Tại sao bị đau lưng khi còn trẻ

Khi thấy trẻ than phiền về chứng đau lưng, các bậc phụ huynh đều lo lắng rằng có một vấn đề nghiêm trọng hơn đang xảy ra. Tuy nhiên, đại đa các trường hợp đau lưng ở trẻ em thường do ngồi học sai tư thế, vận động không đúng cách gây chấn thương các cơ dọc theo hai bên sống lưng. Sử dụng thuốc giảm đau kết hợp điều chỉnh tư thế sinh hoạt hàng ngày có thể giúp trẻ khắc phục được chứng bệnh này.

Bệnh đau lưng ở trẻ em diễn ra khá phổ biến

Nhiều người cho rằng đau lưng chỉ xảy ra ở người lớn, nhưng trên thực tế căn bệnh này còn ảnh hưởng đến cả trẻ nhỏ. Bệnh đau lưng ở trẻ em thường có các biểu hiện sau:

• Cơn đau ở lưng xuất hiện vào ban đêm khiến con bạn thức giấc
• Triệu chứng đau xuất hiện rõ nét sau khi nghỉ ngơi hoặc khi trẻ vận động mạnh
• Đau có thể lan xuống chân kèm theo cảm giác tê yếu
• Đi lại khó khăn, dáng đi cong vẹo
• Có dấu hiệu bất thường ở bàng quang và ruột
• Triệu chứng toàn thân: Khó chịu, nóng sốt về chiều, có cảm giác ớn lạnh trong người, sụt cân

Tình trạng đau lưng ở trẻ em có thể chỉ diễn ra trong vài ngày rồi biến mất hoặc cũng có khi kéo dài đến vài tuần nếu do một vấn đề nghiêm trọng gây ra. Cha mẹ nên đưa con đi khám để chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh một cách rõ ràng, từ đó có biện pháp khắc phục bệnh đúng đắn cho trẻ.

Bệnh đau lưng ở trẻ em có thể bắt nguồn từ những nguyên nhân sau:

• Bé tập luyện thể thao, vận động quá mức gây căng cơ và các dây chằng xung quanh cột sống.
• Ngồi học sai tư thế, mang ba lô quá nặng cũng khiến trẻ em bị đau lưng, cong vẹo cột sống
• Gãy xương cột sống: Tình trạng này thường xảy ra khi trẻ bị té ngã, tai nạn, chấn thương khi chơi thể thao hoặc do thực hiện động tác cúi gập nhiều lần. Khi bị gãy xương cột sống bé có thể bị đau lưng nghiêm trọng kèm theo cảm giác tê, yếu các cơ ở cánh tay hoặc chân
• Thoát vị đĩa đệm: Trẻ nhỏ phải lao động nặng nhọc, trẻ bị béo phì hoặc gặp bất thường trong cấu trúc của đĩa đệm đều có thể mắc căn bệnh này và gặp phải những cơn đau lưng kéo dài.
• Cột sống, đĩa đệm bị nhiễm trùng: Trẻ nhỏ mới biết đi hoặc các bé trong lứa tuổi thanh thiếu niên có khả năng bị nhiễm trùng đĩa đệm và cốt sống nhiều nhất. Đau lưng là dấu hiệu cảnh báo điển hình của các vấn đề này.
• U cột sống hoặc u tủy sống: Các khối u dù là lành tính hay ác tính đều có thể khiến trẻ bị đau lưng dữ dội.

Mang cặp sách quá nặng là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến trẻ em bị đau lưng

Để chẩn đoán bệnh đau lưng ở trẻ, bác sĩ có thể áp dụng các kỹ thuật sau:

– Kiểm tra thể chất của trẻ:

Bác sĩ sẽ đặt câu hỏi về sức khỏe tổng thể của con bạn cũng như các câu hỏi liên quan cụ thể đến chứng đau lưng. Chẳng hạn như:

• Cơn đau của bé bắt đầu xuất hiện từ khi nào?
• Các hoạt động của bé trước khi cơn đau lưng diễn ra?
• Vị trí đau của bé?
• Điều gì khiến cơn đau thuyên giảm hoặc trở nên tồi tệ hơn.
• Ngoài đau lưng, con bạn còn các dấu hiệu nào khác không, chẳng hạn như sốt, mất ngủ, giảm cân…

Bước tiếp theo, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra đường cong cột sống và sờ nắn từng đốt sống để xác định vị trí đau. Trẻ cũng có thể được yêu cầu đi lại, cúi về phía trước, lùi lại hoặc di chuyển sang hai bên để kiểm tra dáng đi, sức mạnh đôi chân cũng như phản xạ cảm giác của trẻ.

