Chia sẻ cảm xúc và mong muốn của em về môi trường lớp học thân thiện

Sáng kiến cải tiến kỹ thuậtI. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:Từ năm học 2006-2007, ngành Giáo dục liên tiếp thực hiện các cuộc vận độnglớn nhằm chấn chỉnh việc dạy học, kêu gọi lương tâm và trách nhiệm của đội ngũgiáo viên. Năm học 2008-2009 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phát động phong trào thiđua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong tất cả các trường phổthông. Sau hơn hai năm thực hiện, phong trào này đã có kết quả bước đầu được giáoviên và xã hội đồng tình. Đây là một chủ trương đúng đắn mang đậm tính nhân văn.Bởi trường học có vai trò và ý nghĩa rất quan trọng trong việc phát triển tình cảm xãhội của trẻ. Nếu trường học không chú ý đến điều này sẽ làm cho trẻ thất bại vàkhông thể được gọi là thân thiện với trẻ. Với một số trẻ em, trường học là một môitrường khắc nghiệt. Nếu chúng ta không quan tâm đến trẻ, có thể gây ảnh hưởngkhông có lợi cho sức khỏe, tâm thần của các em.Làm thế nào để xây dựng lớp học thân thiện? Xây dựng lớp học thân thiện giáoviên cần làm những việc gì? Nó mang lại lợi ích gì cho giáo viên, học sinh, cho nhàtrường? Câu hỏi ấy cứ lởn vởn trong đầu óc tôi...Tôi quyết tâm làm bằng được côngviệc này bởi tôi đã tìm thấy được “cái hay” trong phong trào, và đó cũng là lí do tôichọn đề tài “ Xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực”.II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:Trước hết giáo viên cần hiểu “ Thế nào là môi trường học thân thiện? ”“Môi trường học thân thiện với trẻ là nơi thực hiện và tôn trọng quyền trẻ em, là môitrường học tập hòa nhập, nơi đó không hề có sự phân biệt đối xử, giúp trẻ sống hòađồng. Là môi trường giáo dục hiệu quả, tạo điều kiện cho trẻ phát triển toàn diện, trẻcảm thấy thoải mái, hứng thú, giúp trẻ phát triển tự nhiên, lành mạnh trên cơ sở cácmối quan hệ gần gũi, thân thiện và hợp tác: giáo viên-giáo viên, giáo viên-học sinh,học sinh-học sinh, phụ huynh-nhà trường-cộng đồng. Môi trường học thân thiện làmôi trường thân ái, thu hút học sinh, tạo điều kiện cho các em tham gia bày tỏ ý kiến,ý kiến của trẻ được lắng nghe và tôn trọng. Từ đó giúp các em giải quyết những khókhăn vướng mắc cũng như đưa ra những định hướng nhằm giúp trẻ phát triển tốt hơn.Môi trường học thân thiện là môi trường xanh-sạch-đẹp, nơi trẻ được bảo vệ, chămsóc, an toàn.” Vậy muốn xây dựng lớp học thân thiện, tôi đã tập trung làm tốt cácviệc sau:1. Xây dựng môi trường vậtchất:Bao gồm phòng học, hành lang lớphọcPhòng học bàn ghế sắp xếp gọngàng, ngay ngắn đảm bảo cho việc họctập của học sinh. Lớp luôn được quétdọn sạch sẽ. Không gian trong lớp cầnchú ý trang trícác bức tường. Bốn bức tường trong lớpđược trang trí như sau:Người thực hiện: Lê Thị Thủy1Sáng kiến cải tiến kỹ thuậtBức tường trên treo ảnh Bác, trích thư Bác Hồ gửi các học sinh, 5 điều Bác Hồdạy.Tường phía dưới là tấm bảng do trường trang bị. Tấm bảng được chia làm 4phần: Lời hay ý đẹp; Mình cùng trổ tài; Văn hay chữ tốt; Cuộc sống quanh ta.Trongcác mảng ấy là sản phẩm của các em như tranh ảnh sưu tầm, tranh tự vẽ, các sảnphẩm tự làm; các bài văn hay chữ đẹp. Tôi đã khuyến khích các em nếu em nào hàngngày, hàng tuần