Chức năng tuyến yên:
- Là 1 tuyến nội tiết tiết ra các hormon kích thích và điều hòa hoạt động của các tuyến nội tiết khác: Tuyến sinh dục, tuyến giáp, tuyến sữa,...
- Kích thích sự sản xuất hormon của tuyến sinh dục
- Kích thích tuyến giáp=> tác động đến trao đổi chất và chuyển hóa
- Kích thích bài tiết sữa
- Tác động lên phát triển của cơ thể nhờ vai trò của GH
=> Do đó tác dụng tuyến yên là tuyến nội tiết quan trọng
Tuyến yên là tuyến chính của hệ thống nội tiết. Tuyến này sử dụng thông tin mà nó nhận được từ não để truyền tải thông tin đến các tuyến khác trong cơ thể. Nó tạo ra nhiều loại hormone quan trọng bao gồm hormone tăng trưởng, prolactin và hormone luteinizing [LH] quản lý estrogen ở phụ nữ và testosterone ở nam giới.
Tuyến yên thường được gọi là tuyến chủ vì hormone của nó kiểm soát các bộ phận khác của hệ thống nội tiết, cụ thể là tuyến giáp, tuyến thượng thận, buồng trứng và tinh hoàn.
Tuyến yên có kích thước bằng hạt đậu và nặng 0.5 gram. Nó là phần nhô ra khỏi đáy của vùng dưới đồi ở đáy não. Tuyến yên nằm trên hố xương bướm ở trung tâm của xương sọ giữa. Và nó được bao quanh bởi một khoang xương nhỏ với nếp gấp màng cứng. Tuyến yên trước là một thuỳ của tuyến điều chỉnh một số quá trình sinh lý của cơ thể [bao gồm sự căng thẳng, sự tăng trưởng, sinh sản, nuôi con bú...].
Thuỳ trung gian tổng hợp và tiết ra hormone kích thích melanocyte. Tuyến yên sau là một thuỳ của tuyến được kết nối chức năng với vùng dưới đồi bởi sự xuất hiện thông qua một ống nhỏ gọi là cuống tuyến yên [hay còn gọi là cuống rốn].
Tuyến yên có kích thước bằng hạt đậu và nặng 0.5 gram
Tuyến yên nằm sau mũi, gần phần dưới của não. Nó gắn liền với vùng dưới đồi bởi cấu trúc giống thân cây. Vùng dưới đồi là một khu vực nhỏ trong não, và nó rất quan trọng trong việc kiểm soát sự cân bằng của các chức năng cơ thể. Nó còn kiểm soát sự giải phóng hormone từ tuyến yên.
Tuyến yên được chia thành hai phần khác nhau đó là thùy trước và thùy sau.
2.1. Thùy trước
Thùy trước của tuyến yên được tạo thành từ một số loại tế bào khác nhau sản xuất và giải phóng ra các loại hormone khác nhau, bao gồm:
- Hormone tăng trưởng [GH]. Hormone tăng trưởng điều chỉnh tăng trưởng và phát triển thể chất. Nó có thể kích thích tăng trưởng trong hầu hết các mô cơ thể. Mục tiêu chính của nó là tăng trưởng xương và cơ bắp.
- Hormone kích thích tuyến giáp [TSH]. Hormone này kích hoạt tuyến giáp để giải phóng hormone tuyến giáp. Tuyến giáp và các hormone mà nó tạo ra rất quan trọng cho quá trình trao đổi chất.
- Hormone vỏ thượng thận [AH]. Hormone vỏ thượng thận kích thích tuyến thượng thận sản xuất ra cortisol và các hormone khác.
- Hormone kích thích nang trứng [FSH]. Hormone kích thích nang trứng có liên quan đến sự điều tiết estrogen và sự phát triển của tế bào trứng ở phụ nữ. Nó cũng quan trọng trong việc sản xuất tế bào tinh trùng ở nam giới.
- Luteinizing hormone [LH]. Hormone này có liên quan đến việc sản xuất estrogen ở phụ nữ và testosterone ở nam giới.
- Prolactin. Prolactin giúp phụ nữ đang cho con bú sản xuất được sữa tốt hơn.
- Endorphin. Endorphin có đặc tính giảm đau và được cho là có liên quan đến các trung tâm khoái cảm của bộ não.
- Enkephalin. Enkephalin có liên quan chặt chẽ với endorphin và có tác dụng tương tự là giảm đau.
- Hormone kích beta-melanocyte. Hormone này giúp kích thích tăng sắc tố da để đáp ứng với việc tiếp xúc với tia cực tím.
