Sử dụng thuốc tẩy giun, xổ giun [hay thuốc xổ lãi] là một cách phổ biến được khuyến cáo trong phòng ngừa, điều trị các bệnh do giun sán gây ra. Dù vậy, nhiều người vẫn còn những thắc mắc xung quanh việc dùng nhóm thuốc này.
Giun là những ký sinh trùng xâm nhập vào cơ thể người, có khả năng sống và hấp thu chất dinh dưỡng từ vật chủ, thường trú ngụ tại đường ruột. Hầu hết trường hợp nhiễm giun xảy ra ở các nhiệt đới ẩm thấp hoặc nước đang phát triển do nguồn thức ăn, nước uống dễ bị ô nhiễm.
Ở Việt Nam, các loại giun đường ruột thường gặp ở người là giun đũa, giun tóc và giun móc/ mỏ. Ở trẻ em còn hay nhiễm phải giun kim. Người bị nhiễm giun thường hay bị rối loạn tiêu hóa, đau bụng, thiếu máu, suy dinh dưỡng và có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe, biến chứng nghiêm trọng khác. Do đó, Bộ Y tế khuyến cáo mọi người nên tự ý thức uống thuốc tẩy giun định kỳ để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.
Thuốc tẩy giun bao gồm những loại nào?
Thuốc tẩy giun sán, thuốc xổ giun, xổ lãi bao gồm những thuốc chứa hoạt chất có tác dụng tiêu diệt những loại giun, sán ký sinh trong đường ruột. Cơ chế hoạt động của các thuốc này thường là ngăn cho giun sán sử dụng nguồn chất dinh dưỡng gây chết hoặc làm tê liệt chúng. Ví dụ như:
- Mebendazole, albendazole, thiabendazole: ngăn không cho giun hấp thu các loại đường cần thiết để tồn tại, phát triển. Tuy nhiên, các thuốc này chỉ tiêu diệt giun trưởng thành chứ không giết chết trứng giun.
- Praziquantel, pyratel, ivermectin: gây tê liệt giun sán trong đường ruột. Nhờ đó, cơ thể dễ dàng đào thải các ký sinh trùng này ra khỏi ruột qua phân.
Theo hướng dẫn tẩy giun đường ruột tại cộng đồng của Bộ Y tế, hai thuốc tẩy giun được sử dụng là albendazole hoặc mebendazole.Theo đó, đối tượng sử dụng là từ 12 tháng tuổi trở lên và chống chỉ định cho:
- Người đang mắc bệnh cấp tính, đang sốt trên 38ºC
- Người đang mắc một số bệnh mạn tính như suy thận, suy tim, suy gan, hen phế quản
- Người có tiền sử dị ứng với thành phần thuốc
- Phụ nữ có thai trong 3 tháng đầu, phụ nữ đang cho con bú và trẻ em dưới 12 tháng tuổi
Khuyến cáo tẩy giun cho từng nhóm đối tượng
Tổ chức Y tế Thế giới [WHO] đã có bản hướng dẫn điều trị dự phòng bằng thuốc tẩy giun cho từng nhóm đối tượng như sau:
Dùng thuốc tẩy giun cho trẻ em
Sử dụng thuốc tẩy giun albendazole hoặc mebendazole dùng một liều duy nhất với tần suất 1–2 lần/ năm [tùy theo vùng dịch tễ] được khuyến cáo thực hiện cho tất cả trẻ nhỏ và trẻ em. Liều lượng dùng như sau:
- Trẻ từ 12 tháng tuổi đến dưới 24 tháng tuổi: dùng albendazole 200mg hoặc mebendazole 500mg, liều duy nhất.
- Trẻ từ 24 tháng tuổi trở lên: dùng albendazole 400mg hoặc mebendazole 500mg, liều duy nhất.
Dùng thuốc tẩy giun cho người lớn
Người trưởng thành, trẻ em gái trong độ tuổi vị thành niên không mang thai và phụ nữ trong độ tuổi sinh sản nên dùng albendazole 400mg hoặc mebendazole 500mg liều duy nhất, tần suất 1–2 lần/ năm tùy theo vùng dịch tễ.
Dùng thuốc tẩy giun cho phụ nữ mang thai
Phụ nữ mang thai sau 3 tháng đầu sinh sống ở khu vực có hai yếu tố sau đây nên sử dụng thuốc tẩy giun để giảm nguy cơ nhiễm giun:
- Tỷ lệ nhiễm giun móc và/ hoặc giun tóc ở phụ nữ có thai trên 20%
- Vấn đề thiếu máu nghiêm trọng với tỷ lệ lưu hành ở phụ nữ có thai là 40% hoặc cao hơn
Thuốc sử dụng là albendazole 400mg hoặc mebendazole 500mg với liều duy nhất, tần suất 1–2 lần/ năm.