có sản phẩm trưng bày thì sẽ được nhận “ bông hoa điểm 10”. Họcsinh rất vui khi có sản phẩm được trưng bày.Bên trái là nội quy lớp học, bên phải là tủ đựng đồ dùng dạy học, phía dưới là bảngthi đua gồm từng phong thư có ghi tên từng em. Ở bảng thi đua này các em vừa dùngđể cắm “hoa điểm mười” vừa dùng để trao đổi thư góp ý với thầy cô và bạn bè.Nội quy lớp 5/1Bảng thi đua – Điều em muốn nóiTrên các cửa sổ là các chậu cây xanh được treo cẩn thận, phía trên hai bên tường tráivà phải là hai chùm hoa vải luôn được giặt sạch sẽ.Để đảm bảo cho không gian lớp học luôn luôn sạch sẽ, đồ vật luôn được giữgìn cẩn thận tôi đã phân công cụ thể như sau: mỗi cửa kính 6 em, 4 cửa là 24 em cònlại 2 em (1 em lau bảng, 1em tưới cây xanh), lớp trưởng phụ trách chung, tổ trưởng loviệc phân công trực nhật. Cuối tuầntiết sinh hoạt đánh giá một lần, nhómnào làm tốt, phát cờ thi đua cho cảnhóm. Trong khi các em làm nhiệmvụ này, tôi cũng nhiều lần tham giavới các em để tạo sự thân thiện giữacô với trò, mặt khác các em thấy đượckhông gian lớp học như là gia đìnhcủa mình, ai cũng có trách nhiệmtrong việc gìn giữ. Qua đó chúng ta đãNgười thực hiện: Lê Thị Thủy2Sáng kiến cải tiến kỹ thuậtrèn cho học sinh một kĩ năng sống rất cần thiết, đó là kĩ năng có trách nhiệm với tậpthể, tính ngăn nắp, sạch sẽ, gọn gàng.2. Xây dựng môi trường tinh thần:Là thái độ ứng xử giữa người với người trong đó bao gồm các mối quan hệ:giáo viên - học sinh; học sinh - học sinh; học sinh - người xung quanh. Nếu trẻ họctrong môi trường giáo dục thân thiện sẽ cảm thấy vui vẻ, thoải mái và an toàn, pháthuy được mặt mạnh của mình. Trẻ có quan hệ gần gũi với bạn bè và thầy cô. Tất cảtrẻ đều được đối xử bình đẳng, trẻ mạnh dạn tự tin hơn, thích gần thầy cô vì thầy côcởi mở hơn. Học sinh không bị trừng phạt thân thể từ đó thích đến trường và việctiếp thu bài có phần tích cực hơn và tất nhiên kết quả học tập sẽ cao hơn. Nói thì dễnhưng để thay đổi một nếp nghĩ hay một thói quen đã tồn tại trong nhiều năm khôngphải là điều dễ dàng. Chúng ta cần có những biện pháp, cần có sự hợp tác của nhiềungười, và cần một thời gian nhất định. Giáo viên chủ nhiệm ở tiểu học là người trựctiếp giảng dạy các em rất nhiều môn (trừ các môn đặc thù) nên vai trò của GVCNtrong việc xây dựng lớp học thân thiện là điều tất yếu. PGS - TS Đặng Quốc BảoHọc viện quản lí giáo dục khẳng định: “Giáo viên chủ nhiệm lớp là một nhà quản lí,với vai trò là người lãnh đạo lớp, người điều khiển lớp học, người làm công tác pháttriển lớp học, tổ chức lớp học, thực hiện việc kiểm tra tu dưỡng và rèn luyện của họcsinh, người có trách nhiệm phản hồi lớp học.” Vì vậy trong năm tôi đã tiến hành mộtsố việc như sau:a.Tiếp nhận lớp, tìm hiểu hoàn cảnh của từng em thông qua giáo viên chủnhiệm cũ:Tôi đặc biệt quan tâm các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn về kinh tế, vềsức khỏe và về cả tinh thần. Năm rõ hoàn cảnh từng em tôi đã vận động quyên gópsách vở, tiền để mua áo quần, đồ dùng học tập giúp các em sớm đến trường.b. Xây dựng tập thể lớp tốt:Xếp chỗ ngồi phù hợp, xây dựng“Nội quy lớp học”, tôi giao việc nàyhoàn toàn cho học sinh, các em từngnhóm tự xây dựng nội quy lớp học củamình. Sau khi lấy ý kiến của các em, nộiquy được trình bày dưới