Thùy trước tuyến yên
Thùy sau của tuyến yên cũng tiết ra hormone. Những hormone này thường được sản xuất ở vùng dưới đồi và được lưu trữ ở thuỳ sau cho đến khi chúng được giải phóng.
Hormone được lưu trữ trong thùy sau bao gồm:
- Hormone giãn niệu hay còn gọi là hormone chống bài niệu. Nó giúp cho cơ thể tiết kiệm nước và ngăn ngừa tình trạng mất nước.
- Oxytocin. Hormone oxytocin kích thích giải phóng sữa mẹ. Đồng thời nó cũng có tác dụng kích thích sự co bóp của tử cung khi chuyển dạ.
Một số điều kiện ảnh hưởng đến tuyến yên và hầu hết được gây ra bởi một khối u trong hoặc xung quanh tuyến yên. Điều này có thể tác động đến việc giải phóng hormone.
Một số rối loạn tuyến yên bao gồm:
- Khối u tuyến yên. Khối u tuyến yên thường không ung thư. Tuy nhiên, chúng thường can thiệp vào việc giải phóng hormone. Chúng cũng có thể ẩn vào các khu vực khác trong não và dẫn đến các vấn đề về thị lực hoặc đau đầu.
Có hai loại khối u tuyến yên là khối u kích thích bài tiết và khối u không kích thích bài tiết. Các khối u kích thích bài tiết sẽ tiết ra quá nhiều hormone, ngược lại các khối u không kích thích bài tiết không tiết hormone dư thừa.
Những mất cân bằng nội tiết tố này có thể gây ra vấn đề ở nhiều khu vực khác nhau của cơ thể. Ví dụ, nếu có một khối u bài tiết quá mức hormone kích thích tuyến giáp thì sẽ có nguy cơ mắc bệnh cường giáp cao.
Khối u tuyến yên
- Suy tuyến yên. Tình trạng này làm cho tuyến yên sản xuất rất ít hoặc không có một hoặc nhiều hormone của nó. Điều này có thể ảnh hưởng đến những thứ như tăng trưởng hoặc chức năng hệ thống sinh sản.
- Bệnh to cực chi. Trong tình trạng này, tuyến yên sản xuất quá nhiều hormone tăng trưởng. Điều có thể dẫn tăng trưởng quá mức đặc biệt là tay và chân. Nó thường liên quan đến khối u tuyến yên.
- Bệnh tiểu đường. Điều này có thể được gây ra bởi một vấn đề với việc phát hành hormone giãn niệu. Nó thường do chấn thương đầu, phẫu thuật hoặc khối u. Kết quả là những người mắc bệnh này phải vượt qua một lượng lớn nước tiểu bị pha loãng nhiều. Người bệnh cảm thấy mình cần phải uống nhiều nước hoặc chất lỏng khác.
- Bệnh Cushing. Bệnh do tuyến yên tiết quá nhiều hormone hướng vỏ thượng thận. Điều này có thể dẫn đến tình trạng dễ bầm tím, huyết áp cao, và tăng cân. Nó thường gây ra bởi một khối u gần hoặc trong tuyến yên.
- Tăng prolactin máu. Trong tình trạng này, máu của chứa một lượng prolactin cao bất thường. Điều này có thể dẫn đến vô sinh và giảm ham muốn tình dục.
- Chấn thương sọ não. Tình trạng này liên quan đến một cú đánh bất ngờ vào bão. Tùy thuộc vào chấn thương, cú đánh có thể làm hỏng tuyến yên và gây ra các vấn đề về trí nhớ, giao tiếp và hành vi.
Chấn thương sọ não gây ảnh hưởng đến tuyến yên
Tuyến yên vô cùng quan trọng đối với chức năng tổng thể của hệ thống nội tiết và sức khỏe tổng thể. Bằng cách làm việc với vùng dưới đồi, tuyến yên đảm bảo rằng tất cả các quá trình bên trong cơ thể hoạt động bình thường.
Khách hàng có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.
Bài viết tham khảo nguồn: webmd.com, hopkinsmedicine.org, healthline.com, endocrineweb.com
XEM THÊM:
XEM THÊM:
Vì sao nói tuyến yên là tuyến nội tiết quan trọng nhất?
Kiến Thức Y Học - 05/22/2022
Vì sao tuyến yên là tuyến nội tiết quan trọng nhất? Đây là câu hỏi được rất nhiều người đặt ra. Vì vậy, Lily & WeCare sẽ giải đáp giúp bạn qua bài viết dưới đây.
