Cách chọn món ăn trong bữa ăn thường ngày trong bữa cơm khách trong ngày lễ Tết có gì khác nhau

Ăn uống không chỉ đơn thuần duy trì sự sống mà còn là nét văn hóa gọi là văn hóa ẩm thực. Từ cách ăn uống, có thể phần nào thấy được trình độ văn hóa, trình độ nhận thức thẩm mỹ của một cá nhân, một gia đình, một vùng miền và một dân tộc.

Bữa cơm của gia đình Việt Nam mang đậm nét văn hóa truyền thống phương Đông. Ảnh Internet

Bữa cơm của gia đình Việt Nam mang đậm nét văn hóa truyền thống phương Đông qua một số đặc điểm sau:

Thứ nhất, mâm cơm. Bữa ăn gia đình Việt xưa thường là biểu tượng cả gia đình quây quần bên mâm cơm. Nhà giàu thì mâm đồng, nhà nghèo thì mâm gỗ và thậm chí là cái mẹt tre đan. Việc quây quần bên mâm cơm thể hiện sự đùm bọc trên dưới một lòng, đoàn kết.

Trong bữa cơm, cả nhà sum họp, nói chuyện về đời sống, cùng chia sẻ với nhau những niềm vui, nỗi buồn trong ngày làm việc. Mâm cơm xưa trừ nhà có kinh tế khá giả còn thì được bày biện đơn giản.

Việc bố trí các món ăn có tính thẩm mỹ thường ít được chú ý mà cơ bản vẫn chú ý đến chất lượng, số lượng món ăn. Người ta thường khen “mâm cơm đầy tú ụ, thịt cá ê hề” chứ ít khi khen mâm cơm đẹp.

Tính thẩm mỹ chỉ được đầu tư khi gia đình làm mâm cỗ. Tuy nhiên, ngày nay, nhiều gia đình không còn dùng mâm mà dùng bàn ăn. Tính thẩm mỹ cũng từng bước được chú trọng. Một điều đặc biệt nữa là mâm cơm gia đình người Việt tất cả các món đều được dọn ra cùng một lần, khác với một số nơi, dọn dần từng món.

Sự sắp xếp món ăn trên mâm cơm cũng biểu thị văn hoá của một gia đình, một vùng miền. Ảnh Intrernet

Thứ hai, vị trí ngồi. Trong bữa ăn, vị trí ngồi là một nét ứng xử văn hóa rất quan trọng. Mâm cơm trong bữa ăn gia đình có hình tròn, tượng trưng tinh thần bình đẳng vì mỗi vị trí trên vòng tròn đều ngang nhau, không có chỗ trên, chỗ dưới, chỗ trước, chỗ sau.

Tuy nhiên, bên mâm cơm ấy vẫn có những vị trí trang trọng, thuận lợi khi ăn. Vì thế, khi ăn, những vị trí này thường được nhường cho ông, bà, cha mẹ… con cháu phải ngồi ở vị trí khác để xới cơm, phục vụ thức ăn. Vì vậy, tục ngữ Việt Nam có câu: “Ăn trông nồi, ngồi trông hướng”.

Trong bữa ăn gia đình Việt Nam, người già và trẻ em thường được đặc biệt quan tâm. Khi xới bát cơm mời bố mẹ già, người con dâu trong nhà thường chọn phần cơm mềm, dẻo, không bao giờ đơm miếng cháy vào bát các cụ. Thậm chí ngày xưa, ông, bà và bố có khi còn được bố trí ngồi một mâm ở nhà trên, mẹ và các con, cháu ngồi mâm ở dưới nhà bếp.

Trong mâm cơm gia đình Việt, vị trí ngồi của các thành viên cũng là một nét văn hoá. Ảnh Internet

Thứ ba, lời mời. Trước và sau khi ăn, người Việt thường có “thủ tục” mời ăn, điều này thể hiện lễ giáo và sự kính trọng với người trên. Theo tục lệ xưa, khi ngồi vào mâm cơm, trước khi bưng bát, cầm đũa thì phải “mời cơm”, người ít tuổi mời những người nhiều tuổi hơn.

Sau khi mời xong rồi, người lớn tuổi nhất cầm chén lên thì những người khác mới cầm chén đũa của mình lên ăn. Và khi ăn xong lại mời, thường đại ý là: “Mời mọi người ăn ngon miệng, con (cháu) xin phép”. Gần như giống nhau về thủ tục mời nhưng mỗi vùng, miền lại có lời mời khác nhau, rất đa dạng. Vì thế, nhiều cô dâu mới về nhà chồng phải quan sát tập cho quen để “nhập gia tùy tục”.

