Giải thích có chế của phương pháp bón vôi giúp giảm chua và khử độc cho đất phèn

Cần hiểu rõ tác dụng của từng dạng vôi trước khi sử dụng: (1) Bột đá vôi (CaCO3): được làm ra bằng cách nghiền mịn đá vôi. Loại nầy tác dụng chậm, thường từ 2-6 tháng sau khi bón tùy theo độ mịn của bột đá; (2) Vôi nung” (CaO): được tạo ra bằng cách nung đá vôi trong lò nung như làm gạch ở nhiệt độ khoảng 900-1.000oC. Loại nầy tác dụng mạnh và nhanh nhất nhưng dễ gây bỏng khi gặp nước; (3) Vôi tôi (Ca(OH)2): được tạo ra bằng cách tưới lên vôi nung một lượng nước gần bằng trọng lượng của nó, lúc đó vôi tả ra thành bột, sinh nhiệt (khoảng 150oC) và bốc hơi. Dạng vôi nầy tác dụng cũng khá nhanh; (4) Vôi thạch cao (CaSO4): Đây là dạng vôi đặc biệt có chứa lưu huỳnh, tác dụng nhanh nhưng không nên sử dụng ở đất có phèn.

1. Vôi cung cấp dưỡng chất Canxi cho cây trồng.Canxi là dưỡng chất trung lượng nên cây trồng cần nhiều Canxi để làm vững chắc vách tế bào. Do đó, thiếu Canxi cây yếu ớt dễ đổ ngã, dễ bị sâu bệnh tấn công, trái hay bị nứt; khi thiếu trầm trọng đọt lá non biến dạng, quăn queo rồi chết khô. Ngoài ra, Canxi còn giúp cây trồng giải độc, tăng khả năng chống chịu với điều kiện bất lợi của nắng nóng, mặn và phèn. Hầu hết đất canh tác ở Đồng Bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) đều thiếu Canxi, do đó cần phải bón vôi (bột đá vôi hay vôi tôi) mỗi năm một lần để cung cấp Ca cho cây. Đối với lúa, nên bón lúc làm đất vụ Hè Thu, còn vườn cây ăn trái nên bón vào đầu mùa mưa với liều lượng từ 30-50 kg/công. Lưu ý, Ca được cây hấp thụ qua tiến trình hút nước, đồng thời Ca không chuyển vị trong cây nên cây cần Ca trong suốt quá trình sinh trưởng.
2. Vôi ngăn chận sự suy thoái của đất.Ở đất có phèn, đất thâm canh, đất canh tác bón nhiều phân đạm (urê) và kali lâu năm, và nhất là điều kiện nóng, ẩm mưa nhiều như ở ĐBSCL thì sự suy thoái của đất diễn ra khá nhanh chóng. Khi đất bị suy thoái, năng suất cây trồng giảm dần theo thời gian canh tác, khoáng sét trong đất bị phá hủy, đất mất dần cấu trúc, trở nên rời rạc, mềm nhão khi gặp nước và kết dính đóng váng khi khô, đất trở nên bí chặt kém thông thoáng. Nếu để tình trạng suy thoái kéo dài, đất trở nên già cổi, bạc màu, sức sản xuất kém, năng suất và chất lượng của cây trồng giảm, lúc đó không thể khôi phục lại sức sống của đất được. Bón vôi (bột đá vôi) vào đấu mùa mưa là một trong những biện pháp hữu hiệu ngăn chận tiến trình suy thoái nầy, giảm ngộ độc sắt (Fe), nhôm (Al) và măngan (Mn) cho cây trồng, phục hồi cấu trúc đất làm đất thông thoáng, thấm nước tốt.
3. Vôi khử được tác hại của mặn. Mực nước biển dâng lên do tác động của biến đổi khí hậu, cùng với lưu lượng nước sông Cửu Long ngày càng ít đi trong mùa nắng, làm cho nước biển xâm nhập sâu vào đất liền gây nhiễm mặn nhiều vùng đất ven biển ở ĐBSCL. Đất nhiễm mặn bị mất dần cấu trúc, rời rạc; Còn cây trồng thì không hút được nước và dưỡng chất. Để hạn chế tác hại của mặn, những vùng đất mặn có phèn nên bón vôi nung (CaO) để rửa mặn, còn đất mặn không phèn nên bón vôi thạch cao (CaSO4) với liều lượng khoảng 30-50 kg/công. Bón bằng cách rải đều trên đất ruộng đã được cày xới và ngập nước, đối với đất liếp phải được cuốc lên trước khi bón vôi. Sau khi rải vôi cần bừa hoặc trục cho vôi trộn đều trong đất, ngâm nước từ 1-2 ngày rồi rút bỏ nước nầy đi. Còn đất liếp vườn cây ăn trái thì phải tưới một lượng nước ngọt dư thừa để rửa mặn ra khỏi liếp.
4. Vôi ức chế sự phát triển của nấm bệnh trong đất.Đất trở nên chua khi bị suy thoái là điều kiện thuận lợi cho nấm bệnh trong đất phát triển. Trên đất ruộng, nấm bệnh làm dưa bị chạy dây, cà bị héo rủ, … Bệnh vàng lá, thối rễ, chảy mủ thân, … ở cây ăn trái trồng trên đất liếp lâu năm ngày càng trở nên nghiêm trọng ở ĐBSCL. Một trong những biện pháp ức chế sự phát triển của những loại nấm gây hại nầy là bón vôi cải tạo đất. Thông thường có thể bón hàng năm vào thời điểm sửa soạn đất hoặc bón liều cao từ 100-200 kg/công nhưng vài năm mới bón lại một lần. Bón vôi sẽ giúp cho những vi khuẩn có lợi trong đất phát triển như vi khuẩn cố định đạm ở cây họ đậu. Câu “không lân, không vôi thôi trồng đậu” cũng đã nói lên vai trò của vôi trong canh tác.
5. Vôi phát huy hiệu lực của chất hữu cơ, phân vô cơ và thuốc diệt cỏ.

