Đã rất nhiều người tìm đến các bài thuốc chữa bàng quang tăng hoạt để sử dụng đơn độc hoặc kết hợp với phương pháp điều trị Tây y vì họ tin vào tính an toàn và hiệu quả của nó. Thế những liệu nó có mang lại hiệu quả thật sự? Nếu có thì bạn nên dùng bài thuốc nào? Tìm hiểu điều này qua bài viết dưới đây nhé!
Quan điểm của Đông y về chữa trị bàng quang tăng hoạt
Hiểu được cái cách mà Đông y biện luận về hội chứng bàng quang tăng hoạt, bạn sẽ biết bài thuốc chữa bàng quang tăng hoạt nào thì phù hợp với căn nguyên của bạn, cùng cách mà nó tác động đến cơ thể bạn như thế nào.
Thay vì đi tìm kiếm chi tiết đến sự bất thường ở từng mô, cơ hoặc cơ quan nào đó không khỏe mạnh theo y học hiện đại, Đông y nhìn nhận toàn bộ cơ thể của bạn và cho rằng một triệu chứng có thể đến từ sự mất cân bằng trong tương tác giữa các mô, cơ, hệ thống các cơ quan trong cơ thể và không nhất thiết phải chuyển thành bệnh lý nào đó.
Một khi sự mất cân bằng này được khắc phục, gốc rễ của vấn đề sẽ được cải thiện và cơ thể có thể hoạt động để tự chữa lành những tổn thương.
Đối với bàng quang tăng hoạt, theo y học cổ truyền, căn nguyên gây nên sự mất cân bằng này có thể xuất phát từ phổi, tim, lá lách, bàng quang, thận hoặc gan và thường là sự kết hợp của hai hay nhiều cơ quan đó hơn là riêng lẻ.
Thận chủ thủy, có nghĩa là thận chịu trách nhiệm chuyển hóa nước và đi tiểu, thận cũng lọc nước tiểu – một điều tương tự trong y học phương Tây. Khác với Tây y, năng lượng của thận hay còn gọi là khí, đóng vài trò giữ nước tiểu trong bàng quang. Do đó, sự thiếu hụt khí công thận có thể là nguyên nhân gốc rễ của bàng quang tăng hoạt.
Cũng có thể lý giải mối quan hệ này theo thuyết âm dương của y học cổ truyền, khi mà khả năng giữ nước tiểu của bàng quang là một chức năng âm, thận âm bị thiếu, bàng quang sẽ không thể giữ được nước tiểu, dẫn tới các triệu chứng bàng quang tăng hoạt như tiểu thường xuyên, đột ngột hoặc tiểu không tự chủ.
Gan chi phối các cơ và gân mà sức mạnh của cơ có liên quan đến khả năng giữ nước tiểu nên sự mất cân bằng trong gan có thể là nguyên nhân gốc rễ của bàng quang tăng hoạt. Nếu gan là vấn đề của bạn thì vẫn là những triệu chứng bàng tăng hoạt thông thường nhưng chúng sẽ tồi tệ hơn khi bạn căng thẳng hoặc tức giận [1].
Thảo dược thường sử dụng trong bài thuốc chữa bàng quang tăng hoạt
Dưới đây là một số thảo dược thường được sử dụng trong các bài thuốc chữa bàng quang tăng hoạt.
Bồ công anh
Những bông hoa hình cầu, màu trắng thanh thuần phát tán trong gió và đem theo nhiều ý nghĩa đặc biệt. Có lẽ, nhiều bạn sẽ gợi nhớ đến bồ công anh với ý niệm như thế mà bỏ quên mất rằng nó cũng là loài thảo dược có đặc tính chữa bệnh tuyệt vời, có mặt trong nhiều bài thuốc chữa bệnh của Đông y.
Bồ công anh có khả năng tăng cường cơ bắp và mô liên kết bên trong bàng quang, giúp bệnh bàng quang tăng hoạt của bạn được kiểm soát tốt hơn.
Nấm linh chi
Không lặng lẽ như bồ công anh, nấm linh chi thì thực sự đã quá nổi tiếng rồi, âu cũng bởi nó mang lại quá nhiều lợi ích cho sức của. Trong 2000 qua, loại nấm này là vị thuốc chủ lực trong nhiều bài thuốc Đông y.
