Vì sao mỹ cấm vận huawei

Tăng trưởng doanh thu của Huawei giảm mạnh trong năm ngoái, khi lệnh trừng phạt của Mỹ và ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 gây áp lực lên "gã khổng lồ" công nghệ Trung Quốc.

Hãng tin CNBC dẫn báo cáo kết quả kinh doanh được Huawei công bố ngày 31/3 cho biết doanh thu cả năm 2020 của hãng đạt 891,4 tỷ Nhân dân tệ, tương đương 136,7 tỷ USD, tăng 3,8% so với năm 2019. Mức tăng trưởng doanh thu này thấp hơn nhiều so với mức tăng 19% mà Huawei đạt được trong năm 2019.

Trung Quốc là thị trường duy nhất của Huawei đạt tốc độ tăng trưởng dương trong năm ngoái. Doanh thu của hãng tại "sân nhà" đạt 584,9 tỷ Nhân dân tệ, tương đương 89,7 tỷ USD, tăng 15,4% và chiếm 65% tổng doanh thu.

Năm 2020, Trung Quốc là nền kinh tế lớn duy nhất của thế giới tăng trưởng do nước này sớm kiểm soát được đại dịch. Trong khi đó, các nền kinh tế lớn khác suy giảm do virus corona lây lan chóng mặt buộc chính phủ phải áp lệnh phong tỏa, gây tê liệt các hoạt động kinh tế.

Lợi nhuận ròng của Huawei trong năm 2020 là 64,6 tỷ Nhân dân tệ, tương đương 9,9 tỷ USD, tăng 3,2%.

Trong 2 năm qua, Mỹ đã áp một loạt biện pháp trừng phạt lên Huawei, trên cơ sở cho rằng nhà sản xuất thiết bị thông minh và smartphone này là một nguy cơ an ninh quốc gia đối với Mỹ - một cáo buộc mà Huawei một mực phủ nhận.

Do lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Huawei, hãng công nghệ Mỹ phải cắt quan hệ với đối tác Trung Quốc này. Điều đó đồng nghĩa với việc các sản phẩm smartphone của Huawei không còn được trang bị hệ điều hành Android. Việc này không phải là một vấn đề lớn đối với Huawei ở thị trường Trung Quốc, nơi các dịch vụ của Google như Gmail bị chặn, nhưng lại gây thiệt hại lớn cho Huawei ở các thị trường khác, nơi người tiêu dùng đã quen sử dụng những ứng dụng đó.

Ngoài ra, chính quyền Tổng thống Donald Trump cũng đã ra lệnh cắt nguồn cung cấp con chip chủ chốt sử dụng công nghệ Mỹ cho Huawei, gây khó khăn lớn cho hoạt động sản xuất smartphone của hãng.

Cả hai biện pháp trên khiến doanh số smartphone Huawei lao dốc mạnh. Trước khi bị Mỹ trừng phạt, Huawei là nhà sản xuất smartphone lớn thứ nhì thế giới về doanh số, nhưng trong quý 4/2020, Huawei đã trượt khỏi top 5 nhà sản xuất smartphone lớn nhất thế giới.

Huawei cho biết mảng thiết bị tiêu dùng của hãng đạt doanh thu 482,9 tỷ Nhân dân tệ, tương đương 74,1 tỷ USD, trong năm 2020, tăng 3,3%, so với mức tăng 34% đạt được trong năm 2019.

Chủ tịch luân phiên của Huawei, ông Ken Hu, nói rằng kết quả kinh doanh mảng thiết bị tiêu dùng không đạt kỳ vọng của công ty do doanh thu từ smartphone sụt giảm. "Vì lệnh trừng phạt không công bằng mà Mỹ áp đặt lên chúng tôi, mảng điện thoại di động của chúng tôi bị giảm doanh thu", ông nói.

Tuy nhiên, một số sản phẩm khác của Huawei như máy tính bảng, laptop, thiết bị đeo, thiết bị gia dụng thông minh… đều tăng doanh thu.

Năm 2019, Huawei trình làng hệ điều hành riêng có tên HarmonyOS, được thiết kế để tương thích với các thiết bị khác nhau. Hãng dự kiến sẽ triển khai hệ điều hành này trên một số sản phẩm, và tháng trước hãng tuyên bố HarmonyOS đã xuất hiện trên chiếc smartphone Mate X2. Hãng kỳ vọng hệ điều hành mới có thể trợ lực cho mảng thiết bị tiêu dùng.

