Hệ thần kinh thực vật là hệ thần kinh tự động không chịu sự chỉ huy của não bộ có chức năng điều hòa các quá trình chuyển hóa vật chất, điều hòa hoạt động của cơ quan nội tạng cũng như hệ thần kinh trung ương. Vậy bị rối loạn thần kinh thực vật phải làm sao?
1. Rối loạn thần kinh thực vật do nguyên nhân nào?
Nguyên nhân gây ra rối loạn thần kinh thực vật vẫn chưa được hiểu biết đầy đủ, nhưng nó có thể bao gồm những nguyên nhân sau:
– Những bệnh do nhiễm virus, tổn thương ở não;
– Di truyền, khi có thai;
– Những tư thế không tốt của cơ thể, ví dụ như gây ra áp lực đối với những động mạch quan trọng hoặc tạo áp lực đối với những dây thần kinh quan trọng của cơ thể;
– Tiếp xúc với những hóa chất độc hại;
– Bệnh lý tự miễn, đặc biệt là bệnh đái tháo đường;
– Những bệnh lý thoái hóa thần kinh: bệnh Parkinson;
– Những bệnh lý chấn thương hoặc tổn thương làm tổn hại hệ thần kinh thực vật: chấn thương sọ não, chấn thương tủy sống;
Cấu tạo hệ thần kinh thực vật.
2. Triệu chứng bệnh rối loạn thần kinh thực vật
Bệnh rối loạn thần kinh thực vật có thể biểu hiện như sau:
– Rối loạn ở thần kinh gây nên tình trạng đau đầu, suy giảm trí nhớ, người mệt mỏi luôn muốn nghỉ ngơi, mất ngủ nghiêm trọng…
– Gây tăng huyết áp, nhịp tim đập nhanh, luôn hồi hộp, đau thắt ngực, khó thích ứng với hoạt động thể lực, thể dục, thở nhanh, thở gấp…
– Hay ra mồ hôi toàn thân, đặc biệt là mồ hôi chân tay; chân tay lạnh, ẩm ướt thường xuyên.
– Rối loạn tiêu hóa gây tiêu chảy, táo bón, đầy hơn, ăn không tiêu, ợ chua, rối loạn chức năng co bóp của dạ dày và ruột nên thường gây nên những cơn đau bụng khó chịu.
– Ảnh hưởng tới đường tiết niệu như tiểu không tự chủ, tiểu khó hay kích thích tiểu tiện khi căng thẳng…nếu như tình trạng này kéo dài không được điều trị có thể gây nhiễm trùng đường tiết niệu.
– Rối loạn hệ sinh sản với các triệu chứng đặc trưng như mất ham muốn, rối loạn cương dương, âm đạo khô, rối loạn kinh nguyệt…
Mệt mỏi, khó chịu, bực bội, nhịp tim nhanh, khó ngủ, mất ngủ,… là các biểu hiện của rối loạn thần kinh thực vật.
3. Điều trị rối loạn thần kinh thực vật
Để được điều trị rối loạn thần kinh thực vật, người bệnh cần đến bệnh viện để được bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám chẩn đoán chính xác nguyên nhân và chỉ định điều trị hiệu quả. Theo đó, điều trị rối loạn thần kinh thực vật có thể được áp dụng các phương pháp như:
3.1 Điều trị rối loạn thần kinh thực vật bằng nội khoa
Một số loại thuốc được dùng như canxi, sinh tố nhóm B [đặc biệt B6], acid glutamic, thuốc an thần,… để trong quá trình điều trị, nhằm giảm bớt các triệu chứng của rối loạn thần kinh thực vật gây ra. Thuốc chỉ được sử dụng khi có sự tư vấn và tuân thủ theo đúng liều lượng mà bác sĩ quy định. Tuyệt đối không lạm dụng thuốc.
Người bệnh rối loạn thần kinh thực vật cần được điều trị hiệu quả kịp thời.