Và nấm linh chi cũng là vị thuốc giúp chữa bàng quang tăng hoạt. Một nghiên cứu ở Nhật Bản cho thấy nó hạ thấp sự thôi thúc tiểu tiện sau 8 tuần. Các bác sĩ nghĩ rằng nó làm giảm mức độ hormone làm tăng sự phát triển của tuyến tiền liệt – một nguyên nhân gây ra bàng quang tăng hoạt ở nam giới [2].
Cây nữ lang
Một loài cây khá kỳ lạ, hoa nữ lang có mùi hương dễ chịu nhưng khi khô, nó có thể lại có mùi như cái vớ bẩn vậy. Được cho là có chứa các đặc tính chống co thắt và thư giãn rất mạnh nên cây nữ lang có thể xuất hiện trong các bài thuốc chữa bàng quang tăng hoạt với hiệu quả giảm các triệu chứng kích thích tiểu tiện nhiều lần, tiểu gấp.
Vị thuốc này còn có thể giúp bạn xua tan sự lo lắng, căng thẳng và ngủ được ngon hơn. Và cũng vì thế nên bạn không nên vận hành bất cứ phương tiện hoặc máy móc hạng nặng nào vì những cơn buồn ngủ mà nó mang lại có thể khiến bạn gặp nguy hiểm.
Nhân sâm
Không phải ngẫu nhiên mà nhân sâm đứng đầu trong 4 vị thuốc quý của y học cổ truyền “Sâm-nhung-quy-phụ”, nhân sâm giúp tăng cường sức khỏe của bạn theo nhiều cách khác nhau: tăng cường hệ miễn dịch, chống lão hóa, giảm căng thẳng, cải thiện sức khỏe tim mạch, giảm cholesteron,…
Nhân sâm cũng được coi là một trong những phương thuốc thảo dược hiệu quả nhất để chữa bàng quang tăng hoạt. Với đặc tính chống lợi tiểu, nhân sâm sẽ giúp bạn giảm triệu chứng bàng quang tăng hoạt – tiểu nhiều.
Mặt khác, y học cổ truyền gọi nhân sâm là vị thuốc đại bổ nguyên khí, bổ ngũ tạng, trị âm dương bất túc,…điều này cũng là cách là nhân sâm tác động chữa bệnh bàng quang tăng hoạt, khi mà nó giải quyết mối bất hòa âm dương trong cơ thể, nguyên do dẫn tới sự hoạt động quá mức của bàng quang như đã nói ở trên.
Đậu nành
Các nghiên cứu trước đây đã liên kết chiết xuất đậu nành với việc làm giảm tần suất tiểu tiện vào cả ban ngày và ban đêm tới 68%. Người ta cho rằng một thành phần trong đậu nành, isoflavone giúp tăng cường cơ bàng quang, đồng thời cải thiện sức khỏe tim mạch và nội tiết tố ở phụ nữ. Đó là điều khiến đậu nành có thể xuất hiện trong bài thuốc chữa bàng quang tăng hoạt.
Thảo quả đen
Thảo quả đên là một loài thảo dược thuộc họ gừng và được cho là giúp giảm các triệu chứng tiểu tiện của bàng quang tăng hoạt. Giống như gừng, vị thuốc này cũng có chứa đặc tính chống viêm giúp tăng cường kiểm soát bàng quang, và giảm đi tiểu thường xuyên.
Ớt
Capsaicin – một hoạt chất quan trọng của ớt, chịu trách nhiệm mang lại cảm giác nóng rát mỗi khi bạn ăn nó. Chủ yếu vẫn là thử nghiệm để chữa bàng quang tăng hoạt nhưng capsaicin đã để lại lời hứa hẹn, khi mà nó đem đến sự chuyển biến tích cực ở khoảng 44% bệnh nhân bàng quang tăng hoạt trong một nghiên cứu gần đây.
Một thử nghiệm khác ở Thái Lan cũng cho thấy nó giúp bạn ít đi tiểu hơn và kiểm soát được sự rò rỉ nước tiểu. Dẫu vậy, điều đáng lưu ý là nó có thể gây ra một số tác dụng phụ như đau và kích ứng niêm mạc [3].