Những thắc mắc thường gặp
Nên uống thuốc xổ giun lúc nào để có hiệu quả tốt?
Các thuốc tẩy xổ giun ngày nay không cần uống sau khi nhịn đói hay sử dụng thuốc xổ [thuốc nhuận tràng] như trước đây. Bạn có thể uống thuốc vào bất kỳ thời gian nào trong ngày sau khi ăn xong, tốt nhất nên uống sau bữa ăn tối 2 tiếng.
Đối với trẻ nhỏ, bạn nên nghiền viên thuốc và pha với nước cho trẻ uống. Để tăng hiệu quả, bạn cũng nên nhai viên thuốc trước khi uống với nước. Sau khi uống thuốc, bạn vẫn có thể ăn uống bình thường.
Sau khi uống, thuốc sẽ bắt đầu được hấp thu và phát huy tác dụng ngay nhưng có thể mất vài ngày để tiêu diệt hết giun. Trường hợp bạn được bác sĩ chỉ định tẩy xổ giun, hãy sử dụng đúng liều lượng và đúng theo thời gian được hướng dẫn.
Albendazole và mebendazole không tiêu diệt được trứng giun nên bạn vẫn có nguy cơ bị tái nhiễm hoặc lây truyền sang cho người khác. Do đó, để đảm bảo hiệu quả tẩy giun và ngăn ngừa tái phát, bạn nên dùng thêm một liều thuốc sau 2 tuần.
Bạn có thể quan tâm: Mách bạn các cách tẩy giun an toàn.
Uống thuốc tẩy giun có đi ngoài ra giun không?
Bình thường, sau khi uống thuốc vài tiếng hay vài ngày, bạn sẽ có cảm giác buồn đi đại tiện để tống xác giun ra ngoài theo phân. Các loại thuốc xổ giun trước đây đào thải xác giun hoặc giun còn nguyên ra ngoài nên bạn có thể nhìn thấy giun trong phân. Ngày nay, các thuốc mới đều tác động làm cho giun tự tiêu trong phân nên bạn sẽ không còn gặp tình trạng “đi ngoài ra giun” sau khi uống thuốc tẩy giun nữa.
Tác dụng phụ của thuốc tẩy giun là gì?
Bất kỳ loại thuốc nào cũng đều có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn, thuốc tẩy xổ giun cũng không ngoại lệ. Mặc dù các thuốc này tương đối an toàn ở liều dùng khuyến cáo, một số tác dụng phụ được ghi nhận thường gặp bao gồm:
- Khó chịu ở dạ dày như tăng co thắt
- Đầy hơi
- Tiêu chảy
- Buồn nôn.
Đây không phải là tất cả tác dụng phụ có thể gặp phải khi dùng thuốc và không phải ai cũng gặp phải những phản ứng giống nhau. Để có được thông tin cụ thể hơn, bạn hãy đọc hướng dẫn sử dụng của loại thuốc tẩy giun cụ thể sẽ sử dụng. Nếu gặp phải bất kỳ tác dụng không mong muốn nào, hãy đến gặp bác sĩ.
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Nhiều người nghĩ rằng sử dụng thuốc tẩy giun không hề khó, chỉ cần mua thuốc về uống là xong, nhưng đó lại là những sai lầm" chết người" khi dùng thuốc tẩy giun. Bởi nhiều người không hề biết uống thuốc tẩy giun đúng cách là như thể nào.
Thuốc tẩy giun được biết đến là con dao hai lưỡi, mặt tích cực nó sẽ giúp bạn tiêu diệt bệnh, nhưng mặt tiêu cực là nó có tác dụng phụ đối với cơ thể như rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, nôn, đau thượng vị, nhức đầu chóng mặt, nổi mẩn…
Uống thuốc tẩy giun đúng cách sẽ giúp bạn tránh được những tác hại do thuốc tẩy giun gây ra đối cơ thể như các bệnh về tiêu hóa hay đường ruột.
Uống thuốc tẩy giun đúng cách sẽ bảo vệ bạn khỏi những tác hại của nó [Ảnh: internet]
1. Uống thuốc tẩy giun đúng cách là như thế nào?
Uống thuốc tẩy giun đúng cách là việc làm cần thiết để tránh khỏi những biến chứng, cũng như đề phòng tái phát lần sau. Những đối tượng khác nhau sẽ có những cách uống thuốc khác nhau và lưu ý khác nhau.
Những trường hợp không nên sử dụng thuốc tẩy giun là:
- Phụ nữ mang thai, đang cho con bú và trẻ em dưới 2 tuổi
- Bệnh nhân có tiền sử mẫn cảm với các hoạt chất benzinidazole hoặc một trong các thành phần khác của thuốc tẩy giun
- Bệnh nhân bị suy gan
- Nhiễm độc tủy xương.