Lời mời trong bữa cơm là một nét văn hóa đáng quý nhưng ngày nay, nét văn hóa này đang dần bị mai một, rất cần được duy trì, phát triển.

Thứ tư, nói năng trong bữa ăn. Bữa ăn của người Việt là dịp quan trọng để các thành viên trong gia đình tụ họp, trao đổi, thể hiện tình cảm. Vì vậy, rất nhiều kiến thức về đời sống, họ tộc, lễ nghĩa được ông, bà, cha, mẹ truyền dạy cho con cháu qua bữa cơm.

Nhiều tâm tình giữa các thành viên cũng được thể hiện tại bữa cơm. Chính vì vậy, nhiều người đến gần cuối cuộc đời vẫn nhớ lời dạy bảo, tâm sự của các thành viên trong gia đình qua các bữa cơm. Đây là một nét văn hóa rất đặc sắc. Tuy nhiên, theo lời khuyên của các bác sĩ thì trong bữa ăn nên hạn chế nói để đảm bảo vệ sinh và việc hấp thu tốt thức ăn.

Mặt khác, trong bữa ăn gia đình phải tránh quở trách, nhắc nhở những khuyết điểm, không cãi nhau, không nên nói những chuyện gây sốc, nặng nề… mà chỉ nói về những chuyện vui vẻ, những dự định tương lai và thể hiện tình cảm quan tâm, chia sẻ, động viên với những thành viên khác trong gia đình.

Trong bữa ăn, dù gia đình giàu hay nghèo, người Việt cũng luôn coi trọng sự vui vẻ và sự kính trên nhường dưới. Ảnh Internet

Thứ năm, tốc độ ăn, uống. Trong bữa cơm, người Việt không ăn quá nhanh hoặc quá chậm, không ngồi quá lâu và ăn quá nhiều hoặc quá ít, không ăn hết nhẵn hoặc bỏ dở. Khác với người phương Tây, người Việt thường không ăn hết món ăn mà thường để lại miếng “lịch sự”. Vì vậy, trong dân gian Việt Nam có câu: “Ăn hết bị đòn, ăn còn mất vợ”.

Thứ sáu, văn hóa dùng đũa. Tập quán dùng đũa đã khiến cho ở người Việt Nam hình thành cả một triết lý: triết lý đôi đũa. Đó là triết lý về tính cặp đôi và triết lý về tính số đông. Dân gian nói về triết lý cặp đôi rất hay như: “Vợ chồng như đũa có đôi; Bây giờ chồng thấp vợ cao/ Như đôi đũa lệch so sao cho vừa”… và ở thời Lê, bẻ gãy đôi đũa là dấu hiệu ly hôn.

Thứ đến là triết lý về tính số đông. Bó đũa là biểu tượng của sự đoàn kết, của tính cộng đồng. “Vơ đũa cả nắm” là nói đến thói cào bằng xô bồ, tốt xấu không phân biệt… “Bó đũa chọn cột cờ” nói về việc chọn người nổi trội nhất trong đám đông...

Văn hóa dùng đũa của người Việt rất kỵ đũa lệch. Khi gắp thức ăn cho người khác phải trở đầu đũa hoặc có một đôi đũa dùng chung. Việc tập dùng đũa làm sao cho đẹp, cho khéo, gắp thức ăn, và cơm làm sao tránh rơi rớt, tạo tiếng kêu cũng là một chỉ dấu của giáo dục văn hóa gia đình.

Việc dùng đũa khi ăn của người Việt là triết lý về tính cặp đôi và triết lý về tính số đông. Ảnh Internet

Thứ bảy, đồ uống trong và sau bữa ăn. Không phong phú các đồ uống trong và sau bữa ăn như một số dân tộc khác, người Việt thường chỉ uống rượu trong bữa ăn và uống chè xanh, trà sau bữa ăn.

Đối với rượu, các gia đình thường có rượu ngâm thuốc để phục vụ người già và trung niên và mỗi bữa ăn, mỗi người chỉ uống một vài chén theo phong cách uống thuốc bổ. Khi có món nhắm ngon, có thể uống hơn nhưng không quá đà. Còn uống sau bữa ăn có chè xanh, nước vối hoặc trà, tùy theo tập quán vùng miền. Con cháu thường phải mời ông, bà, cha mẹ uống sau khi ăn rồi mới đến lượt mình.

