Kỳ thi Năng lực Nhật ngữ là "kỳ thi đánh giá và chứng nhận năng lực tiếng Nhật của những người nói tiếng Nhật không phải là tiếng mẹ đẻ" Tên viết tắt là JLPT [Japanese Language Proficiency Test] đã có lịch sử hơn 35 năm kể từ khi ra đời vào năm 1984. Đây là kỳ thi tiếng Nhật có số lượng thí sinh dự thi nhiều nhất trên thế giới.
Nhiều tổ chức giáo dục và công ty sử dụng chứng chỉ JLPT như một chỉ số đánh giá và làm điều kiện xét tư cách lưu trú [visa lao động] cho những ứng viên sở hữu chứng chỉ JLPT N1 và N2.
Những lợi ích của việc tham dự JLPT như sau:
Theo một bảng câu hỏi trên trang web chính thức của JLPT, khoảng 60% số người tham gia khảo sát cho rằng điểm đáng khen của JLPT là "thuận lợi cho việc nhập học và thăng tiến việc làm".
Hãy cùng xem những thay đổi về số lượng thí sinh dự thi JLPT bằng cách sử dụng biểu đồ được công bố trên trang web chính thức của JLPT. Số lượng thí sinh trong nước Nhật, số lượng thí sinh ở ngoài nước Nhật và số lượng các thành phố đăng cai tổ chức thi đều tăng lên.
Nguồn: Trích biểu đồ số lượng thí sinh từ "Tình hình thực hiện IV từ năm 2010 [dữ liệu tính đến tháng 12 năm 2019]" thuộc trang web chính thức của JLPT mục "Dữ liệu về kỳ thi trong quá khứ"
Dưới đây là biểu đồ về số lượng thí sinh phân chia theo khu vực sử dụng trang web chính thức của JLPT "Dữ liệu về kỳ thi trong quá khứ" đã đề cập ở trên. Số lượng thí sinh dự thi JLPT ở Nhật Bản [47 tỉnh] và số lượng thí sinh dự thi JLPT ở Đông Á cho đến nay là nhiều nhất, tiếp theo là Đông Nam Á. Trong những năm gần đây, khu vực Đông Nam Á có một lượng lớn người mang quốc tịch Việt Nam, Thái Lan, Indonesia, Myanmar đến lưu trú dài hạn tại Nhật Bản nhằm mục đích du học và làm việc.
Có thể thấy, chỉ tính riêng số lượng thí sinh tại Nhật Bản [47 tỉnh], Đông Á và Đông Nam Á đã chiếm hơn 90% tổng số người dự thi.
Người ta nói rằng ngay cả người Nhật, để đạt điểm tuyệt đối N1 của JLPT là một điều khá khó khăn. Nhiều trật tự và cách diễn đạt trong tiếng Nhật nói rằng "A là câu trả lời đúng, nhưng B cũng có thể hiểu được". Vì vậy, ngay cả người bản ngữ Nhật Bản cũng khó có thể đạt được 100 điểm dù họ có làm bài thi thật cẩn thận.
Các câu hỏi ở trình độ N1 không chỉ bao gồm các cách diễn đạt khó dùng trong kinh doanh mà còn cả các cách diễn đạt thông tục, vì vậy, việc có kinh nghiệm sống ở Nhật Bản hoặc ở trong môi trường tương tác nhiều với người Nhật sẽ rất thuận lợi cho việc làm bài thi JLPT.
Theo thông tin mới nhất [dữ liệu từ kỳ thi tháng 12 năm 2019] được công bố trên trang web chính thức của JLPT, tỷ lệ đậu cho trình độ N1 như sau. Tỉ lệ đậu của thí sinh ở ngoài nước Nhật hiện cao hơn so với thí sinh dự thi trong nước Nhật.
Thật kỳ lạ khi thí sinh thi trong nước sống trong môi trường toàn người Nhật nhưng tỷ lệ đậu N1 lại thấp hơn thí sinh thi ở nước ngoài. Hãy xem tại sao?
Số lượng người đạt trình độ N1 theo quốc gia không được công bố trên trang web chính thức của JLPT. Do đó, chúng ta hãy chú ý đến số lượng và tỷ lệ thí sinh ở trình độ N1.
Số lượng thí sinh đặc biệt nhiều ở Nhật Bản [47 tỉnh] và ở Đông Á, nhưng nếu bạn so sánh tỷ lệ số lượng người thi trình độ N1 ở cả hai khu vực, bạn có thể thấy rằng tỷ lệ dự thi N1 ở các nước Đông Á nhiều hơn.
Trung Quốc [bao gồm Hồng Kông và Ma Cao] chiếm đa số thí sinh đạt trình độ N1 ở Đông Á, tiếp theo là Hàn Quốc và Đài Loan. Cần lưu ý rằng hơn 80% người dự thi thuộc khu vực dùng chữ Hán, không bao gồm Hàn Quốc và Mông Cổ.
Nguồn: Lập hệ thống định vị cho người nước ngoài từ "Dữ liệu quá khứ" kỳ thi JLPT tháng 12 năm 2019 đăng trên trang web chính thức của Kỳ thi Năng lực Nhật ngữ.
Các thí sinh dự JLPT tại Nhật Bản được coi là du học sinh và người nước ngoài làm việc tại Nhật Bản.