nhiều hình thức:tranh vẽ, ghi bằng chữ. Nội quy đượcdán sau lớp học để học sinh thực hiệntheo. Giáo dục các em không nên tranhcãi nhau gây mất đoàn kết. Phát huy vaitrò “hộp thư tâm sự bạn bè”, hướng dẫn cácem cách viết thư góp bạn cần nhẹ nhàngtránh những lời lẽ chỉ trích bạn. Tôi thật sựbất ngờ khi đọc thư góp ý của các em.Tổ chức phong trào giúp bạn khó khăn“Nuôi heo đất”Người thực hiện: Lê Thị Thủy3Sáng kiến cải tiến kỹ thuậtc. Xây dựng mối quan hệ giữa giáo viên và học sinh:Giáo viên cần hiểu rõ tâm tư tình cảm của các em. Giáo viên không chỉ theodõi việc học mà còn theo dõi cả về mặt đạo đức, sức khỏe, vệ sinh, giáo dục các emkĩ năng sống trong từng giờ lên lớp. Phải hết sức nhẹ nhàng khi tiếp nhận những yêucầu, mong muốn, đề nghị của các em. Công tâm khi phân xử vì tất cả mọi chuyện cácem đều báo cáo lên giáo viên.Giáo viên cần lựa chọn cách giải quyết phù hợp trongtừng trường hợp, từng hoàn cảnh. Cần quan tâm tất cả các em, không thiên vị, khônggây áp lực. Tạo điều kiện cho các em được bày tỏ ý kiến, tôn trọng như nhau. Giáoviên thật sự gần gũi, yêu thương, sẵn sàng đáp lại tình cảm của trẻ. Cử chỉ của giáoviên phải chân thành, cởi mở.Khơi gợi các em sự hứng thú, kĩ năng tham gia ý kiến xây dựng trường lớp.Phải thật sự gần gũi để các em có cảm giác cô là mẹ, là người thân, không có cảmgiác sợ hãi mà tìm thấy ở thầy cô giáo sự tin cậy, lòng yêu thương và kính trọng Từđó giúp các em tự tin hơn trong học tập và giao tiếp. Giáo viên tuyệt đối không đượcbắt học sinh chép phạt, quát mắng, sỉ nhục, trừng phạt thân thể các em. Bởi vì việcxúc phạm thân thể các em làm cho mối quan hệ giữa học sinh và giáo viên không cònthân thiện và gắn bó nữa. Hiếm có học sinh nào có thể yêu thương hay gắn bó vớingười đã gây ra cho mình đau đớn, tổn thương. Bắt đầu từ sự sợ hãi học sinh luôn ởtrong tình trạnh lo lắng, tìm mọi cách để tránh sự trừng phạt của giáo viên, đôi lúc trẻhọc nói dối, hình thành thói quen xấu sau này.Dần dần các em ngại tiếp xúc và không thể chia sẻ với giáo viên. Các em sẽkhông còn tôn trọng và sẽ không hợp tác với giáo viên. Khi bị xúc phạm, có nhiềuhọc sinh rất ghét cô thầy, chán đi học, nghiêm trọng hơn, có trẻ mong muốn trảthù.Như vậy có thể khẳng định rằng đánh học sinh không phải là việc làm bìnhthường nữa hay ai đó cho rằng đó là việc hiển nhiên của cha mẹ và thầy cô thì khôngnên, mà đó là sự bất lực của người lớn, là sự vi phạm pháp luật.Người thực hiện: Lê Thị Thủy4Sáng kiến cải tiến kỹ thuậtTrong bài làm của học sinh, lời phê của thầy cô cũng cần mẫu mực, có tínhđộng viên khi thấy các em tiến bộ, và cũng thật nhẹ nhàng khi muốns nhắc nhở haykhuyên bảo các em một điều gì đó.Khi nói với học sinh, giáo viên cần nói nhỏ nhẹ, truyền cảm,rõ ràng, dễ hiểugây sự chú ý, cuốn hút các em tập trung lắng nghe.Về trang phục, giáo viên nên ăn mặc giản dị, phù hợp với môi trường sư phạm.d. Xây dựng mối quan hệ tôt giữa giáo viên và phụ huynhTổ chức họp phụ huynh đầu năm. Nói cho phụ huynh rõ vai trò của giáo viên đối vớiviệc dạy dỗ học sinh, nhiệm vụ của người học sinh trong nhà trường nói chung vàtrong tập thể lớpnói riêng. Giáoviên tuyên truyềnđể phụ huynhhiểu không nên bắtép con em mìnhhọc quá nhiều nhưvậy sẽ gây căngthẳng cho các em.Không nên trừngphạt nặng nề khicác em mắc lỗi,phụ huynh dànhthời gian để quantâm việc học ở nhàcủa con em.Khi có những biểuhiện nào đó cầntrao đổi với giáoviên thì có thểgọi điện (ngoài giờlên lớp), cũng cóthể gửi thư đếnlớp,...