Những lưu ý khi sử dụng bài thuốc chữa bàng quang tăng hoạt
Tại sao rất nhiều người bệnh bàng quang tăng hoạt cũng như bạn đang tìm tới các biện pháp thảo dược để điều trị bệnh? Đó là bởi vì phương pháp chữa trị Tây y của họ không hiệu quả hoặc là họ muốn né tránh các tác dụng phụ khó chịu của chúng.
Nhưng liệu sử dụng các bài thuốc chữa bàng quang tăng hoạt có hiệu quả và an toàn như bạn vẫn tin tưởng? Thật khó để biết chắc chắn.
Giáo sư Linda Brubaker, tại Đại học Loyola, Đại học y khoa Chicago Stritch cho biết có rất ít nghiên cứu khoa học về chủ đề này. Và nếu không có nghiên cứu chất lượng, các bác sĩ không thể nói liệu các biện pháp này có hiệu quả hay không, chúng có thể kết hợp với các thuốc khác hay không.
Thêm đó, nếu bạn mong chờ tác dụng hiệu quả từ thảo dược như thuốc thì điều đó cũng có nghĩa là nó cũng có thể gây ra các tác dụng phụ như thuốc thôi.
Tất nhiên, vì chưa có nghiên cứu chắc chắn nên cũng không thể nói một câu mà phủ nhận hiệu quả mà nhiều bài thuốc chữa bàng quang tăng hoạt mang lại được. Một số đã được sử dụng để điều trị trong nhiều thế kỷ rồi.
Tuy nhiên, điều tốt nhất là trước khi sử dụng bất kỳ bài thuốc chữa bàng quang tăng hoạt nào, hãy hỏi ý kiến bác sĩ của bạn để chắc chắn là nó phù hợp với bạn và không gây bất lợi cho các biện pháp điều trị Tây y nào mà bạn đang sử dụng.
Theo Dược sĩ Thu Hương
Thứ hai, 20/02/2017, 00:22 GMT+7
BÀNG QUANG TĂNG HOẠT – CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ
BS Nguyễn Ngọc Hiền
Bàng quang tăng hoạt là gì ?
Bàng quang tăng hoạt [BQTH - overactive bladder] - còn gọi là Hội Chứng Bàng Quang Tăng Hoạt [Overactive Bladder Syndrome] - là một hội chứng bao gồm 4 nhóm triệu chứng: Tiểu gấp, Tiểu lắc nhắc [nhiều lần], Tiểu đêm, và có hay không có kèm theo Són tiểu.
Biểu hiện lâm sàng:
Người bệnh không thể đi tiểu chủ động như bình thường: người bệnh đi tiểu lắt nhắt nhều lần [có thể từ 10 đến 30 lần / 24 giờ], này cũng như đêm, nhưng tiểu không đau buốt, không khó tiểu, mỗi lần đi rất ít nứớc tiểu nhưng tiểu xong lại có cảm giác muốn tiểu lại ngay. Một số có kèm Són tiểu [người bệnh cảm thấy mót tiểu rất gấp, nếu chậm trễ có thể són tiểu]. Tổng lượng nước tiểu trong ngày không tăng, người bệnh uống nước bình thường. BQ tăn hoạt có 2 dạng: BQTH khô: BN không có són tiểu; BQTH ướt: BN có són tiểu.
Nguyên nhân:
Có nhiều nguyên nhân gây ra chứng tiểu không kiểm soát: một vài loại thuốc [như thuốc kháng viêm, thuốc thuộc nhóm cholinergic, thuốc chẹn bêta, serotonine…], chứng bàng quang thần kinh [neurogenic bladder], các bệnh hoặc tổn thương thần kinh [xơ hoá thần kinh rải rác, bệnh Parkinson, tổn thương thần kinh tuỷ sống …], đột quỵ, stress, một số trạng thái tâm lý [lo âu, buồn phiền…], ung thư bàng quang, nhiễm trùng niệu, u tuyến tiền liệt …
Do biểu hiện lâm sàng chủ yếu là tiểu nhiều lần, tiểu gấp nên nhiều người [kể cả những người có chuyên môn] thường chẩn đoán lầm là tiểu đường, tiểu tháo nhạt, viêm bàng quang…
Sinh lý của sự đi tiểu bình thường như thế nào?
