Kinh nguyệt bắt đầu xuất hiện khi nữ giới dậy thì và chấm dứt khi đến tuổi mãn kinh. Xem xét sự thay đổi chu kỳ kinh nguyệt qua từng tháng có thể nói lên rất nhiều điều về sức khỏe của bạn. Trước hết, hãy bắt đầu bằng việc tìm hiểu một chu kỳ kinh nguyệt kéo dài bao nhiêu ngày và những yếu tố nào có thể làm thay đổi độ dài vòng kinh của bạn.
Một chu kỳ kinh nguyệt kéo dài bao nhiêu ngày?
Chu kỳ kinh nguyệt xảy ra do sự tương tác phức tạp giữa các hormone trong cơ thể được điều khiển bằng hệ trục nội tiết [vùng dưới đồi – tuyến yên – buồng trứng] theo trình tự như sau:
Vùng dưới đồi [là một vùng nhỏ ở não] giải phóng homrone gonadotropin [GnRH]. Sau đó, hormone này đi theo dòng máu để đến gò trung tâm của tuyến yên. Tại đây, nó kích thích tuyến yên sản xuất hai loại hormone khác gọi là hormone tạo hoàng thể [LH] và hormone kích thích nang trứng [FSH]. Hai hormone LH và FSH đóng vai trò kích thích buồng trứng giải phóng hormone sinh dục nữ là estrogen và progesterone, giúp cho nang trứng trưởng thành và làm dày lớp nội mạc tử cung, để chuẩn bị cho quá trình thụ thai. Khi trứng trưởng thành và rụng vào vòi trứng, nó sẽ đi đến tử cung chờ đợi tinh trùng để tạo thành hợp tử. Nếu như trong vòng 2 tuần kể từ khi rụng trứng, quá trình thụ tinh không xảy ra thì lớp niêm mạc tử cung sẽ bong tróc cuốn theo tế bào trứng trôi ra ngoài, tạo thành máu kinh, được gọi là kinh nguyệt. Sau khi máu kinh đào thải hết, thì một chu kỳ kinh nguyệt mới lại bắt đầu.
Một chu kỳ kinh nguyệt [một vòng kinh] được tính từ ngày đầu tiên có kinh nguyệt của vòng kinh trước cho đến ngày đầu tiên có kinh nguyệt của vòng kinh tiếp theo. Độ dài trung bình của một chu kỳ kinh nguyệt thường dao động từ 22 – 35 ngày, trong đó vòng kinh phổ biến nhất ở nữ giới là 28 – 32 ngày. Thời gian hành kinh kéo dài từ 2 – 7 ngày, nhưng phổ biến nhất là 3 – 5 ngày.
Bạn cần phải theo dõi chu kỳ kinh nguyệt qua 6 tháng liên tiếp. Sau đó, tính trung bình vòng kinh của 6 tháng để tìm được độ dài chu kỳ kinh nguyệt của mình.
Chu kỳ kinh nguyệt không phải là một yếu tố bất di bất dịch, nó có thể khác nhau giữa các tháng và khác nhau ở mỗi phụ nữ. Mặc dù vậy, khi càng trưởng thành, vòng kinh của nữ giới càng đều đặn hơn.
Lượng kinh nguyệt trung bình phụ nữ mất đi mỗi kỳ hành kinh là khoảng 40 – 80ml. Nhưng thực chất trong hỗn hợp này chỉ có 36% là máu, còn lại 64% là các màng rụng tử cung và dịch cổ tử cung. Do vậy, mỗi kỳ kinh nguyệt, các chị em chỉ mất đi một lượng máu không đáng kể, khoảng 14 – 28 ml máu [2 – 3 thìa máu]. Thường thì, khi cơ thể mất đi khoảng 10% ml máu [khoảng 400ml máu] thì mới đủ gây ra nguy hại cho sức khỏe.
Độ dài vòng kinh thế nào là bất thường?
Nếu phụ nữ có chu kỳ kinh nguyệt dài hơn 35 ngày hoặc ngắn hơn 22 ngày thì được coi là bất thường. Đây là biểu hiện điển hình của kinh nguyệt không đều hay rối loạn kinh nguyệt. Cụ thể, vòng kinh bất thường có nhiều mức độ khác nhau:
- Vòng kinh < 22 ngày gọi là kinh mau hay vòng kinh quá ngắn.
- Vòng kinh > 35 ngày gọi là kinh thưa, trễ kinh, chậm kinh.