Vì sao tuyến yên là tuyến nội tiết quan trọng nhất? Đây là câu hỏi được rất nhiều người đặt ra. Vì vậy, Lily & WeCare sẽ giải đáp giúp bạn qua bài viết dưới đây. Tuyến yên là một tuyến nhỏ bằng hạt đậu trắng nằm ở nền sọ, có liên quan với vùng dưới đồi [thuộc não trung gian] của con người. Đây là một tuyến quan trọng và giữ vai trò chủ đạo trong quá trình hoạt động của hầu hết các tuyến nội tiết khác. Tuyến này gồm thùy trước và thùy sau. Giữa hai thùy là thùy giữa chỉ phát triển ở trẻ nhỏ và có tác dụng đối với sự phân bố sắc tố da của con người.1. Tuyến yên là gì?
2. Nguồn gốc và các loại tế bào của tuyến yên trong yên
Tuyến yên [pituitary gland] còn được gọi là tuyến hạ não hay tuyến dưới não [hypophysis] có đường kính dài khoảng 1cm và có khối lượng khoảng 0.5-1 gram, nằm trong hố yên của xương bướm ở mặt dưới của não và được nối với vùng dưới đồi thị bởi cuống tuyến yên [pituitary stalk] hay cuống hạ não [hypophysical stalk].
Tuyến yên bao gồm hai phần [hay hai thùy]: Thùy trước [anterior pituitary hay adenohypophysis] và thùy sau [posterior pituitary] hay còn gọi là thùy thần kinh [neurohypophysis]. Đối với động vât bậc thấp, giữa hai thùy sẽ có phần giữa [par intermedia].
Hai thùy của tuyến yên có nguồn gốc hình thành khác nhau. Thùy trước phát triển từ Rathke’s pouch [phần túi của lá phổi ngoài hình thành trong giai đoạn phôi thai do sự lõm vào của biểu mô yết hầu trong cơ thể]. Phần sau là phần phát triển ngoài của vùng dưới đồi thị. Nguồn gốc phát sinh giải thích rằng tại sao các tế bào thùy trước có đặc điểm của các tế bào biểu mô và trong các tế bào thùy sau có đặc điểm của các tế bào thần kinh trong cơ thể.
Thùy trước sẽ tiết ra sáu hormon quan trọng cùng một số hormon khác đối với tuyến yên.
Thùy sau sẽ tiết ra hai hormon.
Hormon thùy trước đóng vai trò chủ yếu trong quá trình điều khiển sự trao đổi chất của cơ thể
[1] hormon sinh trưởng [growth hormone] ảnh hưởng đến mức độ sinh trưởng của cơ thể con ngươì thông qua hàng loat quá trình trao đổi chất, đặc biệt là sự ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp protein trong cơ thể.
[2] adrenocortocotropin điều khiển sự tiết của vỏ tuyến thượng thận từ đó sẽ ảnh hưởng đến qúa trình trao đổi đường, protein va chất béotrong cơ thể.
[3] hormon kích thích tuyến giáp [thyroid- stimulating hormone] điều khiển quá trình tiết thyroxine của tuyến giáp . Thyroxine có ảnh hưởng đến quá trình điều khiển tốc độ của các phản ứng hóa học diễn ra trong toàn bộ cơ thể.
[4] prolactin kích thich tuyến sữa và kích thích quá trình sinh sữa trong cơ thể.
[5] follicle-stimulating hormone và luteinizing hormone ảnh hưởng đến sự phát triển của các tuyến sinh dục [buồng trứng hay dịch hoàn và chức năng của các tuyến này].
Hormon thùy sau tuyến yên
[1] antidiuretic hormone còn được gọi là vasopressin có tác dụng điều khiển quá trình bài tiết nước của thận qua đó ảnh hưởng đến lượng nước trong cơ thểcủa con người.
[2] oxytocin kích thích quá trình đưa sữa ra ngoài và có tác dụng kích thích co bóp tử cung đẩy bào thai ra ngoài trong quá trình sinh đẻ.
Các loại tế bào của thùy trước tuyến yên
Có ít nhất 5 loại tế bào trong thùy trước tuyến yên. Thông thường mỗi loại tế bào sẽ tiết mỗi loại hormon [trường hợp đặc biệt ở đây là một loại tế bào có thể tiết cả luteinizing hormone và follicle-stimulating hormone] đối với cơ thể mỗi người.
Nếu bạn sử dụng các chất nhuộm màu đặc biệt gắn với các kháng thể tương ứng cho mỗi loại hormon thì sẽ dễ dàng phân biệt được từng loại tế bào trong cơ thể.
Các loại tế bào trong thùy trước bao gồm:
[1] Somatotropes tiết hormon sinh trưởng [growth hormone] chiếm khoảng từ 30-40% số lượng tế bào thùy trước.