– Xét nghiệm:

Một số xét nghiệm sau có thể được thực hiện nhằm đánh giá tính linh hoạt và sức mạnh của cột sống:

• Chụp X-quang: Phim chụp X-quang có thể giúp quan sát sự liên kết xương, biến dạng, gãy xương, một số khối u, nhiễm trùng hoặc các rối loạn xương khác.
• Chụp cắt lớp vi tính ( CT Scan ): Cung cấp hình ảnh 3 chiều giúp phát hiện gãy xương hoặc những thay đổi trong cấu trúc cột sống.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Rất hữu ích để đánh giá các mô mềm như tủy sống, rễ thần kinh và đĩa đệm và các nguyên nhân gây đau lưng ở trẻ em có liên quan đến thần kinh.
• Quét xương: Kỹ thuật này có thể giúp tìm các khu vực viêm, nhiễm trùng, khối u hoặc gãy xương không hiển thị tốt trên các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác.
• Xét nghiệm máu: Thường bao gồm công thức máu toàn phần (CBC), tốc độ máu lắng (ESR) và protein phản ứng C (CRP). Máu của trẻ sẽ được đem vào phòng thí nghiệm để kiểm tra nếu bác sĩ nghi ngờ trẻ bị đau lưng do viêm và nhiễm trùng.

Việc điều trị đau lưng cho trẻ thường phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh cho bé. Đối với những trẻ bị đau lưng do căng cơ dây chằng cột sống, cơn đau thường được giải quyết sau một thời gian nghỉ ngơi và điều chỉnh tư thế vận động cho phù hợp. Trẻ có thể được chỉ định các thuốc chống viêm không steroid ( như Ibuprofen hoặc Naproxen) kết hợp chườm đánh lạnh để giảm sưng đau.

Thuốc kháng sinh thường được bác sĩ khuyến nghị nếu nguyên nhân gây đau lưng ở trẻ em được xác định là do nhiễm trùng cột sống hoặc đĩa đệm. Trẻ có thể được dùng thuốc theo đường tiêm tĩnh mạch, ít nhất là cho đến khi triệu chứng nhiễm trùng được cải thiện.

Hiếm khi trẻ em bị đau lưng cần dùng đến phẫu thuật để điều trị. Phương pháp này chỉ được thực hiện khi:

• Bé bị vẹo hoặc biến dạng cột sống nghiêm trọng
• Trẻ bị gãy xương, trượt đốt sống thể nặng
• Đĩa đệm bị thoát vị và chèn ép vào tủy sống, thần kinh khiến trẻ bị đau lưng kéo dài, tê yếu tay chân và có nguy cơ gặp nhiều biến chứng khác
• Trẻ bị u cột sống, bao gồm cả khối u lành tính hoặc ác tính

Ngoài ra để sớm khắc phục được chứng đau lưng cho trẻ, trong sinh hoạt hàng ngày cha mẹ cần chú ý:

+ Nhắc nhở bé tập thể dục hàng ngày. Tránh các bộ môn vận động mạnh gây căng thẳng cho cơ lưng như bóng rổ, cử tạ, võ thuật… Thay vào đó, trẻ có thể đi bộ, bơi lội hoặc tham gia một chương trình tập vật lý trị liệu để được chuyên gia hướng dẫn các bài tập phù hợp.

+ Thường xuyên massage, xoa bóp lưng cho con để bé dễ chịu hơn.

+ Hướng dẫn bé ngồi học đúng tư thế để không bị cong vẹo cột sống

+ Tránh để bé phải mang ba lô, cặp sách quá nặng

+ Có chế độ dinh dưỡng hợp lý, đầy đủ cho bé. Hạn chế thêm đồ béo, xúc xích, các thức ăn nhanh, đồ ngọt vào trong thực đơn khiến bé bị thừa cân, làm tăng gánh nặng cho cột sống. Mẹ nên tập cho con ăn nhiều rau xanh, trái cây và bổ sung các thực phẩm tốt cho sự phát triển xương khớp của trẻ như: Thức ăn giàu canxi ( tôm, cua, cá hồi, nước cam, các loại đậu…) hay thực phẩm giàu vitamin D ( sữa, sò, cá, ngũ cốc, trứng, nấm…)

Trên đây là những thông tin các bậc phụ huynh cần nắm rõ về chứng đau lưng ở trẻ em. Tình trạng này có thể xuất phát từ các vấn đề y tế nghiêm trọng. Do vậy bạn không nên chủ quan khi thấy con mình bị đau lưng kéo dài, đặc biệt là khi trẻ còn bị kèm theo sốt, sụt cân, giảm khả năng vận động. Hãy đưa trẻ đi khám bác sĩ để được điều trị ngay.