- Nếu như 1 – 2 tháng mới có kinh nguyệt một lần, máu kinh ra rất ít thì được gọi là tắc kinh.
- Nếu như quá 3 tháng mới có kinh nguyệt một lần [thậm chí là 4 – 5 tháng] thì được gọi là mất kinh [hay vô kinh thứ phát].
Ngoài những biểu hiện bất thường về độ dài vòng kinh, chu kỳ kinh nguyệt của bạn có thể gặp phải một số trục trặc sau:
- Rong kinh: ra máu kéo dài trong thời gian hành kinh [>7 ngày].
- Cường kinh: máu kinh ra nhiều trong thời gian hành kinh.
- Rong huyết: ra máu bất thường trong chu kỳ kinh nguyệt trên 7 ngày, không phải thời điểm hành kinh.
- Thống kinh: đau bụng kinh dữ dội.
- Thiểu kinh: máu kinh chỉ ra khoảng 1 – 2 ngày rồi hết, lượng máu ít hơn 40ml/ kỳ kinh nguyệt.
Những nguyên nhân nào có thể làm thay đổi độ dài vòng kinh của bạn?
Rối loạn nội tiết tố sinh lý
Rối loạn nội tiết tố sinh lý thường xảy ra ở nữ giới trong độ tuổi dậy thì, phụ nữ cho con bú và giai đoạn tiền mãn kinh.
Ở tuổi dậy thì, hệ trục nội tiết mới bắt đầu “vận hành” nên hoạt động của nó chưa thực sự nhịp nhàng, các bạn gái thường có vòng kinh không đều. Phải mất vài năm thì tình trạng này mới dần ổn định hơn.
Sau khi sinh, các bà mẹ thường cho con bú, do đó sự ảnh hưởng của hormone prolactin trong các tuyến sữa có thể ức chế sự rụng trứng, khiến các bà mẹ mất kinh nguyệt tạm thời. Phải 6 – 8 tháng sau, khi tần suất bú đã giảm [thời gian bé tập ăn dặm] thì kinh nguyệt mới trở lại. Những bà mẹ nuôi con bằng sữa ngoài thì kinh nguyệt có thể đến sớm hơn, khoảng 2 tháng kể từ khi sinh em bé.
Ở tuổi tiền mãn kinh, hệ trục nội tiết bắt đầu suy thoái, hoạt động của chúng kém nhịp nhàng hơn, hormone từ buồng trứng tiết ra ngày càng ít. Vì vậy, vòng kinh cũng có xu hướng ngắn hơn, một số người lại bị rong kinh kéo dài.
Do lối sống
Một số tình trạng sau có thể làm tăng nguy cơ rối loạn hormone và là điều kiện làm thay đổi vòng kinh của bạn.
Stress: Căng thẳng kéo dài có thể làm suy yếu chức năng của vùng dưới đồi, hormone GnRH tiết ra không đồng đều, điều đó làm ảnh hưởng tới quá trình sản xuất hormone tại tuyến yên và buồng trứng, gây ra rối loạn kinh nguyệt. Thế nhưng, chu kỳ của bạn sẽ bình thường trở lại khi căng thẳng biến mất.
Thừa cân hoặc quá gầy: Chất béo là thành phần quan trọng để tổng hợp estrogen. Ở những người béo phì, lượng chất béo tích lũy quá lớn khiến cho estrogen bị tăng, gây mất cân bằng nội tiết tố và gây ra rong kinh. Ngược lại, với những người có hình thể quá gầy, lượng mỡ thấp, không đủ để chuyển hóa thành hormone, vì thế kinh nguyệt cũng bị rối loạn theo, do thiếu hụt estrogen. Đây là lý do tại sao những người ăn kiêng trong thời gian dài hoặc những người vận động thể chất quá nhiều [chẳng hạn như các nữ vận động viên chuyên nghiệp] là những đối tượng thường hay bị vô kinh, mất kinh.
Do sử dụng thuốc: Thuốc tránh thai và một số thuốc điều trị các bệnh lý khác như là thuốc trị tiểu đường, thuốc điều trị cao huyết áp, thuốc chống động kinh, thuốc hóa trị có thể làm mất cân bằng nội tiết tố gây ra rối loạn kinh nguyệt.
