Mũi là một cơ quan quan trọng và có cấu trúc phức tạp. Do đó, bạn nên tìm hiểu một số thông tin cơ bản về cấu tạo mũi để có biện pháp chăm sóc và bảo vệ mũi hợp lý.
Mũi của người là bộ phận nhô ra trên khuôn mặt. Hình dạng của mũi được cấu tạo bởi xương mũi, sụn mũi, vách ngăn và các khoang mũi. Cụ thể giải phẫu mũi bao gồm:
Xương mũi bắt đầu từ khoảng giữa chân mày và kết thúc bằng một rãnh mũi răng cưa. Các xương mũi thường thuôn, dài, nhỏ có thể khác nhau về kích thước và hình thức ở từng các nhân.
Xương mũi thường được chia thành hai phần đối xứng nhau ở giữa khuôn mặt. Hai xương mũi được nối với nhau bằng đường khâu giữa mũi và tạo thành sống mũi .
Xương mũi thường bao gồm các bộ phận như:
- Bề mặt xương: Mặt ngoài thường lồi ra ngoài từ trên xuống và được bao bọc bởi các cơ mũi. Bên trong có một rãnh nhỏ chứa các đường tĩnh mạch.
- Khớp nối: Xương mũi có bốn khớp nối có tác dụng gắn kết các bộ phận của mũi.
Các sụn mũi hỗ trợ hình thành cấu trúc và hỗ trợ chức năng của mũi. Sụn mũi thường bao gồm Collagen, Protein và một số thành phần khác.
Sụn mũi bao gồm:
- Sụn mũi nhỏ có tác dụng liên kết các xương mũi lớn với sụn mũi bên.
- Sun Alar là một sụn linh hoạt tạo thành cấu trúc của lỗ múi.
- Sụn mũi bên có cấu trúc hình tam giác và nằm bên dưới xương mũi.
- Sụn vách ngăn còn được gọi là sụn tứ giác có tác dụng kết nối xương mũi với sụn bên.
- Sụn Vomeonasal còn được gọi là sụn Jacobson có tác dụng kết nối các vạch ngăn và các xương mỏng ngăn cách lỗ mũi.
Mũi ngoài bao gồm khung xương sụn và các thành phần bao phủ. Nhờ các sụn nên mũi ngoài không bị xẹp xuống và có thể đảm bảo cho không khí lưu thông qua khoang mũi.
Mũi ngoài có cấu trúc hình kim tự tháp, gốc mũi nối liền với tráng, phần đỉnh mũi thường là mỗi chóp tròn. Khoảng cách từ gốc mũi đến đỉnh mũi gọi là thân mũi, hay còn gọi là phần mũi [mũi].
Mũi trong hay còn gọi là ổ mũi là phần bắt đầu từ lỗ mũi trước đến lỗ mũi sau. Ổ mũi được lót bởi các lớp niêm mạc được phân chia thành hai vùng cụ thể là vùng thở và vùng ngửi. Mũi trong được cấu tạo bởi các bộ phận bao gồm:
Các khoang mũi là một phần không gian rộng lớn bên trong mũi. Các khoang được phân chia thành 2 bộ phận cụ thể bởi các vách ngăn. Sự phân chia này giúp mũi thực hiện đúng chức năng ngửi và điều hòa không khí.
Các khoang mũi được lót bằng các biểu mô đường hô hấp. Đây là các mô được sản xuất từ tế bào cốc tiết chất nhầy. Chất này này có nhiệm vụ duy trì độ ẩm của mũi và bảo vệ mũi khỏi các tác nhân gây dị ứng và kích thích từ môi trường.
Vách mũi gồm phần sau trên là một mảnh xương thẳng, phía trước là sụn vách ngăn mũi [sụn có 4 cạnh] và phần dưới là xương lá mía.