3.2 Điều trị rối loạn thần kinh thực vật bằng ngoại khoa
Với trường hợp rối loạn thần kinh thực vật mà hiện tượng tăng tiết mồ hôi quá nhiều, đặc biệt ở lòng bàn chân, bàn tay do trạng thái cường chức năng giao cảm, làm ảnh hưởng đến sinh hoạt, lao động… Trường hợp này bác sĩ chuyên khoa thần kinh có thể làm thủ thuật hủy hạch giao cảm ngực.
Ngoài ra, người bệnh cần có chế độ ăn uống, sinh hoạt lành mạnh, có thể tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa. Bên cạnh đó, bệnh nhân cần chăm chỉ luyện tập thể dục thể thao vừa sức, đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.
4. Khám và điều trị rối loạn thần kinh thực vật tại bệnh viện Thu Cúc
Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa quốc tế Thu Cúc hội tụ đội ngũ y bác sĩ chuyên khoa Nội thần kinh giỏi, có nhiều năm kinh nghiệm ở các bệnh viện lớn, tận tâm với bệnh nhân; trang thiết bị máy móc y tế hiện đại; cơ sở vật chất hiện đại theo mô hình bệnh viện – khách sạn đã và đang là địa chỉ thăm khám bệnh trầm cảm được nhiều người bệnh tin tưởng. Đây cũng là câu trả lời hoàn hảo cho thắc mắc khám và điều trị rối loạn thần kinh thực vật ở đâu của nhiều người.
Nhiều bệnh nhân được điều trị hiệu quả rối loạn thần kinh thực vật
5. Ý kiến người bệnh
Gia đình tôi thường xuyên thăm khám sức khỏe tại bệnh viện Thu Cúc, tôi bị rối loạn thần kinh thực vật nên cũng phải điều trị và theo dõi thường xuyên. Bác sĩ bệnh viện Thu Cúc rất nhiệt tình chu đáo. Sau 1 thời gian uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ, bệnh của tôi thuyên giảm đi nhiều. Tôi thấy rất hài lòng về dịch vụ khám chữa bệnh tại bệnh viện Thu Cúc.
RỐI LOẠN THẦN KINH THỰC VẬT
[ Rối loạn thần kinh tim, Rối loạn thần kinh tự trị, Rối loạn thần kinh chức năng]
1. Khái niệm chung về hệ thần kinh
Mọi hoạt động của con người đều do thần kinh chi phối. Hệ thần kinh được chia thành hai phần, đó là thần kinh trung ương và thần kinh ngoại biên. Thần kinh trung ương được phân chia thành 2 hai hệ: hệ thần kinh động vật và hệ thần kinh thực vật. Hai hệ này hoạt động phối hợp với nhau dưới sự chỉ huy của vỏ não. Hệ thần kinh động vật có chức năng tiếp nhận thông tin và chi phối những hoạt động theo ý muốn của con người như đi lại, nói năng, ăn uống... Hệ thần kinh thực vật [systema nervosum vegetativum] chi phối những hoạt động tự động của cơ thể như: tiêu hóa, tuần hoàn, nội tiết, dinh dưỡng , bài tiết, sinh sản... Trong hệ thần kinh thực vật được chia ra làm hai phần là: hệ giao cảm và hệ phó giao cảm. Hai hệ này có tác dụng đối lập nhau. Hệ giao cảm làm tăng cường chức năng tự động còn hệ phó giao cảm lại làm giảm những chức năng tự động. ví dụ khi chức năng giao cảm tăng thì gây tăng nhịp tim, nhịp thở, đi tiểu nhiều lần, ra nhiều mồ hôi... ngược lại chức phó giao cảm tăng thì làm giảm nhịp tim, nhịp thở, giảm tiểu tiện... Hai hệ giao cảm và phó giao cảm tuy có chức năng trái ngược nhau nhưng luôn luôn được điều hòa nhằm duy trì và điều kiển những hoạt động tự động của cơ thể.
2.Rối loạn thần kinh thực vật
Rối loạn thần kinh thực vật [ có nhiều tên gọi khác nhau như :Rối loạn thần kinh tim, Rối loạn thần kinh chức năng, rối loạn thần kinh tự trị ].