Đặt vòng tránh thai nội tiết có thể làm thay đổi độ dài vòng kinh của bạn.Thực hiện các biện pháp kiểm soát sinh sản: Hãy nhớ rằng việc sử dụng một số loại biện pháp tránh thai, chẳng hạn như thuốc tránh thai, đặt vòng, miếng dán tránh thai hoặc là nạo phá thai cũng có thể góp phần làm thay đổi độ dài chu kỳ kinh nguyệt của bạn. Bởi hầu hết các biện pháp này đều có chứa một lượng hormone [progesterone hay estrogen] nhỏ, khi vào cơ thể nó sẽ khiến nồng độ hormone tăng lên, gây rối loạn kinh nguyệt tạm thời.
Do bệnh lý
Nhiều trường hợp, phụ nữ bị rối loạn kinh nguyệt kéo dài có thể xuất phát từ một tình trạng sức khỏe tiềm ẩn bên trong cơ thể. Đó là:
Hội chứng buồng trứng đa nang
Lông tay nhiều là một trong những dấu hiệu của buồng trứng đa nang ở phụ nữ.Dấu hiệu của bệnh là tình trạng vô kinh [3 tháng không thấy có kinh nguyệt], lông tay chân rậm rạp, da mặt nhờn, nhiều mụn trứng cá, tóc ít. Khi đi siêu âm thì thấy trong buồng trứng có nhiều nang nhỏ cạnh nhau. Đây là một trong những bệnh phụ khoa hàng đầu gây vô sinh hiếm muộn. Do đó, nếu bạn thấy có những biểu hiện như vậy, hãy nhanh chóng đi khám để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.
U xơ tử cung
U xơ tử cung là khối u lành tính phát triển trên thành niêm mạc tử cung hoặc bên trong lớp cơ tử cung. Chúng rất hiếm khi là một khối u ác tính, chứa mầm mống của ung thư. Mặc dù vậy, u xơ tử cung có thể làm thay đổi độ dài vòng kinh của bạn, nó cũng là lý do chủ yếu gây rong kinh ở nữ giới.
Xem chi tiết về các dấu hiệu nhận biết u xơ tử cung trong bài viết: Những dấu hiệu của u xơ tử cung cần phát hiện sớm
Polyp tử cung
Polyp là những mô tăng sản quá mức phát triển bên trong niêm mạc tử cung hoặc cổ tử cung. Polyp là một dạng tổn thương thực thể lành tính, rất hiếm khi chuyển biến thành ung thư, nhưng nó cũng thường là lý do gây chảy máu nhiều trong kỳ kinh của phụ nữ.
Viêm vùng chậu
Viêm vùng chậu là bệnh nhiễm trùng, lây truyền qua đường tình dục. Viêm vùng chậu là tình trạng nhiễm trùng của các cơ quan sinh sản bao gồm cổ tử cung, tử cung, ống dẫn trứng, phúc mạc chậu, buồng trứng và các mô mềm phụ trợ. Viêm vùng chậu có thể làm thay đổi chu kỳ kinh nguyệt, khiến phụ nữ cảm thấy đau đớn nhiều hơn, màu máu kinh bất thường.
Lạc nội mạc tử cung
Lạc nội mạc tử cùng là tình trạng các mô nằm bên trong tử cung bắt đầu mọc ở nơi khác trong cơ thể như là buồng trứng, vòi trứng, mặt sau của tử cung…Phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung hay bị rong kinh, cường kinh.
Do các bệnh lý khác
- Rối loạn di truyền máu
- Cường giáp hoặc thiểu giáp
- Đái tháo đường
- U tuyến yên
- Bệnh về gan, thận
- Bệnh bạch cầu
Ở phụ nữ khỏe mạnh, một năm sẽ hành kinh khoảng 11 – 13 lần. Thế nhưng, ở những người có chu kỳ kinh nguyệt dài có nghĩa là hiện tượng chậm kinh, trễ kinh xảy ra thường xuyên. Số chu kỳ kinh nguyệt trung bình trong năm sẽ ít hơn. Vì lẽ đó, tỉ lệ rụng trứng cũng thấp hơn. Các cặp vợ chồng có thể gặp nhiều khó khăn trong việc thụ thai. Nhất là khi vòng kinh không ổn định, họ khó có thể tính toán được chính xác đâu là thời điểm rụng trứng để lên kế hoạch sinh con. Do đó, nếu như theo dõi thấy vòng kinh của mình không đều đặn trong ít nhất 6 tháng liên tiếp, bạn hãy tới bệnh viện khám và điều trị kịp thời.