Bàng quang khi đầy có hình cầu. Bàng quang nối tiếp với niệu đạo qua cổ bàng quang. Nó được lót bên trong bằng một lớp niệu mạc mềm, bên ngoài là 2 lớp cơ chéo nhau. Phần trên BQ [chóp BQ] gọi là detrusor, phần đáy BQ giới hạn giữa 2 miệng Niệu Quản và việng Niệu Đạo [cổ BQ] là Tam giác niệu. Các sợi cơ chéo choàng qua cổ bàng quang tạo nên một cơ vòng cổ bàng quang [cơ trơn]. Tiếp nối với cổ bàng quang là niệu đạo. Bên dưới cơ vòng cổ bàng quang khoảng 3 cm là cơ vòng vân. Hai cơ vòng này phối hợp nhịp nhàng với cơ bàng quang tạo nên cơ chế đi tiểu bình thướng.
Toàn bộ hệ thống bàng quang - cổ bàng quang-cơ vòng trơn-cơ vòng vân-niệu đạo được diều khiển bởi 2 hệ thần kinh: Thần kinh vận động [từ võ não] và cung phản xạ thần kinh qua trung tâm Budge ở tuỷ sống [S3-S4].
Khi bàng quang đầy nước tiểu [300-400 ml], áp lực bên trong bàng quang lên khoảng 60 cm nước. Áp lực này tác động vào thành bàng quang và cổ bàng quang tạo nên 2 luồng thần kinh: một qua tuỷ sống lên võ não và một qua cung phản xạ đến tuỷ sống. Nếu đã sẳn sàng đi tiẻu, từ võ não sẽ có luồng thần kinh vận động điều khiển cơ vòng vân mở ra đồng thời cơ bàng quang co bóp để đẩy nước tiểu ra niệu đạo. Trong khi đó luồng thần kinh qua cung phản xạ từ trung tâm Budge sẽ kích thích cơ vòng trơn [ở cổ bàng quang] mở ra và niệu đạo co bóp theo một nhu động nhịp nhàng từ trong ra ngoài để đẩy nước tiểu ra thành vòi.
Nếu cơ chế đi tiểu bình thường bị rối loạn, sẽ xảy ra hiện tượng khi trong bàng quang bệnh nhân chỉ có một ít nước tiểu [vài chục ml] hệ thần kinh đã bị kích thích mót tiểu làm cho bệnh nhân lúc nào cũng có cảm giác muốn đi tiểu.
Chẩn đoán:
Chẩn đoán chứng Bàng quang tăng hoạt chủ yếu dựa vào lâm sàng. Cần hỏi kỹ các đặc điểm của triệu chứng tiểu không kiểm soát: bệnh nhân mót tiểu liên tục nhưng tiểu đễ dàng, không đau, buốt, mỗi lần ít nước tiểu… Cần tránh nhầm lẫn với tiểu nhiều trong bệnh tiểu đường, tiểu tháo nhạt… và tiểu rắt trong bệnh viêm bàng quang, tiểu khó trong bệnh ung thư bàng quang, u tuyến tiền liệt… Cần làm thêm các xét nghiệm bổ sung như tổng phân tích nước tiểu để loại trừ các nhiễm trùng niệu. Ngoài ra cũng cần thử tế bào trong nước tiểu, ghi niệu dòng đồ hoặc áp lực đồ bàng quang để biết tình trạng hoạt động của BQ, của cổ bàng quang, khảo sát siêu âm hệ niệu đồng thời đo tồn lưu bàng quang. Ít khi phải cần đến CT, MRI, chụp bàng quang ngược dòng hoặc soi bàng quang.