Viêm cột sống dính khớp: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Lưng và cột sống lưng là một cấu trúc phức tạp, nằm đằng sau và lệch hơn so với trọng tâm cơ thể. Bất kỳ tổn thương nào đến các cơ quan vùng lưng đều có thể dẫn đến đau lưng.

• Đau lưng do giãn/sưng dây chằng hay cơ bắp (muscle strain)
• Đau lưng do thoái hóa khớp (Degenerative disc)
• Đau lưng do thoát vị đĩa đệm (herniated disc)
• Đau lưng do các bệnh miễn dịch như viêm dính cột sống (AS), gout, hay viêm khớp dạng thấp (RA)
• Đau lưng do các bệnh hệ thống khác như ung thư di căn.
• Đau lưng do viêm cột sống dính khớp (AS)

Bài viết này đề cập đến một nguyên nhân gây đau lưng ở người trẻ là viêm cột sống dính khớp

Đau lưng do viêm cột sống dính khớp là một loại bệnh viêm mãn tính, mà theo thời gian nếu không chữa trị có thể khiến các đốt sống dính (fuse) vào nhau, dẫn đến cột sống bị cứng, không linh hoạt, và dễ gãy. Nếu các xương bị gãy thì bệnh nhân cũng khó thở hơn do toàn bộ xương cột sống bị dính cứng.

Đau lưng AS thường gặp ở nam nhiều hơn nữ. Triệu chứng thường xảy ra ở tuổi trẻ, 20 đến 30. Đau lưng AS thường kèm theo các triệu chứng viêm sưng ở các cơ quan khác, ví dụ như viêm sưng mắt. Hiện nay chưa có cách chữa dứt hoàn toàn bệnh, nhưng bệnh có thể kiểm soát triệu chứng bằng các thuốc mới và giúp bệnh nhân có cuộc sống bình thường.

Đau lưng do AS hiện nay chưa có lý do rõ ràng. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy một số bệnh nhân tăng rủi ro bị đau lưng cao nếu có gen HLA-B27. Tuy nhiên, số phần trăm người có gene này bị phát hiện AS vẫn thấp.

Triệu chứng đau lưng do viêm cột sống dính khớp

- Các triệu chứng của đau lưng AS gồm đau đốt sống lưng, đau vùng lưng kèm theo bị tê cứng phần dưới cột sống và khớp háng. Vào buổi sáng, bệnh nhân cảm giác như các đốt sống lưng bị dính lại, không linh hoạt, không cử động được. Phải mất một lúc sau thì bệnh nhân mới từ từ căng giãn lưng được. Triệu chứng viêm cứng này tương tự như bệnh viêm thấp khớp, khi các khớp tay vào buổi sáng bị cứng và tê buốt, phải mát một lúc sau thì tay mới từ từ giãn ra.

- Đau lưng AS còn thường kèm theo đau cổ và mệt mỏi. Bệnh nhân cảm giác như thiếu năng lượng. Các khớp khác thường bị đau trong AS gồm khớp háng, các đốt sống lưng, và phần dây gân sưng chỗ gót bàn chân, và khớp vai.

Hình ảnh viêm cột sống dính khớp qua phim chụp X-Rays

Đừng nghĩ đau lưng khi còn trẻ không nghiêm trọng

Với người trẻ, nhiều người nghĩ rằng đau lưng không phải là vấn đề nghiêm trọng. Đa số họ nghĩ rằng cơn đau lưng sẽ đỡ hơn trong vài hôm và họ không cần phải đi bác sĩ. Tuy nhiên, nếu cơn đau lưng kéo dài không hết khi uống thuốc hoặc đau âm ỉ, và nhất là đau hơn khi vào gần sáng, và đau khiến người bệnh phải thức dậy hãy đến gặp bác sĩ ngay.

Ngoài ra, đau lưng kèm theo các triệu chứng nguy hiểm khác như sụt cân, sốt, ớn lạnh, tê yếu một bên chi, hoặc đau kèm theo các triệu chứng đi cầu, tiểu tiện thì ngay vì cơn đau lưng này có thể liên quan đến nhiễm trùng, khối u chèn ép lên dây thần kinh, hoặc tổn thương đến các cơ quan khác thì cũng cần đến bác sĩ.