Nền mũi hay còn được gọi là vòm miệng được tạo thành bởi các mỏm khẩu xương hàm trên và các mảnh ngang của xương khẩu cái. Nền mũi thường rộng khoảng 5 cm và thường đi qua các dây thần kinh cảm giác của hệ thống khứu giác.
Ở phía sau khoang mũi có hai lỗ mở được gọi là lỗ mũi sau. Lỗ mũi sau có tác dụng đưa không khí đi vào vòm họng và phần còn lại của hệ thống hô hấp.
Các van mũi chịu trách nhiệm đề kháng với luồng không khí đi vào cơ thể. Van mũi cũng hỗ trợ làm tăng thời gian làm ấm và ẩm không khí trước khi đi vào đường hô hấp.
Van mũi là đường hẹp nhất của đường thở. Van mũi bên ngoài thường lớn hơn van mũi trong vách ngăn.
Tiền đình mũi là phần trước của khoang mũi và được bao bọc bởi sụn. Tiền đình mũi được lót bằng da, nang lông và một số tuyến bã nhờn. Khu vực này thường chứa nhiều vi mạch.
Các biểu mô đường hô hấp nối các xoang gắn chặt vào màng bên dưới của mũi. Ở mỗi xoang cạnh mũi có một lỗ nhỏ cho phép dẫn lưu vào khoang mũi.
Chuyển động của mũi được kiểm soát bởi các nhóm cơ mặt và cổ sâu bên trong da. Có 4 nhóm cơ được liên kết với nhau và chịu trách nhiệm cho các hoạt động của mũi. Một số người có thể sử dụng các cơ này để đóng lỗ mũi và ngăn nước xâm nhập khi ở dưới nước.
Niêm mạc mũi bao gồm nhiều sụn và được bao phủ bởi nhiều biểu mô trụ tầng có nhiều lông chuyển. Niêm mạc mũi bao phủ tất cả bộ phận thuộc về mũi trong và chứa rất nhiều chất nhầy.
Bên dưới lớp biểu mô niêm mạc là đám rối tĩnh mạch có tác dụng làm ấm không khí trước khi đi vào phổi. Ở dưới các xương xoắn, đám rối tính mạch phát triển dưới dạng đám rối hang [plexus cavernosi concharum]. Do đó, khi các đám rối này bị tổn thương, người bệnh thường chảy rất nhiều máu [hay còn gọi là máu cam].
Mũi là cơ quan đầu tiên của đường hô hấp trên. Do đó chức năng chính của mũi là cung cấp và điều hòa không khí vào phần còn lại của hệ thống hô hấp và phổi. Mũi cũng góp phần lọc không khí, loại bỏ bụi và các hạt khác ra khỏi không khí bằng các lông mũi.
Các cấu trúc bên trong khoang mũi tạo thành một hệ thống điều hòa [làm ẩm – làm ấm], lọc không khí và duy trì môi trường lành mạnh bên trong phổi.
Mũi cũng đóng vai trò chính trong hệ thống khứu giác. Mũi là khu vực của các tế bào thần kinh khứu giác và chịu trách nhiệm để con người cảm nhận được mùi.
Niêm mạc mũi ở khoang trên chứa một tuyến khứu giác hoặc các tuyến hỗ trợ khứu giác. Điều này giúp cơ thể phân luồng không khí và đưa mùi đến vùng khứu giác.
Lời nói thường được tạo ra bởi áp lực từ phổi. Tuy nhiên, một số người có thể phát ra lời nói bằng cách sử dụng không khí từ mũi, được gọi là âm mũi.
Để phát ra âm thanh từ mũi, bạn cần hạ thấp vòm miệng để phát ra các nguyên âm và phụ âm bằng cách để không khí thoát ra từ miệng và mũi.
Để ngửi được mùi, các phân tử mùi cần tiếp cận với mũi. Ở đầu mũi, ngay phía sau cánh mũi chứa các tế bào thần kinh có hình dạng như các lông mao. Khi các phân tử mùi tiếp xúc với lông mao sẽ kích hoạt các tế bào thần kinh để bạn nhận biết mùi.