Bón vôi giúp chất hữu cơ phân hủy nhanh hơn, làm giảm ngộ độc hữu cơ ở đất lúa; Vôi giúp giữ chất mùn (từ sự phân hủy chất hữu cơ) không bị rửa trôi ở đất liếp vườn cây ăn trái và ở đất có nhiều cát, nên đã phát huy vai trò của chất hữu khi được cung cấp vào đất.

Ở đất phèn, phân lân bón vào đất chỉ hữu dụng khoảng 30%, bón vôi trước khi bón phân lân, nhất là lân supe sẽ làm gia tăng sự hữu dụng của phân lân. Bón vôi còn làm gia tăng hữu dụng dưỡng chất Môlipđen (Mo) và gia tăng sự hấp thu Kali (K) của cây trồng.

Các loại thuốc diệt cỏ thuộc nhóm hoá học Triazine (Ametryn, Atrazine, …) và nhóm Sulfonylurea (Bensulfuron Methyl, Cinosulfuron, Ethoxysulfuron, …) phát huy tác dụng diệt cỏ hữu hiệu hơn ở đất có bón vôi.

Tóm lại, vôi có nhiều tác dụng tốt làm tăng năng suất, chất lượng cây trồng và giúp môi trường canh tác bền vững. Nguyên liệu làm vôi (đá vôi) ở nước ta có rất nhiều từ Bắc chí Nam và ngay cả ở ĐBSCL. Lâu nay nông dân có phần ngán ngại trong việc sử dụng do bột vôi gây khó khăn cho người rải phân. Do đó, cần có những nghiên cứu kỹ thuật sản xuất vôi giúp cho nông dân sử dụng được tiện lợi hơn.

Giáo sư  Nguyễn Bảo Vệ - Trường Đại Học Cần Thơ

Nguồn http://www.binhdien.com/articlebd.php?id=159&cid=1

Bón vôi là một trong những giải pháp cung cấp canxi cho đất và làm tăng khả năng phát triển của rễ cây. Đây cũng là cách giúp bà con phát huy tối ưu hiệu quả việc bón phân, tiết kiệm công sức cũng như chi phí trồng trọt. Vậy cụ thể biện pháp bón vôi cho đất mang lại những tác dụng gì? Bón vôi như thế nào là hợp lý và đúng cách? Mời bà con tham khảo những chia sẻ dưới đây của EcoClean!

Những tác dụng tuyệt vời khi bón vôi cho đất trồng

Ngoài việc cung cấp canxi cho đất thì bón vôi còn cung cấp cho cây trồng những dưỡng chất mà phân bón không có được. Vì vậy, bà con cần hiểu đúng tác dụng cũng như cách dùng vôi bón để có thể khai thác hiệu quả đối với cây trồng và đất trồng. Dưới đây là một vài công dụng nổi bật nhất khi bón vôi cho đất.

Điều hòa độ pH

Vôi có thể tham gia vào quá trình điều hòa pH trong đất trồng và khiến cho độ pH tăng. Tuy nhiên, việc nâng độ pH của đất quá nhanh sẽ gây ra rối loạn về dinh dưỡng, khiến cây không kịp thích nghi. Vì vậy, khi bón vôi cho đất cần chú ý liều lượng phù hợp, vừa đủ. Đối với những loại đất tốt, liều lượng bón vôi ổn định nhất nên duy trì là khoảng 500kg/ha. 

