [sấm] trong cơn mưa cũng bớt bất ngờ.

Như vậy, nhà thơ đã dùng chính những hiện tượng thời tiết đặc trưng của mùa hạ nhưng giảm về tính chất, mức độ... để chỉ sự chuyển mùa.

  • Tất cả những hiện tượng thời tiết ấy đều được cảm nhận bằng hàng cây đứng tuổi - hàng cây mùa thu, lá vàng úa lại để rồi rơi rụng. Hàng cây giờ đây cũng lặng lẽ, trầm mặc hơn khi sang thu.

    - Sấm không chỉ còn là hiện tượng tự nhiên mà ẩn dụ cho những vang động của cuộc đời, cho những điều đến với cuộc đời con người một cách bất ngờ, đôi khi khiến chúng ta giật mình, choáng váng.

    - Hàng cây đứng tuổi là hình ảnh nhân hóa, ẩn dụ cho những người vừa bước qua tuổi trẻ đang bước vào tuổi trung niên. Đó là những người từng trải, có kinh nghiệm sống.

\[ \rightarrow \] Bước vào tuổi trung niên, con người sẽ bình tĩnh hơn để đón nhận những đổi thay bất ngờ của cuộc sống, những sóng gió của cuộc đời. Đây là những suy ngẫm, chiêm nghiệm của nhà thơ về những đổi thay trong tâm lí, tình cảm của con người khi bước vào giai đoạn tiếp theo của cuộc đời: tuổi trung niên. Đồng thời, đó cũng là lời khẳng định, đất nước sẽ vững vàng hơn trong khó khăn, thử thách phía trước, vững bước tiến vào tương lai.
 

ĐẶC SẮC NGHỆ THUẬT [edit]

  • Thể thơ 5 chữ, không dùng dấu câu, nhịp nhanh, diễn tả sự liền mạch của cảm xúc.
  • Ngôn ngữ giản dị, tinh tế, phù hợp với đời sống hằng ngày.
  • Nhiều hình ảnh thơ giản dị mà độc đáo, giàu sức gợi và triết lí, được xây dựng bằng nghệ thuật nhân hóa, ẩn dụ.

Page 2

Bỏ qua 🔴 Buổi học Live sắp tới

Không có sự kiện nào sắp diễn ra

Page 3

Đường hướng và cách tiếp cận xây dựng khoá học

Khoá học được xây dựng dựa trên năng lực đầu ra của Bộ Giáo Dục và Đào Tạo dành cho học sinh hết lớp 9. Mục tiêu của mỗi bài học được xây dựng bám theo thang tư duy mới của Bloom đi từ thấp lên cao, hướng tới khả năng vận dụng kiến thức và kỹ năng của học sinh. Các bài học về thành tố ngôn ngữ như Từ vựng, Phát âm, Ngữ pháp được xây dựng theo hướng tiếp cận lồng ghép, gắn kết với nhau và với chủ đề của bài học, tạo cho học sinh có thêm nhiều cơ hội sử dụng tiếng Anh. Các bài học về kỹ năng được xây dựng nhằm hình thành năng lực chủ đạo theo chương trình sách giáo khoa, đồng thời có mở rộng sang một số năng lực chưa được hướng dẫn kỹ càng trong sách giáo khoa. Các tiểu kỹ năng của năng lực đọc hiểu và viết được hướng dẫn chi tiết, cụ thể, theo từng bước nhỏ, giúp học sinh có khả năng hình thành được năng lực đọc và viết sau khi kết thúc bài học.


Nội dung khoá học

Khoá học bám sát chương trình sách giáo khoa tiếng Anh 9 [chương trình thí điểm của Bộ Giáo Dục và Đào Tạo] về chủ đề, chủ điểm, kỹ năng, kiến thức. Mỗi bài học được chia thành các nội dung chính: [1] Tóm tắt lý thuyết [Lesson summary]: hướng dẫn về kiến thức ngôn ngữ/ kỹ năng ngôn ngữ dưới dạng hình ảnh hoá hay sơ đồ tư duy để học sinh dễ dàng ghi nhớ kiến thức/ các bước kỹ năng. [2] Video bài giảng [phát âm]: video ngắn giúp học sinh ghi nhớ những kiến thức trọng tâm với sự hướng dẫn của thầy/ cô giáo. [3] Bài tập thực hành [practice task] giúp học sinh thực hành nội dung kiến thức, kỹ năng vừa được học. [4] Quiz: đây là hình thức đánh giá thường xuyên dưới dạng trặc nghiệm khách quan giúp giáo viên người học đánh giá được năng lực vừa được hình thành trong mỗi bài học. [5] Kiểm tra cả bài [unit test]: đây là hình thúc đánh giá tổng kết dưới dạng trắc nghiệm khách quan, và tự luận giúp giáo viên và người học đánh giá được năng lực được hình thành trong cả bài học lớn [unit].


Mục tiêu khoá học

Khoá học tiếng Anh 9 được xây dựng với mục đích hỗ trợ học sinh theo học chương trình tiếng Anh 6 mới của Bộ Giáo Dục và Đào Tạo một cách cách dễ dàng và hiệu quả hơn. Kết thúc mỗi bài học trong khoá học, học sinh có khả năng vận dụng được những kiến thức và kỹ năng học được trong chương trình sách giáo khoa mới vào những bối cảnh thực hành tiếng Anh tương tự.

Đối tượng của khóa học

Khóa học được thiết kế dành cho các em học sinh lớp 9, tuy nhiên các em học sinh lớp trên vẫn có thể học để ôn lại kiến thức, hoặc sử dụng để tra cứu các kiến thức đã quên.

  • Người quản lý: Nguyễn Huy Hoàng
  • Người quản lý: Phạm Xuân Thế

Video liên quan

Video liên quan

Chủ Đề