Thông thường, mỗi người có khoảng 1 tỷ các tế bào khứu giác. Do đó, diện tích tiếp xúc của các phân tử mùi với các tế bào khứu giác khoảng 500 – 700 cm2. Điều này giúp con người có khứu giác tương đối nhạy và phân biệt được nhiều mùi khác nhau.
Mũi là bộ phận đầu tiên của hệ thống hô hấp và là cơ quan chính trong hệ thống khứu giác để cảm nhận mùi. Mũi rất dễ bị tổn thương và rối loạn chức năng, do đó bạn nên tìm hiểu về cấu tạo và chức năng mũi để có biện pháp chăm sóc phù hợp.
Cập nhật: 07/02/2020 11:47 | Người đăng: Lường Toán
Mũi là một bộ phận quan trọng của cơ thể với chức năng chính là khứu giác và còn nhiều chức năng khác. Do cấu tạo mũi khá phức tạp nên rất nhiều người băn khoăn về bộ phận này. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn đọc tìm hiểu và khám phá cấu tạo của mũi nhé.
Tìm hiểu vị trí của mũi
Mũi là bộ phận đầu tiên của hệ hô hấp, nằm nhô ra giữa khuôn mặt. Hai lỗ mũi sẽ được ngăn cách nhau bởi vách mũi để cho không khí đi vào và ra qua hệ vỏ bọc được thông với miệng. Sau mũi là cơ quan khứu giác và xoang, Không khí bắt đầu đi qua các hốc mũi, có một phần đi qua hệ tiêu hóa và di chuyển đến phần còn lại của hệ hô hấp.
Như vậy có thể thấy mũi cho nhiệm vụ dẫn khí vào các cơ quan trong cơ thể, sưởi ấm đồng thời làm sạch luồng không khí đi qua mũi, qua đó còn dùng để ngửi và tham gia vào việc phát âm, cộng hưởng âm thanh.
>>>Xem thêm: Đau trong tai phải là bệnh gì? Cách điều trị thế nào?
Cấu tạo của mũi như thế nào?
Theo các dược sĩ của các Trường Cao Đẳng Dược TP Hồ Chí Minh, mũi có cấu tạo khá phức tạp gồm nhiều bộ phận nhỏ khác nhau. Theo đó gồm hai bộ phận chính là mũi ngoài và mũi trong.
Mũi ngoài là một trong cấu tạo của mũi , là phần được gắn vào phần dưới trán bởi gốc mũi, sống mũi được tính từ gốc mũi đến đỉnh mũi. Phần dưới đỉnh mũi ở hai bên là hai lỗ được ngăn cách với nhau bởi vách mũi, thành ngoài hai lỗ mũi là cánh mũi, chúng được giới hạn bởi một rãnh ở má và được gọi là rãnh mũi má. Cấu tạo của mũi ngoài như sau:
- Khung xương mũi ngoài: đây là vành xương hình quả lê, gồm phần mũi và 2 xương mũi của xương trán, khuyết mũi, mỏm trán của xương hàm trên.
- Các sụn mũi bao gồm sụn cánh mũi lớn, sụn cánh mũi nhỏ, sụn mũi bên, mũi phụ, sụn lá mía mũi và sụn vách mũi.
