Thuyết trình về trang phục dân tộc Dao
Bằng sự khéo léo và nâng niu các giá trị truyền thống, người phụ nữ dân tộc Dao đỏ ở Nguyên Bình đã dệt nên những bộ trang phục cầu kỳ đến từng đường kim mũi chỉ, với hoa văn, họa tiết đẹp mắt. Cùng thời gian, bộ trang phục sẽ theo người Dao đỏ đi suốt cuộc đời. Theo tín ngưỡng của người Dao đỏ, bộ trang phục sẽ được chôn theo người mất để tổ tiên nhận diện và đón nhận./.
3. Thời gian tổ chức: Trang phục của người Dao Đỏ được sử dụng hàng ngày trong đời sống, trong dịp lễ, tết, và trong các nghi lễ trong vòng đời người của người Dao Đỏ ở Bắc Kạn. 4. Chủ nhân di sản: Người Dao nhóm địa phương là Dao Đỏ. 5. Nhận diện di sản: Theo quan niệm dân gian thì trang phục bao gồm những gì con người mang trên mình gồm: Khăn, mũ, áo, quần, thắt lưng, xà cạp quấn chân và giày dép, người Dao Đỏ gọi trang phục là "Luy hâu". Đối với người Dao Đỏ trang phục của phụ nữ chính là thể hiện đặc trưng nhất bản sắc của nhóm tộc người. Trang phục của phụ nữ Dao Đỏ quan trọng nhất là chiếc áo dài. Theo phong tục, phụ nữ Dao Đỏ không mặc áo ngắn mà chỉ mặc áo dài. Áo tứ thân màu chàm hoặc đen dài ngang ống chân. Áo được xẻ ngực, nẹp áo được thêu các họa tiết trang trí rất độc đáo, cài bằng khuy bạc, hai ngực áo đính nhiều bông len đỏ. Cổ áo phía sau đính nhiều chuỗi hạt màu. Hai ống quần được thêu hoa văn từ đầu gối trở xuống. Dây lưng được làm từ mảnh vải dài khoảng hai sải tay. Còn trang phục của nam giới cũng giống như các nhóm người Dao khác, nam giới Dao Đỏ mặc hai áo: ngắn và dài. Áo ngắn được mặt thường xuyên hàng ngày. Áo dài thường mặc trong những ngày lễ hội, chợ phiên… Trang phục của người Dao Đỏ rất độc đáo và ấn tượng với những họa tiết, hoa văn được thêu từ 5 màu cơ bản: Đỏ, xanh, trắng, vàng, đen; trong đó chủ yếu là màu đỏ. Theo quan niệm của người Dao màu đỏ mang lại hạnh phúc, may mắn, đầy đủ trong cuộc sống, ngoài ra còn mang thêm năng lượng, sức sống và hơi ấm cho núi rừng nên màu đỏ giữ vai trò chủ đạo trong từng bộ trang phục. Hoa văn trang trí trên bộ trang phục của người Dao Đỏ đặc sắc, chủ yếu là những họa tiết hoa văn thường thấy trong sinh hoạt hàng ngày: Cỏ cây, hoa lá, động vật… chính những hình ảnh này tạo nên sắc thái của người Dao Đỏ. Tất cả các họa tiết hoa văn trong bộ trang phục của người Dao Đỏ đều được thêu bằng trí tưởng tượng và đôi bàn tay khéo léo của người phụ nữ Dao Đỏ mà không hề có bản vẽ, và mẫu nào. Các họa tiết hoa văn thường được thêu ở gấu áo, quần, khăn của người Dao Đỏ trên nền vải chàm với kỹ thuật vẽ bằng sáp ong rất đặc trưng của người Dao. Với người con gái dân tộc Dao Đỏ, mỗi một họa tiết trên bộ trang phục truyền thống không những cần tới sự tỉ mỉ, khéo léo của đôi bàn tay người phụ nữ mà ẩn sâu trong đó còn là sự thể hiện của những tâm tư, tình cảm, nét đẹp đời sống văn hóa tinh thần và tín ngưỡng đặc trưng cho tộc người. Người Dao Tiền tại tỉnh Bắc Kạn sống rải rác ở các huyện Ba Bể, Ngân Sơn… là dân tộc có nền văn hoá đặc sắc riêng biệt Trang phục của người Dao Tiền cầu kì, tinh tế nhưng phù hợp với tập quán lao động sản xuất của mình. Khác với người Dao đỏ hoạ tiết trong trang phục chủ yếu là màu đỏ thì người Dao Tiền Bắc Kạn màu sắc chủ đạo trong trang phục là màu chàm và màu trắng rất tinh tế nhưng nhã nhặn, hài hoà. Trang phục người Dao Tiền Bắc Kạn có màu sắc chủ đạo là màu chàm và màu trắng tinh tế nhưng nhã nhặn, hài hoà