[2] Corticotropes tiết corticotropin [ACTH]: chiếm 20% số lượng tế bào trong thùy trước.
[3] Thyrotropes tiết thyroid stimulating hormone [TSH] trong thùy trước.
[4] Gonadotropes tiết gonadotropic hormones bao gồm luteinizing hormone [LH] và follile stimulating hormone [FSH] trong thùy trước.
[5] Lactotropes tiết prolactin [PRL] trong thùy trước.
Các loại tế bào [3], [4], và [5] mỗi loại chiếm khoảng từ 3-5% tổng số lượng tế bào của tuyếnyên trong cơ thể.
Somatotropes bắt màu acid rất mạnh nên được gọi là acidophil trong cơ thể. Khối u của tuyến yên sẽ tiết ra một lượng lớn hormon sinh trưởng được gọi là acidophil tumor.
Thân của các tế bào của thùy sau tuyến yên nằm ở vùng dưới đồi thị trong cơ thể. Sau khi tiết, hormon được vận chuyển xuống thùy dưới tuyến yên theo các axoplast của các sợi thần kinh từ thân của tế bào kéo xuống dưới.
3. Vì sao nói tuyến yên là tuyến nội tiết quan trọng nhất trong cơ thể
Tuyến yên là một phần trong hệ thống nội tiết của con người. Và hệ thống này bao gồm những tuyến khác nhau nằm ở nhiều nơi trong cơ thể con người. Những tuyến này tiết ra những hoá chất khác nhau mà người ta gọi là “hormone”.
Những hoá chất do các tuyến tiết ra sẽ đi thẳng vào máu để được dẫn đi khắp cơ thể. Hệ thống nội tiết giống như một cơ quan điều tiết nhiều hoạt động diễn ra trong cơ thể con người. Tuyến yên là một bộ phận của hệ thống nội tiết, điều khiển và kiểm soát nhiều chức năng trong cơ thể. Thật ra tuyến yên là thành phần quan trọng nhất của cơ thể trong việc điều tiết sự tăng trưởng, tạo sữa và kiểm soát các hoạt động của tất cả các tuyến nội tiết khác nhau trong cơ thể.
Tuyến yên có tầm quan trọng sinh tử nhưng nó lại có tầm vóc rất nhỏ bé so với cơ thể: cỡ chỉ bằng hạt đậu và trọng lượng cũng chỉ bằng hạt đậu. Nó nằm dính liền dưới não và được che chở bằng một cấu trúc xương trong cơ thể. Mặc dù nhỏ như vậy nhưng tuyến yên cũng được chia thành hai ngăn gọi là hai “thùy”:thùy trước” hơi lớn hơn “thùy sau”. Thùy sau là nơi tập trung của khoảng 50.000 đầu mối dây thần kinh liên lạc khắp mọi thành phần trong cơ thể. Tuyến yên điều khiển sự tăng trưởng của trẻ em bằng cách tác động vào một tuyến khác trong cơ thể được gọi là tuyến giáp.
Tuyến nội tiết nào quan trọng nhất trong cơ thể người và vì sao lại quan trọng?
Tại sao ngực chảy sữa sau khi phá thai?
Tuyến giáp nằm ở vị trí nào và có chức năng gì?
Những thông tin về bệnh mồng gà ở nam giới đáng lưu tâm
Khám sức khoẻ tổng quát ở đâu tốt tại Hà Nội
Tuyến yên cũng điều khiển cả quá trình sinh dục của con người. Nó cũng điều hoà quá trình trao đổi chất trong cơ thể, tức là quá trình biến đổi này được thực hành dưới nhiều dạng năng lượng khác nhau trong cơ thể. Cũng chính tuyến yên cũng liên quan đến hoạt động của vài bắp cơ, của thận và nhiều cơ quan khác.
Bướu [hay khối u] mọc trong tuyến yên và có thể khiến cho hoạt động quá mức hoặc dưới mức cần thiết trong cơ thể. Một trong những kết quả của hoạt động quá mức của tuyến yên là người đó lớn như ông khổng lồ và khi hoạt động dưới mức thì thì người đó là người lùn tịt.VÌ vậy tuyến yên được xem là nội tiết quan trọng nhất trong cơ thể.
Qua đó, có thế nói tuyến yên là nội tiết quan trọng nhất nằm ở nền sọ của con người.
Xem thêm:
- Nguyên nhân u tuyến thượng thận
- Tuyến nội tiết nào quan trọng nhất trong cơ thể người và vì sao lại quan trọng?