Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn lớp 11
|
Show Sáng kiến kinh nghiệm Ngữ văn THPT VỢ NHẶT CỦA KIM LÂNSỬ DỤNG PHIM TÀI LIỆU VÀ CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG DẠY HỌC TÁC PHẨM VỢ NHẶT ( KIM LÂN), SGK NGỮ VĂN 12, TẬP 2, BAN CƠ BẢN.1.MỞ ĐẦU. 1.1. Lí do chọn đề tài: Những năm gần đây, Bộ GD&ĐT không ngừng quan tâm tới việc đổi mới phương pháp dạy học các môn văn hóa nói chung và môn Ngữ văn nói riêng. Việc kết hợp vận dụng kiến thức liên môn và đa dạng hóa các phương pháp dạy học có ý nghĩa vô cùng quan trọng và thiết thực.Trong các nhà trường phổ thông, ngoài sự chỉ đạo, hướng dẫn của các chuyên viên, các phòng ban tổ chức giáo dục, các thầy cô có tâm huyết cũng không ngừng trăn trở, tìm tòi, sáng tạo các cách thức, phương pháp dạy học hay.Một trong những phương pháp mới tôi đã sử dụng quá trình giảng dạy là kết hợp phim tài liệu lịch sử và các phương pháp dạy học tích cực. Tôi nhận thấy việc kết hợp phim tài liệu và các phương pháp dạy học tích cực rất có hiệu quả trong công tác giảng dạy của giáo viên và khả năng tiếp nhận của học sinh. Bước đầu đã khơi gợi được hứng thú, tình yêu đối với môn học. Đặc trưng của môn Ngữ văn là sự đa dạng, phong phú các thể loại. Mỗi thể loại lại có cách khai thác, cảm thụ khác nhau. Đối với thể loại truyện ngắn hiện đại, không ít học sinh lười học, ngại tư duy, ngại ghi chéptâm lí đó đã ảnh hưởng không tốt, gây trở ngại cho việc dạy học văn. Vì thế, cá nhân tôi là người trực tiếp giảng dạy nên mạnh dạn đổi mới, mạnh dạn đa dạng hóa phương pháp trong một giờ lên lớp là điều nên làm, cần phải làm. Nhà văn chân chính là thư kí trung thành của thời đại ( Banzac). Đúng vậy, viết Vợ nhặt, Kim Lân đã ghi lại chân thực không khí ngột ngạt của nạn đói lịch sử năm 1945 mà nhân dân ta đã trải qua trong nỗi kinh hoàng, rùng rợn. Nhưng đâu phải ghi lại một cách khách quan, dửng dưng, Kim Lân đã viết về bối cảnh đó với tất cả tâm hồn thuần hậu và bao nỗi ưu tư, trăn trở.Viết Vợ nhặt, Kim Lân đã thể hiện thật tự nhiên, chân thành tình cảm của mình với người nông dân đất Việt trước cảnh lầm than, cơ cực. Nhân loại- đứng trước cái đói, sự sinh tử- không ít người đánh mất lương tri, nhân phẩm. Nhưng bằng tình yêu và niềm tin của mình, Kim Lân muốn ngợi ca và khẳng định phẩm chất tốt đẹp có từ ngàn đời của người dân Việt Nam: Trong túng đói quay quắt, họ vẫn dang rộng vòng tay để yêu thương, đùm bọc lẫn nhau, kế thừa truyền thống đạo lí Thương người như thể thương thân, Lá rách ít đùm lá rách nhiều. Đồng thời, từ trong bối cảnh đau thương, tăm tối ấy, người Việt Nam vẫn không ngừng hi vọng, tin yêu mãnh liệt vào ngày mai tươi sáng. Nơi ngưỡng cửa khốn khổ đó, họ sẽ chứng tỏ số phận và tính cách của mình, đồng thời ở nơi đó họ sẽ bắt đầu một niềm tin mới, một niềm hạnh phúc mới, dù là rất mong manh ( Kim Lân, tác giả nói về tác phẩm). Ngày nay khi đất nước đổi mới, kinh tế có những bước chuyển mình tích cực, đời sống của nhân dân không ngừng được cải thiện và nâng cao, nhưng cũng vì thế mà nhiều người quên mất hoặc không biết đến muôn vàn khổ cực mà cha ông ta đã trải qua. Tôi muốn thông qua thước phim tài liệu về lịch sử nạn đói năm 1945 và các phương pháp dạy học tích cực khác trong dạy học Vợ nhặt ( Kim Lân), học sinh biết trân quý những gì mình đang có, biết yêu thương đùm bọc