Không chỉ nhằm vào mảng smartphone của Huawei, Mỹ còn nhằm vào mảng thiết bị viễn thông của công ty Trung Quốc này. Thời ông Trump, Mỹ kêu gọi các nước đồng minh không sử dụng thiết bị mạng 5G do Huawei sản xuất, và một số nước như Australia và Anh đã hưởng ứng. Đây là một lý do khiến mảng thiết bị của Huawei chỉ tăng trưởng 0,2% trong năm 2020.

Một điểm sáng đối với Huawei là mảng phục vụ doanh nghiệp, với các sản phẩm và dịch vụ bán cho các công ty trong nhiều lĩnh vực khác nhau, như dịch vụ điện toán đám mây. Gần đây, mảng này đã trở thành một trọng tâm lớn của công ty.

Năm 2020, mảng doanh nghiệp mang về cho Huawei doanh thu 100,3 tỷ Nhân dân tệ, tương đương 15,4 tỷ USD, tăng 23%, trở thành mảng tăng trưởng mạnh nhất trong số các bộ phận của Huawei.

Trong năm 2020, doanh số điện thoại thông minh (smartphone) của đại gia công nghệ Trung Quốc Huawei tiếp tục sụt giảm mạnh do ảnh huởng từ các lệnh cấm vận của Mỹ, đẩy công ty này tuột khỏi top 5 hãng điện thoại bán chạy nhất toàn cầu.

Theo dữ liệu được Counterpoint Research công bố ngày 28/1, Huawei bán được 33 triệu smartphone trên toàn cầu trong quý 4/2020, giảm 41% so với cùng kỳ năm trước. Thị phần của công ty giảm xuống còn 8%.

Trong khi đó, dữ liệu công bố cùng ngày của Canalys cho thấy doanh số quý 4 của hãng là 32 triệu chiếc, giảm gần 43% so với năm trước. Đây là lần đầu tiên Huawei tuột khỏi top 5 hãng điện thoại bán chạy nhất thế giới và xếp sau các đổi thủ đồng hương như Oppo và Vivo, cũng như kém xa Apple, Samsung.

"Hoạt động kinh doanh của Huawei sa sút đáng kể tại hầu hết thị trường do các lệnh cấm vệnh của Mỹ", nhà phân tích Amber Liu của Research, cho biết trong một báo cáo. 

Số liệu mới nhất đánh dấu sự lao dốc của Huawei so với quý 2/2020 - thời điểm hãng này đứng đầu thế giới về doanh số. 

Ngược lại, các đối thủ của hãng này không ngừng nổi lên. Apple đạt doanh số 90,1 triệu chiếc trong quý 4/2020 - con số chưa từng có của một nhà sản xuất smartphone, theo IDC. Hãng công nghệ Mỹ cũng vừa có một quý với doanh thu kỷ lục tại Trung Quốc - thị trường smartphone lớn nhất thế giới - nhờ dòng iPhone 12 mới ra mắt.

Các lệnh cấm vận của chính quyền Mỹ ngày càng tác động lớn tới mảng kinh doanh smartphone của Huawei. Năm 2019, hãng này bị đưa vào Danh sách Thực thể bị Washington cấm tiếp cận với hàng hóa và dịch vụ công nghệ quan trọng của Mỹ. 

Trong đó, ảnh hưởng nặng nề nhất là công ty này không được tiêp tục sử dụng hệ điều hành Android của Google. Tại Trung Quốc, đây không phải vấn đề lớn với Huawei bởi các dịch vụ của Google, như Gmail hay tìm kiếm, vốn vẫn bị cấm ở nước này. Tuy nhiên, trên các thị trường quốc tế, các dịch vụ của Google là nhân tố đóng góp quan trọng trong tăng trưởng của Huawei bởi sự quen thuộc với người dùng. 

Năm 2020, Washington ra lệnh cấm Huawei tiếp cận với những loại chíp cao cấp từ nhà sản xuất Đài Loan TSMC. Từ sau quý 2, doanh số của Huawei trên thị trường toàn cầu bắt đầu đi xuống, dù ngăn chặn được sự sụt giảm tại quê nhà. 

Tuy nhiên, tới quý 4/2020, Huawei chứng kiến doanh số tại thị trường Trung Quốc lao dốc mạnh khi chỉ bán được 24,2 triệu chiếc, giảm hơn 40% so với cùng kỳ năm trước. 