- Đặc biệt, sau khi uống thuốc ít nhất một tháng cũng không nên có thai bởi thuốc có thể gây hại đối với thai nhi.
Một số những biểu hiện của những tác dụng được cho là do thuốc tẩy giun gây ra như rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, nôn, đau thượng vị, nhức đầu chóng mặt, nổi mẩn…
Khi gặp một trong các triệu chứng này sau khi uống thuốc, cần liên hệ ngay với bác sĩ để được xử trí kịp thời.
Hướng dẫn uống thuốc tẩy giun đúng cách:
Hiện nay trên thị trường, thuốc tẩy giun chủ yếu có chứa hai loại hoạt chất là albendazol và mebendazol, trong đó mebendazol dễ sử dụng hơn. Mebendazol có tác dụng ức chế, ngăn cản sự hấp thụ chất dinh dưỡng của các loại giun. Đây là loại thuốc không kê đơn nên bạn có thể tự mua thuốc để tẩy giun cho cả gia đình, theo định kỳ 4-6 tháng/lần.
- Liều lượng: Người lớn và trẻ em dưới 2 tuổi: mỗi lần chỉ cần uống 1 viên 500mg
- Uống thuốc giun vào lúc nào? Bạn có thể uống thuốc giun vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày, vào lúc bụng đói hoặc no. Tuy nhiên, thời điểm tốt nhất để uống thuốc giun là sau bữa sáng. Uống thuốc vào thời điểm sau bữa sáng sẽ giúp bạn tránh được những tác dụng không mong muốn như đau bụng, buồn nôn.
- Uống thuốc giun có phải kiêng gì không? Hiện nay, khi uống các loại thuốc giun, bạn không cần phải nhịn ăn hay uống kèm thuốc tây xổ như các loại thuốc giun cổ điển trước đây.
Đọc thêm:
Mách mẹ cách tẩy giun sán từ các loại rau củ quen thuộc
Các triệu chứng bệnh ký sinh trùng của 10 bệnh quen thuộc không nên bỏ qua
2. Phòng tránh tái phát bệnh giun sán
Rửa tay trước khi ăn sẽ tránh được sự tái nhiễm giun [Ảnh: internet]
Để cơ thể có thể tránh được sự tái nhiễm giun, cần:
- Rửa tay sạch sẽ khi ăn
- Ăn thức ăn chế biến sạch sẽ, nấu kỹ và bảo quản tốt
- Diệt ruồi và gián, vì chúng có thể bám vào phân hay thức ăn nhiễm trứng giun và bò hay đậu lên thức ăn sạch
- Rửa sạch sẽ đồ chơi, không để trẻ bò lê dưới đất…
Đây là một số những lưu ý về uống thuốc tẩy giun đúng cách.
3. Một số cách tẩy giun mà không cần dùng thuốc
3.1. Tẩy giun bằng củ tỏi
Tẩy giun với củ tỏi là một phương pháp hữu ích [Ảnh: internet]
Tẩy giun bằng củ tỏi dường như đó là một phương pháp nghe khá mới lạ, thông thường mọi người hay dùng củ tỏi để điều trị các bệnh như cảm sốt, viêm loét...nhưng nó lại cực kỳ hiệu quả khi dùng để tẩy giun, đặc biệt là khả năng tiêu diệt giun kim của tỏi.
Cách làm như sau:
Tỏi khô bóc bỏ vỏ, giã nhỏ rồi cho nước sôi để nguội vào hòa với tỉ lệ 1/10, sau đó ngâm tỏi trong nước từ 1-2 giờ đồng hồ.
Sau đó lọc bỏ bã tỏi, lấy nước, tiếp đó cho lòng đỏ trứng gà vào trộn đều rồi uống. Bên cạnh đó các mẹ còn có thể dùng dung dịch này rửa hậu môn cho trẻ bị nhiễm giun kim.
3.2. Quả đu đủ trị giun sán
Đu đủ có khả năng tẩy giun [Ảnh: internet]
Không phải ai cũng biết trái cây có tác dụng trị giun sán. Thực tế đã chứng minh rằng rất nhiều loại trái cây có khả năng chữa giun sán, trong đó có quả đu đủ là loại quả dễ ăn, dễ kiếm…
Nó chứa một các chất chống oxy hóa và các vitamin, khoáng chất khác nhau, do đó mà chúng có tác dụng rất tích cực đối với sức khỏe của trẻ.
Trên đây là những lưu ý để uống thuốc tẩy giun đúng cách và chữa tẩy giun như thế nào nếu không muốn dùng thuốc. Chúc bạn khỏe mạnh.
Tổng hợp