Nhiều người thường trì hoãn không khám bác sĩ sớm có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như xương cột sống thoái hóa dính chặt, gãy xương. Đau lưng do AS còn kèm theo triệu chứng viêm mắt, khiến cho mặt bị sưng đỏ và giảm thị lực nếu không chữa trị sớm

Biến chứng của bệnh đau lưng do viêm cột sống dính khớp

Trong trường hợp đau lưng AS kéo dài, các đốt xương và dây chằng bị viêm sưng liên tục từ kháng thể hệ miễn dịch, cơ thể phản ứng lại bằng cách cố làm lành xương bị viêm bằng cách tạo ra các xương mới giữa những đốt sống lưng. Theo thời gian thì các xương mới này sẽ bắt cầu các đốt xương và làm dính các đốt lại với nhau, vì vậy bệnh này mới có tên là đau lưng do dính cột sống. Dính cột sống cũng khiến các đốt xương sườn dính vào cột sống bị dính chặt, làm giảm khoảng vận động và khả năng linh hoạt của xương. Các biến chứng khác bao gồm:

1. Viêm mắt (viêm màng bồ đào, uveitis) là một trong những biến chứng thường gặp nhất của viêm đau lưng AS. Viêm màng bồ đào mắt thường xảy ra nhanh, khiến mắt bị đau dữ dội, nhạy cảm với ánh sáng, và mắt mờ đi. Bệnh nhân cần gặp bác sĩ mắt ngay khi nếu có những triệu chứng trên.
2. Gãy xương nén (compression fracture), khi xương cột sống mới bị viêm và chưa bị dính, một số đốt sống bị viêm sưng dẫn đến yếu và dễ vỡ trước áp lực từ bên ngoài. Gãy xương nén cột sống còn có thể khiến dây thần kinh bị ép và khiến bệnh nhân bị liệt, yếu, hay tê chi bên dưới tùy vào vị trí đốt xương bị vỡ.
3. Viêm sưng động mạch chủ ngực (aortitis) hay bi suy van tim. Bệnh AS lâu dài còn khiến cho động mạch chủ của tim bị viêm sưng, dẫn đến suy van tim và suy tim theo thời gian. Vì vậy, bệnh nhân AS cần phải gặp BS chuyên khoa tim mạch thường xuyên để theo dõi và chữa trị các biến chứng nếu có.

Chẩn đoán bệnh đau lưng do viêm cột sống dính khớp

Để chẩn đoán được bệnh AS, bạn nên đến bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp và miễn dịch vì họ thường sẽ chẩn đoán và chữa trị bệnh này.

Xét nghiệm hình ảnh đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán AS. X-quang thường sẽ không thấy những tổn thương của bệnh AS giai đoạn đầu. Chỉ với giai đoạn muộn, khi các đốt cột sống đã bắt đầu dính rồi thì X- quang mới thấy rõ. Vì vậy, chụp MRI thường được chọn hơn là X-quang để đánh giá bệnh AS giai đoạn sớm. Các tổn thương và viêm sưng của đau lưng AS co thể thấy qua dấu hiệu viêm sưng trên MRI, nhất là các viêm sưng ở khu vực tủy xương (Bone marrow edema)

Xét nghiệm máu với các chỉ số viêm sưng sẽ giúp khẳng định bệnh AS. Thường các chỉ số viêm sưng như CRP/ESR ( CRP viết tắt của protein C reactive - một protein do gan sản xuất /ESR viết tắt của Erythrocyte Sedimentation Rate - xét nghiệm máu lắng) sẽ tăng cao mặc dù các chỉ số này có thể tăng trong nhiều bệnh viêm sưng khác chứ không chỉ riêng AS...

Tóm lại, bệnh đau lưng do dính khớp cột sống là bệnh tự miễn, xuất hiện ở người trẻ với các triệu chứng đau lưng kèm theo cứng lưng, mệt mỏi, và có thể sưng mắt.

Người bệnh nên gặp bác sĩ sớm khi đau lưng kéo dài hơn 1 tháng, kèm theo các triệu chứng khác như viêm sưng mắt, đau ngực, viêm sốt, ớn lạnh, hay bị liệt yếu một bên chi.

Chữa trị AS bắt đầu từ chẩn đoán sớm để giảm tốt đa phần cột sống bị viêm sưng, bảo tồn chức năng cột sống, khoảng vận động, và các cơ bắp xung quanh. Chữa trị AS dùng thuốc kháng viêm, thuốc sinh hiệu, và hiếm khi cần phải phẫu thuật.

Cách nào trị viêm cột sống dính khớp?

PGS.TS.BS Huynh Wynn Trần

Los Angeles, Hoa Kỳ