- Các cơ của mũi ngoài là những cơ bám da làm nở hoặc cũng có thể làm hẹp mũi
- Da mũi: mỏng nên rất dễ di động trừ đỉnh mũi và các sụn mũi thì khá dày dính và có nhiều tuyến bã. Còn da mũi ngoài liên tục với da bên tiền đình mũi trong
- Các mạch máu và thần kinh của mũi ngoài: Các nhánh cánh mũi và vách mũi của động mạch mắt cấp máu cho cánh mũi và phần dưới vách mũi. Tiếp theo nhánh lưng mũi của động mạch mắt và nhánh dưới ổ mắt của động mạch hàm trên có nhiệm vụ cấp máu cho sống mũi và phần ngoài mũi. Khi đó máu từ mũi ngoài sẽ đổ vào tĩnh mạch mặt và tĩnh mạch mắt. Các nhánh thần kinh mặt đảm nhiệm nhiệm vụ vận động cơ mũi. Cảm giác do nhánh trán, nhãnh múi mi của thần kinh mắt và nhánh dưới ổ mắt của thần kinh hàm trên:
Mũi trong còn được gọi là ổ mũi: được tính từ lỗ mũi trước tới lỗ mũi sau, là phần trên liên quan với xương trán, xoang bướm và xương sàng. Ở dưới sẽ ngăn cách với ổ miệng bởi kìm khẩu cái cứng. Phía dưới có các xoắn mũi được giới hạn các ngách mũi, qua đó thông với các xoang xương lân cận. Phía sau sẽ thông với hầu qua mỗ lũi sau. Ô mũi sẽ có một lớp niêm mạc được chia làm 2 vùng là vùng ngửi và vùng thở. Ngoài ra niêm mạc cũng được phủ liên tiếp lên các xoang xương đổ vào các ngách mũi có nhiệm vụ phát âm. Trong đó ổ mũi được chia làm 2 ngăn bởi một vách giữa gọi là vách mũi, mỗi ngăn ổ mũi gồm 2 lỗ và 4 thành:
- Lỗ mũi trước: nối đến tiền đình mũi, được gọi là phần đầu tiên của ổ mũi tương ứng với các sụng cánh mũi của mũi ngoài. Qua đó giới hạn với phần mũi còn lại bởi một đường gờ ở thành ngoài gọi là thềm mũi. Bên trong tiền đình mũi được lót bởi lớp da, xuất hiện nhiều lông mũi và tuyến nhầy để ngăn bụi vào trong cơ thể.
- Lỗ mũi sau: cấu tạo thông với hầu, bao gồm 2 lỗ hình bầu dục có trục đứng khoảng 2 – 5cm, đường kính ngang khoảng 1,25cm. Với lỗ mũi sau thường được giới hạn ở bên trong là bờ sau vách mũi, bên dưới là một giới hạn đường khẩu cái mềm và khẩu cái cứng, bên ngoài là mảnh trong chân bướm và bên trên là thân xương bướm.
- Các thành hố mũi có cấu tạo là vòm mũi, nên mũi, vách mũi, thành ngoài và niêm mạc mũi.
Cấu tạo của mũi không thể thiếu những xoang mũi, là các hốc rỗng bên trong những xương ở mặt và sọ tạo thành. Cấu trúc của mũi bao gồm các xoang thông với hố mũi với 4 loại xoang chính là:
- Xoang trán gồm 2 xoang trán tương ứng với phần đứng của xương trán. Xoang có mặt trước là lớp da che phủ, mặt sau mỏng liên quan đến não, màng não và mặt trong là một vách xương mỏng ngăn cách bởi 2 xoang ở hai bên, mặt dưới sẽ nối với trần ổ mắt và xoang sàng. Cụ thể lỗ thông của xoang trán đổ vào ngách mũi giữa
- Xoang hàm trên thực tế là một hốc xẻ nằm trong xương hàm trên, được gọi là một xoang lớn nhất. Xoang hàm trên có hình tháp giống như xương gồm mặt trước giáp má, còn mặt trên thì giáp với nền ổ mắt và mặt sau thì thông với hố chân bướm khẩu cái. Đỉnh liên quan đến gò má, nền hay mặt trong liên quan với mũi và thường có lỗ thông nối liền với ngách mũi giữa. Còn bờ dưới của xương sẽ nối với hàm răng bé thứ hai và châm răng hàm lớn thứ nhất do vậy mà tình trạng sâu răng đó sẽ có thể gây nên tình trạng viêm xoang.