Thứ tám, tăm xỉa răng. Sau bữa cơm, người Việt bao giờ cũng dùng tăm xỉa răng. Đây là tập quán được giải thích từ nhiều cách khác nhau như: về mặt biểu tượng là thể hiện sự no đủ, hay chỉ dấu cho người đối diện thấy mình mới dùng bữa xong; hoặc cho rằng, xỉa răng là hậu quả của việc bỏ tục ăn trầu nhuộm răng của phụ nữ xưa…

Tuy nhiên, cách giải thích chính xác nhất có lẽ là do cách chế biến thức ăn. Người phương Tây không dùng tăm do thức ăn họ thường nấu rất nhuyễn. Người Việt mình thường dùng thức ăn nhiều chất chất xơ, thói quen thích nhai nghiền thịt xương nên hay bị giắt răng và tất yếu phải dùng tăm xỉa răng. Ứng xử có văn hóa sau bữa ăn là con cháu thường lấy tăm và đồ uống để phục vụ ông bà, cha mẹ.

Mới thử tìm hiểu sơ qua một số nét chính về văn hóa trong bữa cơm gia đình của người Việt như trên, chúng ta đã thấy thật là ý nghĩa. Bởi vì, chuyện ăn uống với người Việt đã trở thành đạo sống, đạo cư xử, hay nói rõ hơn, đạo làm người. Điểm qua những cách nói trong dân gian của người Việt sau đây ta sẽ thấy rõ điều này.

“Có thực mới vực được đạo”, phản ánh lối suy tư rất thực tiễn của người Việt là: “Dĩ thực vi tiên”. Người Việt lại lấy “Miếng trầu là đầu câu chuyện” và nhận ra ăn uống có tính chất linh thiêng “Trời đánh tránh bữa ăn”.

Người Việt diễn tả cái đạo làm người, lòng tôn kính tổ tiên qua “đạo ăn”: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây,” và qua “đạo uống”: “Uống nước nhớ nguồn” và do vậy rất ghét và khinh bỉ những kẻ: “Ăn cháo đái bát”, “Vắt chanh bỏ vỏ”, “Ăn quỵt,” “Ăn bẩn”, “Ăn bám”, “Ăn bớt, ăn xén”, “Ăn bậy, ăn bạ”, “Ăn trên ngồi trốc”, “Ăn không ngồi rồi”, “Ăn gian nói dối”...

Thái Văn Sinh

Thái Văn Sinh

Tham khảo thực đơn ngày tết trong 3 ngày: Mồng 1, Mồng 2, Mồng 3 để chuẩn bị được một bữa ăn thịnh soạn cho mình. Được thưởng thức những món ăn thơm ngon sẽ giúp bạn có được giây phút thoải mái trong dịp tết Nguyên Đán.

Thực đơn ngày tết tuyệt ngon (Ảnh ST)

Thực đơn 3 ngày tết 

Món ăn trong thực đơn ngày tết (Ảnh ST)

Được thưởng thức những món ăn thơm ngon trong ngày tết sẽ là điều vô cùng tuyệt vời mà ai cũng cảm thấy thích thú. Hương vị đặc biệt được chế biến thơm ngon sẽ mang lại cho bạn một cảm giác tuyệt vời trong ngày lễ tết.

Thực đơn ngày Mồng 1 tết: Bữa cơm đầu năm đầy ấm cúng

1. Giò xào ngũ sắc

Với món ăn này thì bạn cần chuẩn bị những nguyên liệu:

• 300g thịt nạc ở phần vai đã được xay
• 200g thịt ba chỉ ngon
• 1 cái tai lợn
• Từ 4 – 6 quả trứng gà hoặc trứng vịt
• Một ít mộc nhĩ
• Lá chuối, 1 củ cà rốt
• Đường, nước mắm, muối, hành khô, hạt tiêu, hành lá, hạt nêm

Giò xào ngũ sắc (Ảnh ST)

Khi đã chuẩn bị hết nguyên liệu này thì bạn sẽ nấu thịt với các nguyên liệu trên rồi gói trong lá chuối và cho vào khay nhé. Để khoảng 1 ngày là có thể tạo ra được những khoanh giò thơm ngon và đây là một món không thể thiếu trong thực đơn ngày tết của mỗi gia đình. Với màu sắc đẹp mắt, có sự xuất hiện của màu cà rốc, mộc nhĩ sẽ tạo nên một món ăn hấp dẫn mang may mắn cho cả gia đình.