2.1 Thế nào là rối loạn thần kinh thực vật : [ rối loạn thần kinh tim, rối loạn thần kinh chức năng, rối loạn thần kinh tự trị] là sự mất cân bằng giữa hệ giao cảm và hệ phó giao cảm . Biều hiện trên lâm sàng thường là tình trạng cường giao cảm.
2.2. Bệnh sinh:
Ngày nay có nhiều công trình nghiên cứu về bệnh sinh của rối loạn thần kinh thực vật. Các nghiên cứu có chỉ ra rằng ở những người rối loạn thần kinh thực vật có sự bất thường của thụ cảm thể GABA. Sự mất điều hòa chất dẫn truyền thần kinh serotonin cũng được tìm thấy ở bệnh nhân rối loạn thần kinh thực vật. Nồng độ Noradrenalin [cathecholamin] và các chất chuyển hóa của nó cũng tăng.
2.3. Triệu chứng lâm sàng của rối loạn thần kinh thực vật. [ rối loạn thần kinh tim , Rối loạn thần kinh chức năng ]
- Tim đập nhanh người bệnh có cảm giác hồi hộp. Đây là triệu chứng hay gặp nhất nên người bệnh hay đi khám ở chuyên khoa tim mạch vậy nên bệnh này còn gọi là rối loạn thần kinh tim. [ Rối loạn thần kinh chức năng ]- Thở nông, cảm giác hụt hơi, cảm giác nghẹn ở cổ, như có hòn gì đang chẹn ở cổ [triệu chứng này hay gặp ở phụ nữ hơn]- Chân tay mỏi giống như mất trương lực cơ, cầm nắm khó khăn. triệu chứng này hay xuất hiện vào buổi chiều và từng cơn.- Có những cơn nóng bừng người hoặc nóng dọc theo xương sống, hay lạnh toát.- Ra nhiều mồ hôi lòng bàn tay, bàn chân. hay phần trên của cơ thể.- Cứng tay, run tay làm người bệnh khó viết [ở học sinh mặc dù đã chuẩn bị bài tốt nhưng vẫn thấy run trước khi thi]- Giảm tình dục, di tinh ở nam giới, rối loạn kinh nguyệt ở nữ giới.- Cảm giác mất tự tin- Lo lắng quá mức, bồn chồn đứng ngồi không yên- Khó tập trung chú ý vào công việc- Dễ mệt mỏi- Hay cáu gắt- Khó đi vào giấc ngủ
- Sợ lạnh, sợ nước, sợ gió, bàn chân, bắp chân lúc nào cũng thấy lạnh. Vì thế, vào mùa hè mặc dù trời rất nóng nhưng bệnh nhân cảm thấy rất lạnh, cảm giác mất nhiệt cơ thể, nên phải mặc nhiều quần áo, đi tất dầy..
2.4. Triệu chứng cận lâm sàng- Điện não đồ thường thấy giảm biên độ và chỉ số nhịp alpha [α ], trong khi đó lại tăng chỉ số nhịp betha [β]. Điện não đồ là một trạng thái kích thích- Các xét nghiệm máu : sinh hóa, tế bào không thấy thay đổi.
2.5. Trị liệu [điều trị]
2.5.1 Liệu pháp hóa dượcNgười bệnh được dùng các thuốc chuyên biệt có tác dụng điều chỉnh nồng độ chất dẫn truyền thần kinh trở về bình thường.
2.5.2 Liệu pháp tâm lí
- Tập thở kiểu yoga.Trong cơ thể phổi là cơ quan chụi sự chi phối của hệ thần kinh thực vật và thần kinh động vật. Vì vậy khi tập thở yoga thì có tác dụng điều hòa thần kinh thực vật rất tốt.
3. Kết luận
Rối loạn thần kinh thực vật hay còn gọi là Rối loạn thần kinh tim , Rối loạn thần kinh chức năng, Rối loạn thần kinh tự trị, bản chất của bệnh là rối loạn chất dẫn truyền thần kinh của não bộ [sinh hóa não]. Khi được điều chỉnh các chất sinh hoá não trở về bình thường thì những triệu chứng của bệnh sẽ ổn định dần dần và khỏi bệnh.
ThS.Bs Đinh Hữu Uân - Thành viên Hiệp hội tâm thần Mỹ 0913511475