Ngoài ra, song song với việc bón vôi cho đất, bà con nên bổ sung lượng phân hữu cơ để duy trì hàm lượng hữu cơ cho đất.

Vôi giúp điều hòa độ pH trong đất

Cung cấp dưỡng chất cho cây trồng

Trong vôi bột chứa nhiều thành phần của canxi rất cần thiết cho cây trồng. Nếu thiếu canxi, cây sẽ trở nên yếu ớt, dễ ngã đổ, sâu bệnh tấn công,… trầm trọng hơn là đọt lá non bị biến dạng, quăn queo và dần chết khô. Ngoài ra, canxi còn là hợp chất giúp cây trồng giải độc, gia tăng khả năng chống chịu với những điều kiện bất lợi của thời tiết như nắng nóng, phèn, mặn,… Chính vì vậy, bà con cần bón lót vôi khi trồng trọt để bổ sung canxi nuôi dưỡng đất, tăng nguồn dinh dưỡng cho cây.

Bón vôi giúp bổ sung canxi cho cây trồng

Gia tăng hoạt động dinh dưỡng trong đất

Vôi có tác dụng giảm độc tố của các nguyên tố Al, Fe và Mn có trong đất, từ đó giúp bộ rễ cây phát triển vững chắc hơn. Bên cạnh đó, bón vôi còn giúp đẩy nhanh quá trình phân giải các chất hữu cơ trong đất, giúp cho nguồn dinh dưỡng trong đất gia tăng nhanh chóng. 

Hỗ trợ sự phát triển của vi sinh vật trong đất

Nhiều người cho rằng bón vôi có thể làm chết hệ vi sinh vật trong đất trồng. Tuy nhiên, kết luận này không hoàn toàn đúng nếu như bà con sử dụng liều lượng vôi bón phù hợp, thậm chí vôi còn kích thích sự phát triển của vi sinh vật. Lý do là vì vôi làm thay đổi độ pH, nên khi điều tiết độ pH trong đất phù hợp, ổn định thì vôi sẽ giúp cho hệ vi sinh vật trong đất phát triển. Trường hợp sử dụng vôi bón sai định lượng và không đúng cách thì vôi sẽ gây ra tác dụng ngược, làm chết vi sinh vật trong đất. 

Rửa mặn

Đất trồng bị nhiễm mặn sẽ khiến cho rau và hoa màu khó hấp thụ được các chất dinh dưỡng, cây trồng không thể phát triển một cách toàn diện. Để hạn chế tác hại này, những vùng đất mặn có phèn nên bón vôi rửa mặn. Cụ thể, bà con rải một lớp vôi lên đất trồng, ngâm nước khoảng 1 – 2 ngày, sau đó rút nước. 

Bón vôi cho đất sau mỗi vụ mùa thu hoạch để rửa mặn, khử chua đất trồng

Khử chua đất trồng

Trải qua nhiều mùa vụ canh tác, đất trồng sẽ dần bị suy thoái, không còn chứa nhiều dinh dưỡng. Lúc này, lượng axit và độ pH trong đất sẽ thấp hơn 7 nên làm giảm năng suất cây trồng. Khi đó, bón vôi cho đất sẽ có tác dụng khử chua hiệu quả vì trong vôi có chứa Ca giúp trung hòa đất. 

>>> Xem thêm: Biện pháp cải tạo đất chua hiệu quả cho nhà nông

Hạn chế nấm bệnh hại cây

Đất trồng bị chua do suy thoái là điều kiện thuận lợi cho các loại nấm bệnh trong đất phát triển mạnh mẽ và nhanh chóng. Bón vôi cho đất chính là một trong những biện pháp giúp ức chế sự phát triển của các loại nấm gây hại.

Phân biệt các loại vôi cơ bản

Hiện nay có 3 loại vôi được sử dụng phổ biến cho đất trồng đó là:

• Vôi tôi (Ca(OH)2), vôi nung (CaO): Tạo phản ứng rất mạnh khi hòa tan với nước, tỏa nhiệt và có tính sát khuẩn cao.
• Bột đá vôi (CaCO3): Phản ứng khá yếu khi gặp nước và khả năng diệt khuẩn kém, được sử dụng chủ yếu để cung cấp lượng Canxi cho đất.
• Vôi Dolomite (CaMg(CO3)2): Khi tác dụng với đất làm tăng độ pH chậm, phản ứng nhẹ với nước, diệt khuẩn kém, chủ yếu cung cấp Canxi và Magie cho cây trồng.