2. Chân giò hầm măng khô

Chân giò hầm măng khô (Ảnh ST)

Một món trong thực đơn ngày tết mà bạn nên bỏ túi chính là món chân giò hầm măng khô. Với món ăn này thì cách nấu vô cùng đơn giản bạn chỉ cần chuẩn bị khoảng 1kg chân giò cùng 200g măng được làm sạch đem ninh trong nồi nước to. Hãy nêm thêm gia vị cho vừa vặn và khi chín cho một ít hành hương sẽ tạo nên một món ăn tuyệt ngon mà ai cũng thích mê trong ngày tết Cổ Truyền.

3. Nộm xoài và thịt bò

Vào ngày tết mùng 1 thì bạn nên chuẩn bị cho gia đình mình món nộm xoài thịt bò mang hương vị hấp dẫn mà ai cũng thích mê.

Nguyên liệu của món nộm xoài thịt bò:

• 300g thịt bò mềm
• 1 quả dưa leo nhỏ
• 1 quả xoài xanh
• lạc , vừng
• Hành phi vàng
• Nước mắm, đường, muối, ớt, rau mùi, rau thơm

Nộm xoài và thịt bò (Ảnh ST)

Sau khi chuẩn bị đầy đủ các nguyên liệu thì bạn hãy trộn chúng với nhau và để khoảng 15 – 20 phút cho các nguyên liệu ngấm đầy đủ gia vị tạo độ thơm ngon cho món ăn này. Đây là một món không thể thiếu trong thực đơn ngày tết mà hầu như gia đình nào nên chuẩn bị sẽ có được một bữa cơm thịnh soạn.

4. Mứt cóc chua cay

Để có được một bữa cơm ngon trong ngày mùng 1 tết thì bạn có thể chọn món mứt cóc chua cay mang hương vị thơm ngon mà ai cũng thích mê.

Nguyên liệu:

• 1 kg cóc non
• Khoảng 400g đường trắng
• 1 nhánh gừng
• 1 thìa ớt bột

Mứt cóc chua cay (Ảnh ST)

Sau khi đã có đầy đủ các nguyên liệu thì bạn cần làm sạch cóc và ngâm chúng với những gia vị đã chuẩn bị ở trên để trong vài giờ để cóc được ngấm đủ vị. Sau đó mang ra mời khách trong ngày mùng 1 tết sẽ có được một món ăn tuyệt ngon. Đây là một món trong thực đơn ngày tết mà các chị em nên bỏ túi để giúp mọi người không có cảm giác ngán ăn trong những ngày tết có nhiều chất béo.

Thực đơn Mồng 2 tết: Đổi món mới lạ cho cả nhà bữa cơm hấp dẫn

1. Bò cuốn tôm nướng

Chắc hẳn bạn mong muốn chuẩn bị được một bữa cơm thơm ngon trong ngày tết để cho các thành viên và khách nhà mình có được một bữa ăn hấp dẫn. Món bò cuốn tôm nướng là lựa chọn hàng đầu cho bạn.

Bò cuốn tôm nướng (Ảnh ST)

Nguyên liệu cần chuẩn bị:

• Khoảng 300g thịt thăn bò
• 200g tôm tươi
• Dầu hào, muối, hạt nêm, hành lá, hạt tiêu

Sau khi đã chuẩn bị sẵn nguyên liệu thì bạn ướp vào thịt bò và tôm hãy chú ý cuốn tôm bên trong miếng thịt bò rồi mang đi nướng sẽ tạo nên một món ăn ngon trong thực đơn ngày tết mà gia đình nào cũng thích mê nhé.

2. Canh thịt viên nấu rau tiến vua

Một món ăn giúp bạn cải thiện bữa cơm ngày tết của gia đình mình chính là món canh thịt viên nấu rau tiến vua mang hương vị tuyệt ngon sẽ làm mọi thực khách thích mê.

Nguyên liệu:

• Khoảng 20g rau tiếng vua
• Một ít lát dứa
• Khoảng 300g thịt băm
• Hành lá, hạt nêm, muối, đường, mùi tàu

Canh thịt viên nấu rau tiến vua (Ảnh ST)

Chuẩn bị đầy đủ các nguyên liệu thì bạn nấu nước với những nguyên liệu thịt băm, dứa cho thêm gia vị để vừa vặn tới khi nước sôi thì cho rau tiến vua vào để cho chín thì bắc ra cho thêm ít hành lá sẽ là món ăn trong thực đơn ngày tết mà được nhiều người yêu thích.

