Vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng hình sự là việc cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng trong quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử không thực hiện hoặc thực hiện không đúng, không đầy đủ các trình tự, thủ tục do Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định và đã xâm hại nghiêm trọng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người tham gia tố tụng hoặc làm ảnh hưởng đến việc xác định sự thật khách quan, toàn diện của vụ án.
[Theo điểm o khoản 1 Điều 4 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015]
2. Hậu quả của việc vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng hình sự
Theo khoản 1 Điều 245, khoản 1 và khoản 2 Điều 358 và Điều 371 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 thì việc vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng hình sự có thể gây ra các hậu quả như sau:
* Trả hồ sơ vụ án để điều tra bổ sung
Viện kiểm sát ra quyết định trả hồ sơ vụ án, yêu cầu Cơ quan điều tra điều tra bổ sung khi thuộc một trong các trường hợp:
- Còn thiếu chứng cứ để chứng minh một trong những vấn đề quy định tại Điều 85 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 mà Viện kiểm sát không thể tự mình bổ sung được;
- Có căn cứ khởi tố bị can về một hay nhiều tội phạm khác;
- Có người đồng phạm hoặc người phạm tội khác liên quan đến vụ án nhưng chưa được khởi tố bị can;
- Có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng.
* Hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại
Hội đồng xét xử phúc thẩm hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại trong các trường hợp:
- Có căn cứ cho rằng cấp sơ thẩm bỏ lọt tội phạm, người phạm tội hoặc để khởi tố, điều tra về tội nặng hơn tội đã tuyên trong bản án sơ thẩm;
- Việc điều tra ở cấp sơ thẩm không đầy đủ mà cấp phúc thẩm không thể bổ sung được;
- Có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trong giai đoạn điều tra, truy tố.
* Hủy bản án sơ thẩm để xét xử lại
Hội đồng xét xử phúc thẩm hủy bản án sơ thẩm để xét xử lại ở cấp sơ thẩm với thành phần Hội đồng xét xử mới trong các trường hợp:
- Hội đồng xét xử sơ thẩm không đúng thành phần mà Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định;
- Có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trong giai đoạn xét xử sơ thẩm;
- Người được Tòa án cấp sơ thẩm tuyên không có tội nhưng có căn cứ cho rằng người đó đã phạm tội;
- Miễn trách nhiệm hình sự, miễn hình phạt hoặc áp dụng biện pháp tư pháp đối với bị cáo không có căn cứ;
- Bản án sơ thẩm có sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật nhưng không thuộc trường hợp Hội đồng xét xử phúc thẩm sửa bản án theo quy định tại Điều 357 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015:
+ Khi có căn cứ xác định bản án sơ thẩm đã tuyên không đúng với tính chất, mức độ, hậu quả của hành vi phạm tội, nhân thân bị cáo hoặc có tình tiết mới thì Hội đồng xét xử phúc thẩm có quyền sửa bản án sơ thẩm như sau:
++ Miễn trách nhiệm hình sự hoặc miễn hình phạt cho bị cáo; không áp dụng hình phạt bổ sung; không áp dụng biện pháp tư pháp;
++ Áp dụng điều, khoản của Bộ luật Hình sự về tội nhẹ hơn;
++ Giảm hình phạt cho bị cáo;
++ Giảm mức bồi thường thiệt hại và sửa quyết định xử lý vật chứng;
++ Chuyển sang hình phạt khác thuộc loại nhẹ hơn;
++ Giữ nguyên hoặc giảm mức hình phạt tù và cho hưởng án treo.
+ Trường hợp Viện kiểm sát kháng nghị hoặc bị hại kháng cáo yêu cầu thì Hội đồng xét xử phúc thẩm có thể:
++ Tăng hình phạt, áp dụng điều, khoản của Bộ luật Hình sự về tội nặng hơn; áp dụng hình phạt bổ sung; áp dụng biện pháp tư pháp;
++ Tăng mức bồi thường thiệt hại;
++ Chuyển sang hình phạt khác thuộc loại nặng hơn;
++ Không cho bị cáo hưởng án treo.