- Xoang sàng bao gồm 8-10 xoang nhỏ nằm ở khối xương sàng. Bên cạnh đó còn có các nửa xoang hợp với nửa xoang xương trán tạo thành xoang nguyên
- Theo đó các xoang sàng được chia thành 3 gồm các xoang sàng trước bao vây phễu của xoang trán cùng đổ vào ngách mũi giữa. Và những xoang sàng sau sẽ nối với xoang bướm và cổ vào ngách mũi trên.
- Xoang bướm có cấu tạo là một hốc xẻ trong thân xương bướm, có liên quan như các mặt của thân xương, lỗ thông của xoang ở phía trước sẽ đổ vào ngách mũi trên cùng với xoang sàng sau.
Những chức năng khác của mũi
Ngoài thông tin về cấu tạo của mũi thì chức năng mũi cũng được nhiều người quan tâm. Qua đó nó liên quan mật thiết với cấu tạo của bộ phận này.
Chức năng hô hấp: Không khí khi được hít vào hay thở ra qua mũi, tức là luồng không khí khi hít vào sẽ đi dọc theo cuốn dưới đến ngách giữa đến vòm họng để tạo thành đường cong bị lõm phía dưới. Khi đó không khí sẽ được chia ra một ít vào khứu giác để tác động lên các tế bào khứu giác. Lúc đó không khí sẽ được làm ấm để tăng độ ẩm cũng như khử trùng rất tốt. Lý giải về chức năng này, các dược sĩ của các Trường Cao Đẳng Y Dược TP Hồ Chí Minh cho biết niêm mạc mũi có chứa nhiều mạch máu và những tế bào của nó có chức năng tiết ra chất nhầy. Khi không khí vào trong mũi thì những vi trùng, chất nhầy sẽ bị cản lại, khi đó lông chuyển sẽ có nhiệm vụ đẩy những dị vật đó về phía tiền đình thành cục mà được gọi là rỉ mũi . Do vậy có thể thấy phần trước của hố mũi sẽ có nhiều vi trùng nhưng phần sau hầu như không có. Bên cạnh đó những dây thần kinh giao cảm và tam thoa của mũi còn có chức năng điều chỉnh biên độ của các cơ hô hấp tại lồng ngực giúp chúng hít nông hay sâu tùy mức độ mũi thông hay bị ngạt.
Chức năng phát âm: Không phải ai cũng biết đến chức năng phát âm của mũi. Thực tế cấu tạo của mũi có liên quan đến họng. Cụ thể hố mũi sẽ phát ra những giọng mũi đồng thời tiếp thu những rung động của không khí lúc phát âm. Qua đó biến nó thành sự kích thích chủ trì phối hợp với thanh quản và cổ họng từ đó có chức năng phát âm ở mỗi người.
Chức năng khứu giác: Ngoài 2 nhiệm vụ trên thì mũi còn có chức năng khứu giác. Đó là những tế bào khứu giác sẽ có nhiệm vụ thu nhận sự kích thích mùi đồng thời chuyển những kích thích đó về hành khứu. Hành khứu cũng có những tế bào trung gian để chuyển những xung động qua củ khứu rồi về trung tâm khứu giác ở vỏ não. Đến đây thì các trung tâm sẽ có nhiệm vụ phân tích mùi, mũi còn có khả năng loại bỏ những mầm bệnh liên quan đến hệ hô hấp. Trường hợp bạn bị ngạt mũi phải thở bằng miệng thì không khí đi vào sẽ không được làm sạch giống như đi vào đường mũi.
Thông tin bài viết trên đây giúp bạn đọc tìm hiểu về cấu trúc của mũi, nếu có thắc mắc gì bạn hãy để lại câu hỏi dưới comment để được giải đáp nhé. Đừng quên theo dõi bài viết ở chuyên mục tiếp theo để cập nhật thông tin hữu ích. Chúc bạn sức khỏe!