đểgiáoviên hợp tác cùngphụ huynh khắcphục.Về phía giáo viên cũng nên có thư khen ngợi gửi về gia đình khi các em làmviệc tốt ở trường. Giáo viên tạo mọi điều kiện để phụ huynh trao đổi những nhu cầu,mong muốn, tâm tư nguyện vọng khi họ gửi gắm con em cho mình. Giáo viên khôngđược trừng phạt học sinh vì như thế mối quan hệ giữa giáo viên và phụ huynh sẽ dầnxấu đi. Khi con bị trừng phạt, cha mẹ đều có tâm trạng xót xa, đau đớn, thậm chí cònoán trách và giận dữ. Họ sẽ có thành kiến với giáo viên. Họ coi thường giáo viên, từđó không hợp tác trong việc giáo dục trẻ.3.Dạy và học có hiệu quả, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của học sinh, giúpcác em tự tin trong học tập:Giáo viên cần sử dụng các phương pháp dạy học tích cực và các hình thức dạy họcmới- lấy học sinh làm trung tâm.Người thực hiện: Lê Thị Thủy5Sáng kiến cải tiến kỹ thuậtHướng dẫn các em thảo luận nhóm, tham gia các trò chơi học tập, ...tăng cườngsự tham gia của trẻ, học sinh học tập chủ động, sáng tạo. Trong các tiết dạy, giáo viêncần đặc biệt chú tâm các em tiếp thu bài chậm, động viên khích lệ các em, có câu hỏiriêng dành cho em để em không bị “lạc lối” trong khi tiếp thu bài. Như vậy có nghĩalà tất cả các em đều được học và học được. Hình thức tổ chức dạy học cũng cần thayđổi tùy thuộc vào môn học, bài học: có thể là ngoài trời, trong thư viện,...Tổ chức cho học sinh tự làm đồ dùng học tập, giáo viên cùng với học sinh làmđồ dùng.4. Rèn kĩ năng sống cho học sinh:Trong nội dung của phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tíchcực” đã đề cập đến nội dung giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Dạy kĩ năng sốngchính là dạy cách làm người, một việc làm mà trong suốt thời gian qua chúng ta vẫncó làm tuy nhiên còn mờ nhạt.Vậy kĩ năng sống là gì? Nó bao gồm nội dung nào?Chúng ta giáo dục KNS cho học sinh bắt đầu từ đâu? Đó là câu hỏi mà rất nhiều giáoviên đã đặt ra cho mình khi tiếp nhận thông tin này. Có thể hiểu rằng kĩ năng sốngcủa con người nói chung là tự ý thức vai trò trách nhiệm của bản thân mình trongviệc ứng xử với mọi người xung quanh và môi trường tự nhiên trong đó có conngười tồn tại. Từ những năm đầu mới đến trường, học sinh đã được thầy cô chú ý bồidưỡng cả đức lẫn tài. Ở phạm vi là học sinh tiểu học tôi đã chú ý giáo dục kĩ năngsống bằng các hình thức như sau:- Hoạt động ngoại khóa- Hoạt động dạy trên lớp- Trong các môn học, bài học(môn Đạo đức, Tiếng Việt,Khoa học)Thông qua các hình thức trên tôichú ý rèn luyện cho các em kĩ năngchào hỏi, giao tiếp, biết thưa gửi lễphép với người trên, thân thiện vớibạn bè, với mọi người, có lòng vịtha, bao dung,...Học sinh cần có tháiđộ tôn trọng lẫn nhau, không phânNgười thực hiện: Lê Thị Thủy6Sáng kiến cải tiến kỹ thuậtbiệt giàu nghèo, học giỏi, học yếu,... Phải biết thừa nhận ưu điểm của người khác,trung thực trong lời nói, việc làm, không đố kị, tị nạnh nhau. Giáo dục các em tính tựtin. Chẳng hạn khi trình bày bài trước lớp một vấn đề, hoặc luân phiên lớp trưởng, tổtrưởng, giao việc cho các em, động viên các em tham gia.Phòng các tai nạn thương tích như tai nạn về điện, đuối nước, dông sét, giaothông...Biết giữ vệ sinh cá nhân phù hợp với thời tiết. Phòng tránh một số bệnh lâynhiễm.Kĩ năng làm việc theo nhóm, kĩ năng tự học, mạnh dạn tham gia đóng góp xâydựng lớp ngày càng tốt đẹp hơn.