Nếu có căn cứ thì Hội đồng xét xử vẫn có thể giảm hình phạt, áp dụng điều, khoản của Bộ luật Hình sự về tội nhẹ hơn, chuyển sang hình phạt khác thuộc loại nhẹ hơn, giữ nguyên mức hình phạt tù và cho hưởng án treo, giảm mức bồi thường thiệt hại.
+ Trường hợp có căn cứ, Hội đồng xét xử phúc thẩm có thể sửa bản án sơ thẩm theo quy định tại khoản 1 Điều 357 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 cho những bị cáo không kháng cáo hoặc không bị kháng cáo, kháng nghị.
* Kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm:
Bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm khi có một trong các căn cứ:
- Kết luận trong bản án, quyết định của Tòa án không phù hợp với những tình tiết khách quan của vụ án;
- Có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trong điều tra, truy tố, xét xử dẫn đến sai lầm nghiêm trọng trong việc giải quyết vụ án;
- Có sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật.
Nội dung nêu trên là phần giải đáp, tư vấn của chúng tôi dành cho khách hàng của THƯ VIỆN PHÁP LUẬT. Nếu quý khách còn vướng mắc, vui lòng gửi về Email info@thuvienphapluat.vn.
Một vụ án hình sự đều sẽ được giải quyết theo một trình tự nhất định theo quy định của pháp luật. Quá trình giải quyết vụ án hình sự bao gồm giai đoạn khởi tố, điều tra vụ án hình sự; truy tố; xét xử; thi hành án. Bài viết dưới đây sẽ tư vấn chi tiết cho các bạn về thủ tục tố tụng hình sự. Mong rằng bài tư vấn của Phan Law Vietnam sẽ hữu ích và hỗ trợ được cho các bạn.
Xem thêm: \>> Những nội dung cơ bản của Luật Tố tụng Hành chính \>> Tội phạm ít nghiêm trọng là gì? Quy định về phân loại tội phạm \>> Tìm hiểu quy định về luật hình sự
Thủ tục tố tụng hình sự là gì?
Thuật ngữ thủ tục tố tụng hình sự được hiểu như thế nào?
Thuật ngữ thủ tục tố tụng hình sự được hiểu là trình tự, thủ tục tiếp nhận, giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự. Quá trình này được diễn ra bảo đảm phát hiện chính xác và xử lý công minh, kịp thời mọi hành vi phạm tội, phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm, không để lọt tội phạm, không làm oan người vô tội; góp phần bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ lợi ích của Nhà nước Việt Nam, quyền và lợi ích hợp pháp người dân, giáo dục mọi người chấp hành pháp luật, đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm.
Quá trình thủ tục tố tụng hình sự diễn ra như thế nào?
Quá trình thủ tục tố tụng hình sự diễn ra như sau:
Bước 1: Khởi tố vụ án
Xác định hành vi vi phạm có hay không có dấu hiệu tội phạm. Từ đó quyết định có ra quyết định khởi tố hay không ra quyết định khởi tố vụ án hình sự. Giai đoạn này được bắt đầu từ khi các cơ quan có thẩm quyền nhận được tin báo hoặc tố giác về tội phạm và kết thúc khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự.
Bước 2: Điều tra vụ án hình sự
Cơ quan điều tra sẽ tiến hành áp dụng mọi biện pháp thích hợp để xác định tội phạm, người đã thực hiện hành vi phạm tội để làm cơ sở cho việc xét xử tại Tòa án. Giai đoạn điều tra nhằm xác định tội phạm và người thực hiện tội phạm; xác định thiệt hại do tội phạm gây ra; xác định nguyên nhân phạm tội,….Khi kết thúc quá trình điều tra, cơ quan điều tra làm bản kết luận điều tra và đề nghị truy tố khi có đầy đủ chứng cứ hoặc đình chỉ điều tra.