Phân biệt các loại vôi cơ bản

Hướng dẫn bón vôi cho đất đúng cách

Bón vôi cho đất với liều lượng phù hợp và đúng cách sẽ mang lại nhiều công dụng tuyệt vời cho cả đất trồng và cây trồng. Vậy bón vôi như thế nào là đúng cách? Bà con có thể theo dõi những hướng dẫn chi tiết sau đây.

Bón vôi phù hợp với từng loại đất trồng

Mỗi loại vôi sẽ phù hợp với từng loại đất cụ thể và mỗi loại đất cũng cần một lượng vôi nhất định đề cải tạo lại đất trồng, giúp đất tơi xốp và gia tăng khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng. Để xác định loại đất trồng có thể căn cứ vào độ pH của đất, từ đó biết cách sử dụng vôi hiệu quả với liều lượng phù hợp. 

Đối với đất có độ chua nhiều thì cần phải bón nhiều vôi hơn so với những loại đất có ít độ chua. Giữa đất sét và đất cát sẽ cần bón nhiều vôi hơn cho đất sét do thành phần dinh dưỡng cũng như độ pH ở đất sét thấp hơn so với đất cát.

Bón vôi phù hợp với từng loại đất trồng và liều lượng nhất định

Bón vôi đúng liều lượng

Đây là yếu tố rất quan trọng quyết định khả năng hấp thụ của đất trồng. Với mỗi loại đất sẽ có khả năng hấp thụ lượng dinh dưỡng trong đất khác nhau. Do đó, tùy thuộc vào hàm lượng hữu cơ, dinh dưỡng trong đất mà liều lượng bón vôi sẽ khác nhau. Bà con có thể tham khảo bảng khảo sát dưới đây để có thể bón vôi cho đất phù hợp với đúng liều lượng, tương ứng với từng loại đất.

	Đất sét	Đất cát
Độ pH	Liều lượng bón vôi
3.5 – 4.5	2 tấn/ha	< 1 tấn/ha
4.6 – 5.5	1.5 tấn/ha	< 0.5 tấn/ha
5.6 – 6.5	0.5 tấn/ha	< 250kg/ha
> 6.5	Không cần bón vôi

Bón vôi đúng thời điểm

Bón vôi đúng thời điểm cũng là yếu tố cần lưu ý để cải tạo đất trồng một cách tốt nhất. 

• Đối với những vườn cây chưa thu hoạch có thể bón vôi vào bất kỳ thời điểm nào trong năm, tốt nhất là vào đầu mùa mưa. 
• Đối với các vườn cây ăn quả, nên bón vôi sau khi đã thu hoạch và kết hợp với một số biện pháp chăm sóc khác như tỉa cành, bón phân, phòng trừ sâu bệnh hại,…
• Đối với những khu vực có mưa thường xuyên và canh tác các loại cây ăn quả có múi hoặc các cây công nghiệp ngắn ngày thì nên bón vôi sau cơn mưa để mang lại hiệu quả cao nhất. 
• Đối với những cánh đồng lúa nước, để khử phèn chua cũng như khử trùng cho đất trồng, nên phun rắc vôi bột trước khi gieo sạ lúa từ 15 – 20 ngày.

Bón vôi cho đất đúng thời điểm và đúng cách

Bón vôi đúng cách

Bón vôi đúng cách sẽ giúp cho đất trở nên màu mỡ, hấp thụ chất dinh dưỡng tốt. Theo đó, quy trình bón vôi chuẩn như sau: Rải đều lượng vôi phù hợp với từng loại đất, sau đó dùng cuốc xới và đào sâu vào đất khoảng 5 – 10cm để trộn đều vôi với đất. Tiếp theo, tiến hành tưới nước để tạo độ ẩm cho đất, giúp vôi hòa tan đều trong đất để phát huy tác dụng tốt nhất. 

Riêng các loại cây ăn quả, cây trồng công nghiệp ngắn ngày hay tại các khu dân cư, khu vực chăn nuôi cần khử trùng, bà con nên sử dụng máy phun vôi bột cây trồng đề lượng vôi có thể phun đi cao, xa và đều trên nhiều diện tích cây trồng. 

Trên đây là những chia sẻ của EcoClean về tác dụng của vôi đối với đất trồng cũng như phương pháp bón vôi cho đất chuẩn và đúng cách nhất. Hy vọng bà con có thể áp dụng thành công vào mùa vụ để đem lại năng suất cao cho cây trồng!

Tìm hiểu ngay: Vi sinh ủ phân | Cách ủ phân vi sinh hữu cơ tại nhà