Nhìn vào quốc tịch của sinh viên quốc tế từ "Dữ liệu theo quốc tịch của sinh viên quốc tế [tính đến ngày 1 tháng 5 năm 2018]" do Tổ chức Dịch vụ Sinh viên Nhật Bản phát hành, khoảng 40% sinh viên quốc tế ở Nhật Bản là thuộc nước dùng chữ Hán.
Xếp hạng các quốc gia có nhiều du học sinh ở Nhật Bản [chữ in đậm là các nước dùng tiếng Hán]
Quốc tịch của người nước ngoài làm việc tại Nhật Bản như sau vào cuối tháng 10 năm 2019, theo "Danh sách thông báo về tình trạng việc làm của người nước ngoài" do Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi công bố.
Xếp hạng các quốc gia có nhiều người nước ngoài làm việc tại Nhật Bản [chữ in đậm là các nước dùng chữ Hán]
Có thể thấy rằng trong số du học sinh và người đi làm là người nước ngoài sống ở Nhật Bản, tỷ lệ người xuất thân từ các nước dùng chữ Hán không quá cao.
Một điều cần lưu ý khi sử dụng JLPT là phải hiểu rõ đặc điểm của kỳ thi và vận dụng thành thạo. Sau đây là những điểm cần lưu ý khi sử dụng kết quả của JLPT để tuyển dụng người nước ngoài.
Kỹ năng ngôn ngữ nói chung bao gồm bốn kỹ năng: đọc hiểu, nghe hiểu, viết và đàm thoại. "Đọc hiểu và nghe hiểu" được gọi là khả năng tiếp thu và "viết và đàm thoại" được gọi là khả năng sản xuất.
JLPT chỉ đánh giá khả năng tiếp thu của kỹ năng "đọc hiểu và nghe hiểu". Bởi vì câu trả lời bằng bảng đánh dấu trắc nghiệm, khả năng sản xuất của kỹ năng "viết và đàm thoại" không được kiểm định. Vì lý do này, không thể nói rằng JLPT thể hiện một cách toàn diện các kỹ năng giao tiếp bằng tiếng Nhật.
Trong học ngôn ngữ, người ta thường nói rằng khả năng tiếp thu “đọc hiểu và nghe hiểu” được tiếp thu nhanh hơn. Có những trường hợp như “đọc thì hiểu được nội dung truyện nhưng không viết được”, “nghe thì hiểu nhưng không nói được”.
Tuy nhiên, có một số kiểu người học tiếng Nhật trong lĩnh vực chữ Hán giỏi đọc hiểu và viết vì họ hiểu chữ Hán, nhưng lại không giỏi đàm thoại. Đối với những người học trong thế giới dùng chữ Hán, nhiều chữ Hán trong tiếng Nhật là thông dụng cho tiếng mẹ đẻ của họ [mặc dù cách viết và ý nghĩa có thể khác một chút], vì vậy có thể hiểu được ý nghĩa của chữ Hán ngay từ đầu.
Rào cản lớn nhất trong việc học tiếng Nhật của người nước ngoài là Kanji [Hán tự]. Đặc biệt đối với những người không có xuất thân từ các nước dùng chữ Hán, lần đầu tiếp xúc chữ và học tất cả các "hình dạng, ý nghĩa và cách đọc" từ con số 0. Nhiều người học không giỏi kỹ năng đọc hiểu và viết, mặc dù họ có thể nói tiếng Nhật mà không gặp bất kỳ vấn đề gì, thường không thể đọc được Kanji.
Sự khác biệt về kết quả học tập tùy thuộc vào việc bạn có phải là người có xuất thân từ các nước dùng chữ Hán hay không là điều đặc biệt dễ nhận thấy đối với những người học tiếng Nhật ở trình độ trung cấp trở lên. Điều này cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả thi trình độ N1 và N2.
Trong JLPT, trình độ N càng cao thì vốn từ vựng Hán tự càng lớn. Ngoài ra, từ N5 đến N3 có "furigana" [là một loại chữ viết dạng giúp sức cho việc đọc tiếng Nhật, được in bé hơn bên canh một chữ kanji hay một ký tự nào đó khác nhằm miêu tả phương pháp phát âm của từ đó] trong kanji, nhưng ở cấp độ N1 và N2, kanji trong câu hỏi không có "furigana". Đây cũng là một yếu tố khiến những người học tiếng Nhật không nằm trong số các nước dùng chữ Hán khó ghi điểm.
Nói chung, các công ty Nhật Bản yêu cầu nhân viên nước ngoài phải có trình độ tiếng Nhật rất cao và theo "Kết quả khảo sát năm 2020 về tìm kiếm việc làm cho sinh viên nước ngoài" của DISCO Inc., thì 60% người nước ngoài làm việc cho các công ty Nhật Bản có trình độ tiếng Nhật N1.
Tuy nhiên, có thể nói rằng việc không tuyển dụng nhân lực có đủ năng lực cần thiết cho công ty của mình là một sự thất bại vì họ yêu cầu quá cao về trình độ tiếng Nhật hoàn hảo. Tất cả người nước ngoài có cần N1 hay không sẽ cần được kiểm tra cá nhân dựa trên các điều kiện như nghề nghiệp [kỹ thuật hoặc khách hàng] và xuất xứ quốc gia [sử dụng chữ Hán hoặc không].