3. Thịt xào ngô bao tử và súp lơ xanh

Để cải tiến bữa cơm ngày tết cho các thành viên thì bạn có thể lựa chọn món thịt xào ngô bao tử và súp lơ xanh sẽ cho gia đình bạn một bữa cơm thơm ngon tuyệt vời.

Nguyên liệu:

• Khoảng 200g thịt bò
• 1 cây súp lơ xanh
• Hành tây nửa củ
• 100g ngô bao tử
• Hạt nêm, muốn, dầu ăn, tỏi, rau mùi

Thịt xào ngô non và súp lơ xanh (Ảnh ST)

Sau khi làm sạch rau và thịt thì bạn đem xào thịt trước rồi cho ra bát nhé. Tiếp đó mới xào súp lơ và ngô bao tử với nhau khi gần chín cho thịt bò vào xào cùng và nên nhớ hãy nêm cho vừa vặn để tạo nên một món ăn trong thực đơn ngày tết được nhiều người yêu thích.

Thực đơn Mùng 3: Mâm cơm hết tết

1. Cá chim sốt gừng sả

Sau 2 ngày tết chứa nhiều chất đạm hẳn là bạn muốn cải thiện cho bản thân mình một món ăn tuyệt ngon trong ngày mùng 3 tết. Món cá chim sốt gừng sả chính là lựa chọn hợp lý cho bạn.

Nguyên liệu:

• 1 con cá chim từ 600g – 1kg
• 3 nhánh sả
• Ớt tươi, tỏi, nước mắm, hạt nêm, muối
• 1 lát gừng, hành lá
• 1 thìa bột mỳ hoặc bột lăng

Cá chim sốt gừng xả (Ảnh ST)

Trong thực đơn ngày tết mà được thưởng thức món ăn này thì quả là điều tuyệt vời. Khi chuẩn bị xong các nguyên liệu và cá được làm sạch thì bạn hãy dán cá cho tới khi vàng thì cho bột mỳ được hòa tan vào nước cùng các gia vị vào đun lửa nhỏ tới dạng sệt cho thịt cá ngấm đầy đủ hương vị. Với mùi vị hấp dẫn và màu cá vàng thơm ngon sẽ làm kích thích thị giác của mọi thành viên trong gia đình.

2. Bóng xào thập cẩm

Một trong những món ăn được nhiều người yêu thích chính là món bóng xào thập cẩm. Với hương vị tuyệt ngon của những món rau của quả sẽ cho bạn một bữa cơm thật ngon miệng.

Nguyên liệu:

• 1 miếng bóng khô
• 200g súp lơ, 100g cà ốt, 100g đậu Hà Lan,
• 100g thịt nạc vai
• 1 bát nhỏ nước hầm xương lợn/gà
• 1 miếng gừng tươi, một ít rượu trắng

Bóng xào thập cẩm (Ảnh ST)

Sau khi dùng rượu để tẩy bóng thì bạn cho các nguyên liệu vào chảo xào và nên nhớ xào thịt riêng để thịt không bị dai nhé. Việc cho thêm ít nước hầm xương sẽ khiến món ăn có vị ngọt tuyệt ngon và nó là một món trong thực đơn ngày tết mà có nhiều người yêu thích.

3. Nộm chay

Chắc chắn bạn mong muốn làm được những món ăn ngon để giảm độ ngán cho các thành viên. Với món nộm chay có những nguyên liệu đơn giản mà mùi vị chua ngon sẽ giúp các thành viên thêm hứng thú với bữa cơm ngày tết hơn.

Nộm chay (Ảnh ST)

Nguyên liệu:

• 1 quả khế chua
• 1 quả dưa leo
• 1 củ rà rốt nhỏ
• Mộc nhĩ, dấm, đường, muối, lạc rang được giã nhỏ
• 1 bìa đậu phụ rán vàng
• Sợi mì chay

Các nguyên liệu được chuẩn bị sẵn sàng thì bạn hãy trộn đều chúng vào bát và để trong khoảng 30 phút cho phần nộm ngấm đầy đủ vị chua, ngọt tạo nên sự hấp dẫn cho món ăn này. Đây là một món trong thực đơn ngày tết sẽ giúp bạn chống ngán sau những bữa cơm nhiều đạm mà các chị em nội trợ nên bỏ túi cho mình.

Tin liên quan: