Phát minh nào được xem là khởi đầu quá trình công nghiệp hóa ở nước Anh
1. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất Show Bắt đầu vào khoảng năm 1784. Đặc trưng của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất này là việc sử dụng năng lượng nước, hơi nước và cơ giới hóa sản xuất. Cuộc cách mạng công nghiệp này được đánh dấu bởi dấu mốc quan trọng là việc James Watt phát minh ra động cơ hơi nước năm 1784. Phát minh vĩ đại này đã châm ngòi cho sự bùng nổ của công nghiệp thế kỷ 19 lan rộng từ Anh đến châu Âu và Hoa Kỳ. Cuộc cách mạng công nghiệp đầu tiên đã mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử nhân loại – kỷ nguyên sản xuất cơ khí, cơ giới hóa. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất đã thay thế hệ thống kỹ thuật cũ có tính truyền thống của thời đại nông nghiệp (kéo dài 17 thế kỷ), chủ yếu dựa vào gỗ, sức mạnh cơ bắp (lao động thủ công), sức nước, sức gió và sức kéo động vật bằng một hệ thống kỹ thuật mới với nguồn động lực là máy hơi nước và nguồn nguyên, nhiên vật liệu và năng lượng mới là sắt và than đá. Nó khiến lực lượng sản xuất được thúc đẩy phát triển mạnh mẽ, tạo nên tình thế phát triển vượt bậc của nền công nghiệp và nền kinh tế. Đây là giai đoạn quá độ từ nền sản xuất nông nghiệp sang nền sản xuất cơ giới trên cơ sở khoa học. Tiền đề kinh tế chính của bước quá độ này là sự chiến thắng của các quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, còn tiền đề khoa học là việc tạo ra nền khoa học mới, có tính thực nghiệm nhờ cuộc cách mạng trong khoa học vào thế kỷ XVII. 2. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 2 Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 2 diễn ra từ khoảng năm 1870 đến khi Thế Chiến I nổ ra. Đặc trưng của cuộc cách mạng công nghiệp lần này là việc sử dụng năng lượng điện và sự ra đời của các dây chuyền sản xuất hàng loạt trên quy mô lớn. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai diễn ra khi có sự phát triển của ngành điện, vận tải, hóa học, sản xuất thép, và (đặc biệt) là sản xuất và tiêu dùng hàng loạt. Cuộc CMCN lần thứ 2 đã tạo nên những tiền đề mới và cơ sở vững chắc để phát triển nền công nghiệp ở mức cao hơn nữa.
Cuộc cách mạng này được chuẩn bị bằng quá trình phát triển 100 năm của các lực lượng sản xuất trên cơ sở của nền sản xuất đại cơ khí và bằng sự phát triển của khoa học trên cơ sở kỹ thuật. Yếu tố quyết định của cuộc cách mạng này là chuyển sang sản xuất trên cơ sở điện - cơ khí và sang giai đoạn tự động hóa cục bộ trong sản xuất, tạo ra các ngành mới trên cơ sở khoa học thuần túy, biến khoa học thành một ngành lao động đặc biệt. Cuộc cách này đã mở ra kỷ nguyên sản xuất hàng loạt, được thúc đẩy bởi sự ra đời của điện và dây chuyền lắp ráp. Công nghiệp hóa thậm chí còn lan rộng hơn tới Nhật Bản sau thời Minh Trị Duy Tân, và thâm nhập sâu vào nước Nga, nước đã phát triển bùng nổ vào đầu Thế Chiến I. Về tư tưởng kinh tế - xã hội, cuộc cách mạng này tạo ra những tiền đề thắng lợi của chủ nghĩa xã hội ở quy mô thế giới. 3. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 3 Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 3 xuất hiện vào khoảng từ 1969, với sự ra đời và lan tỏa của công nghệ thông tin (CNTT), sử dụng điện tử và công nghệ thông tin để tự động hóa sản xuất. Cuộc cách mạng này thường được gọi là cuộc cách mạng máy tính hay cách mạng số bởi vì nó được xúc tác bởi sự phát triển của chất bán dẫn, siêu máy tính, máy tính cá nhân (thập niên 1970 và 1980) và Internet (thập niên 1990). Cuộc cách mạng này đã tạo điều kiện tiết kiệm các tài nguyên thiên nhiên và các nguồn lực xã hội, cho phép chi phí tương đối ít hơn các phương tiện sản xuất để tạo ra cùng một khối lượng hàng hóa tiêu dùng. Kết quả, đã kéo theo sự thay đổi cơ cấu của nền sản xuất xã hội cũng như những mối tương quan giữa các khu vực I (nông - lâm - thủy sản), II (công nghiệp và xây dựng) và III (dịch vụ) của nền sản xuất xã hội. Làm thay đổi tận gốc các lực lượng sản xuất, cuộc Cách mạng KH&CN hiện đại đã tác động tới mọi lĩnh vực đời sống xã hội loài người, nhất là ở các nước tư bản chủ nghĩa phát triển vì đây chính là nơi phát sinh của cuộc cách mạng này. 4. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4
Cách mạng Công nghiệp 4.0 (hay Cách mạng Công nghiệp lần thứ Tư) xuất phát từ khái niệm “Industrie 4.0” trong một báo cáo của chính phủ Đức năm 2013. “Industrie 4.0” kết nối các hệ thống nhúng và cơ sở sản xuất thông minh để tạo ra sự hội tụ kỹ thuật số giữa Công nghiệp, Kinh doanh, chức năng và quy trình bên trong. Cuộc Cách mạng Công nghiệp Thứ tư đang nảy nở từ cuộc cách mạng lần ba, nó kết hợp các công nghệ lại với nhau, làm mờ ranh giới giữa vật lý, kỹ thuật số và sinh học. Khi so sánh với các cuộc cách mạng công nghiệp trước đây, 4.0 đang tiến triển theo một hàm số mũ chứ không phải là tốc độ tuyến tính. Hơn nữa, nó đang phá vỡ hầu hết ngành công nghiệp ở mọi quốc gia. Và chiều rộng và chiều sâu của những thay đổi này báo trước sự chuyển đổi của toàn bộ hệ thống sản xuất, quản lý và quản trị. Những yếu tố cốt lõi của Kỹ thuật số trong CMCN 4.0 sẽ là: Trí tuệ nhân tạo (AI), Vạn vật kết nối - Internet of Things (IoT) và dữ liệu lớn (Big Data). Trên lĩnh vực công nghệ sinh học, Cách mạng Công nghiệp 4.0 tập trung vào nghiên cứu để tạo ra những bước nhảy vọt trong Nông nghiệp, Thủy sản, Y dược, chế biến thực phẩm, bảo vệ môi trường, năng lượng tái tạo, hóa học và vật liệu. Cuối cùng là lĩnh vực Vật lý với robot thế hệ mới, máy in 3D, xe tự lái, các vật liệu mới (graphene, skyrmions…) và công nghệ nano. Hiện Cách mạng Công nghiệp 4.0 đang diễn ra tại các nước phát triển như Mỹ, châu Âu, một phần châu Á. Bên cạnh những cơ hội mới, cách mạng công nghiệp 4.0 cũng đặt ra cho nhân loại nhiều thách thức phải đối mặt. Mặt trái của Cách mạng Công nghiệp 4.0 là nó có thể gây ra sự bất bình đẳng. Đặc biệt là có thể phá vỡ thị trường lao động. Khi tự động hóa thay thế lao động chân tay trong nền kinh tế, khi robot thay thế con người trong nhiều lĩnh vực, hàng triệu lao động trên thế giới có thể rơi vào cảnh thất nghiệp, nhất là những người làm trong lĩnh vực bảo hiểm, môi giới bất động sản, tư vấn tài chính, vận tải. Báo cáo của Diễn đàn Kinh tế thế giới đã đặt ra vấn đề này theo các giai đoạn khác nhau. Giai đoạn đầu tiên sẽ là thách thức với những lao động văn phòng, trí thức, lao động kỹ thuật. Giai đoạn tiếp theo sẽ là lao động giá rẻ, có thể sẽ chậm hơn. Với sự chuyển động của cuộc cách mạng này, trong khoảng 15 năm tới thế giới sẽ có diện mạo mới, đòi hỏi các doanh nghiệp thay đổi. Sau đó, những bất ổn về kinh tế nảy sinh từ Cách mạng Công nghiệp 4.0 sẽ dẫn đến những bất ổn về đời sống. Hệ lụy của nó sẽ là những bất ổn về chính trị. Nếu chính phủ các nước không hiểu rõ và chuẩn bị đầy đủ cho làn sóng công nghiệp 4.0, nguy cơ xảy ra bất ổn trên toàn cầu là hoàn toàn có thể. Bên cạnh đó, những thay đổi về cách thức giao tiếp trên Internet cũng đặt con người vào nhiều nguy hiểm về tài chính, sức khoẻ. Thông tin cá nhân nếu không được bảo vệ một cách an toàn sẽ dẫn đến những hệ lụy khôn lường. Cách mạng công nghiệp lần 4 mang đến cơ hội, và cũng đầy thách thức với nhân loại. Vũ Việt Hoàng
Từ một nước nông nghiệp lạc hậu, sau cuộc cách mạng công nghiệp cuối thế kỷ XVIII đã mang lại cho đất nước Anh nhiều thay đổi to lớn, trở thành một cường quốc có nền kinh tế phát triển bậc nhất thế giới. Các với các nước tư bản khác như: Pháp, Đức, Mỹ, Italia, … cuộc cách mạng công nghiệp ở Anh lại bắt nguồn từ ngành công nghiệp nhé. Tại sao lại như vậy? Hãy cùng Chúng tôi tìm hiểu về Vì sao cách mạng công nghiệp ở Anh lại bắt đầu từ ngành công nghiệp nhẹ? Nội dung cuộc cách mạng công nghiệp ở AnhTừ những năm 60 của thế kỷ XVIII, tại Anh các loại máy móc lần đầu tiên được ra đời và đưa vào sản xuất cùng sử dụng, trước tiên là ngành dệt với sự ra đời của máy kéo sợi Gien – ni. Năm 1769, Ác-crai-to đã phát minh ra máy kéo sợi chạy bằng sức nước. Đến năm 1785, máy dệt đầu tiên ở Anh ra đời với sự sáng tạo của Ét-mơn Các-rai, điều này đã làm cho năng suất dệt tăng lên gần 40 lần so với dệt may bằng tay. Về sau, tất cả máy dệt này được chuyển sang chạy bằng sức nước. Vào năm 1784, Giêm Oát đã hoàn thành việc phát minh ra máy hơi nước. Từ đó, các nhà máy có thể xây dựng được tại bất cứ địa điểm nào miễn là thuận tiện. Các máy móc được phát minh ra lúc đầu chỉ đầu tư vào cho ngành dệt, nhưng sau đã được đưa vào sử dụng đối với các ngành nghề kinh tế khác. Do nhu cầu vận chuyển nguyên liệu và vật liệu đến các nhà máy và vận chuyển hàng hóa đi các nơi ngày làm tăng, cho nên máy móc này cũng được đưa vào sử dụng trong ngành giao thông vận tải. Đến đầu thế kỷ XIX, tàu thủy chạy bằng máy hơi nước đã được thay thế dần cho thuyền, buồm; xe lửa và đường sắt cũng bắt đầu được đưa vào để phục vụ cho đời sống xã hội. Như vậy, có thể thấy từ năm 1760 đến năm 1840 ở Anh đã diễn ra quá trình chuyển biến từ sản xuất nhỏ thủ công sang sản xuất lớn bằng máy móc. Đây là một cuộc cách mạng công nghiệp hay nói cách khác là một cuộc công nghiệp hóa việc sản xuất. Thông qua cuộc cách mạng công nghiệp này, đã làm cho sản xuất ở Anh phát triển nhanh chóng, của cải làm ra ngày càng dồi dào. Công cuộc công nghiệp hóa này lần đầu tiên được diễn ra ở Anh, so với các nước khác đã sớm hơn khoảng 60 đến 100 năm và ngày càng trở nên phổ biến hơn ở các nước tư bản chủ nghĩa. Cũng chính nhờ cuộc cách mạng này, mà từ một nước nông nghiệp Anh đã trở thành một nước công nghiệp phát triển nhất của thế giới. Vào thời bấy giờ, nước Anh đã trở thành “công xưởng của thế giới”. A. Anh chưa có điều kiện để phát triển công nghiệp nặng. B. Đầu tư ít, thu hồi vốn nhanh, thu được nhiều lãi. C. Thị trường trong nước và thế giới đang có nhu cầu lớn về các sản phẩm ngành dệt. D. Số lượng nhà máy, xưởng dệt nhiều nhất trong các ngành công nghiệp. Trả lời: Đáp án đúng là đáp án B. Đầu tư ít, thu hồi vốn nhanh, thu được nhiều lãi. Giải thích: Cuộc cách mạng tư sản Anh cuối thế kỷ XVII đã mang đến nhiều ý nghĩa lịch sử đối với quốc gia của họ: Cuộc cách mạng mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển mạnh mẽ hơn, đem lại thắng lợi cho giai cấp tư sản và quý tộc mới. Tuy nhiên, quyền lợi của nhân dân lao động lại không được đáp ứng. Vì vậy, nhìn chung, về xã hội có nhiều sự phân hóa mà mâu thuẫn sâu sắc, nền kinh tế ngày càng lạc hậu và kém phát triển. Dệt là một trong số những ngành ít ỏi, có vốn đầu tư ít mà lại thu hồi được vốn nhanh, có thể mang lại thu nhập cao cho chính nền kinh tế của họ. Cũng chính vì thế, Anh đưa ra nhiều chính sách, khoa học kỹ thuật để tập trung vào phát triển ngành dệt ở đây, từ đó mới cho ra đời các loại máy móc, nhà máy, xưởng dệt để phát triển ngành dệt ở Anh. Vì vậy, Việc vốn đầu tư ít, thu hồi vốn nhanh, thu được nhiều lãi chính là nguyên nhân tiền đề và quan trọng nhất, lý giải nguyên nhân vì sao cách mạng công nghiệp ở Anh lại bắt đầu tư công nghiệp nhẹ. Hệ quả của cuộc cách mạng công nghiệp ở AnhĐối với kinh tế: Cuộc cách mạng công nghiệp đã làm thay đổi cơ bản bộ mặt của các nước tư bản: Thông qua việc phát minh máy móc, đã có nhiều khu công nghiệp lớn, nhiều thành phố lớn mọc lên chi chít và thu hút nguồn lao động lớn từ nông thôn lên thành phố tìm việc. Đối với xã hội: đã có nhiều sự thay đổi lớn, điều cơ bản nhất chính là cuộc cách mạng công nghiệp đã làm cho xã hội các nước có sự phân hóa xã hội sâu sắc, đã hình thành nên hai giai cấp xã hội cơ bản: Giai cấp tư sản và giai cấp vô sản. Do nắm được kinh tế nên giai cấp tư sản đã thống trị toàn xã hội. Giai cấp vô sản là những người công nhân đi làm thuê, bị á bức, bóc lột. Do sự bóc lột vô cũng dã man của tầng lớp tư sản mà ngay từ đầu, tầng lớp vô sản đã đứng lên đấu tranh chống áp bức, bóc lột thông qua các hình thức như: đập phá máy móc, nêu yêu cầu về quyền lợi, khởi nghĩa vũ trang, … Trên đây là một số vấn đề có liên quan đến câu nghi vấn Vì sao cách mạng công nghiệp ở Anh lại bắt đầu từ ngành công nghiệp nhẹ?. Mong rằng đây sẽ là một nguồn tài liệu bổ ích có thể giúp Quý bạn đọc trong quá trình nghiên cứu và làm việc. Nếu vẫn còn thắc mắc hoặc để biết thêm nhiều thông tin, Quý bạn đọc có thể liên hệ với chúng tôi để được tư vấn. Xin cảm ơn. |