những người khốn khổ, cơ hàn, biết tự hào về một Đất Nước Rũ bùn đứng dậy sáng lòa( Nguyễn Đình Thi). Đó là lí do tôi lựa chọn đề tài: Sử dụng phim tài liệu và các phương pháp dạy học tích cực trong dạy học tác phẩm Vợ nhặt Kim Lân. 1.2. Mục đích nghiên cứu Nói không với đọc, chép trong dạy học văn, giáo viên sử dụng phim tài liệu và các phương pháp dạy học tích cực trong dạy học Vợ nhặt sẽ khiến tiết học sinh động, phong phú và lôi cuốn được sự tham gia học tập của học sinh, hiệu quả giờ học Ngữ văn tăng lên rõ rệt. Với nội dung tư tưởng sâu sắc, bằng nghệ thuật viết truyện rất đỗi tài hoa, Kim Lân đã sáng tạo ra Vợ nhặt giàu giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo. Sự kết hợp hài hòa của giá trị tư tưởng và nghệ thuật, Vợ nhặt xứng đáng là một tác phẩm xuất sắc của nền văn học hiện đại Việt Nam. Chính vì thế, hơn suốt nửa thế kỉ qua, Vợ nhặt không chỉ là đối tượng nghiên cứu của giới văn học nghệ thuật mà còn là đối tượng giảng dạy trong nhà trường THPT. Thời lượng cho bài Đọc- hiểu Vợ nhặt là 2 tiết, trong khi nội dung cần truyền đạt tới học sinh lại vô cùng phong phú và cần thiết. Vì vậy, vấn đề dạy như thế nào để vừa đảm bảo thời gian mà vừa làm chủ được kiến thức bài học là một thử thách đối với người dạy.Với mục đích thông qua đề tài này, học sinh có cơ hội soi chiếu từ điểm nhìn hiện tại quay về quá khứ đau thương của dân tộc năm 1945, cảm nhận được thời điểm bước ngoặt vô cùng khó khăn để chuyển mình kì diệu của cả dân tộc. Từ đó giúp học sinh có bước đệm vững chắc về tư tưởng để xây dựng tương lai. 1.3. Đối tượng nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu: tác phẩm Vợ nhặt (chương trình Ngữ văn 12, tập 2, ban cơ bản). - Khách thể nghiên cứu : Học sinh lớp 12 THPT 1.4. Phương pháp nghiên cứu: a/ Phương pháp nghiên cứu lí thuyết Đọc kĩ tác phẩm Vợ nhặt sau đó tìm tài liệu có liên quan đến văn bản. Đồng thời nghiên cứu đặc điểm tâm lí và trình độ nhận thức của học sinh lớp 12C2,12C3, 12C6, 12C9 trường THPT Yên Định 2 để lựa chọn hướng khai thác phù hợp. Cuối cùng tôi lựa chọn cách khai thác tác phẩm từ đặc trưng thể loại kết hợp với phương pháp lạ hóa để tăng niềm cảm hứng cho học sinh. b/ Phương pháp dạy học tích cực: Phương pháp vấn đáp; phương pháp hoạt động nhóm; phương pháp thuyết trình kiểu diễn tả, phân tích, tổng hợp; phương pháp đặt và giải quyết vấn đề; kĩ thuật Khăn trải bàn; phương pháp phân tích, bình giảng; phương pháp trắc nghiệm. c/ Phương pháp nghiên cứu cách thức tạo lập sơ đồ tư duy và lật mở các mảnh ghép của bức tranh trên máy tính. d/ Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế và thu thập thông tin. Trước khi thực hiện giờ dạy, tôi sẽ làm phiếu thăm dò thái độ của các em về tác phẩm Vợ nhặt (Kim Lân) đồng thời hướng dẫn các em soạn bài trả lời các câu hỏi phần hướng dẫn học bài trong sách giáo khoa. Sau khi tiến hành dạy thực nghiệm trên lớp tôi tiến hành kiểm tra 45 phút ở các lớp thực nghiệm và các lớp đối chứng. đ/ Phương pháp thống kê, xử lí số liệu. Khi đã có kết quả điều tra, tôi thống kê, phân loại để nhận biết được thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm cũng như hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm, từ đó rút kinh nghiệm để triển khai đề tài này. Download các fileđính kèm Sáng kiến kinh nghiệm Ngữ văn THPT VỢ NHẶT CỦA KIM LÂN |