Bước 3: Truy tố vụ án hình sự
Việc truy tố vụ án hình sự do Viện kiểm sát thực hiện, cụ thể truy tố bị can bằng bản cáo trạng. Sau đó, Viện kiểm sát phải chuyển hồ sơ vụ án và bản cáo trạng đến Tòa án.
Bước 4: Xét xử sơ thẩm vụ án hình sự
Giai đoạn này bắt đầu từ khi Tòa án nhận được hồ sơ vụ án do Viện kiểm sát chuyển sang. Trình tự xét xử tại phiên tòa gồm khai mạc, xét hỏi, tranh luận trước tòa, nghị án và tuyên án.
Luật sư Phan Law Vietnam hỗ trợ thủ tục tố tụng hình sự.
Dịch vụ đại diện thủ tục tố tụng hình sự như thế nào?
Phan Law Vietnam không chỉ là đơn vị thực hiện dịch vụ tư vấn pháp lý chuyên nghiệp mà còn thực hiện dịch vụ đại diện khách hàng tham gia thủ tục tố tụng hình sự như sau:
Bước 1: Tư vấn khách hàng
Tư những thông tin tiếp nhận từ khách hàng, chúng tôi sẽ phân tích và tư vấn cho khách hàng như:
- Tư vấn và giúp khách hàng tìm ra những chứng cứ ngoại phạm hoặc những chứng cứ loại trừ trách nhiệm hình sự.
- Phân tích hành phạm tội để từ đó xác định hướng giải quyết, như tìm bằng chứng minh khách hàng vô tội hoặc tìm bằng chứng để giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
- Tư vấn và giúp khách hàng nhận thức được quyền lợi cũng như nghĩa vụ của bản thân đối với các cơ quan tiến hành tố tụng hoặc khi đứng trước phiên tòa tránh tình trạng bị dụ cung, ép cung,…
Bước 2: Chuẩn bị hồ sơ
Sau khi tư vấn hướng giải quyết, chúng tôi sẽ yêu cầu khách hàng hỗ trợ cung cấp chứng cứ, giấy tờ liên quan đến phục vụ quá trình tranh tụng vụ án.
Bước 3: Phân công luật sư giải quyết
Chúng tôi sẽ tiến hành phân công một luật sư để đại diện khách hàng tham gia quá trình tố tụng hình sự cũng như các công việc giải quyết vụ án.
Trên đây là nội dung tư vấn về thủ tục tố tụng hình sự. Hãy liên hệ với chúng tôi khi bạn có những vấn đề pháp lý đang vướng mắc để được tư vấn chi tiết và đảm bảo đúng pháp luật qua thông tin dưới đây:
Thủ tục tố tụng hình sự bắt đầu khi nào?
Giai đoạn khởi tố vụ án hình sự sẽ được bắt đầu khi cơ quan tiến hành tố tụng hình sự đầy đủ chứng cứ để ra quyết định khởi tố vụ án. Điều tra chính là bước rất quan trọng, khi đó cơ quan điều tra căn cứ vào các quy định của pháp luật tố tụng hình sự.
Quyết định hành vi tố tụng hình sự là gì?
- Quyết định tố tụng hình sự là văn bản do Thủ trưởng, Phó thủ trưởng Cơ quan điều tra, Điều tra viên, cán bộ Công an có thẩm quyền tiến hành một số hoạt động điều tra theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự.
Có bao nhiêu giai đoạn tố tụng hình sự?
Các giai đoạn tố tụng hình sự bao gồm: khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án. Tố tụng hình sự đang được điều chỉnh bằng những Căn cứ pháp lý sau đây: Công văn 4962/VKSTC-V14 năm 2023.
Thủ tục tố tụng hình sự có bao nhiêu cấp xét xử?
Toà án nhân dân thực hành chế độ hai cấp xét xử. Đương sự có quyền chống bản án hoặc quyết định của Toà án nhân dân xử sơ thẩm lên Toà án nhân dân trên một cấp. Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp và trên một cấp có quyền kháng nghị bản án hoặc quyết định sơ thẩm của Toà án nhân dân.