Ý thức bảo vệ môi trường cũng là một kĩ năng sống không thể thiếu,...5. Tổ chức các hoạt động tập thể:Tổ chức văn nghệ, thể thao, Câu lạc bộ Xanh, Rung chuông vàng; các trò chơidân gian nhằm tạo cho các em một sân chơi bổ ích, giao lưu với bạn bè và tăng cườngsự tham gia của trẻ, giáo dục kĩ năng tự giải quyết vấn đề.III. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC TỪ PHONG TRÀO:- Đối với học sinh:Môi trường học tập thân thiện thực sự có hiệu quả vì lớp học như ngôi nhà thứhai của các em. Thầy cô như cha mẹ. Học sinh mạnh dạn, tích cực, năng động hơntrong học tập, kết quả học tập tốt hơn. Học sinh thích đến trường.Phong trào này đã đóng góp một phần không nhỏ trong thành tích học tập của lớptôi.Kết quả: 25/26 học sinh giỏiTrong lớp có: - 8 em tham gia thi tiếng Anh cấp Quốc gia- 4 em đạt HSG Tiếng Anh cấp Tỉnh ( 2 giải Nhì, 1giải Ba, 1 giải KK),11 em đạt giải IOE cấp Tỉnh ( 3 giải Nhất, 2 Nhì, 5 Ba, 1 KK )- 7 em tham gia thi học sinh giỏi môn Tiếng Việt cấp Tỉnh ( trong đó 2em giải Ba và Khuyến khích)- 4 em tham gia học sinh giỏi cấp Tỉnh môn Toán (2 em giải Khuyếnkhích)Lớp đạt giải Nhất Vở sạch- Chữ đẹp cấp Tỉnh (1 giải Nhất và 1 giải Ba cá nhân)- Đối với giáo viên:Năng lực chuyên môn được nâng cao, được học sinh tôn trọng, tin yêu. Mỗigiáo viên đều thấy mình cần gương mẫu hơn để học sinh học tập noi theo. Điều đángmừng là học sinh không bị giáo viên trừng phạt thân thể. Giáo viên cảm thấy yêunghề hơn. Vai trò và uy tín của giáo viên được khẳng định.IV. BÀI HỌC KINH NGHIỆM:Người thực hiện: Lê Thị Thủy7Sáng kiến cải tiến kỹ thuậtHãy bằng lòng với công việc của mình đang làm, yêu thích công viêc và yêuthương học trò nhiều hơn. Vì chỉ khi có tình yêu nghề và yêu học trò thầy cô mới tìmra những biện pháp giáo dục tích cực, hiệu quả.Mỗi ngày bạn hãy dành một chút thời gian để suy ngẫm về những gì mình đãlàm. Hãy nghĩ về học sinh của mình (về cách đối xử, về cách xử lí khi học sinh mắclỗi,...) để tìm ra cách giải quyết vấn đề sao cho vừa có tình, vừa có lí, xây dựng đượclòng tin, sự tự tôn và ý thức kĩ luật của các em. Hãy làm như thế, sau một thời gianchắc chắn bạn sẽ có thái độ mẫu mực đối với học sinh.Hãy lấy chính mình ra làm gương, có kế hoạch hành động phù hợp, tổ chức tốtcác phong trào thi đua và đừng hành động đơn độc. Hãy lắng nghe, quan sát, quantâm các em bằng cả tấm lòng.V. KẾT LUẬN:Trên đây là một vài kinh nghiệm của bản thân tôi trong việc xây dựng “ Lớphọc thân thiện, học sinh tích cực” trong những năm học qua. Trong khi thực hiện đềtài, mặc dù đã bỏ ra nhiều công sức nhưng khả năng còn có hạn chắc chắn sẽ khôngtránh khỏi thiếu sót, mong đồng nghiệp góp ý thêm để đề tài được hoàn thiện hơn.Chân thành cám ơn.Lộc Trì, ngày 2 tháng 5 năm 2011Người thực hiện:Lê Thị ThủyHội đồng xét Sáng kiến cải tiến kĩ thuậtcủa đơn vị xác nhận và xếp loại:Kết quả thẩm định củaHội đồng xét Sáng kiến cải tiến kĩ thuậtNgười thực hiện: Lê Thị Thủy8