Người Dao Tiền quan niệm rằng mặc bộ trang phục có thêu hình con chó cách điệu và hoa tám cánh khi đi rừng sẽ không bị hổ vồ và gặp nhiều may mắn
Hiện nay một số bộ phận dân tộc Dao Tiền cũng bắt đầu kết hợp trang phục dân tộc với quần áo hiện đại giống dân tộc Kinh để tiện hơn cho việc sinh hoạt Sau khi nấu chảy sáp ong họ sẽ nhúng đầu bút vẽ hoa văn lên vải. Vẽ xong đem tấm vải đó đi nhuộm chàm, khi các công đoạn nhuộm chàm hoàn tất họ đem ngâm vào nước nóng để sáp tan ra. Những chỗ trước đây có vẽ sáp ong không nhuốm chàm nên chỉ để lại một màu xanh lơ hài hoà đẹp mắt. Một bộ trang phục hoàn chỉnh của người Dao gồm: Áo, yếm, xà cạp, dây lưng, khăn vấn đầu, váy dài cùng đồ trang sức vàng bạc ... Duy nhất trong cộng đồng người Dao chỉ có người Dao Tiền là mặc váy. Người Dao Tiền rất tự hào về điều đó. Ngày nay, cũng giống như người anh em dân tộc Tày, một số bộ phận nhỏ dân tộc Dao cũng bắt đầu kết hợp trang phục dân tộc với quần áo hiện đại giống dân tộc Kinh để tiện hơn cho việc sinh hoạt, sản xuất thường nhật. Phụ nữ Dao Tiền rất thích trang sức, chủ yếu là các đồng bạc trắng hay kim loại, vòng bạc trắng được họ dùng để trang trí Khăn đội đầu của phụ nữ Dao Tiền có màu trắng dài khoảng 1,2m đến 1,5m. Hai đầu khăn có hai mảng hoa văn hình vuông. Khi đội khăn phụ nữ thường búi tóc ngược lên đỉnh đầu, hơi hướng về phía trước.
TRANG PHỤC NAM GIỚI Những ngày thường, nam giới mặc áo gụ hoặc quần áo nâu, quần bổ đũng, áo bà ba, hai túi; có thể cắt theo kích thước vải mét hoặc vải vuông. Vào dịp lễ quan trọng, nam giới mặc áo chàm, đầu đội khăn đen hoặc mũ nồi. Điều đặc biệt là nghệ thuật trang trí không cầu kỳ, trang phục nam giới đơn giản hơn chỉ có áo trùng dài chấm đất màu đen, có viền cạp áo bằng vải đỏ to bằng thắt lưng, thắt lưng áo dài 2m, hai đầu thắt lưng có treo các loại đỏ, trắng, tím, đen mỗi thứ đan thành hình giống những con sâu to, nhiều màu sắc. Khi múa quay người áo xòe rộng những túm ấy lung linh thật dễ nhìn. Trong khi nữ giới chỉ có một loại y phục duy nhất thì nam giới Dao Tiền có đến 3 loại trang phục khác nhau. Trang phục thường ngày chỉ là một chiếc mũ nồi đơn giản, chiếc quần ống rộng và áo bốn thân, ba túi với cúc vải cài ngang. Tuy nhiên, khi tiến hành lễ cấp sắc, nam giới lại mặc trang phục tương tự như của nữ giới nhưng ngắn hơn một chút. Trong khi nữ giới chỉ có một loại y phục duy nhất thì nam giới Dao Tiền có đến 3 loại trang phục khác nhau Ngày nay, trang phục người Dao Tiền không thay đổi, chỉ khác là thời nay có điều kiện hơn thì đồng bào thêu trang phục truyền thống nhiều màu sắc và sặc sỡ hơn. Người Dao Tiền cũng như đồng bào dân tộc thiểu số khác bao đời nay luôn mang trong mình ý thức dân tộc, họ trân trọng trang phục truyền thống mang trên người và luôn có ý thức giữ gìn nó. Họ vẫn giữ thói quen tự may trang phục và mặc trang phục truyền thống trong tất cả các dịp lễ hội, đi chợ, đi nương hay trong lễ truyền thống, lễ trưởng thành cấp sắc… Ngay cả trẻ nhỏ cũng được thêu dệt tinh thần truyền thống từ nhỏ thông qua việc được cha mẹ thêu, may cho những bộ quần áo rực rỡ. Trong ngày hội, ngày chợ phụ nữ Dao Tiền rất duyên dáng, xúng xính mang trang phục của dân tộc, tạo nên hình ảnh đẹp nơi bản làng vùng cao đồng thời thể hiện tình yêu, sự tự hào với các giá trị văn hóa truyền thống qua bao thế hệ. |