Về điều trị
Vì có nhiều nguyên nhân có thể gây ra tiểu không kiểm soát và cơ chế sinh bệnh chưa được hiểu rõ nên việc tìm hiểu kỹ các yếu tố về đời sống, sinh hoạt, tâm lý của bệnh nhân [với sự hợp tác tốt của bệnh nhân] có thể giúp bác sĩ chọn lựa phương pháp điều trị thích hợp cho từng bệnh nhân. Có 4 phương pháp điều trị thường được áp dụng [riêng lẽ hoặc phối hợp]:
Thuốc:
Có thể sử dụng các thuốc làm giảm sự co bóp của detrusor hoặc thuốc có tác dụng trung hoà các chất trung gan thần kinh nhằm ngăn chặn các luồng thần kinh có tác dụng trên cơ bàng quang như thuốc Anti Muscarinic như: Thuốc thế hệ 1: Oxybutinine; Thuốc thế hệ 2: Trospium, Tolterodine; Thuốc thế hệ 3: Darifenacin, Solefenacin, hoặc thuốc Ức chế Beta 3 Adrenergic như Mirabegron… Những thuốc này có tác dụng làm giảm sự co bóp của bàng quang, tăng dung tích BQ nên giúp giảm số lần đi tiểu trong ngày. Tuy nhiên thuốc có một số tác dụng phụ gây khó chịu như khô miệng, khó ngủ, đôi khi chóng mặt, buòn nôn, tức vùng bàng quang… nên cần được phối hợp với các loại thuốc làm êm dịu thần kinh. Ngoài ra cần điều trị lâu dài mới có kết quả; Dầu vậy, có khoảng 20 -30% không có đáp ứng hoặc không dung nạp được thuốc. Trong các trường hợp này phải chuyển sang phương pháp điều trị khác.
Lý liệu pháp
Thiết lập lịch đi tiểu, uống nước đúng giờ / 24 giờ, xoa nắn vùng tầng sinh môn theo phương pháp Kegel. Các liệu pháp này được sử dụng đơn độc hoặc phối hợp với thuốc có thể mang lại một số kết quả tốt. Nên khuyên bệnh nhân không uống cafe, rượu, thuốc lá và tiết thực giảm cân.
Kích thích thần kinh:
Trong trường hợp phối hợp 2 phương pháp trên thất bại, có thể áp dụng phương pháp kích thích các thần kinh ngoại biên vùng tầng sinh môn, âm đạo, trực tràng, thần kinh chày sau… bằng các xung thần kinh thích hợp để chữa chứng BQ tăng hoạt.
Phẫu thuật:
Thường chỉ áp dụng trong các trường hợp BQ tăng hoạt ướt. Đây là phương pháp mang lại kết quả cao, tuy nhiên tuỳ theo tổn thương gây bệnh mà người ta chọn phương pháp phẫu thuật cho phù hợp, do đó phải nghiên cứu kỹ từng trường hợp để tìm ra đúng loại bệnh, sử dụng đúng phẫu thuật cần thiết. Nếu chọn sai phương pháp, phẫu thuật không những không mang lại kết quả mà còn làm tình trạng bệnh nặng thêm.
Ví dụ: Bệnh nhân bị tiểu không kiểm soát dạng bàng quang co thắt [spastic] thì phải sử dụng phẫu thuật mở rộng bàng quang, ngược lại nếu bệnh nhân bị tiểu không kiiểm soát dạng bàng quang tràn đầy [flasque] thì phải sử dụng phẫu thuật mở rộng cổ bàng quang, khi bệnh nhân bị tiểu không kiiểm soát dạng tiểu gấp [urge incontinence] thì cần đến phẫu thuật kéo dài niệu đạo sau [pt Leadbeter] hoặc phẫu thuật sửa lại sàn bàng quang, tái lập góc bàng quang-niệu đạo [góc Jefcoate] vv…
Tóm lại Bàng Quang Tăng Hoạt là hội chứng thường gặp [17% - 35%], nhất là ở phụ nữ, tuy không nguy hiểm nhưng gây khó chịu cho bệnh nhân, làm ttrở ngại công tác, học tập và có ảnh hưởng tâm lý rất lớn, nhất là đối với bệnh nhân trẻ. Bệnh càng để lâu điều trị càng ít kết quả. Chẩn đoán chủ yếu dựa vào các triệu chứng lâm sàng nên bệnh nhân cần hợp tác với bác sĩ, nói rõ các đặc điểm của triệu chứng “tiểu nhiều lần, mỗi lần ít nước tiểu, tiểu gấp, không đau, buốt”. Bác sĩ phải điều tra kỹ, đồng thời phối hợp với các xét nghiệm, cận lâm sàng để có chẩn đoán, phân loại chính xác và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Dùng thuốc là chọn lựa đầu tiên, nếu thất bại mới chuyển qua các phương pháp khác. Cần hỏi kỹ bệnh nhân để tránh nhầm lẫn với các bệnh khác như tiểu đường, đái tháo nhạt, viêm bàng quang vv…