Các lệnh cấm vận cũng khiến Huawei buộc phải bán thương hiệu điện thoại giá rẻ Honor hồi tháng 11 năm ngoái. Theo tin từ Reuters mới đây, hãng này đang cân nhắc bán hai dòng điện thoại cao cấp là Mate và P.  Tuy nhiên, Huawei sau đó phủ nhận tin đồn này và khẳng định sẽ dồn toàn lực cho mảng kinh doanh smartphone. 

Lệnh cấm vận của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump là cú đòn nặng giáng vào Huawei Technologies, đồng thời dẫn tới những thay đổi đáng kể trong ngành công nghệ toàn cầu.

Trong 10 năm qua, Huawei tăng trưởng dữ dội, trở thành hãng sản xuất smartphone và thiết bị viễn thông hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, từ 0h ngày 15/9, tập đoàn công nghệ hàng đầu Trung Quốc đối mặt "án tử".

Bởi kể từ thời điểm đó, các công ty quốc tế phải ngừng bán cung cấp cho Huawei các sản phẩm sử dụng công nghệ Mỹ. Các công ty này phải xin giấy phép từ Bộ Thương mại Mỹ nếu muốn tiếp tục hợp tác với Huawei.

Ngoài bán dẫn, Huawei còn đối mặt tình trạng thiếu nguồn cung nhiều linh kiện khác như màn hình, ống kính máy ảnh, thậm chí bo mạch in. Công ty Trung Quốc bắt đầu dự trữ các loại chip cần thiết từ cuối năm 2018, nhưng không rõ hãng trữ đủ các linh kiện điện tử khác hay chưa.

"Các thiết bị điện tử rất phức tạp", Nikkei Asian Review dẫn lời ông Wu Chia-chau, Chủ tịch Nanya Technology, nhận xét. "Nếu thiếu một linh kiện, sản phẩm sẽ không được hoàn thiện, dù là điện thoại thông minh, máy tính xách tay hay trạm gốc 5G”, ông Wu nhấn mạnh.

Huwei đối mặt với "án tử" vì lệnh cấm của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters.

Kém chất lượng, kém cạnh tranh

Ông Su Tze-yun, Giám đốc Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Đài Loan, chuyên gia về chuỗi cung ứng, cho rằng Huawei vẫn có thể tìm kiếm một số nguồn linh kiện thay thế, song không đảm bảo được về chất lượng. "Các sản phẩm Huawei sẽ trở nên kém cạnh tranh, thậm chí quay trở về tầm 10 năm trước đây".

Huawei là tập đoàn công nghệ lớn nhất Trung Quốc với quy mô 190.000 nhân viên, doanh thu đạt hơn 124 tỷ USD. Tuy nhiên, công ty của nhà sáng lập Nhậm Chính Phi đang đối mặt với nguy cơ mất đi nguồn nhân lực chất lượng cao. Kể từ khi Huawei mắc kẹt trong chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, hàng trăm nhân viên của hãng đã đến đầu quân cho các công ty đối thủ.

"Bộ phận phát triển chip của Huawei từng làm việc suốt ngày đêm giờ đã trở nên nhàn rỗi hơn nhiều. Nhiều nhân viên rất lo lắng vì tương lai quá bất ổn”, một chuyên gia ngành chip Trung Quốc tiết lộ.

Khi Huawei bị cấm vận, các nhà cung cấp sẽ phải làm quen với việc mất đi một khách hàng lớn. Những đối thủ cạnh tranh trong lĩnh vực điện tử dân dụng và thiết bị viễn thông như Apple, Samsung Electronics, Xiaomi, Oppo, Vivo, Ericsson và Nokia sẵn sàng thâu tóm thị phần.

Trong khi đó, nhiều công ty đặt mua thiết bị 5G của Huawei phải đi tìm giải pháp thay thế, có thể từ Nokia hay Ericsson. Do đó, toàn bộ chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu có thể sẽ thay đổi đáng kể.

Lệnh cấm vận của Mỹ đối với Huawei có thể làm thay đổi chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu. Ảnh: Supply Chain Asia.

MediaTek, hãng sản xuất chip điện thoại Đài Loan, đã nộp đơn xin phép lên chính phủ Mỹ để được tiếp tục hợp tác với Huawei. Các hãng như Samsung Electronics, Samsung Display và SK Hynix cũng xác nhận các động thái tương tự. Tuy nhiên, giới quan sát nhận định nhiều khả năng chính phủ Mỹ quyết diệt Huawei.

Những tháng qua, Huawei vẫn trụ vững trước sức ép của Mỹ trong mảng điện thoại thông minh. Quý II, Huawei vượt Samsung và trở thành công ty bán điện thoại lớn nhất thế giới. Tuy vậy, áp lực đè lên công ty Trung Quốc đã trở nên quá nặng.

Dòng chip Kirin - có mặt trong các mẫu điện thoại cấp cao của Huawei - có thể sẽ bị lệnh cấm của chính phủ Mỹ xóa sổ. Tuần trước, Huawei cho biết sẽ sử dụng hệ điều hành riêng HarmonyOS 2.0 trong smartphone vào năm 2021. Điều đó đồng nghĩa với việc Huawei thừa nhận sẽ buộc phải ngừng hợp tác với Google.

Gặp khó tại chính sân nhà

Tại thị trường châu Âu, Huawei đang thất thế. Trong quý II, doanh số Huawei tại khu vực này giảm 16% so với cùng kỳ 2019, trong khi Samsung và Xiaomi lần lượt tăng 20% ​​và 48%. "Samsung tận dụng tình trạng khó khăn của Huawei rất nhanh", một nhà phân tích của Canalays cho biết.

Nhà phân tích Donnie Teng thuộc Nomura Securities nhận định mảng smartphone của Huawei sẽ lao dốc. "Huawei rất bi quan về triển vọng doanh số của mẫu điện thoại đầu bảng Mate 40. Sau ngày 15/9, nhiều khả năng Huawei sẽ đánh mất thị phần ở cả Trung Quốc", ông Teng nhấn mạnh.

Theo nhà phân tích Jeff Pu thuộc GF Securities, xuất khẩu smartphone của Huawei sẽ lao dốc xuống 50 triệu chiếc trong năm 2021, thua xa mức 195 triệu chiếc trong năm nay và 240 triệu chiếc năm 2019.

Mảng thiết bị viễn thông là trụ cột của Huawei trong nhiều thập kỷ. Công ty cũng đã dự trữ linh kiện viễn thông đủ dùng trong ít nhất một năm. Dù vậy, tốc độ lắp đặt các trạm 5G tại Trung Quốc chậm lại do Huawei phải loại bỏ công nghệ Mỹ ra khỏi sản phẩm của hãng. Bên ngoài Trung Quốc, nhiều nước đã hạn chế sử dụng thiết bị Huawei.

"Huawei vẫn là công ty thiết bị mạng viễn thông lớn nhất thế giới, do đó là khách hàng lớn nhất của nhiều nhà cung cấp trong ngành. Vì vậy, thiệt hại sẽ là rất lớn”, ông Stephane Teral, nhà phân tích viễn thông kỳ cựu tại Light Counting Market Research, cảnh báo.

"Công chúa Huawei" Mạnh Vãn Châu bị bắt tại Canada vào cuối năm 2018. Ảnh: CNBC.

Huawei hiện chiếm 28% thị phần trên thị trường thiết bị viễn thông toàn cầu. Nếu doanh số công ty Trung Quốc sụt giảm, các công ty đối thủ như Samsung, Ericsson hay một số nhà cung cấp Nhật Bản như NEC và Fujitsu sẽ hưởng lợi. Theo chuyên gia Teral, Samsung - tân binh trong lĩnh vực kinh doanh thiết bị mạng và viễn thông - sẽ hưởng lợi nhiều nhất bởi hãng sẽ giành thêm thị phần tại các thị trường quan trọng như Nhật Bản và Mỹ.

“Thỏa thuận 6,7 tỷ USD giữa Samsung và Verizon có thể đưa tập đoàn Hàn Quốc vào câu lạc bộ nhà cung cấp thiết bị viễn thông hàng đầu bên cạnh Ericsson, Huawei và Nokia. Công ty Nhật Bản NEC cũng hưởng lợi vì có quan hệ đối tác với Samsung”, ông Teral nói.

Trong khi đó, một số đối thủ của Huawei tại quê nhà Trung Quốc như Xiaomi, Oppo và Realme đang tấn công vào thị trường châu Âu. Apple cũng tận dụng cơ hội để tiếp tục mở rộng kinh doanh tại Trung Quốc. Một số nguồn tin cho biết Apple đã yêu cầu các nhà cung cấp chuẩn bị linh kiện cho 80 triệu iPhone sắp ra mắt.